2772 Dictee dinsdag 21-06-2022 (1) – dictee Dictee van de dag (611) √

Dictee – dictees [2772]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 246, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (611)

Het grote wijndictee (1)

1. Als je op '*wijn*' zoekt, kom je naast xereswijn [= sherry, Spaanse plaats: Jerez – de la Frontera, Xeres] ook het wrat(ten)zwijn tegen. En je vindt ook: 'als de wijn is in de man, is de wijsheid in de kan …' En vergeet niet de tokayerwijn [plaats: Tokay, Hongarije] en van wijntje en trijntje houden (Bacchus en Venus dienen). Op de kaas-en-wijnavond (om de kas te stijven, dat is spekken) werd ook Kaapse wijn (kaapwijn, Kaap de Goede Hoop) gedronken. Abricotine is eau de vie van abrikozen (synoniem: abrikozenbrandewijn, ook: apricotbrandy). Liebfraumilch (Liebfrauenmilch, dit alles niet in wdb.) is een witte wijn die vroeger werd gecultiveerd in de Lieve-Vrouwekerk (Liebfrauenkirche) in de Duitse handels- en bedevaartsplaats Worms, Rheinhessen.

2. De aanduiding 'appellation contrôlée' (A.C.) [aa-see] kom je bij Franse wijnen tegen. A.O.C. [aa-oo-see] staat overigens voor: appellation d'origine contrôlée. Bij Italiaanse wijnen staat D.O.C.
[dee-joo-see] voor denominazione d'origine controllata. Aceetaldehyde (ethanal) komt wel voor in bier en wijn. Een glas wijn kun je achteroverslaan. Advocaat bestaat uit brandewijn met eieren et cetera. Een zekere Zuid-Amerikaanse brandewijn heet aguardiente (eau de vie, aquavit). Alantswijn [uit wortel van die plant getrokken] is een maagversterkend middel. Het (de) alpenbitter is brandewijn (aqua vitae) met alpenkruiden. Amasake is een zoete Japanse rijstwijn (door sommigen gedronken met – ook: Joods of Chinees – Nieuwjaar). Het bijvoeglijk naamwoord anacreontisch betekent: wijn en liefde bezingend. Ik heb nog een anker (36 liter = 44 of 45 flessen) rijstbrandewijn, maar slechts anderhalve fles andalusiër (uit
Zuid-Spanje; Andalusië = autonome regio van Spanje). Dominee en priester werken in de wijngaard des Heren (het tuintje van de Heer).

3. Asti spumante is de naam van een mousserende wijn uit de Italiaanse stad Asti in Piëmont (Ned. – niet in wdb.; T.adv. ook: Piemonte = It. – dat wel, sub lemma bv. In asti spumante). Een bacchanaal is een feest ter ere van de wijngod Bacchus, een Bacchusfeest. Een balthasar is een grote wijnfles van 12 liter (16 flessen van 0,75 l). De bardolino is een Italiaanse fruitige rode wijn geperst van onder andere de corvina, geteeld langs de zuidelijke oever van het Gardameer. Een beenkeier brengt steeltjes onder wijnglazen aan. De bergerac [Franse stad Bergerac] is een zoete witte Franse wijn. De bismarckharing [genoemd naar graaf Otto van Bismarck] is in wijn ingelegd. De blanc de blancs is een droge witte wijn of champagne van witte (of groene) chardonnaydruiven.

4. De boeuf bourguignon (rundvlees) is gestoofd in rode wijn en bouillon. Een bonne bouche is een fijne oude wijn. De bordeaux (die zit vaak in bordelaises = fles of vatmaat, 224 l) komt uit het departement van de Gironde. Ook van bourgogne (een Bourgondische wijn) heet de wijngeur het bouquet. Een brandy-soda (dat schrijven we zo naar analogie met whisky-soda, highball) is een cognac met apollinariswater. De cabernet is een sterk verbreide soort van wijnstok. De cabernet franc brengt blauwe druiven voort, gebruikt voor loirewijnen. De cabernet sauvignon wordt voor rode bordeauxwijnen (zoals saint-émilion – vgl. saint-estèphe en saint-julien) gebruikt. De cahors is een wijnstok (ook de merlot en de syrah zijn wijnstoksoorten) die donkerrode druiven voortbrengt, genoemd naar een streek [Cahors] in het zuidwesten van Frankrijk. De calvados is genoemd naar een Normandisch departement en is brandewijn, gestookt uit appelwijn. De chianti [wijn] komt uit Toscane.

