2775 Dictee vrijdag 24-06-2022 (1) – dictee Dictee van de dag (614) √ x

Dictee – dictees [2775]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 243, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (614)

De flora

1. Volgens Pieter v. D. (en ook volgens www.wetten.nl, zonder dicteestatus, maar wel aangeraden door de Taaladviesdienst) moet je Flora- en faunawet schrijven (mogelijk: eigennaam, alhoewel de Grote Spellinggids Van Dale (met dezelfde auteur als de Leidraad van het Groene Boekje) voorschrijft, dat je de hoofdwoorden in de namen van wetten met een hoofdletter moet schrijven). Laten we met de planten beginnen. De aardbei is het zomerkoninkje, de Indische aardbei is een tuin- of kamerplantje. De aardpeer heet ook wel knolzonnebloem, topinamboer of jeruzalemartisjok. De alsem(plant) bevat absintine. De zachte acanthus (akant) is de berenklauw.

2. Het agriotype is de wilde stamvorm van een gecultiveerde plant. De anastatica (roos van Jericho in VD, net als bij het lemma 'jerichoroos', ook bij de lemma's 'roos' en 'Jericho': roos van Jericho), de althea (heemst, zeemaluwe), de alpenherfsttijloos, de aloëplant, de alfalfa (luzerne), de akkerpolei en de akeleiruit – die behoeven geen toelichting, u kent ze allemaal. Annuellen zijn eenjarige planten. De anthurium is een tropische plant uit de aronskelkfamilie, met name de flamingoplant. Arrowroots zijn Zuid-Amerikaanse pijlwortels. De asclepiaswol [uit vezels van een plant] komt ook uit dat werelddeel. Artemisinine is een antimalariamiddel. Prei is de asperge van de armen. De aubergine is de melanzaanappel. De ballote is de stinknetel en de azolla de kroosvaren. De bakbanaan uit Suriname is de bacove [n/s]. Bergthee of gaultheria is een theesurrogaat. De bernagie (bernage) is het komkommerkruid. Geef mij maar de
biologisch-dynamische (afkorting: bd [bee-dee]) plantenteelt! De bergamotplant, de berberis [o.a. de zuurbes] en de belladonna [wolfskers, doodkruid], die zoekt u mooi zelf maar op!

3. De Engelse boekweit is de oosterse duizendknoop. Bolderiken zijn anjerachtige planten, net als de bruidssluiers. Het byssoliet is een vezelig aggregaat van tremoliet of actinoliet en bevat behalve silicium ook magnesium, calcium en ijzer. Crotonzaad is de zeer giftige vrucht van een wolfsmelkachtige plant. Cranberry is de naam voor de donkerrode besvruchten van de lepeltjesheide. Een courgette is een zucchino. De clivia wordt geplaatst in de narcissenfamilie, de cichorei en de chrysant kent u wel. De wilde christusogen (niet meer in VD; mv.) is de avondkoekoeksbloem. Een chimaera is een entbastaard. De chili levert cayennepeper op. Een chamefyt heeft laag-bij-de-grondse [laag bij de grond] knoppen. De carica is een tropische plant, verwant aan de papaja. Canaigre is looistof uit een in Midden-Amerika veelvoorkomende plant. De camelia is een kamerplant.

4. Het cypergras is een kruidachtig gewas. De term 'dyarpesi' stamt uit het Sranan(tongo) (GB, VD ook Sranang(tongo)), het zijn de lichtbruine zaden (boontjes) van een plant uit de vlinderbloemenfamilie, gegeten als groente. De drie-urenbloem, een kaasjeskruidachtige, is niet lang te zien. Een eenjarige plant is een terofyt. Ereprijzen [VD] zijn veronica's. Efedrine wordt gewonnen uit efedra's. Een esparcette (hanenkam) is een overblijvende plant met roze bloemen. De eucalyptus is een gomboom, de euforbia heet ook: wolfsmelk. Fytoftora [uh] is zwakziekte in aardappelloof. Een exoot is uitheems en een exsiccaat is een gedroogde plant. De (het) fenegriek is een sterkriekende vlinderbloemige plant. De ginseng heeft een aromatische wortel en wordt als afrodisiacum gebruikt. Glidkruid werd gebruikt als geneesmiddel tegen jicht. De gloxinia heeft zachte bladeren en gekleurde bloemen.

5. Goeni is jute. Een groenknolorchis is een sturmia. Guarana is een stimulerend middel. Guichelheil wordt ook (bastaard)muur genoemd. Een halofyt kan op sterk zouthoudende grond leven. De haoma is de uit een plant geperste roesdrank. Een hennepplant is een afzonderlijk exemplaar van hennep. Een iberis is een scheefbloem. Ibogaïne is een alkaloïde en wordt gebruikt bij afkicken. De ipecacuanha is een
kina-achtige plant. De jalappenplant is een Mexicaanse plant met ondergrondse stengeldelen. Karwij wordt ook wilde komijn (kummel) genoemd. Een ketella is de een cassave. De kinaplant [levert kinine] is ook een plant. De korenbloem is een roggebloem [geen mv.]. Welke planten vereisen kluithoudende grond? De (GB; VD ook: het) lamsoor is de Zeeuwse heide (een echte lekkernij), maar ook de brave hendrik [algoede ganzenvoet]. Bij het lazerkruid heb je twee spellingproblemen [s/z en t/d]. Het look-zonder-look is tweejarig, de mariadistel duidelijk eenjarig.

6. Het mariëtteklokje heeft een klokvormige bloem. De meloen is de kantaloep (kanteloep). Wat ontstaat er na deze DNA-mutatie
[dee-jèh-naa]? Een zwamwortel is een mycorrhiza. De meeste orchideeën zijn mycotroof. Myrmecofiele zaadverspreiding wordt door mieren bevorderd. De naaktzadigen zijn de gymnospermen. Wat verhandelt de naturaliënhandel (aquarium- en terrariumdieren, etc.) zoal? De natuurdruk is het procedé waarbij planten in een loden plaat gedrukt werden, die vervolgens als drukvorm diende. De nectariën zijn de honingklieren. Een oligotroof levensmilieu is arm aan voedsel. Het omrijden der planten door de mollen is het door wroeten omverhalen. We eten zuurkool met onderzeeërs (met gebakken scholletjes). Parthenogenesis (parthenogenese, agamie) is ongeslachtelijke voortplanting.

