Dictee – dictees [3383]
Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com
Oefendictee mei 2019 (1), geheel herzien naar situatie 2023
Dictee van de dag (1018)
Oefendictee mei 2019 (1)
1.
Dat wist je: de grivna heet ook wel grivnya of
hryvnia
[2023] (munteenheid
Oekraïne, UAH). Een Rijnsburger of reformateur had
revolutionaire godsdienstige denkbeelden, een rijnsburger is een
groentesoort, bv. een gele ui. De Danaïden
zijn in de Griekse mythologie de vijftig dochters van Danaos
die als straf voor het vermoorden van hun echtgenoten in de Tartarus
[strafplaats van
de onderwereld] een bodemloos vat
moesten vullen. Als je moet gokken: vroeger was het vaak Lukas,
heden ten dage vaak: Lucas (in VD altijd).
OSAS is het obstructief
slaapapneusyndroom
(slaapapneu,
apneusyndroom, pickwicksyndroom – stokken van ademhaling tijdens
slapen). Een wellerisme is een
zeispreuk [apologisch spreekwoord].
Hij/zij was het slachtoffer der trouwerij, the victim of
connubiality. Hier wat meervouden voor Rien: pièces
à clef [toneelstuk,
actuele gebeurtenis], pièces
à tiroir [toneelstuk.
losse episoden], pièces
de milieu [middenstuk
tafelversiering], pièces
de résistances (of/of
– hoofdschotel) en pièces
montées (en/en
– bruidstaart, etc.).
2.Als
je in het Oranjeshirt speelt, speel je als oranjehemd, speel je in
het Oranje-elftal en ben je een Oranjespeler. Let niet op mijn typo's
[tikfout]. De Odyssea is de Odyssee,
epea pteroënta zijn gevleugelde woorden, gelach kan homerisch zijn,
het gelag kan je betalen, John Milton is de Engelse Homerus, William
Wilkie de Schotse en Ossian de Keltische. De uitdrukking 'Iro
pauperior' [let
op: Irus is een eigennaam!]
betekent: zo arm als de mieren (Job,
de straat, een kerkmuis, een kerkrat, Lazarus, kan ook).
Om de hete brij heen draaien is eromheen draaien. De catechisatie
ging over de beslist niet ongelovige Thomas van Aquino. Daar heb je
een punt, de noordpool. Het stof lag er duimendik, volgens sommigen
wel drie duimen dik bovenop. Met trans-* (GB):
trans-Alpijns, trans-Atlantisch, trans-Europees,
trans-Siberisch; VD:
transoceanisch, transneptunisch, Transdjnestrië, Transjordanië,
Transkarpatië, Transkaukasië, Transleithanië en Transsylvanië (en
Transvaal).
3. Rein: "Ik ben geen man van veel (gesproken) woorden." In VD gezocht naar *(op) z'n*: op z'n achterneut, op z'n allerlaatst, op z'n egeltjes, op z'n Frans (à la française), op z'n staart, op z'n janboerenfluitjes (op zijn elfendertigst), op z'n (ouwe) jongens, z'n eigen kijk, z'n vingers, z'n kop, z'n donder, z'n minst, op z'n kousen, op z'n oudemannetjes, op z'n reet, zonder z'n hemd, op z'n Luiks, op z'n Achterbergs, op z'n salamander, op z'n snor, op z'n stads, op z'n stoel, op z'n blote je-weet-wel. Verder: à la Belge (op z'n Belgisch), à la flamande (op z'n Vlaams), à la provençale (op z'n Provençaals), à la suisse (op z'n Zwitsers), elk nadeel heb se voordeel (Cruijff), z'n poten, met z'n tweeën (drieën), op z'n retour, z'n (uiterste) best doen, in z'n geheel, op z'n gemak, op z'n vroegst, tot over z'n oren verliefd, uit z'n doen raken, de kat z'n viool, Jan Rap en z'n maat en z'n ontlasting ophouden.
4. Het is friste, zoette en zoutte, maar de uitdrukking is: het is dik van zoute, oké, in orde, veilig. Een diasteem is een spleetje tussen de voortanden [tandspleet, SR: pastifi]. Met *spleet* (een selectie): spleetoog – scheldwoord voor iemand van het mongolide ras, Japanner, Chinees, Vietnamees, caviteit (spleet), vagina, een lip-, kaak- en gehemeltespleet (= cheilognathopalatoschisis – volgens VD), kaakspleet (gnathoschisis, schisis), gehemeltespleet (palatoschisis, verhemeltespleet), lipspleet (hazenlip of cheiloschisis), driespleet (bouwkunde: driedubbele groef = triglief), fissuur (barst, scheur, spleet), schedelfissuur, gerre (spleet, reet, kier – ook: gluip of glop) en spleet in de bodem waaruit koolzuur ontsnapt (mofette, fumarole).
5.
'Typeles' en 'typles' zijn allebei goed, 'typefout' en 'typfout' ook!