5. De caracole is de wijngaardslak. De cava is een Spaanse volgens de méthode champenoise (let op: niet de méthode traditionnelle!) gemaakte mousserende wijn (maar wat is kava of kawa? Antwoord: bedwelmende drank, Polynesië) Een cavist exploiteert een wijnkelder. De chambertin is een hooggewaardeerde rode bourgognewijn. Chardonnay slaat zowel op wijnstok als op wijn. Champenoise is schuimwijn. Een chasse-cousin is een slecht diner met minderwaardige wijn. De chasselas levert witte tafeldruiven op. De
châteauneuf-du-pape is een krachtige rode rhônewijn uit het zuiden van het Rhônegebied.

6. De cinsault is een wijnstok uit de Provence en de Languedoc, die blauwe druiven oplevert. De clairette is een witte wijndruif of de mousserende wijn ervan [en clairet: rood! – r w – t tte – alfabet!]. Wijn is een bestanddeel van cobbler. Een cocktailsaus is een saus voor garnalencocktails, bereid van mayonaise, room, ketchup, Engelse saus, cayennepeper, cognac en witte wijn. Een wijnconnaisseur [ook: connoisseur] kent alle naar de gelijknamige plaats genoemde cognacs. De coq au vin is gestoofd in wijn [en is geen coq-à-l'âne = wartaal]. De côtes du Rhône is een rhônewijn. De crémant is net geen champagne (een bijna-champagne?), de cyperwijn komt van Cyprus en de crianza (dat is geen reserva! – lijkt er veel op) is een Spaanse wijn, die eerst gerijpt is op fust en daarna korte tijd op fles. Na het decanteren [voorzichtig overschenken in karaf i.v.m. bezinksel] kan het degusteren [proeven, savoureren] beginnen. In dl-wijnsteenzuur [dee-jèhl] is de stof als racemisch mengsel aanwezig.

7. Het wijndepot had heel wat wijnsoorten en dépôt, in het depot. Het drakenbloed is een zekere rode rijnwijn, van de Drachenfels [Drakenrots in Zevengebergte]. Droge wijn heet dry (sec). De edelzwicker is een witte elzaswijn. Entre deux vins, aangeschoten (halfdronken), zul je niet raken van wijn uit juffrouw Eenarm (water uit de pomp, ook wel: wijn van Jan Langarm). De escargot is de wijngaardslak. De falerner(wijn) is naar een Italiaanse plaats [Falerno] genoemd. Flor is een schimmellaag op sherrywijn. Wijn op fust vormt het bestaansrecht van een bodega. De fylloxera is de druifluis die de wijnstok verwoest. De gamay is een wijnstok (met blauwe druiven) of wijn daarvan uit de Côte d'Or. Met Bacchus' gave drink je wijn.

8. Een gecorseerde wijn heeft een hoog gehalte aan extractieve stoffen [= vol]. Hallo, bent u er nog? De gedaanten van brood en wijn blijven na de consecratie (er heeft een gedaanteverwisseling plaatsgehad). Gemilesimeerde wijnflessen zijn van een datum voorzien. De gewürztraminer is een kruidige witte wijn uit de Elzas. Hij heeft de bourgogne en bordeaux – grand cru's (GB/VD ook: grands crus [+]) – gegouteerd (niet in de betekenis van: het goûter gebruiken, maar proeven). Geef mij 's zomers maar gletsjerwijn en 's winters glühwein. Grappa (marc, let op uitspraak: marcje [k]) [ook: marc, marctje (ahr) – dat is juist, GB] is een brandewijn en graves is een bekende bordeauxwijn. De grenache is een wijnstok in de Roussillon en de Languedoc. Citroenbrandewijn is geen heldere brandewijn. De hermitage, een fijne wijn, is genoemd naar het gelijknamige gebergte l'Hermitage aan de Rhône. Het is trouwens ook een kluizenaarshut.