7. In organogene duinvorming spelen planten een rol. En wat zegt Van Dale? Juist: AZ [aa-zèht] overwintert in het
UEFA[letterwoord met hoofdletter(s)]-cuptoernooi (GB – thans gewijzigd in: de Europa League). Het oögonium (meervoud: oögoniën) is het vrouwelijk geslachtsorgaan van lagere planten. Een paasbloem is (ook) een nieuw jurkje dat men op Pasen voor het eerst aandoet. De paloeloe is een grote plant uit Suriname. Parenchym bevat ongespecialiseerde cellen. Pariëtaal slaat altijd op een wand van het lichaam of organen. Wie of wat paddenstoelenetend is, is mycofaag. Korte vezels van de dwergpalm als vulmiddel worden crin végétal genoemd. Plantengineering is het ontleden en onderzoeken van planten met het oog op genetische manipulatie. Een botaniseertrommel is een plantenbus. Plasmolyse is het verteren van wortels door (overmaat van) mest.

8. Bij polyploïdie is er een overmaat aan X- en Y-chromosomen. Het begijntje is een randjesbloem. In de ruwbladigenfamilie zitten noch ruwarigen noch ruwharigen. Het sirihmes is een mesje voor het kleinsnijden van planten om te kauwen. De nyctinastie van planten lijkt op slaap. De knautia heet ook soldatenknoop (honingbloem, scabiosa, schurftkruid). Het appellativum (appellatief) is de soortnaam. Het squaleen wordt beschouwd als tussenproduct in de biosynthese van steroïden. De steppeplant [n/s] kan tegen veel zonlicht. Een synoniem voor strobloem is immortelle [+ n]. De struisen [struisvogels] liepen tussen de struise planten.

9. Commensalen hebben een symbiotische levensvorm. De systematiek van Linnaeus is wereldberoemd. Teratogenese (teratogeniteit) is het ontstaan van misvormingen. Gagel is Drentse thee en salie is Franse thee. Het thiofeen zit in de wortels van afrikaantjes. Een trachee is het houtvat van de hogere planten. Daarin zie je ook vaak de tracheïde. De trichocyste is een haarvormige uitstulping bij planten. Tweerijige gerst is chevaliergerst, maar zesrijige gerst, dat is nog eens wat! Een dicotyl is een tweezaadlobbige. Het uniformitarianisme [waarbij de evolutieleer] is strijdig met de
van-kaft-tot-kaftgedachte [van kaft tot kaft] [orthodoxe Bijbelreligie]. Ik vind die tulpenvariëteit wel mooi, maar ik houd ook van een vasteplantenborder [vaste planten]. In planten vindt vasculair watervervoer plaats. Vegetabiliën zijn planten.

10. De grond is nog veier (vetter) dan ik gedacht had. Zoete venkel kan als groente gegeten worden. Verstening in de gal- of urineblaas heet incrustatie. Voorwereldlijk is antediluviaans (antediluviaal, van voor de zondvloed). De cactus is een warmteminnende plant. Nee niet hydrofiel: dat is waterminnend. Geef dat wiedvorkje eens aan! In een wintertuin (oranjerie) vind je meestal geen wilde (onveredelde) planten. De wijdbloeiende rus heeft een losse bloeiwijze. Yucca's zijn wel xerofyt [gedijt in droge omgeving], maar niet succulent [sappig, vochtrijk]. Een zetmeelvormer (pyrenoïde) speelt een rol bij de vorming van koolhydraten. Zoöchorie is de verspreiding van planten door mens of dier.

 

 

2774 Dictee donderdag 23-06-2022 (1) – dictee Dictee van de dag (613) √ x

Dictee – dictees [2774]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 244, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (613)

Gymnastiek, atletiek, wielrennen, chirurgie en verpleging

1. Gezocht op '*gym*'. Een opvallende treffer is de clergyman: het donkere pak met collaar van rooms-katholieke geestelijken. Bij acrogym(nastiek) worden acrobatische toeren verricht. Apenkooi is tikkertje met alle gymtoestellen opgesteld, waarna de deelnemers op apegapen liggen. Aquajogging is lopen, niet op, maar in het water. Hoe ziet een barrièresprong [afzetten met één voet, steunen met één hand] eruit? Bokspringen (bokjespringen) is haasje-over spelen. Callanetics is een vorm van fitness op muziek. De christusstand is de positie aan de ringen met gespreide armen.

2. De claviger is de conciërge van een gymnasium. Coups de force zijn (ook) gymnastische bewegingen waarbij het op kracht aankomt [die betekenis is geschrapt in VD]. Dislokeren is bepaalde gymnastiekoefeningen aan de rekstok of de ringen maken. De flikflak is een handstand-overslag gevolgd door een radslag. De fluitvogel behoort tot de klauwierkraaien. Fysiotherapie is heilgymnastiek (kinesiatrie). Bedwing je toestellen met de onder- of bovengreep? Gymkana's zijn behendigheidswedstrijden waarbij de deelnemers opdrachten moeten uitvoeren die hen in hun bewegingen belemmeren. De gymnastrada is een groot gymnastiekfeest. Hij was op gympen (gympies, gympjes).

3. Jazzgymnastiek is zeer ritmische gymnastiek op jazz- of discomuziek. Heeft hij zijn huppelakte [aantekening van mogen geven gymnastiekonderwijs] wel? Hij voerde de kraaienwip [sprong met twee voeten zonder aanloop] uit. Voordat een ex-gymnasiast feut [groen: aankomend student] wordt, is hij kwak [na de middelbare school]. De lo [èh-loo] is het schoolvak lichamelijke oefening. Heb jij het lyceum gedaan? Mechanotherapie (bv. orthopedie, massage, heilgymnastiek) is een deel van de geneeskunde. Bij mensendieck(gymnastiek) worden praktische bewegingen als oefeningsvorm aangenomen. Op de moonwalk [luchtkussen, ook dans van Michael Jackson] haalde hij fraaie toeren uit. Bij het ovwo [oo-vee-wee-joo] [ongedeeld voorbereidend wetenschappelijk onderwijs] in Nederland zijn atheneum en gymnasium niet gescheiden. Paardspringen duurt korter dan paardvoltigeren.

4. De prachtvlamhoed is een plaatjeszwam. Het rhönrad bestaat uit twee grote hoepels. Een spagaat is een spreidzit. Het tai chi (werkwoord: tai-chiën - vgl. tae-bo en tae-boën) is een zekere Chinese bewegingsleer, gebaseerd op de taoïstische filosofie en geneeskunde. De varenpalm is een geslacht van boomachtige gymnospermen.

5. Gezocht op '*atle*'. Dan kom je ook beatlehaar en Beatleplaat tegen. Een biatleet neemt deel aan de biatlon, een duatleet aan een duatlon. Discuswerpen is een toegestane vorm, hij wierp discus is dat niet [alleen infinitief]. Bij de fosburyflop gaat men ruggelings over de lat bij hoogspringen. Een hardloper was (ook) een niet-atleet (zoals een dienaar-koerier) wiens beroep het was hard te lopen. Een
hink-stap-sprong maak je bij het hink-stap-springen.

