Dictee –
dictees [2812]
Vragen en
opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com
Oefendictee
OUD 219, geheel herzien naar situatie 2022
Dictee
van de dag (638)
1.
De prosopopoeia [pee-jaa]
is de persoonsverbeelding. Pro studio et labore is voor gedane moeite
en arbeid. De Provençaalse provençaal is een dertiende-eeuwse
minnezanger. De provenceolie is olijfolie. Psychrofiele bacteriën
gedijen goed bij kou, psychrofobe juist niet. Het PTC
[pee-tee-see]
is het fenylthiocarbamide
(f!).
Onze cardioloog René voert af en toe (niet
zelf) een ptca,
een percutane transluminale
coronaire angioplastiek
(dotterbehandeling)
uit. Die vliegende sauriër uit de krijttijd (pteranodon,
pteranodoon) heeft een
vleugelspanning van acht meter. Het parathyreoïd
hormoon PTH
[pee-tee-haa]
(parathormoon)
wordt gemaakt in de bijschildklier. Het ptolemeïsch gesternte is
door Ptolemeus beschreven: 48 al aan de oude Grieken bekende
sterrenbeelden.
2.
De PTSS [pee-tee-jèh-sèhs]
is de posttraumatische
stressstoornis,
maar het PU [pee-juu]
(beter: pur
[puhr])
is het polyurethaan.
De pubertijd is de tijd van de puberteit, daarin krijgt de puber
pubes [schaamhaar],
onder andere op de pubis [schaamheuvel].
Hij voelde een diepgewortelde public spirit
[gemeenschapszin].
Wat vindt Jan Publiek daarvan? De puce [vlokleurig]
vlo stak hevig. Moet je je voor de pudenda [uitwendige
schaamdelen] schamen? De
pueblocultuur (indianen, Noord-Amerika)
is nogal interessant. Hij verdedigde zijn vermeende domein pugnis et
calcibus, met alle middelen. Puggaree en pugree betekenen hetzelfde:
een om een tropenhelm gewonden sluier, die in de nek afhangt. Jij
behoort niet tot het puik der natie, lekker puh! Na het puinruimen
volgt het puin storten. Pim Fortuyn had het over de puinhopen van
paars (vergelijk:
rood).
3.
Ze was zo naakt als een puit en ze had een puit in haar keel (puit
= kikker). De pula
[poe-laa]
is de munteenheid van Botswana
[BWP].
De pukcode is de personal
unblocking key-code,
de code waarmee een geblokkeerde simkaart weer kan worden
geactiveerd. 'Verum, bonum, pulchrum' betekent: 'het ware, het goede,
het schone'. Een bekend Haags schildersgenootschap heeft als
zinspreuk 'uit liefde tot het schone' ('pulchri
studio'). Een pull(i)
is een pullover (truivest).
In een pullman [trein
of bus met alle gemakken] vind je
pullmanmatrassen. De pulque is een uit het sap van de agave bereide
alcoholische drank. Een koude hoogvlakte in Zuid-Amerika heet
puna [poe-naa],
de term komt uit het Quechua. Het punto banco is de in casino's
gespeelde variant van baccarat [hoogste
kaart 9, een speler houdt de bank].
4.
Krambamboeli is meestal punch.
Punchdrunk (de
aandoening dementia pugilistica, die gekenmerkt wordt door vertraging
van
psycho-intellectuele prestaties, geheugenstoornissen,
spraakproblemen en stoornissen in de coördinatie),
is dat grog(gy)
van de punch? Nee: dementia pugulistica:
boksen! Nu is het genoeg en daarmee punctum, basta. 'Der
springende Punkt' is het punctum saliens, het kardinale punt waarop
alles aankomt. De Punica fides (fides
Punica) is het verraad, de
trouweloosheid. In de drie Punische oorlogen ontwaarde je veel
punische trouw. De veertien punten van Wilson vormden de grondslag
van de vrede van 1919. De Franse punt is een lambrequinornament
(lambrekijnornament)
op Chinees porselein en Delfts aardewerk. Psychiatrisch-forensisch is
betrekking hebbend op de psychiatrie in dienst van de rechtspraak in
strafzaken. Psychopathische delinquenten zijn gevaarlijk voor de
samenleving. Iets dat publica auctoritate geschiedt, gebeurt op gezag
van de overheid. Die puissancerijder [onderdeel
concours hippique] was puissant
[zeer]
rijk.
