woensdag 24 mei 2023

3291 Dictee zondag 28-05-2023 (3) – dictee Dictee van de dag (952) √

Dictee – dictees [3291]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee november 2017 (2), geheel herzien naar situatie 2023

Dictee van de dag (952)

Oefendictee november 2017 (2)

1. Uveïtis krijg je aan je uvea, het druifvlies [derde oogvlies, middelste van drie rokken]. Een aapje een cab? Ja: tweewielig huurrijtuig met de koetsier achterop [cab: ook taxi in Engeland]. Gehuld in zijn caban [ruim over de heupen vallende overjas] liep hij naar de caban [hut]. De trainer wilde die cadet [militair: student, sport: jong lid jeugdploeg] wel een schop voor zijn kadetje [achterste] geven. Hij betaalde de caffè latte [op Italiaanse wijze bereide koffie met veel melk] aan de caisse [kas, kassa] en wel per cassa [contant – en ook: netto cassa, zonder korting]. In de calorimeter [warmtemeter] bevond zich een caloriearm baksel. Volgens mij is een calpoltablet gewoon een paracetamolletje [pijnstillend, koortswerend]. Gepensioneerd drijven zij nu een campinkje. Wij hebben gecamperd [met camper], onze buren gekampeerd [met tent]. Zo'n camp(e) [kèhmp] middeleeuwse outfit is kitscherig [niet-artistiek]. Is de camera-unit er al? Horen camo's (continuing airworthiness management organisation) in de luchtvaartwereld thuis? Ja, GB. Een luchtwaardigheidsbedrijf ziet toe op het onderhoud. Hoeveel Canadezen gaan er in een canadees [GB, kano]? Combineert dat: capibara [waterzwijn] met capellini [langgerekte, dunne Italiaanse pasta, mv.]? Een caracole is een wijngaardslak. Wat weet die caribist [Cariben, Caraïben] nu (af) van dat Caricom-land [Caribbean Community and Common Market]? Carpaccio vooraf, cappuccino toe. De cartoonist had iets moois van de carving [skiën met carveski's: in het midden smaller] gemaakt. Cautal zijn liederen die gezongen worden tijdens het holifeest (Holi, holifeest, Holi-Phagwa, Phagwa, phagwafeest). In een cavabar drink je cava; Spaanse mousserende wijn, gemaakt volgens de méthode champenoise [productiemethode van mousserende wijn in de champagnestreek, waarbij de wijn op de fles een tweede gisting ondergaat].

2. Een cecogram is braillepost. Een cedula (ook: sédula) is een identiteitsbewijs (Antillen; ID-kaart, ID-bewijs – zelfde uitspraak, niet voor dictee). Ik heb mijn gsm [global system for mobile communications] in een cellshop (SR) gekocht. Een Centraal-Afrikaan woont in de CAR (Centraal-Afrikaanse Republiek). Er lag een berg chappe(zijde) op de chape (ondervloer) [beide met uitspraak: sjahp]. In SR is een charger een oplader. Een chavista is een chavist, een aanhanger van Hugo Chávez. Een chòler [choller] (Papiaments/o) is een zwerver of bedelaar. Een cigarillo is een kleine sigaar. Met iemand met zulke kicksen [voetbalschoenen] heb ik per definitie een klik. Een clivia is een plant en een cloche is een dameshoed. Hé, die coco [papegaai] praat me na! Ze hield een koddige, cocasse, voordracht. Een koket dametje is behaagziek en ijdel.

3. Op die hole [bij golf] sloeg hij een condor [vier onder par]. Een (chemisch) continuproces is een continu proces. We hadden een
cook-out [SR uitje met buitenshuis bereide maaltijd] in het stadspark. Dat voorwerp is van cortenstaal [met opvallende bruine roestlaag] gemaakt. Dat kun je als grappige scheldnaam gebruiken: jij cosy [theemuts]! Een côte à l'os [lohs] heet ook wel côte de boeuf [ribstuk met been], maar het is beslist geen côtelette suisse [gevuld met ham en kaas]. Is crémant echt een wijnsoort? Ja. In BE is crepi pleisterkalk. Een crime [ie] passionnel is toch echt ook een crime [ie!]: werk voor de crimefighter [kraajm]. Op de Antillen heb je een cribnummer [Centraal Registratie Informatie Belastingplichtige – Curaçao] nodig bij particuliere import. Gaan we croquet spelen? Schrijf je cruesli [GB – een mengsel van knisperend krokante brokken] net zo als muesli [een ontbijtgranenmengsel]? Ja. Wist je dat? Cryptogaam [bnw.] is bedektbloeiend. Het woord 'cuptornooi' mag je ook als 'cuptoernooi' schrijven. Customisatie is customizen [standaardproduct aanpassen aan individuele wensen klant]. Ook op Cyprus heb je wel cyperse katten [zekere huiskat].