6. Een hordeloop [n/s] kun je ook figuurlijk opvatten. Een internetaanval is het platleggen van de communicatie via internet. Een salonatleet zal niet gauw winnen. De pentatlon is van oudsher de vijfkamp. De atleet droeg spikes. De steeplechase is een hindernisren op een baan. Straddles zijn rolsprongen. De olympische decatlon omvat tien nummers, waaronder honderd(en)tien meter horden. Een triatleet doet de triatlon.

7. Gezocht op '*wielr*'. De wielerploeg werd gedeclasseerd (antoniem: klasseren). De dernymotor wordt bij het stayeren gebruikt voor het gangmaken. Espoirs zijn beloftevolle renners. De flandriens zijn geknipt voor Vlaamse voorjaarsklassiekers. Grands prixs [of] worden ook in het autoracen gehouden. De (het) keirin is een baanwedstrijd. De madison is een indoorsprintwedstrijd. In de Ronde van Nederland draagt de leider de oranje trui. Een rolrijder(!) bij het wielrennen is een stayer. De scratch is een snelheidswedstrijd bij het baanwielrennen. Een toeclip is een voetklem aan de trapper. Een sifon is een drinkbus. Ultracycling duurt lang en is erg inspannend. Hij kreeg vedetteneigingen [n/s] bij het cyclocrossen.

8. Gezocht op '*chir*'. Bij vitrectomie worden delen van het glaslichaam [glasvocht, oog] verwijderd. Een trousse is een etui voor chirurgische instrumenten. Met een trocart (troiscart) tap je vocht [of gassen] af. Voor de borstholte moet je bij de thoraxchirurg zijn. Rinoplastiek verfraait de neus, otoplastiek de oren. Polymelkzuur wordt als chirurgisch materiaal bij botbreuken gebruikt, ook poliklinisch? De openhartchirurgie [open hart] is nog vrij jong. Bariatrie is obesitaschirurgie. Het mervalonzuur is een chiraal dihydroxycarbonzuur. Manuele therapie is chiropraxie.

9. Liposuctie (liposculptuur) is een plastischchirurgische [volgens de plastische chirurgie] behandeling. Een lift is een cosmetischchirurgische [cosmetische chirurgie] ingreep. De leukotomie behandelt de hersenen. Het lancet is een chirurgenmesje. Een kraker is een chiropracticus (chiropractor). De kopsnepper (koppensnepper) is een chirurgisch instrument en de kocher (arterieklem) is een schaarvormig tangetje. Bij keratoplastiek wordt ondoorzichtig geworden hoornvlies vervangen. Het KIDD- [tot 2 jaar is het KISS-] of
KISS-syndroom [letterwoorden] is letsel aan de bovenste nekwervels dat gepaard gaat met dyspraxie [geen gerichte handelingen kunnen uitvoeren] en dysgnosie [defect in denkvermogen]. We kennen zowel de hoofd-halschirurgie als de hoofd- en halschirurgie. De hart-thoraxchirurgie (cardio-thoraxchirurgie) is de hart- en vaatchirurgie in bepaalde delen van de borstholte.

10. Naast hart-longchirurgen zijn er ook hartklepchirurgen. Chiromantie is handlezerij. Jicht in de handen (handjicht) is chiragra. Sommigen ondergaan een facelift. Een excisie is een uitsnijding. Een enchiridion is een handboek. Het cushingsyndroom is, vooral bij vrouwen, een stofwisselingsziekte, waarbij ten gevolge van overproductie van bijnierschorshormonen (cortisol) ernstige vetophopingen op de buik en in het gezicht (vollemaansgezicht) optreden. Bij cryochirurgie (cryotherapie) worden tumoren vernietigd door bevriezing met vloeibare stikstof. Cardiopulmonaal is het hart en de longen betreffend.

11. In de bypasschirurgie worden bypasses aangebracht. Burowwater is een oplossing van aluin en loodacetaat, gebruikt voor kompressen en als desinfectans. Met Botox [GB: b] (VD: merk, werkwoord: botoxen) wordt botulinetoxine bedoeld. De artrotomie is een gewrichtsoperatie. Bij de alloplastiek wordt materiaal gebruikt dat niet van de mens afkomstig is.

12. Gezocht op '*verple*'. Wat is het verschil tussen A- [gewone] en
B-verpleging [psychiatrisch]? Een cellenbroeder heet ook wel alexiaan (celliet). De coronary care is intensieve verpleging van hartpatiënten. In het diakenhuis werden diaconiearmen verpleegd. Gerrit Komrij is dicteeschrijver en de Florence Nightingale van de letteren. Armen werden om godswil (gratis) verpleegd. Met hbo-v [haa-bee-joo-vee] kun je ver komen. Een hospice (hospies) is een verblijfhuis voor terminale patiënten. Een johannieter is een johannesridder (een johannieterridder, een Maltezer ridder). Verpleegsters kunnen een wit (A!) of een zwart kruisje (B!) dragen. Een koefje is een couveusekindje. In een leprozerie werden melaatsen verpleegd. Zij lijden aan lepra.

13. Lollards (lollarden) waren volgelingen van John Wyclif (Doctor Evangelicus), die in de middeleeuwen optraden als
broeders-ziekenverplegers en spoedig met hun wyclifitische leer als ketters werden beschouwd. We onderscheiden low en medium care. Wie speelt bij nursery [nursing, seksuele variatie] de verpleegstersrol? Een operatiebroeder is een ok-verpleegkundige [oo-kaa]. Een
papa-en-mamahuis is een verzorgingshuis voor verstandelijk gehandicapte kinderen (een papa-en-mamabedrijf is beslist iets anders!). Zij was een leuke polizuster. De recovery is de verkoeverkamer. De Rode Kruiszuster verzorgde oorlogsgewonden. Ze heeft de brekebeen getempt [tempen, temperaturen]. 'Nu gaan we slapen' is een voorbeeld van verpleegstersmeervoud. De Z-opleiding [zèht] leidt op voor de zwakzinnigenzorg (je wordt dan
Z-verpleegkundige), maar lijdt aan geldgebrek. Een witjas moet je lokaliseren in een psychiatrische inrichting, dat is zijn locatie.