De vormen zonder tussen-e gaan uit van de stam van het werkwoord. De
kickbokser liet een
linksedirecte-uithaal zien. Een doula
[oe] is een
niet-medische
kraamvrouwenbegeleidster. De afkorting twk
betekent: tegemoetkoming woonlasten
kamerhuurders of terugwerkende
kracht. Een curfew is een avondklok.
Geen gezicht: lansiers [ie]
die de lanciers [sjee]
dansen ... Ik heb het hem brutaalweg, onvervroren [unverfroren]
gezegd. Bij de rondvraag waren er veel gestelde vragen. Ze hadden een
los-en-vaste relatie [los-vaste relatie].
Zijn lowprofilebetrokkenheid is eenieder bekend. Speel dat maar
lusinghiero of lusingando (vleiend).
Als je lsd bespreekt
(lysergeenzuurdi-ethylamide),
bedenk dan wel dat de Duitse term lysergsäurediäthylamid
is – die voegt weinig toe! Ook voor dit maäriev
[maa-aa-rief]
[avondgebed joden]
hadden ze al heel wat maäravim [mv.]
opgezonden. Mij. is de afkorting van maatschappij en Mijen
het meervoud ervan [vero: Mpij. en Mpijen].
Daar waren gemacrameede producten te koop [macrameeën
– ww., macramé – znw.].
6.
Zij heeft Madoerese en Goereese familieleden. De maffioze maffiosi
werden uiteindelijk in de kraag gevat. Haar leadingladystatus kwam in
gevaar. Een LEV is een light
electric vehicle.
Zij is een gekend lightversedichteres. Het lijdt geen twijfel dat hij
een kwijnend bestaan leidt. VD en GB lijken het eens over Noordpool =
noordpoolgebied = Arctica = arctis. Bij andere gevallen met
N/noordpool heb ik gerede twijfels. Hij hobbyt veel, hij heeft veel
hobby's. Hij rugbyt veel en doet dus aan rugbyen. Dat amaatje [niet:
amahtje] is
later zelfs nog aiootje geworden ook; zijn broer boaatje en die
gebruikt bij zijn werk een radiootje (ook
wel: meerdere radio's). Bij dat
déjà vuutje kreeg hij een duidelijk déjà-vugevoel. Ook die
aloëetjes behoren tot de familie van de aloë's, de aloëfamilie: in
mijn café-elftal wisten ze dat allemaal. Iemand in het ootje nemen
schrijf je met 1 of 2 o'tjes. Het blindemannetje
ging naar de blindenschool. Het
driegemeenteoverleg leidde niet tot een tastbaar resultaat.
7.
Hij zou zogenaamd zijn ei niet kwijt kunnen, maar hij is het toch
kwijtgeraakt. De vloer werd niet vernageld, maar vernacheld. Ik heb
hem unverfroren [onvervroren]
de waarheid gezegd, toen de planten vervroren waren. Die trein moeten
ze voorttrekken. De fyofyo [fjoh-fjoo]
is de tropische bedwants. De computerterm WORM
staat voor write once,
read many
times. Vind je dat zouknummer ook zo trendy? Opvallend: de helse
Bruegel, Pieter Brueghel
de Jonge, woonde in het land van Bruegel,
schilderde breugeliaanse taferelen en bezocht soms een breugeliaanse
kermis. Die cadeauverpakking? Er zat
ik-weet-niet-wat in! Die boeken?
Ik weet niet welk je bedoelt. In de TH kun je niet zelf schrijven of
veranderen, maar je kunt wel tekstgedeelten geel markeren: probeer of
vraag info! Het in letters geschreven woord ‘vierhonderdmeterloper;
kun je korter schrijven als 400 meterloper en nog korter als
400m-loper. In dat grootma's-huis woonde een angstwekkende hell's
angelspopulatie.
8. Had je
verwacht dat deze turner nu al zelf een vangelder [niet
in wdb. – ringen, Youri van Gelder]
zou kunnen uitvoeren? Speciaal voor de geleerden onder ons:
planckconstante [niet in wdb., constante van
Planck, h], vanderwaalskracht [tussen
moleculen] en de
pearson-χ²-toets of pearsonchikwadraattoets
[in wdb. alleen het rode]. Zouden ze
elkaar verstaan: de een sprak Protoaustronesisch, de
ander
Proto-Iraans. Zelfde vraag voor Standaard-New Yorks en
Manhattan-New Yorks. Ging ze nou klassiek Latijn of modern Hebreeuws
studeren? Het Beleg van Nieuwpoort of
dat van Gent viel niet samen met het Beleg van Leiden. Hij werkt bij
het Ministerie van Economische Zaken [instelling,
gebouw: ministerie]. De landsadvocaat [verdediger]
is de degen van de Staat. De hèhès
waren niet van de lucht. Malmö's huizenmarkt is oververhit.