4. D.a.v. is de afkorting van daaraan voorafgaand en dav. is de afkorting van daaraanvolgend [dov. is daaropvolgend]. De daze [versufte] dazen [brems, paardenvlieg] leken wel te dabben [èh] (de dab uitvoeren, zekere dansmove). Is dagublad [GB] echt een [SR] groente? Ja, lijkt op spinazie. 'Danki', zei de Papiaments/osprekende vrouw tegen me; haar Hollandse man zei: "Dank jullie wel." Hij had heel wat tours de bâton [handigheid, truc] voorhanden. Bij een zumbathon [internet = zumbamarathon] en een dansbathon moet je denken aan een muzikale marathon. Een datu [daa-toe] is een zekere cactus. Waarom zie je 'ditjes en datjes' niet vaak meer in dictees? Alles zit verwerkt in de Oefendictees. Debris is ruimteafval [dee-brie], débris is puin [dee-brie]. De Decembermoorden geven nog steeds een unheimisch decembergevoel. Wat is het verschil tussen dB [decibel] en dBa [decibel adjusted, aangepaste decibel]? Wist je dat 'decalage' onderscheid of verschil is? Schrijf je liever 'dekenaat' en 'dekenaal' of 'decanaat' en 'decanaal'? Het mag allebei. Wat is een deciel [elk van tien getallen die een groep in tienen verdelen bij een zekere getalsmatige rangschikking] in de statistiek? Een tiran heerst decretaal [bij/per decreet]. Een dedoso [dedeoso] is in SR een wake en rouwceremonie. Heb je nog een beetje DEET:
N-N-di-ethylmetatolueenamide [insectenwerende stof]? Deflectie is verloren gaan van buigingsuitgangen. Hij, délégueetje, en zijn zus, dégénéréetje, zaten samen in een relicafeetje.

 


3290 Dictee zondag 28-05-2023 (2) – dictee BeNeDictee 2023-07 √

Dictee – dictees [3290]

BeNeDictee 2023-07

Pilatusparagraaf [handen wassen in onschuld]: elke gelijkenis met bestaande personen is gevallijk [toevallig].

De 80 woorden in vet moesten worden ingevuld.

Gebruik je moerstaal [gebruik geen vreemde woorden – grappig: vergelijk moer-staal, streepje niet in dictee] (auteur: Bob van Dijk)

1. Dit wordt een 1 rjucht en sljucht [Fries: oprecht en eenvoudig] dictee, geen vreemdewoordenstroom. Niet zoiets van ‘Bij zijn onderzoek naar het gendergen [gender + gen] gebruikte de rekwirent [onderzoeker, vorser] geneflows [uitwisseling van genen en allelen tussen populaties] en crisprs [stukje DNA *] waardoor hij per arabier [bij toeval] een nieuw SNP [zekere DNA-variatie **] repereerde [ontdekken, vinden] waar hij later een pechakucha [bondige presentatie, 20 dia’s, elk 20 seconden] over gaf voor Inuits [Eskimo] in steenkoleninuktitut [taal Eskimo’s], ergens in een conventie-iglo in Newfoundland.

* crispr = clustered regularly interspaced short palindromic repeats

** SNP = single nucleotide polymorphism

2. Nee, daar word je toch helemaal 2 boekie-zoek [VD: financieel in de war] van? 3 Pleur toch op [opdonderen – gebiedende wijs] met die pardellynxen [Spaanse, Iberische lynx] , Ied-al-Fitr [Suikerfeest moslims] en krioyogerechten [GB; internet: de Curaçaose keuken];
4 Sjaak van Buren [kan me niets schelen]. Kunnen we dan echt geen
5 maat houden [los wegens ‘geen’ – verder altijd aaneen] met alle malle 6 bastaard- en vreemde woorden en die invasieve exoten [uitheemse plant] 7 als waren [volgt mv.] het 8 Euromediterrane
[
slaat op Europa] draaigatjes of 9 aardappelcysteaaltjes?