 

 

 

2773 Dictee woensdag 22-06-2022 (1) – dictee Dictee van de dag (612) √ x

Dictee – dictees [2773]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 245, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (612)

1. Dat rustgevende middel zal hem rust geven. Ik wil dat je net zo lang blijft als je zus, zolang je moeder ziek is. Een putain respectueuse is een eerbiedwaardige lichtekooi, een putain is dus gewoon een hoer, al staat ze niet apart in Van Dale. De letter b komen we enerzijds tegen in b-mineur, b kleine terts of b-klein, maar ook als symbool voor de barn, een eenheid van oppervlakte in de atoomfysica. Je geeft er ook een sectie van een kaartenbak mee aan. De hoofdletter B komt anderzijds voor in de muziek als B-groot, B grote terts of B-majeur, in de natuurkunde als symbool voor de bel [B] (geluidsintensiteit, vergelijk: decibel, afkorting: dB [dee-bee]) en als symbool voor de magnetische inductie (eenheid: de tesla, symbool: T [tee]), in de computeromgeving als byte [B] en ten slotte achter een naam als aanduiding van bachelor (voorbeeld: BA, bachelor of arts).

2. Er passen precies [cijfers:] 256 velletjes B8 [bee-jacht] op een vel B0 [bee-nul] (dat is ongeveer 1 [symbool:] m in het vierkant). Opzoekopdracht: wat is b2a [bie-toe-wee] (business-to-administration) en b2b [bie-toe-bie] (business-to-business)? B2c [bie-toe-sie] is business-to-consumer. Friese baai kun je roken, hij komt uit Maryland. M'n wiegie was een stijfselkissie, m'n deken was een baaien rok [lied uit de Jordaan]. Uit de baaierd (de chaos) werd de aarde geschapen. Boog men zich in Bijbelse tijd voor Baäl, tegenwoordig dienen we andere baäls, we zijn baälspriesters of -dienaars. De ware baan van een hemellichaam wordt uit de schijnbare berekend. Zij is weer op de been en dus is zij opnieuw de baan opgegaan [zich prostitueren].

3. Langebaandraverijen zijn in. Een waanwijze is niet baan- of bitwijs gemaakt. Hij galoppeerde op de baren der levenszee af. De baard van Mozes is een kamerplant (slaapkamergeluk). De byssus vormt de baard van sommige schelpdieren en is eigenlijk een bundel byssusdraden. Een baardige baarddrager is niet baardeloos. Baardsaki's zijn kleine apen. Kraam niet van die baarlijke, klinkklare, nonsens uit! De baarmoeder is de uterus, de baarmoederhals de cervix. De eileidertrompet heet ook wel trompet van Fallopius (fallopische buis). De baartijd [baar = nieuweling] kon je doorbrengen op het Koninklijk Instituut voor de Marine [KIM] en de Koninklijke Militaire Academie [kaa-èh-maa] (KMA). Profiteren we nog steeds, sinds jaar en dag, van de Indische baten [winst uit de handel met Nederlands-Indië]?

4. De baba ganoush is een tapenade van gepureerde aubergine, knoflook en olijfolie. Het babbittmetaal is een witte tinlegering met antimonium, lood en koper. Tv-babe is de aanduiding voor een jonge, seksueel aantrekkelijke vrouw. Er heerste een Babel vanjewelste
[GB ook wel in toelichting: van jewelste, van je welste]. De babinskireflex is de voetzoolreflex. Babesiosis is een ziekte bij katten en honden, overgebracht door een teek. Wordt babi pangang [geroosterd varkensvlees] van babiroesa [hertzwijn] gemaakt? Nee, dus. Een tegenwoordige babylonische spraakverwarring [niet specifiek] dankt zijn naam aan het Genesisverhaal. De moonliner [vliegtuig op regelmatige nachtvlucht] voerde hen naar hun babymoon [vakantie van een stel waarvan de vrouw zwanger is van het eerste kind]. De babyolifant vertrapte de babyoogjes [plant], het bosliefje. Babyroze en -blauw zijn de kleuren voor babykleertjes. Het babyvet (puppyvet, medisch: de vernix) zit er bij haar baby nog aan. Gaan we aan Bacchus offeren? Een bacchusstaf is een thyrsus, een bacchanaal een Bacchusfeest. Het bamastelsel is de bachelor-masterstructuur. Kom jij uit Bachten de Kupe [het tussen de IJzer en de Franse grens gelegen deel van West-Vlaanderen]?

5. Hij leed aan bacillaire dysenterie. Wat is snel internet zonder backbones [deel met snelle verbindingen]? Het backgammon is een bordspel voor twee personen. Ruud is weer helemaal back in town. Ik wil backstage best verklaren dat dictees verworden zijn tot frankensteinse wangedrochten (hydra's), daarom is mijn stille devies: back to basics! Shakespeare heeft de back-wounding calumny [in de rug wondende laster] geïntroduceerd. De bacovecultuur [GB/VD n/s] kweekt bananen. Bacteriofagie is lysis [desintegratie] van bacteriën door een bacteriofaag. Bacteriurie is de aanwezigheid van bacteriën in de urine. Een badinage is luchtige scherts. Cadzand-Bad [zo bij dictee – Leidraad] ligt aan zee, Brussel-Centraal [idem] niet. Een badstof(fen) broekje is van frotteerstof gemaakt. Een bad trip volgt vaak op
lsd-gebruik [èh-lèhs-dee]. Even in mijn baedeker [ee reisgids] kijken … Een bagatel is een futiliteit, een bagatelle een muziekstuk. Een baggy [bnw.] broek is nogal slobberig. De vogel redde het niet en zou ten onder gaan, de onmiddellijke tenondergang was onvermijdelijk. De ondergang, het ondergaan, van de ondergaande zon gaf het beestje geen sprankje hoop.

6. Een baghera is een welpenleidster. Een baglady is een zwerfster met tassen en een baglama een traditioneel Turks snaarinstrument met drie snaren. Bagno's (het bagno!) zijn slavengevangenissen [de banjo is een muziekinstrument]. Een baguette is een stokbrood. Hij wist van boe noch bah en kon dus geen a van een b onderscheiden. Bahai [een religie - begin zin] en bahaïsme zijn synoniem(en). De Bahama's zijn de Bahama-eilanden. Een bahco(sleutel) is een soort Engelse sleutel. Daar kun je in geval van nood je baco (bacootje - Bacardi + cola) mee roeren. Een bahneus kan alleen een derde reinigen [het kind kan dat nog niet]. Bahreini wonen in Bahrein. De baht [baat] is betaalmiddel in Thailand [THB]. Een bahut [baa-huu(t)] is een hutkoffer. Roodhuid en dikkop zijn voorbeelden van het bahuvrihicompositum. Een baignoire is de schouwburgloge op de parterre. Een baileybrug is een noodbrug. Een baillet is bij valkeniers een boomvalk. Een baiser [bèh-zee] is met slagroom gevuld schuimgebak. Een bajadère is een tempeldanseres.