9. Hipocras (hippocras) is kaneelwijn, als bruiloftsdrank geschonken. 'Goed glas wijn' is een hypallage. Hoofdpijnwijn is chateau migraine. Wrange wijn smaakt naar inkt. Geef hem nog een glas: in vino veritas (iemand die dronken is, spreekt de waarheid). Een kalkoentje is een wijnflesje van maximaal [cijfers:] 200 cc [see-see]. Kabinetwijn is de fijnste soort van Duitse wijn. De johannisberger is een voortreffelijke soort van rijnwijn [plaats: Johannisberg, Rheingau]. In het huishouden van Jan Steen ging de jansteenkan rond. Kefir is een zuurachtige mousserende melkwijn. Kir bevat naast witte wijn een scheutje crème de cassis, kir royal heeft als basis champagne. Kinawijn is medicinale wijn met kina-extract. Een keldermeester is een cellarius.

10. Kirsch is kersenbrandewijn (cherrybrandy). Een koetsiertje is een borreltje. De beginselen van Kollewijn hebben niets met wijn te maken. Hij dronk een kristal(glas) cognac. Krambamboeli is punch. De lacrimae christi [Christustranen] komt bij de Vesuvius vandaan. De lambrusco's komen uit de streek Emilia-Romagna in Italië. Landwijn is vin de (du) pays. De madera komt van Madeira en is een morgendrank. De magnum is een dubbelgrote wijnfles, de malaga een zoete Spaanse wijn. Is dat geen margaritas ante porcos werpen [paarlen voor de zwijnen]? De marsala is een aangezette dessertwijn uit West-Sicilië. De medoc komt gewoonlijk uit de Gironde. De merlot is een wijnstok met blauwe druiven.

11. De meiwijn is een lichte moezelwijn. Daarbij wordt onzelievevrouwebedstro [wilde tijm] gebruikt. De meursault is een bekende bourgognewijn. De mise is de botteling (in de misetijd – mv. n/s, GB, VD). De moezelwijn is wijn uit de Moezelstreek. Kijk, die wijnfles heeft een morsring (druipring). De muscadet(wijn) komt bij de Loire vandaan. De niersteiner is een lichte rijnwijn uit Nierstein in Hessen. Een oenoloog [eu/ui/ee] is een wijnkenner, chablis is oesterwater. Ze offreerden open wijnen. Hij had nog een pastoorsvaatje (patersvaatje = van de beste soort) pauillac, een medocwijn. Persico is perzikbrandewijn. De piet-in-'t-hok is brandewijn met suiker en nootmuskaat. Pinard is een tafelwijn. Maakt de pomerol ook deel uit van de Europese wijnplas? De pommard wordt gekweekt ten zuiden van Beaune [plaats: Pommard].

12. Wie doet dat nu: propria vineta caedere (zijn eigen glazen ingooien). Raki is Turkse brandewijn. Een reine-claude is een wijnpruim. De retsina is witte Griekse harswijn. De riesling vind je langs de Moezel en in de Elzas. De rioja komt uit het Ebrodal. Mag je bij roseola [huiduitslag met rode vlekjes] geen roséwijn drinken? Is rosé roze? De saarwijn komt uit Saarland.

