Dictee – dictees [3079]
Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com
Oefendictee OUD 058, geheel herzien naar situatie 2022
Dictee van de dag (799)
1. De ouders wilden geen ogenblik stilzitten, totdat ook hun dochter stil in een hoekje zat. De boswachter kon het bos door lopen, nadat hij de [spreek uit: haa-èh-lèhs] hls (hogere landbouwschool) met goed gevolg doorlopen had.
2. Door goed keuren van het doorregen spek kon men dit ook officieel goedkeuren. De hardloper moest heel hard lopen om de bus te halen. Mede door toedoen van de crosstrainer kon hij afzwemmen. Hopelijk gaan de andere radiozenders naast de TROS [tot 2014: Televisie- en Radio-omroepstichting] niet ook vertrossen.
3. Het voltooid deelwoord van stofzuigen is gestofzuigd, van stampvoeten gestampvoet en van klappertanden geklappertand. Sommige omroepen zijn versekst. Hij kon niet ademhalen, hij kon dus geen adem halen. Dat gold [spreek uit: afkorting voor mutatis mutandis] m.m. – mutatis mutandis – ook voor de zwikzwak ((lange) bonenstaak), het zulthoofd (burgerlijk persoon), de zandruiter [valt van zijn paard in het zand], het ijskonijn, de wijgoochem [is waanwijs, pedant, ook: bijgoochem, ook: beginnend souteneur] en de vuns [bnw. vies, moreel verdorven, ww. vunzen].
4. Is nu gestandaardiseerd welke woorden Belgisch-Nederlands zijn en welke niet [vgl. Nederlands-Nederlands]? Een goed voorbeeld is: "Ik ben de laatste jaren verdikt", waar Standaardnederlands 'aangekomen' zegt. Ik heb gebadmintond, ik heb me gedoucht, ik heb gescooterd, men heeft me gedemaskeerd.
5. Wat het zwaarst is, moet het zwaarst wegen. De zwaarte van het zwaard werd zwaar overschat. Collaborateur is een pejoratief [ongunstig – bnw. en znw.] en tiptop [gunstig] is een melioratief [alleen bnw. – VD] begrip. Jan Modaal zit daartussenin.
6. Bevriezen en ontvlammen zijn inchoatieve werkwoorden [geven een toestandsverandering weer], net zoals ontdooien en oplaaien. Voldoet het ebolavaccin als het ebolavirus via een ebola-epidemie [epidemische hemorragische – door bloeding gekenmerkte – koorts] uitbreekt en huishoudt?
7.
Bij acroniemen onderscheiden we initiaalwoorden, letterwoorden en
combinaties ervan. Voorbeelden van de eerste categorie [met
letter-voor-letteruitspraak] zijn: de nv's, het bh'tje
[behaatje],
de ub (universiteitsbibliotheek),
de PvdA [ook wel: ‘van de’], het OM
(Openbaar
Ministerie),
de AOW – de Algemene Ouderdomswet,
de BRTN [Belgische
Radio en
Televisie –
Nederlandse
uitzendingen], C&A [see-jèh-naa],
tv, pc, KRO, cd en [spreek
uit: haa-ie-vee]
hiv-virus.
8 KRO staat trouwens voor Katholieke Radio-omroep. Bij de NS [Nederlandse Spoorwegen] werken NS'ers en NS'sters.
9. Letterwoorden zijn in feite initiaalwoorden, die we als een (nieuw) woord uitspreken. Voorbeelden daarvan zijn: cara [chronische aspecifieke respiratorische aandoeningen], Riagg [in NL: Regionale Instelling voor Ambulante Geestelijke Gezondheidszorg], pet (polyethyleentereftalaat), [spreek uit: hihf:] hivvirus, Bloso [Commissariaat-generaal voor de Bevordering van de Lichamelijke Ontwikkeling, de Sport en de Openluchtrecreatie], Unicef [United Nations International Children's Emergency Fund], radar (radio detecting and ranging), NAVO [Noord-Atlantische Verdragsorganisatie] en mavo (middelbaar algemeen voortgezet onderwijs).
10. Bij verkortingen staat minco voor minderwaardigheidscomplex, sofinummer voor sociaal-fiscaal nummer, en tehatex voor tekenen, handvaardigheid en textiele werkvormen.
11. Bij de kick-off van het project meldde zich een slokop, die ook flapuit, zuipschuit en weetal was. Men gebruikte die koukleum, tevens zoetekauw, te pas en te onpas als voetveeg. Hij had naslagwerken over paard-en-wagens en verzamelde kop-en-schotels. Hij stalkte een domineese.
12.
De dokter op huisbezoek gedroeg zich als kijk-in-de-pot en
sta-in-de-weg voor de butler. De onderzeeboot behoorde niet tot de
bovenwatervloot, de U-boot en de Nautilus [niet
in wdb.] ook niet. Die laatste
stond onder bevel van kapitein Nemo [niet
in wdb.] in Jules Vernes [niet
in wdb.] [cijfers]
‘20.000 mijlen onder zee'.
13. Moet je in een meerpartijenstaat zoals Engeland aparte Lager- en Hogerhuisdebatten voeren? De duizendpoot liet de offsetmachine volop draaien bij de komst van de antikraakwet.
14.
U vroeg nog wat dicteewoorden? Wel, hier zijn ze:
man-vrouwrelatie, vader-dochterverhouding, de [spreek
uit: afkorting voor: Holland-Amerika
Lijn]
HAL – de Holland-Amerika
Lijn (sub
lemma in VD), mandagproductie,
het meervoud van [spreek
uit: afkorting van: minister-president]
mp is voluit minister(s)-presidenten,
kattenkruid en zonneschijn,
kattenkwaad, maneschijn
en zonsopgang, auto-ongeluk en reclameadviesbureau, ordehandhaver,
bedrijf- en productschap en zyklon B [stof
die giftig gas – cyaanwaterstof = HCN
– afscheidt, gebruikt in de concentratiekampen in WO II].
15. Samen met Zijne Heiligheid de [Z.H.] paus ontving Zijne Koninklijke Hoogheid [Z.K.H.] de olympiërs.
16. U wilt nog wat samenstellingen met eigennamen? Nou, vooruit dan: een montessorischool, de Julianalaan, het Arteveldeplein, de colbertjas, het Tindemanseffect, een SP-motie [Socialistische Partij], het Volkskrantgebouw, de NRC-vestiging [niet in wdb.], de FNV-voorzitter [Federatie Nederlandse Vakbeweging], een garibaldihoed, de Romereis, de Himalaya-expeditie, de Cubacrisis, de Mekkaganger, de Bosniëconferentie, het Maltaberaad, de Daytonakkoorden en ten slotte de contramine tussen het bewind-Bouterse en het kabinet-Den Uyl.
17. Geen feller anti dan een ex. En ze had nog wel een her ook. De een zijn dood is …