7. Een bajan [baa-jahn] is een soort van accordeon. Bakaarde is terracotta. Het bakeliet is een harde kunsthars. Baantjerijden doe je op de ijsbaan. Een badientje is een rijzweepje. Een badjing is meestal het Javaanse eekhoorntje. Een badjoe is een baadje. Zijn bad trip
[na drugs, lsd] was geen mislukt uitstapje. Een baffle [bèh-fuhl] hangt hoog in een fabriekshal en absorbeert geluid. Op [cijfers:] 14 februari is het trouwens Valentijnsdag. Schrijf je nu smakkertje of smakkerdje
(of allebei – ja, dat: GB/VD: smakker en smakkerd ...)? Een bacove kan rauw gegeten worden, een bakbanaan moet je bakken; met een beignet maak je er bakabana's van. Nog lekkerder wordt het met bakbacon erbij. Een bakbarometer is een buis van Torricelli in een kwikbak. Iemand van bakboord naar stuurboord sturen is hem van Pontius naar Pilatus zenden.

8. Een flushdek is een verhoogd scheepsdek boven de kajuit. Kun je met een triporteur [driewieler] ook je drieling vervoeren? De kibbelende bakkebaardman was aan het bakkeleien. Een bakkenist gebruikt [cijfers:] 27MC-zendapparatuur [27 MC][èhm-see], een bakkie. Door de tichelbakker was de wittebroodbakker bakker-an [niet in wdb.]. Bakkerseczeem is een beroepsziekte van bakkers. We bezochten de heiligen- en plateelbakkerij. Ga je bakkerskinderen brood geven? Jan hield zijn bakkes, Piet ging erop(!). Baklava is zeer zoet Turks honinggebak. Bakmix is een kant-en-klaar mengsel van onder meer bakmeel en gist. Een bakra is een blanke (Nederlander). Bakso is soep met vleesballetjes, ei en mi, bakzo is een hoeveelheid kleine vis om te bakken. De cricketbal raakte de croquetbal. De balanites is een geslacht van doornachtige tropische bomen, waaraan zoete vruchten groeien. Een balaclava is een bivakmuts, daarmee dans je de balalaika niet [baklava is zeer zoet honinggebak met gemalen stukjes noot]. Daaronder [die dans] crepeerde Hein van de balanitis [eikelontsteking].

9. Nee, geen balanopostitis [voorhuidontsteking]! In de Koude Oorlog was er een balance of power [militair machtsevenwicht]. Het balalaikaorkest was helemaal in balans. Bij een balanssuïcide heeft de suïcidant alle consequenties goed overwogen. Balata is een rubbersoort en balatum een op linoleum lijkend viltzeil, uit in bitumen en guttapercha gedrenkt lompenvilt. De balboa is de munteenheid van Panama [PAB]. Een baldakijngraf is een graftombe met een door colonnetten gedragen overhuiving. Een bal champêtre vindt in de openlucht plaats. De balebale [2 x ee] is een rustbank, de balein werd in korsetten gebruikt. De Balfour Declaration betrof de Joodse staat. Een balienees is een balie-employé en in de regel geen Balinees (Baliër). Ze vielen nog net binnen zijn baljuwschap [rechtsgebied].

10. Balken naar Noorwegen brengen is uilen naar Athene dragen of water naar de zee. De balkanistiek bestudeert ook de Balkanbendes en de balkanbeat. De majoor leed aan het Balkan-, de sergeant aan het Golfsyndroom. Ballads worden langzaam gezongen. Een balladedichter creëert balladen [n/s – n dus uitspreken!]. De
balletje-balletjespeler trok veel bekijks. De ballerina droeg een tutuutje [balletrokje] en gebruikte haar tissuetje [tih-sjoe, zakdoekje]. De oude Romeinen gebruikten ballista's [lijkt op grote kruisboog]. De heteluchtballon [hete lucht] zakte als een plumpudding ineen. Een ballon captif is een kabelballon, een ballon d'essai een proefballon. Een foleykatheter [ballonkatheter] kan niet uit de blaas glijden. Bij een ballonkatheterisatie word je gedotterd. Ballonspringen is parabouncen. Een balloon is een tekstballon, een ballote een stinknetel (niet meer in VD, wel: bosandoorn). Een sopropo is een balsempeer.

 

 

2772 Dictee dinsdag 21-06-2022 (1) – dictee Dictee van de dag (611) √ x

Dictee – dictees [2772]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 246, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (611)

Het grote wijndictee (1)

Zie ook blogpost 2771! 

1. Als je op '*wijn*' zoekt, kom je naast xereswijn [= sherry, Spaanse plaats: Jerez – de la Frontera, Xeres] ook het wrat(ten)zwijn tegen. En je vindt ook: 'als de wijn is in de man, is de wijsheid in de kan …' En vergeet niet de tokayerwijn [plaats: Tokay, Hongarije] en van wijntje en trijntje houden (Bacchus en Venus dienen). Op de kaas-en-wijnavond (om de kas te stijven, dat is spekken) werd ook Kaapse wijn (kaapwijn, Kaap de Goede Hoop) gedronken. Abricotine is eau de vie van abrikozen (synoniem: abrikozenbrandewijn, ook: apricotbrandy). Liebfraumilch (Liebfrauenmilch, dit alles niet in wdb.) is een witte wijn die vroeger werd gecultiveerd in de Lieve-Vrouwekerk (Liebfrauenkirche) in de Duitse handels- en bedevaartsplaats Worms, Rheinhessen.

2. De aanduiding 'appellation contrôlée' (A.C.) [aa-see] kom je bij Franse wijnen tegen. A.O.C. [aa-oo-see] staat overigens voor: appellation d'origine contrôlée. Bij Italiaanse wijnen staat D.O.C.
[dee-joo-see] voor denominazione d'origine controllata. Aceetaldehyde (ethanal) komt wel voor in bier en wijn. Een glas wijn kun je achteroverslaan. Advocaat bestaat uit brandewijn met eieren et cetera. Een zekere Zuid-Amerikaanse brandewijn heet aguardiente (eau de vie, aquavit). Alantswijn [uit wortel van die plant getrokken] is een maagversterkend middel. Het (de) alpenbitter is brandewijn (aqua vitae) met alpenkruiden. Amasake is een zoete Japanse rijstwijn (door sommigen gedronken met – ook: Joods of Chinees – Nieuwjaar). Het bijvoeglijk naamwoord anacreontisch betekent: wijn en liefde bezingend. Ik heb nog een anker (36 liter = 44 of 45 flessen) rijstbrandewijn, maar slechts anderhalve fles andalusiër (uit
Zuid-Spanje; Andalusië = autonome regio van Spanje). Dominee en priester werken in de wijngaard des Heren (het tuintje van de Heer).