 

 

2771 Dictee maandag 20-06-2022 (1) – dictee Dictee van de dag (610) √

Dictee – dictees [2771]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 247, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (610)

Het grote wijndictee (2), edelstenen en het dagelijks brood

1. De samos is een zoete, Griekse wijn van het eiland Samos. De sancerre [Franse stad Sancerre] wordt bereid, bereidt men uit de sauvignon blanc. Sangria is van Spaanse oorsprong. De saupiquet is een saus met onder andere wijn. De sauternes is een zeer fruitige wijn uit de Gironde. De wijnstok sémillon vind je in een sauternesomgeving. Sekt is Duitse champagne. Drink je silvaner bij forel? De slivovitsj is een pruimenbrandewijn uit het voormalige Joegoslavië. Een wijnsnob moet je niet au sérieux nemen. Spätlese is wijn van laat geplukte druiven. In een tamezaan kan wel [cijfers:] 16 liter wijn. Met een
taste-vin proeft en keurt men wijn. De tempranillo is een wijnstok uit Spanje die vroegrijpe blauwe druiven oplevert.

2. Een thyrsus is een bacchusstaf. Deze wijn tintelt in het glas. De toeak is in Indië een soort van palmwijn. De valpolicella is een Italiaanse, licht mousserende rode wijn, geperst van onder andere de corvina [blauwe druif]. De vendémiaire was in de Franse Revolutie de wijnmaand. Bij de bereiding van vermout wordt alsem [plant] aangewend. De bacteriën hebben die wijn doen verschalen. Vinaigre is een eau de toilette met azijnzuur voor na het scheren. De vinho verde is een Portugese wijn. De vinsanto is een dessertwijn uit Santorini. Kwaliteitsaanduidingen zijn onder andere: VO [vee-joo], XO [ihk-soo], VS [vee-jèhs], VSO [vee-jèh-soo], VSOP [vee-jèh-soo-pee] en VVSOP [vee-vee-jèh-soo-pee] met betekenissen: very old, extra old, very special, very superior old, very superior old pale en very, very superior old pale. De vouvray [Vouvray: gemeente in Frankrijk] is een witte wijn uit de Loirestreek. Ook Dionysus is een wijngod. Wijnmoer is wijndrab (wijndroesem).

3. De whip [warme drank met witte wijn] en de whist [samengesteld uit thee, suiker, citroensap en rode wijn] slaan we over. De wijngaardrank (geen drank!) zit aan de wijnstok. De xereswijn is een verouderde naam van sherry, genoemd naar Jerez (de la Frontera), de plaats van herkomst. De yquem is een wittewijnsoort en een bordeauxwijn, genoemd naar een kasteel [Château d'Yquem]. De zinfandel is een wijnstok die blauwe druiven voortbrengt. Een acidimeter is een zuurmeter. Na de wildezwijnenjacht was er zwijmelwijn [bedwelmend]. Tapwijn kopen is net zoiets als aardbeien kopen bij de tuinder. Een rodewijnvlek [rode wijnvlek] kan in je kleren zitten. Ten slotte: één druppel wijn kleurt tenslotte [per slot van rekening] heel de oceaan, onder druk wordt immers ook alles vloeibaar … De dourowijn, dat is port.

4. Gezocht binnen artikelen op '*edelsteen*'. Een halfedelsteen die uit zirkoon bestaat, wordt jargon genoemd. De toermalijnkatoog en -steen zijn edelstenen van toermalijn. Een saffiernaald werd bij een grammofoon gebruikt. Een maansteen is een edelsteen van adulaar [kaliumveldsteen]. Kulassen zijn delen van ingezette edelstenen. Diamantspaat is Chinees korund. Kornalijn heet ook wel carneool (corneool). Een intaglio (tornatuur) is een ingesneden beeldwerk in een edelsteen. Hyacint wordt ook zirkoniumsilicaat genoemd. Een ferronnière is een voorhoofdssieraad. Een chrysoberil is goudgroen. Een chatoyant is een licht weerspiegelende edelsteen.