5.
Het typografisch puntenstelsel danken we aan Didot, ja, die van de
didotpunten, een twaalfde van de cicero. Als je Leidse punt eet, eet
je puntkoek. Milleporen zijn puntkoralen. Wat betekent die
punt-streeplijn? Het purper van Cassius heet ook wel goudpurper.
Vindt je eega die purperrudbeckia (purperen
rudbeckia) ook zo mooi? De pur
sang romanticus hield meerdere pur sangs (raspaarden).
De kamergeleerde was een purus putus, adverbiaal is dat 'pure pute'
(louter en
alleen). Gaan we pushball [te
paard] spelen of ben je nog met
die push-pull (balansschakeling)
bezig?
6.
De putains respectueuses zijn 'eerbiedige lichtekooien', althans
volgens Sartre. Een putplant is een freatofyt. De putsch van Kapp
vond in maart 1920 in Berlijn plaats. Militairen dragen een puttee
[puh-tie]
als beenwindsel. Een Italiaanse putto is een naakt kinderfiguurtje,
als amoretto of engeltje gedacht. Een pv'tje
[pee-vee]
kost meestal geld [proces-verbaal].
De tweeletterige ISO-landcode [ie-zoo]
van Paraguay is PY [pee-jie-grèhk],
die van Palau
is PW
[pee-wee].
Een pycnica [kort
en gezet] is van het pyknische
(antoniem:
leptosome) type. Zijn pyladessen
[metgezellen]
vergezelden hem trouw. Een bucardo is een uitgestorven
pyreneeënsteenbok (pyreneeëngeit).
Het symbool PAN [pee-jaa-èhn]
staat voor 1-(2-pyridylazo-)2-naftol,
maar kennelijk ook voor peroxyacetylnitraat.
7.
Een pyroop (pyrope)
wordt ook wel Boheemse granaat genoemd en is niet om te schieten,
maar een edelgesteente, een
magnesium-aluminiumhoudende variëteit
van granaat met een geelrode kleur. Die pyrrusoverwinning was een
schijnsucces. Een pythagoreeër (volgeling
van Pythagoras) hulde zich
aanvankelijk noodgedwongen in een pythagorisch zwijgen. Het pythisch
orakel (het orakel
van Delphi) woonde de Pythische
Spelen bij; daar loerde Schneiders python (de
netpython) op hem. De letter q is
al eerder geweest. Hier toch maar wat herhalingen …
8.
Bij een quotum moet je zeggen quote, quoten en quotetje,
bij een uitspraak [citaat]
moet je zeggen quote, quotes en quoteje. Werd Obama daar gequoot?
'Quorum pars magna fui' betekent 'waarin ik een groot aandeel heb
gehad', 'quousque tandem?' betekent 'hoe lang nog?', 'quo vadis'
betekent 'waarheen gaat gij?' en 'quo vadimus' betekent 'waar gaan
wij heen?' Hij wilde zijn doel quovis modo, hoe dan ook, op welke
wijze dan ook, bereiken. Ze kregen een standje voor hun standje q. De
Q staat onder andere voor kwintaal, kwadraat, kwantum, vijfhonderd
[later vervangen
door D!], Qatar en glutamine.
9.
Qat kun je met de Qatarese riyal [VD
2020] betalen. Het qi gong is een Chinese meditatietechniek,
de qi dao de Tibetaanse dito. De QI
[kuu-wie]
is de queteletindex,
ook wel genoemd BMI
[bee-jèh-mie],
body mass
index. De Q-koorts is een zoönose,
infectieziekte die van dier op mens kan overgaan. Een QL-lamp
[kuu-wèhl]
is een
quartz-lightlamp,
een kwartslamp. Een QSO [kuu-wèh-zoo]
is een quasi-stellar
object, een quasar
(een quasi
stellar
radio source, een quasistellaire radiobron).