3. Asti spumante is de naam van een mousserende wijn uit de Italiaanse stad Asti in Piëmont (Ned. – niet in wdb.; T.adv. ook: Piemonte = It. – dat wel, sub lemma bv. In asti spumante). Een bacchanaal is een feest ter ere van de wijngod Bacchus, een Bacchusfeest. Een balthasar is een grote wijnfles van 12 liter
(16 flessen van 0,75 l). De bardolino is een Italiaanse fruitige rode wijn geperst van onder andere de corvina, geteeld langs de zuidelijke oever van het Gardameer. Een beenkeier brengt steeltjes onder wijnglazen aan. De bergerac [Franse stad Bergerac] is een zoete witte Franse wijn. De bismarckharing [genoemd naar graaf Otto van Bismarck] is in wijn ingelegd. De blanc de blancs is een droge witte wijn of champagne van witte (of groene) chardonnaydruiven.

4. De boeuf bourguignon (rundvlees) is gestoofd in rode wijn en bouillon. Een bonne bouche is een fijne oude wijn. De bordeaux (die zit vaak in bordelaises = fles of vatmaat, 224 l) komt uit het departement van de Gironde. Ook van bourgogne (een Bourgondische wijn) heet de wijngeur het bouquet. Een brandy-soda (dat schrijven we zo naar analogie met whisky-soda, highball) is een cognac met apollinariswater. De cabernet is een sterk verbreide soort van wijnstok. De cabernet franc brengt blauwe druiven voort, gebruikt voor loirewijnen. De cabernet sauvignon wordt voor rode bordeauxwijnen (zoals saint-émilion – vgl. saint-estèphe en saint-julien) gebruikt. De cahors is een wijnstok (ook de merlot en de syrah [shiraz] zijn wijnstoksoorten) die donkerrode druiven voortbrengt, genoemd naar een streek [Cahors] in het zuidwesten van Frankrijk. De calvados is genoemd naar een Normandisch departement en is brandewijn, gestookt uit appelwijn. De chianti [wijn] komt uit Toscane.

5. De caracole is de wijngaardslak. De cava is een Spaanse volgens de méthode champenoise (let op: niet de méthode traditionnelle!) gemaakte mousserende wijn (maar wat is kava of kawa? Antwoord: bedwelmende drank, Polynesië) Een cavist exploiteert een wijnkelder. De chambertin is een hooggewaardeerde rode bourgognewijn. Chardonnay slaat zowel op wijnstok als op wijn. Champenoise is schuimwijn. Een chasse-cousin is een slecht diner met minderwaardige wijn [om af te schrikken]. De chasselas levert witte tafeldruiven op. De châteauneuf-du-pape is een krachtige rode rhônewijn uit het zuiden van het Rhônegebied.

6. De cinsault is een wijnstok uit de Provence en de Languedoc, die blauwe druiven oplevert. De clairette is een witte wijndruif of de mousserende wijn ervan [en clairet: rood! – r w – t tte – alfabet!]. Wijn is een bestanddeel van cobbler. Een cocktailsaus is een saus voor garnalencocktails, bereid van mayonaise, room, ketchup, Engelse saus, cayennepeper, cognac en witte wijn. Een wijnconnaisseur [ook: connoisseur] kent alle naar de gelijknamige plaats genoemde cognacs. De coq au vin is gestoofd in wijn [en is geen coq-à-l'âne = wartaal]. De côtes du Rhône [mv. + s]  is een rhônewijn. De crémant is net geen champagne (een bijna-champagne?), de cyperwijn komt van Cyprus en de crianza (dat is geen reserva! – lijkt er veel op) is een Spaanse wijn, die eerst gerijpt is op fust en daarna korte tijd op fles. Na het decanteren [voorzichtig overschenken in karaf i.v.m. bezinksel] kan het degusteren [proeven, savoureren] beginnen. In dl-wijnsteenzuur
[dee-jèhl] is de stof als racemisch mengsel aanwezig.

7. Het wijndepot had heel wat wijnsoorten en dépôt, in het depot. Het drakenbloed is een zekere rode rijnwijn, van de Drachenfels [Drakenrots in Zevengebergte]. Droge wijn heet dry (sec). De edelzwicker is een witte elzaswijn. Entre deux vins, aangeschoten (halfdronken), zul je niet raken van wijn uit juffrouw Eenarm (water uit de pomp, ook wel: wijn van Jan Langarm). De escargot is de wijngaardslak. De falerner(wijn) is naar een Italiaanse plaats [Falerno] genoemd. Flor is een schimmellaag op sherrywijn. Wijn op fust vormt het bestaansrecht van een bodega. De fylloxera is de druifluis die de wijnstok verwoest. De gamay is een wijnstok (met blauwe druiven) of wijn daarvan uit de Côte d'Or. Met Bacchus' gave drink je wijn.

8. Een gecorseerde wijn heeft een hoog gehalte aan extractieve stoffen [= vol]. Hallo, bent u er nog? De gedaanten van brood en wijn blijven na de consecratie (er heeft een gedaanteverwisseling [n/s] plaatsgehad). Gemilesimeerde wijnflessen zijn van een datum voorzien. De gewürztraminer is een kruidige witte wijn uit de Elzas. Hij heeft de bourgogne en bordeaux – grand cru's (GB/VD ook: grands crus [+]) – gegouteerd (niet in de betekenis van: het goûter gebruiken, maar proeven). Geef mij 's zomers maar gletsjerwijn en 's winters glühwein. Grappa (marc, let op uitspraak: marcje [k]) [ook: marc, marctje (mahr) – dat is juist, GB] is een brandewijn en graves is een bekende bordeauxwijn. De grenache is een wijnstok in de Roussillon en de Languedoc. Citroenbrandewijn is geen heldere brandewijn. De hermitage, een fijne wijn, is genoemd naar het gelijknamige gebergte l'Hermitage aan de Rhône. Het (een hermitage, ermitage of eremitage) is trouwens ook een kluizenaarshut.

9. Hipocras (ook: hippocras) is kaneelwijn, als bruiloftsdrank geschonken. 'Goed glas wijn' is een hypallage. Hoofdpijnwijn is chateau migraine. Wrange wijn smaakt naar inkt. Geef hem nog een glas: in vino veritas (iemand die dronken is, spreekt de waarheid). Een kalkoentje is een wijnflesje van maximaal [cijfers:] 200 cc [see-see]. Kabinetwijn is de fijnste soort van Duitse wijn. De johannisberger is een voortreffelijke soort van rijnwijn [plaats: Johannisberg, Rheingau]. In het huishouden van Jan Steen ging de jansteenkan rond. Kefir is een zuurachtige mousserende melkwijn. Kir bevat naast witte wijn een scheutje crème de cassis, kir royal heeft als basis champagne. Kinawijn is medicinale wijn met kina-extract. Een keldermeester is een cellarius.