3. Gebruik je moerstaal, dát is de 10 kwiksaus [variant: kiksaus], het hele eier(en)eten.

4. 11 Diep vanbinnen vinden jullie het toch zeker ook veel leuker om met een 12 extratrein [klemtoon op extra, alternatief: extra trein, dubbele klemtoon] naar Twente af te reizen en daar, tussen de
13 alomtegenwoordige 14 eskers [slingerende landrug in de ijstijd], in de deemstering te 15 doudijnen [zacht wiegen --- > slaap, ook: dodijnen, VD ook nog: doldijnen] in een hangmat aan 16 vierlijnen
[
om te vieren, klemtoon op vier] tussen twee 17 groeneamandelbomen [VD ook amandelgroen – ((groene + amandel) + boom)], terwijl
18 swijlens [ondertussen] een 19 alom bekend en 20 woord voerend [wel: woordvoerder/ster] persoon met zoete 21 zegging [dictie] proza declameert vol met 22 Oudnederlandse [taal] termen uit lang vervlogen edities van de 23 Enorme Van Dale’ (ook hier heeft de gevoeligheidscensuur toegeslagen) [à la Grote, Dikke Van Dale]? Leuker toch allemaal, 24 ofte niet [vgl. oftewel aaneen] soms?

5. Zoiets als bijvoorbeeld de volgende alinea, ik noem maar een dwarsstraat.

6. ‘Terwijl wij allen 25 medeaanzitten [vgl. mededelen] bij dit dictee en smullen van 26 jong belegen kaas op oudbakken Belgisch
27 grijs brood [BE, bruin brood, dubbele klemtoon, grijsbrood, klemtoon op grijs, stamt uit WO I – regeringsbrood, ook: volkswit], een omelet met 28 heelei [geklutst, klemtoon op heel],
29
noordzeegarnalen gemarineerd in 30 lemmetjessap
[
kleine citroen], en 31 lang gegaard [garen = gaar laten worden]
32 leplamsvlees [leplam = in huis, los van moeder grootgebracht, potlam, leblam = leplazarus (krijgen, schrikken)], genieten we met
33 wijdopen ogen en 34 wijduitstaande [VD, 2020] oren van de grammaticale vondsten tijdens de voordracht. 35 Veelmeer nog kijken we stiekem uit naar de toespijs bestaande uit 36 berliner- en Bossche bollen, een cacaofantasie van 37 Drostes pastilles [omdat de s niet voorgelezen werd, moet ook Drostepastilles goedgerekend worden, vgl. Van Houtens chocola en Van Houtenchocola – NB Die s is geen gewone s, maar een bezits-s – In Jans huis moet je echt de s uitspreken – eindconclusie: eigenlijk is alleen Drostepastilles goed ...] met 38 flambozen [uitgesproken met splaakgebrek – VD zegt: volksnaam], en een 39 omelette sibérienne [mv. (s) s – syn. omelette norvégienne + (s) s] (welke 40 culiclassic [culinaire klassieker,
vgl. culilit en culitainment
] overigens pas sinds januari op het menu van eerder vermelde driebander [bedoeld: de Dikke Van Dale] staaten aangedragen is door de auteur van dit dictee – 01/2023).’

