Dictee –
dictees [3198]
Groot
Alphens Dictee 2023
De
rode onderstreepte
woorden, woordgroepen etc. moesten worden ingevuld.
Maximaal
1 fout per invulplaats.
Dit
is de versie voor de dicteetijgers, de ‘gewone’ deelnemers hadden
andere, gemakkelijkere invulwoorden – bij hetzelfde dictee.
Commentaar
in blauw, evt. ook rood,
groen.
Hoezee:
Groot Alphens Dictee 2023 (auteur: Els Scheerder)
1.
Het is weer zover: ten
bate van een welomschreven
charitatief doel gaan jullie de
hersenen – voor de
precisie: het in de
schedelholte gelegen weke,
vanbuiten grijze
en in vier lobben
verdeelde
celweefsel –
laten kraken teneinde
[aaneen: met het doel om …] een
orthografische krachttoer
tot een goed einde te brengen.
2.
Vanaf 1990, dus [in letters!]
drieëndertig jaar geleden, werd
tot in 2016 het Groot Dictee der Nederlandse
Taal (GDNT) jaarlijks
gehouden, toendertijd (ook
goed: toentertijd,
zelfde uitspraak) op tv
[ook goed: teevee] en met deelneming van
prominenten en celebrity’s
[Engels
woord: denk aan: Brit]
sinds 2017 wijdt
[och
nee, geen: weidt …]
men er, met minder bombarie,
elk jaar een radio-uitzending
aan: de fulltimeschrijver
[met
de klemtoon op ‘fulltime’ samenstellingen altijd aaneen]
en eminente
taaladviseur Wim Daniëls
verzorgt
de tekst, een aantal BN’ers
riskeert
imageschade
en ten slotte
[los,
= aan het eind]
zij
vermeld
dat ons jurylid Pieter [van
Diepen]
tweemaal
als winnaar kon worden gelauwerd.
3.
Te allen tijde
is dit fenomeen enerzijds
blootgesteld
aan kritiek vanwege
een teveel
[znw.,
niet: te veel]
aan archaïsmen
[ouderwetse
uitdrukking],
vreemde en elitair
geachte
woorden; anderzijds
heeft het geleid
tot wat je met enig dedain
[minachting,
niet: é]
wellicht als een wildgroei aan dictees zou kunnen kwalificeren,
want alom
in den lande
zijn er spin-offs
[bijproduct
van een uitvinding o.i.d.]
van deze in het vorige millennium
[periode
van 1000 jaar]
geconcipieerde
[ontwerpen,
geen trema op groene e:
aparte regel – GB,
Leidraad
7.4 – net als essentieel, financieel, etc. – wel: financiële]
krachtmeting.
4.
Uiteraard
(*) kun je het ook positief bekijken: dat velen
[mv.]
bereid zijn
op avonden als dezen
[mv.!]
(**) zich te laten afpeigeren
[uitputten],
getuigt
van een toe te juichen
betrokkenheid bij onze taal en ongetwijfeld
ook van moed, want die is ten
tijde
van met name
digitaal communiceren
vereist,
als je ervoor
gaat elkaar de loef af te steken met rauweandijviestamppot
[drieledige
samenstelling: ((rauwe + andijvie) + stamppot) – net als
langeafstandsloper – de afstand is lang – maar als de loper lang
is, wordt het lange afstandsloper …]
een relaxte
[verbogen
vorm van relaxed]
dilettant,
een diskjockey
[dj
of deejay]
met een burn-outsyndroom
[uitputting
en overbelasting op het werk]
op een relaxed
feestje, een moeder en dochter die gaan statten
[vgl.
Kaapstatter naast Kaapstad],
en baby’s
die excellente
volleys
[bij
volleybal]
retourneren.
(**) Taaladvies: in hedendaags Nederlands is 'als dezen' altijd fout. Alleen goed in combinaties, zoals in dezen, bij dezen, voor dezen, na dezen en te dezen. Bij verwijzing naar personen had (archaïsch) 'als dezen' misschien nog wel gekund, bij verwijzing naar zaken (in dit geval 'avonden') is die eind-n zeker fout!
5.
Je committeren
[binden]
aan deze exercitie
[oefening,
operatie]
is dus geen sinecuurtje
[sinecuur,
sinecure, kleinigheid – GB, VD],
behalve uiteraard
(*) [kwam
2x voor – zie (*) ook aan begin van zin 4, maximaal 1x fout, excl.
de vorige hoofdletter
U]
voor degenen
[mv.]
die zich als dicteetijgers
hebben gemanifesteerd
[openbaren]
en geenszins
ervoor
terugdeinzen
lange reizen te maken om met enthousiasme
[geestdrift]
en op het scherp van de snede
op vele locaties
in
allerlei
lokaliteiten
de competitie
aan te gaan.
6.
Schrijver dezes was als jurylid plusminus
[ongeveer]
een decennium
(10
jaar)
betrokken bij dit door de gerenommeerde
[vermaard]
Alphense soroptimisten
[mv.
VD n, GB s, algemeen – kleine letter, als organisatie in VD ook wel
– specifiek – Soroptimisten, vgl. Dolle Mina, beweging en de
dolle mina’s, individuele
leden daarvan]
telkenmale
consciëntieus
[stipt,
gewetensvol]
op-en-top
[geheel
en al]
georganiseerde
dicteespektakel
[wel:
spectaculair]
en zij had in dezen
[vaste
uitdrukking, net als bij dezen, na dezen, voor dezen en te dezen]
bovenal
bewondering en eerbied voor de moed en durf van allen
die zich onvervaard stortten
op het vlekkeloos
[zelden
tussen-n, wel bij levenloos]
opschrijven van de misschien enigszins
verrassende,
bizarre
en exotische
[uitheems],
soms exuberant
[overdadig,
overstelpend]
complexe
[ingewikkeld]
woordenbrij die hun werd gedicteerd.
7.
Dappere deelnemers, jullie kunnen ervan
op aan
dat ernaar
is gestreefd
het ditmaal
niet al te gek te maken, waardoor voor de
niet-dicteetijgers
woorden als ‘gefonduud’,
‘geüploade’,
‘lits-jumeauxs’
(*** –
zie onder)
en ‘gewhatsappt’
[whatsappen,
geappt]
achterwege
zijn gebleven, maar het is desondanks niet uitgesloten dat jullie nu
voor
pampus
liggen [uitgeput
zijn]
en het gevoel hebben met het meedoen een debacle
te hebben gecreëerd
– i.t.t. financieel, etc. – zie eerder, alinea 3; zo ja, excuses
daarvoor en denk maar: volgende keer beter!
(***)
1,
een
[uhn]
of
één lits-jumeaux is archaïsch en komt bijna niet meer voor: het is
een stel(!)
van 2 gelijke bedden, die tegen elkaar geschoven zijn. Op 1
hotelkamer kon aldus 1 lits-jumeaux staan, op 2, 3, 4 hotelkamers
meerdere lits-jumeauxs.
Op zich zou het allebei dus kunnen, maar op mijn vraag uit de zaal
(hoeveel bedden?) reageerde de voorlezer met: het zijn er meerdere,
zeg maar minstens vier. En dan is één lits-jumeaux dus uitgesloten
en moet het echt met s,
wat de auteur ook eventueel bedoeld had … Alles conform papieren
versie GB 2015!