5. Gezocht op '*brood*': treffers (hits) genoeg. Eens kijken, wat er aan interessants bij is … Een abraham is een pop van brooddeeg die mannen met hun vijftigste verjaardag krijgen (bij vrouwen is dat een sara). Een beschimmeld brood wordt afgeschrabd. Een aleurometer gebruik je bij [meten van geschiktheid van] meel voor brood. Diabetici eten aleuronaatbrood. Aliena vivere quadra is klaplopen, van andermans brood leven. Het allinsonbrood [volkorenbrood dat zonder vet en met relatief weinig gist is bereid] is genoemd naar een Britse arts. Een amanda is een puntig toelopend krentenbroodje met amandelspijs en -snippers. Een bagel [ee] is een hardgebakken broodje met een gat in het midden. Een baguette is een stokbrood. Wittebroodbakker is een mooi beroep, net als het vak van banketbakker uitoefenen, banketbakken dus. Een baobab is een apenbroodboom.

6. Geef hem een bete broods, liefst een bestel, een masteluinbroodje. Ik lust geen boekweitebrood. De botervlinder is een soort luxebroodje [luxe broodje] van bladerdeeg. Zalm in brioche zit in bladerdeeg. We hebben in de aanbieding: kerstbrood, cassavebrood, maisbrood (maïsbrood), roggebrood, speltbrood, vijfgranenbrood, sukadebrood, tarwe-roggebrood, gerstebrood, paasbrood (matse) en mueslibrood. Geef het volk brood en spelen, panem et circenses. Broodjenuchter vertelde hij het broodjeaapverhaal. Bij duurder of te weinig brood komt er een broodoproer. Bruschetta [bruus-kèh-taa] is geroosterd brood met knoflook en olijfolie.

7. Cacciucco [kah-tsjoe-koo] is een vissoep en wordt geserveerd op oud brood. Een carobeboom is een johannesbroodboom. Daaronder zittend smaakt de johannisberger (een rijnwijn) voortreffelijk. Een casinobrood (net als lampignonbrood – ook: lampionbrood – gebakken in een bus met deksel) moet je vooral niet vergokken. Cataplasma's zijn kompressen met een brijachtige substantie zoals brood. Granen worden ook cerealiën genoemd. De challe [ch als in lach] is een gevlochten brood voor de sabbat. Plat Indiaas brood heet chapati [sj]. Een ciabatta [tsjaa-bah-taa] is een langwerpig Italiaans brood gebakken van nat deeg. Commiezen [ambtenaren] aten meestal geen commiesbrood [soldatenkost].

8. De broodjescorner verkocht croissants. Crostini zijn met olijfolie besprenkeld. Croutons worden ook soldaatjes genoemd. De pane lucrando (niet meer in VD: om aan de kost te komen) acteerde hij. Een deuvekater (duivekater) is een kerstbrood. Tijgerbrood is van Duitse oorsprong. In de Arabische dukkah (mengsel) [doe-kaa] dip je brood. De focaccia is een platte Italiaanse broodsoort, maar een francala is een breed Turks stokbrood. Een fijntje is een pain de luxe. In volkorenbrood zit fytinezuur. Sommige suikerziektelijders moeten glutenbrood eten. Het grahambrood wordt bereid van grofgemalen graan. Een groevebol [bij begrafenis] is gewestelijk een nogal droeve bol. In de Grub Street (thans: Milton Street) vond je de broodschrijvers. Een broodje gyros bevat vaak lams- of rundvlees. Manna is hemel(s)brood.

9. Tegen hondsdolheid eet je (gewijd) hubertusbrood. Ze serveerden huisbakken brood. Het Kaas-en-Broodvolk [de boerenpartij] voerde de Kaas-en-Broodoorlog tegen de burgerpartij en at kaasburgers en verse kadetjes. Het kaiserbrötchen heet inmiddels (ook) kaiserbroodje. Het knäckebröd komt uit Zweden. Een koekeboterham wordt gemaakt van koekebrood. Ik zweer bij kokosbrood en anders komijnbrood, liefst van de koosjere bakker. Wat is dat korstje krokant! Kropbrood is
krop-uit-de-zak. Zij kuchten en nuttigden hun kuchen [boterham] op het werk. De lavash [zeer dun rond brood] wordt vooral in Syrië en Libanon gegeten. Zij brachten hun lune de miel (wittebroodsweken) door in Palermo.