7. Veel eenvoudiger toch? Alles weer gewoon 41 gede-escaleerd tot normale proporties.

8. Awel, nu dan het echte narratiefje [verhaal] met enkele simpele valkuilen.

9. Kennen jullie Karel Landsteiner nog, de hoofdpersoon in mijn boek ‘De Griekse ij’? In het cachot [gevangenis] is hij de gangmaker van zijn lotgenoten geworden door het organiseren van spelletjes. Aan de
42 eppo's [sufferd] en de 43 huibens [sukkel, stommerik – vgl. huib – huipen] zoals Loe Lomp, groothandelaar in oudpapier
[
GB; VD: oud papier] en 44 oudroest [klemtoon op roest; GB – toelichting: ook los, niet voor BeNeDictees], en Appie W., de
45 pencompeer [ook compère = kameraad, gezel] van huisarts en
46 dicteeprima-donna [(dictee + (prima donna)) – niet NL of Eng.] Liesje van Voorburg, die inmiddels lijdt aan ernstige 47 koudepis [klemtoon op pis, strangurie, druppelpis, synoniem: koude pis, dubbele klemtoon? – het gaat heel ver om slechts één vorm goed te rekenen … op grond van een niet-vastliggende uitspraak], heeft Karel
48 pimpampet [zaken met beginletter raden] en klaverjassen geleerd, welk laatste spel door de Surinaamse medegedetineerden 49 troefcall [Surinaams klaverjassen met troeven] genoemd wordt. Voor de slimme 50 sjakies [vgl. slome sjakies] met iets meer verstand, waaronder Jerry Bidet van de 51 ultra-alt-rechtse [alt niet van toetsenbord; dan alttoets! – maar net als bij alt-A-hypotheek van alternative] PVFD die zich het gevang 52 in werkte [iemand inwerken is iets anders] met zijn vele striemende 53 Twittertweets, heeft Karel ouderwetse spellen bedacht zoals 54 wiezen [kaartspel whisten] en 55 toccadielje [soort van triktrak en backgammon], het 18(d)e-eeuwse 56 verkeersspel [vero: triktrak - kansspel] dat je speelt op een 57 verkeerbord [niet het verkeersbord op straat] en dat de Turkse bajesgasten kennen als 58 sheshbesh
[
uit Hebreeuws: Turks backgammon - bordspel met schijven en dobbelstenen]. De echte 59 eggheads [ongunstig: intellectueel, geleerde] zoals Sywert Zondervrienden, de snoetjesdealer wiens foute miljoenen ergens op de 60 Caraïben [inw. Caraïeb, met andere uitspraak: Carieb, Cariben] 61 wiesen [verleden tijd van wassen, groeien], en Aäron Goldberg, de succesvolle, van het geloof gevallen 62 oud-joodse [J kan niet, oud i.v.m. volk onmogelijk, wel j m.b.t. geloof] veelschrijver die al zijn werk bleek te componeren met een alibabachatbot van 63 AI [artificial intelligence] alias 64 ki
[kunstmatige intelligentie, ook: inseminatie] uit het rijk van Xi, mogen met Karel het enig echte spelspel spelen, vol met
65 semicolon- [puntkomma], dt- en ck-kwesties.

10. Karel geniet het volste respect en vertrouwen van gevangenisdirecteur Fred Teef, een 66 zije sok [en zije mina: slap,
niet-krachtig
] en halfslachtige 67 kween [halfslachtig wezen, van: queen]. Die geeft hem toestemming om een illusionistische middag voor de gevangenen en cipiers te verzorgen waardoor Karel, die dolgraag weer met zijn BeNeDicteevriendjes wil 68 braveren [wedijveren, overtreffen], zijn kans 69 schoon ziet om een ontsnappingspoging voor te bereiden. Hij huurt een
70 Hans Kloklookalike [net als Elvislookalike] in: Leo Landsteiner, zijn neef van 71 Adamswege [zeer ver ...], een goëtisch [betoverend, ook figuurlijk: bedrieglijk] knappe adonis [jongeman van zeldzame schoonheid] met lange blonde manen en mesmeriserende [hypnotiseren] Schweinfurter groene [keizergroen, verfstof] ogen. Die komt met de bekende tent voor de bekende verdwijntruc,
72 goedgevonden [= goedgekeurd] bij 73 vooraf testen [= voortesten – klemtoon op voor, dat niet in wdb.] door de 74 piw'ers [penitentiair inrichtingswerker, cipier]. Grote hilariteit wanneer de directeur in het circustentje stapt, echt verdwenen lijkt maar vanuit een onverwachte hoek wederkeert. 75 Goed gevonden [goed bedacht, ben trovato] act!