Een quacker vertoont zich in collegestijl, maar een quaker is lid van
een godsdienstige sekte. De Quadruple Alliantie, het viervoudig
verbond, werd in 1718 gesloten. Een quaestio vexata (vexata
quaestio) is een veelbesproken,
maar onopgeloste vraag.
10.
De quagga is een, thans uitgeroeide, steppezebra.
De Quai d'Orsay kennen we van Maigret en Simenon. Qualibet ex re
(door welke
oorzaak dan ook): het lukte ons
niet. Was hij nog maar qualis ab incepto (ongerept).
Hij bekleedde nog vele qualitate-quafuncties
[q.q. –
q.q.-functies].
Die beklede functies leverden ook nog wel wat op. Een qaly
[quality-adjusted
life year]
is elk van de factoren aan de hand waarvan bepaald wordt of een
patiënt nog wel voor medische behandeling in aanmerking komt. Dat
heeft en houdt je dochter quand même (wat
er ook gebeure) nog van me
tegoed. Ik geef haar vast een tegoedbon (voucher).
De quango
(quasi-autonomous
non-governmental
organization
= niet-ambtelijk adviesorgaan van de overheid; zeg maar: quasi-ngo)
is een zusje van de ngo [èhn-gee-joo]
(niet-
of non-gouvernementele
organisatie).
Kon je jouw quant-Ã -moi [ook:
soi]
weer niet bewaren [deftigheid
verliezen]? Bij een kwantabestek
worden hoeveelheden bouwmaterialen geraamd. De verontreiniging betrof
slechts een quantité négligeable [verwaarloosbare
hoeveelheid].
11.
De quarantainearts werkte in de quarantaine-inrichting. Het quartair
is de vierde en jongste periode van het fanerozoïcum. Ik sta al drie
kwartalen rood. En toen kwamen de quarts
[mv.]
d'heure de Rabelais [onaangename
momenten]. Een quartet vind je in
een spectrum, een kwartet op een muziekpodium of bij het spel. Die
quasimodo was nog monsterlijker dan de klokkenluider van Victor Hugo
[Notre Dame].
In het katern stond, hoe quaterns in een loterij werken.
De
quatre-mainsspelers speelden quatre-mains. Wat beuzel je nou,
dat is quatsch. Het quebracho-extract is een looistof. Het Quechua is
een indianentaal.
12.
Hoe vind je die Queen Annestijlstoel? De querelles
[mv.]
des Anciens et des Modernes waren niet erg verheffend [twistgeschrijf
of moderne auteurs de klassieke kunnen evenaren].
Het qu'en-dira-t-on vult geen gaatjes. Een quesadilla
[kee]
is een tortilla met kaas. Een questionnaire
is een vragenlijst. De quetzal is de
munteenheid van Guatemala
[GTQ].
Geef mij maar een quichepunt [hartige
taart]. Quid nunc (wat
nu)? Pas op voor die kwiere
[bevallig, vlot]
quidam [snuiter]!
Hoe smaakt die quick-and-dirty [snel,
mindere kwaliteit, goedkoop]
quiche lorraine [met
spek en kaas]? Quién sabe
[kie-jèhn-saa-buh]
(wie weet),
misschien keert zijn quiëscentie (innerlijke
rust) wel terug? Een quillaja is
een Zuid-Amerikaanse zeepboom. Quines
[kie-nuh]
(2 vijven)
kun je bij het dobbelen gooien. Huishoudelijke artikelen heten
quincaillerie (kramerijen).
Een quincunx is een vierkant met vijf dingen, waarvan één in het
midden. De quinoa [kihn-waa/kie-noo-waa]
is een ganzenvoet [zaden
ervan geven voedsel], de algoede
ganzenvoet is een brave hendrik [plant].
Een quislingregering bestaat uit collaborateurs. Quisquiliën zijn
prullen of slechte voortbrengselen van de geest. Wees op je hoede, op
je qui-vive, en bewaar de status quo! Quorn is een eiwitproduct en
vleesvervanger.