10. Kirsch is kersenbrandewijn (cherrybrandy). Een koetsiertje is een borreltje. De beginselen van Kollewijn hebben niets met wijn te maken. Hij dronk een kristal(glas) cognac. Krambamboeli is punch. De lacrimae christi [Christustranen] komt bij de Vesuvius vandaan. De lambrusco's komen uit de streek Emilia-Romagna in Italië. Landwijn is vin de (du) pays. De made(i)ra komt van Madeira en is een morgendrank. De magnum is een dubbelgrote wijnfles, de malaga een zoete Spaanse wijn. Is dat geen margaritas ante porcos werpen [paarlen voor de zwijnen]? De marsala is een aangezette dessertwijn uit West-Sicilië. De medoc komt gewoonlijk uit de Gironde. De merlot is een wijnstok met blauwe druiven.

11. De meiwijn is een lichte moezelwijn. Daarbij wordt onzelievevrouwebedstro [wilde tijm] gebruikt. De meursault is een bekende bourgognewijn. De mise is de botteling (in de misetijd – mv. n/s, GB, VD). De moezelwijn is wijn uit de Moezelstreek. Kijk, die wijnfles heeft een morsring (druipring). De muscadet(wijn) komt bij de Loire vandaan. De niersteiner is een lichte rijnwijn uit Nierstein in Hessen. Een oenoloog [eu/ui/ee] is een wijnkenner, chablis is oesterwater. Ze offreerden open wijnen. Hij had nog een pastoorsvaatje (patersvaatje = van de beste soort) pauillac, een medocwijn. Persico is perzikbrandewijn. De piet-in-'t-hok is brandewijn met suiker en nootmuskaat. Pinard is een tafelwijn. Maakt de pomerol ook deel uit van de Europese wijnplas? De pommard wordt gekweekt ten zuiden van Beaune [plaats: Pommard].

12. Wie doet dat nu: propria vineta caedere (zijn eigen glazen ingooien). Raki is Turkse brandewijn. Een reine-claude is een wijnpruim. De retsina is witte Griekse harswijn. De riesling vind je langs de Moezel en in de Elzas. De rioja komt uit het Ebrodal. Mag je bij roseola [huiduitslag met rode vlekjes] geen roséwijn drinken? Is rosé roze? De saarwijn komt uit Saarland.

 

 

 

2771 Dictee maandag 20-06-2022 (1) – dictee Dictee van de dag (610) √ x

Dictee – dictees [2771]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 247, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (610)

Het grote wijndictee (2), edelstenen en het dagelijks brood

Zie ook blogpost 2772! 

1. De samos is een zoete, Griekse wijn van het eiland Samos. De sancerre [Franse stad Sancerre] wordt bereid, bereidt men uit de sauvignon blanc. Sangria is van Spaanse oorsprong. De saupiquet is een saus met onder andere wijn. De sauternes is een zeer fruitige wijn uit de Gironde. De wijnstok sémillon vind je in een sauternesomgeving. Sekt is Duitse champagne. Drink je silvaner bij forel? De slivovitsj is een pruimenbrandewijn uit het voormalige Joegoslavië. Een wijnsnob moet je niet au sérieux nemen. Spätlese is wijn van laat geplukte druiven. In een tamezaan kan wel [cijfers:] 16 liter wijn. Met een
taste-vin proeft en keurt men wijn. De tempranillo is een wijnstok uit Spanje die vroegrijpe blauwe druiven oplevert.

2. Een thyrsus is een bacchusstaf. Deze wijn tintelt in het glas. De toeak is in Indië een soort van palmwijn. De valpolicella is een Italiaanse, licht mousserende rode wijn, geperst van onder andere de corvina [blauwe druif]. De vendémiaire was in de Franse Revolutie de wijnmaand. Bij de bereiding van vermout wordt alsem [plant] aangewend. De bacteriën hebben die wijn doen verschalen. Vinaigre is een eau de toilette met azijnzuur voor na het scheren. De vinho verde is een Portugese wijn. De vinsanto is een dessertwijn uit Santorini. Kwaliteitsaanduidingen zijn onder andere: VO [vee-joo], XO [ihk-soo], VS [vee-jèhs], VSO [vee-jèh-soo], VSOP [vee-jèh-soo-pee] en VVSOP [vee-vee-jèh-soo-pee] met betekenissen: very old, extra old, very special, very superior old, very superior old pale en very, very superior old pale. De vouvray [Vouvray: gemeente in Frankrijk] is een witte wijn uit de Loirestreek. Ook Dionysus is een [Griekse] wijngod [Romeins: Bacchus, ook druivengod]. Wijnmoer is wijndrab (wijndroesem).

3. De whip [warme drank met witte wijn] en de whist [samengesteld uit thee, suiker, citroensap en rode wijn] slaan we over. De wijngaardrank (geen drank!) zit aan de wijnstok. De xereswijn is een verouderde naam van sherry, genoemd naar Jerez (de la Frontera), de plaats van herkomst. De yquem is een wittewijnsoort [witte wijn] en een bordeauxwijn, genoemd naar een kasteel [Château d'Yquem]. De zinfandel is een wijnstok die blauwe druiven voortbrengt. Een acidimeter is een zuurmeter. Na de wildezwijnenjacht [wilde zwijnen] was er zwijmelwijn [bedwelmend]. Tapwijn kopen is net zoiets als aardbeien kopen bij de tuinder. Een rodewijnvlek (van rode wijn) [rode wijnvlek] kan in het tweede geval in je kleren zitten. Ten slotte: één druppel wijn kleurt tenslotte [per slot van rekening] heel de oceaan, onder druk wordt immers ook alles vloeibaar … De dourowijn, dat is port.

4. Gezocht binnen artikelen op '*edelsteen*'. Een halfedelsteen die uit zirkoon bestaat, wordt jargon genoemd. De toermalijnkatoog en -steen zijn edelstenen van toermalijn. Een saffiernaald werd bij een grammofoon gebruikt. Een maansteen is een edelsteen van adulaar [kaliumveldsteen]. Kulassen zijn delen van ingezette edelstenen. Diamantspaat is Chinees korund. Kornalijn heet ook wel carneool (corneool). Een intaglio (tornatuur) is een ingesneden beeldwerk in een edelsteen. Hyacint wordt ook zirkoniumsilicaat genoemd. Een ferronnière is een voorhoofdssieraad. Een chrysoberil is goudgroen. Een chatoyant is een licht weerspiegelende edelsteen.

5. Gezocht op '*brood*': treffers (hits) genoeg. Eens kijken, wat er aan interessants bij is … Een abraham is een pop van brooddeeg die mannen met hun vijftigste verjaardag krijgen (bij vrouwen is dat een sara). Een beschimmeld brood wordt afgeschrabd. Een aleurometer gebruik je bij [meten van geschiktheid van] meel voor brood. Diabetici eten aleuronaatbrood. Aliena vivere quadra is klaplopen, van andermans brood leven. Het allinsonbrood [volkorenbrood dat zonder vet en met relatief weinig gist is bereid] is genoemd naar een Britse arts. Een amanda is een puntig toelopend krentenbroodje met amandelspijs en -snippers. Een bagel [ee] is een hardgebakken broodje met een gat in het midden. Een baguette is een stokbrood. Wittebroodbakker [witte brood, witbrood] is een mooi beroep, net als het vak van banketbakker uitoefenen, banketbakken dus. Een baobab is een apenbroodboom.