11. En dan de apotheose: Sywert de snoetjesman, expert immers in verdwijntrucs, moet Karel én Leo tegelijk doen verdwijnen. Nauwelijks de tent binnen, openen dezen 76 twee-enig een luik onder het gras naar een voorgegraven tunnel, waarin ze 77 achter elkaar [klemtoon op beide, na elkaar] 78 achterelkaar [klemtoon op ‘kaar’, in één ruk]
[
in principe kunnen 77 en 78 verwisseld worden, los van de uitspraak] naar buiten kruipen en in een snelle 79 vlucht-Mercedes springen richting Middelburg, naar een onderduikadres dat alleen BeNeDicteeërs kunnen kennen. Een 80 blijeindend [happy ending] relaas daar in het luxeappartement? Wie het weet mag het zeggen met deze eigengereide mannen …

 

 


maandag 22 mei 2023

3289 Dictee zondag 28-05-2023 (1) – dictee BeNeDictee 2023-06 √

Dictee – dictees [3289]

BeNeDictee 2023-06

Tien kleine dicteeërtjes (auteur: Herman Killens)

De 80 vet en onderstreepte woorden of woordgroepen moesten worden ingevuld.

Welwel, 1 olala [uitroep, ook: oh la la, met uitspraak NL: oh en BE: oo], wat gaat het snel. Niet te geloven, het is alweer tijd voor een nieuw dictee. Welke 2 short story [BE: kortverhaal, NL: kort verhaal, novelle] zal ik jullie nu eens voorschotelen? Nu ja, 3 scifi [sciencefiction] hebben we al gehad. Ook een egozomerdictee zou een 4 déjà vuutje zijn. Even denken: misschien iets over een 5 popi [populair] 6 pipo [clown] met 7 pippikousen [Pippi Langkous]? Neen, ik heb een veel beter idee. Ik ga 8 Annie M.G. Schmidt, 9 Drs. P en 10 P.C. Hooft achterna, ik word 11 poëet.

Ziehier mijn bescheiden bijdrage tot de wereldliteratuur.

Opgelet: Het hiernavolgende gedicht bevat geen zinnen, enkel losse regels. De conventie is dat er geen hoofdletters geplaatst (mogen) worden aan het begin van een regel, een citaat, een uitroep, enz., anders geldt het in dit dictee als fout. Hoofdletters zijn uiteraard wel verplicht indien het op woord- of woordgroepniveau wordt voorgeschreven door oGB en/of oVD.

Voorbeeld:

wat een hondsmoeilijk dictee

echt niet voor Jan en alleman

het zal niet voor vandaag zijn’

zo roepen ze tezamen dan

 

tien kleine dicteeërtjes

 

tien kleine dicteeërtjes [10]

gingen spellen voor de lol

12 tiny house [klein woonhuis] of 13 skaeve huse
[
Deens, containerwoning]

de tent zat altijd barstensvol

14 breugeliaanse taferelen [vgl. breugelkermis, land van Bruegel, de helse Brueghel]

de 15 groene bijbel op de kast [Groene Boekje]

de spanning was te snijden

iedereen superenthousiast

slechts eentje kon er winnen

16 c’est moi!’ riep iemand koen […, dat ben ik]

de peer viel nog te pruimen

maar die appel was niet te doen

na de 17 fruits de mer was ’t over [zeevruchten, zeefruit]

het resultaat niet volgens plan

de poedelprijs als troost

met nog negen waren ze dan

n.v.d.r.: [noot van de redactie]

de peer was een 18 sapperdegroentje [herfstbergamot],

de appel een 19 karmijn de Sonnaville


negen kleine dicteeërtjes [9]

eentje dat er niet veel van wist

dringend een 20 plan B nodig

21 Tom Poes [bij Heer Bommel] verzin een list!

welnu, ik schrijf alles fonetisch

22 toetmem [Fr.: tout de même, geheel hetzelfde], 23 haaibaai en het 24 skai [druktemaakster resp. zeker soort kunstleer]

25 sjampie en 26 sjampoepel [allebei: champagne]

en heel 27 douteus [twijfelachtig]: ik 28 shanghaai
[
overhalen tot onaangenaam werk]

dat kon alleen maar 29 goed gaan [altijd los]

maar de uitslag kwam onverwacht

30 giaur bleek veel te moeilijk [gaa-voer – niet-moslim – gaur = rund]

toen waren ze nog met acht


acht kleine dicteeërtjes [8]

eentje had hard gestudeerd

het hele boek 31 gebingeread [ww. bingereaden, bingelezen,
lang in de boeken
]

en uit het hoofd geleerd

de zege lag voor ’t grijpen

hij ging voor 32 olympisch goud [wel: op de Olympische spelen]

laat die 33 lauwerkrans maar komen

en toch ging het grondig fout

wat een 34 piramidale blunder

hij had in de plaats van groen

een wit product bekeken

met zeven waren ze nog toen


zeven kleine dicteeërtjes [7]

35 chateauwijn bij ‘t buffet [NL, wel châteauneuf-du-pape]

eentje werd langzaam 36 tipsy [aangeschoten]

ze vergat 37 van a tot z

haar 38 vocabulaire werd troebel

de geest was uit de fles

ze zag haar fouten … dubbel

toen waren ze nog met zes


zes kleine dicteeërtjes [6]

jawel, in de 39 Champions League

eentje had een geheim wapen

dé Lijst, een 40 Ding an sich [Kant, Hegel]

41 à peu près dertigduizend woorden [ongeveer]

in een 42 Excelbestand gepropt

hij kon niet meer verliezen

en toch werd hij geklopt

een geweldige 43 anticlimax

denk niet dat ik overdrijf

zijn Lijst bleek onvolledig

toen waren ze nog met vijf


vijf kleine dicteeërtjes [5]

eentje was een twijfelkont

ze schrapte elk woord 44 tig keer [veel]

en herschreef ze dan terstond

ze noteerde alle zinnen

ook nog eens op kladpapier

plots waren al haar 45 bics leeg [balpen]

toen waren ze nog met vier


vier kleine dicteeërtjes [4]

eentje was niet heel 46 tevree [tevreden, wel: te beê zitten = bedelen]

drie onterechte fouten

en een 47 contentieus geval of twee [aanleiding gevend tot twist]

graag al mijn fouten 48 cancelen [annuleren]

dat was zijn boude theorie

de jury ging niet overstag

toen waren ze nog met drie


drie kleine dicteeërtjes [3]

eentje was heel goed op dreef

hoe 49 imprakticabeler hoe liever [onuitvoerbaar]

en dus zat hij helemaal safe

50 sjiieten en 51 soennieten

52 preparé en 53 velouté [filet americain resp. lichtgebonden soep]

een 54 Ilias van plagen [Iliade, nooit kleine letter i]

en 55 appeltjespaté [NL, wel: pâté de foie gras]

hij dacht: 56 V is victorie

ik zet alvast de Bokma koud

maar toen kwam zijn blad terug

met meer dan elfendertig fout

een 57 praktizijntjeshandschrift [= verouderd: arts, dokter]

hiëroglyfisch 58 Lineair B [ontcijferd Myceens lettergreepschrift]

zelfs voor Champollion onleesbaar

toen waren ze nog met twee


twee kleine dicteeërtjes [2]

gingen voor de shoot-out

in 59 Ku Klux Klan [geheime protestantse organisatie VS] en
60 absint [likeur]

maakten ze geen enkele fout

de 61 baht [aamunt – bath – ah = Bijb. 36 l] en 62 pad thai [gerecht] uit 63 Thailand

ook lekkere 64 pho [uitspraak: fuh of foo: zekere bouillon] uit 65 Vietnam

66 paella [Spaans rijstgerecht] en 67 zarzuela [Spaanse stoofschotel]

ze kenden er echt alles van

een spannende ontknoping

nog 68 ex aequo na twaalf keer

live te volgen op 69 insta [informele benaming Instagram]

op 70 TikTok en zo meer [korte filmpjes maken voor je sociaal netwerk]

maar dan kwam nummer dertien

de gedachten al ver heen

een 71 stupide [erg dom] 72 dt-fout [vgl. ck-fout]

toen was er nog maar 73 een [1] [je kunt hier niet ‘uhn’ lezen]


74 één klein dicteeërtje [1] [hier wel!]

vierde haar triomf – 75 a je to! [Tsjechisch, Buurman en B.;
voor mekaar, in orde
]

76 cimbalen en 77 schalmeien

en bubbels 78 à gogo [naar believen, in overvloed]

maar de beslissing van de jury

sloeg in als 79 nitroliet [dynamiet]

ontzetting in Dicteeland

een winnaar is er niet

80 pythoneske taferelen [Monty Python]

het lijkt wel flauwekul

haar naam op ’t blad vergeten

toen waren ze nog met nul … [0]