6. Geef hem een bete broods, liefst een bestel, een masteluinbroodje. Ik lust geen boekweitebrood. De botervlinder is een soort luxebroodje [luxe broodje] van bladerdeeg. Zalm in brioche zit in bladerdeeg. We hebben in de aanbieding: kerstbrood, cassavebrood, maisbrood (maïsbrood), roggebrood, speltbrood, vijfgranenbrood, sukadebrood, tarwe-roggebrood, gerstebrood, paasbrood (matse) en mueslibrood. Geef het volk brood en spelen, panem et circenses. Broodjenuchter vertelde hij het broodjeaapverhaal [broodje aap]. Bij duurder of te weinig brood komt er een broodoproer. Bruschetta [bruus-kèh-taa] is geroosterd brood met knoflook en olijfolie.

7. Cacciucco [kah-tsjoe-koo] is een vissoep en wordt geserveerd op oud brood. Een carobeboom is een johannesbroodboom. Daaronder zittend smaakt de johannisberger (een rijnwijn) voortreffelijk. Een casinobrood (net als lampignonbrood – ook: lampionbrood – gebakken in een bus met deksel) moet je vooral niet vergokken. Cataplasma's zijn kompressen met een brijachtige substantie zoals brood. Granen worden ook cerealiën genoemd. De challe [ch als in lach] is een gevlochten brood voor de sabbat. Plat Indiaas brood heet chapati [sj]. Een ciabatta [tsjaa-bah-taa] is een langwerpig Italiaans brood gebakken van nat deeg. Commiezen [ambtenaren] aten meestal geen commiesbrood [soldatenkost].

8. De broodjescorner verkocht croissants. Crostini zijn met olijfolie besprenkeld. Croutons worden ook soldaatjes genoemd. De pane lucrando (niet meer in VD: om aan de kost te komen) acteerde hij. Een deuvekater (duivekater) is een kerstbrood. Tijgerbrood is van Duitse oorsprong. In de Arabische dukkah (mengsel) [doe-kaa] dip je brood. De focaccia is een platte Italiaanse broodsoort, maar een francala is een breed Turks stokbrood. Een fijntje is een pain de luxe. In volkorenbrood zit fytinezuur. Sommige suikerziektelijders moeten glutenbrood eten. Het grahambrood wordt bereid van grofgemalen graan. Een groevebol [bij begrafenis] is gewestelijk een nogal droeve bol. In de Grub Street (thans: Milton Street) vond je de broodschrijvers. Een broodje gyros bevat vaak lams- of rundvlees. Manna is hemel(s)brood.

9. Tegen hondsdolheid eet je (gewijd) (sint-)hubertusbrood
[3 november is Sint-Hubertusdag]. Ze serveerden huisbakken brood. Het Kaas-en-Broodvolk [de boerenpartij] voerde de
Kaas-en-Broodoorlog tegen de burgerpartij en at kaasburgers en verse kadetjes. Het kaiserbrötchen heet inmiddels (ook) kaiserbroodje. Het knäckebröd komt uit Zweden. Een koekeboterham wordt gemaakt van koekebrood. Ik zweer bij kokosbrood en anders komijnbrood, liefst van de koosjere bakker. Wat is dat korstje krokant! Kropbrood is
krop-uit-de-zak. Zij kuchten en nuttigden hun kuchen [kuch = boterham] op het werk. De lavash [zeer dun rond brood] wordt vooral in Syrië en Libanon gegeten. Zij brachten hun lune de miel (wittebroodsweken) door in Palermo.

10. Ook kumquatmarmelade is broodbeleg. Het moermandieet – een niet-reguliere kankertherapie – zou tegen kanker helpen. Het moutse is een zegenspreuk bij het brood, moutse challetjes zijn kleine gevlochten broodjes. Oordjesbrood kostte een oortje. Tijdens het opruimen wilde hij het brood oppruimen. Dat is ouwe-jongens-krentenbrood, dat is dikke mik. Wat doet een oveniste? Bij het maken van de panade [bindmiddel van melk en broodkruim] rookte hij een panatella [lange dunne sigaar]. Een panettone is een luxe Italiaans kerstbrood. Een panino is een plat, langwerpig Italiaans broodje. Een pantry [èh] was oorspronkelijk een broodkast.

11. Een pide is een luchtige Turkse broodsoort. Pirosjki's zijn pasteitjes of gevulde broodjes uit de Russische keuken. Een pistolet [knapperig broodje] is geen pita(broodje) (dat is met shoarmavlees gevuld). Een pompernikkel is een Westfaals zwart roggebrood. Een ragoutbroodje is een pasteitje. Een broodje ros bevat rosbief. Sandwichspread smeer je makkelijk op sandwichbrood. Een saucisse de Boulogne is een dikke gerookte worstsoort. Een saucijzenbroodje wordt ook saucijs genoemd. In saupiquet [pittige saus] zit geroosterd brood. De schildpadplant is het hottentottenbrood. Men eet dat op de hottentottententententoonstelling. Een scone [uitspraak: skoon] is een rond Engels broodje van gegist deeg. Het sint-antoniusbrood is een aalmoes ter ere van Sint-Antonius. Smörrebröd (VD - GB ook: smørrebrød) is van huis uit Deens.

12. Een stadslegende is een broodje aap en ingrediënt voor broodjeaapverhalen. Ken je de termen 'sub una specie' en 'sub utraque specie', het ene is brood zonder, het andere met wijn [bij de mis]? Wat koop je in een broodtiek en wat in een shoetiek [schoenen]? Met toast en het glas in de hand toostten zij. Een tostitoaster is een tosti-ijzer. Bij het Griekse gerecht tzatziki [saus van yoghurt, etc.] eet men brood. De vlade [koek van ongezuurd deeg] was cultuurhistorisch de voorloper van het brood. Er was een bed-bad-broodvoorziening. Een waldkorn is een Duits brood. Een krentenwegge kan heel groot en zwaar zijn, een Weense snijder is een zekere broodsoort. De xerofagiën waren zeer strenge vastendagen in de oude christelijke kerk. Geef mij maar een lekker Surinaams broodje zoutvlees-kousenband. De deux-pièces [zelfde als enkelvoud!] verkochten(!) als warme broodjes. Wiens brood men eet, diens woord men spreekt …