10. Ook kumquatmarmelade is broodbeleg. Het moermandieet – een niet-reguliere kankertherapie – zou tegen kanker helpen. Het moutse is een zegenspreuk bij het brood, moutse challetjes zijn kleine gevlochten broodjes. Oordjesbrood kostte een oortje. Tijdens het opruimen wilde hij het brood oppruimen. Dat is ouwe-jongens-krentenbrood, dat is dikke mik. Wat doet een oveniste? Bij het maken van de panade [bindmiddel van melk en broodkruim] rookte hij een panatella [lange dunne sigaar]. Een panettone is een luxe Italiaans kerstbrood. Een panino is een plat, langwerpig Italiaans broodje. Een pantry [èh] was oorspronkelijk een broodkast.

11. Een pide is een luchtige Turkse broodsoort. Pirosjki's zijn pasteitjes of gevulde broodjes uit de Russische keuken. Een pistolet [knapperig broodje] is geen pita(broodje) (dat is met shoarmavlees gevuld). Een pompernikkel is een Westfaals zwart roggebrood. Een ragoutbroodje is een pasteitje. Een broodje ros bevat rosbief. Sandwichspread smeer je makkelijk op sandwichbrood. Een saucisse de Boulogne is een dikke gerookte worstsoort. Een saucijzenbroodje wordt ook saucijs genoemd. In saupiquet [pittige saus] zit geroosterd brood. De schildpadplant is het hottentottenbrood. Men eet dat op de hottentottententententoonstelling. Een scone [uitspraak: skoon] is een rond Engels broodje van gegist deeg. Het sint-antoniusbrood is een aalmoes ter ere van Sint-Antonius. Smörrebröd (VD, GB ook: smørrebrød) is van huis uit Deens.

12. Een stadslegende is een broodje aap en ingrediënt voor broodjeaapverhalen. Ken je de termen 'sub una specie' en 'sub utraque specie', het ene is brood zonder, het andere met wijn [bij de mis]? Wat koop je in een broodtiek en wat in een shoetiek [schoenen]? Met toast en het glas in de hand toostten zij. Een tostitoaster is een tosti-ijzer. Bij het Griekse gerecht tzatziki [saus van yoghurt, etc.] eet men brood. De vlade [koek van ongezuurd deeg] was cultuurhistorisch de voorloper van het brood. Er was een bed-bad-broodvoorziening. Een waldkorn is een Duits brood. Een krentenwegge kan heel groot en zwaar zijn, een Weense snijder is een zekere broodsoort. De xerofagiën waren zeer strenge vastendagen in de oude christelijke kerk. Geef mij maar een lekker Surinaams broodje zoutvlees-kousenband. De deux-pièces verkochten(!) als warme broodjes. Wiens brood men eet, diens woord men spreekt …

 

2770 Dictee zondag 19-06-2022 (3) – dictee Oefendictee juni 2022 (2) √

Dictee – dictees [2770]

Oefendictee juni 2022 (2)

1. Het caravaggisme [schilderstijl met licht en donker] verwijst naar Caravaggio. Waar is de aloëveragel [NL – zie verder]? Die Braziliaanse muziek, dat is batucada. Na de free kick haalde de centrumspits uit met een bicyclekick [voetbal: omhaal]. De bielsen perkomranding lag er goed bij. Cajons en bodhráns zijn Ierse resp. Spaanse handtrommels. De CABG is een coronary artery bypass grafting (bypassoperatie). Laatste bericht VD en GB: beter is aloë-veragel [niet ‘echt’ Nederlands ...]! B&B, bed and breakfast schrijf je los! In deshabillé is en déshabillé [nachtkleding], toch? IADM, insulineafhankelijke diabetes mellitus = jeugddiabetes. Het dikkedruppelpreparaat dient om te diagnosticeren [vgl. prognosticeren en pronostikeren].

2. Voor poly- en perfluoralkylstoffen mag je pfas [mv.] schrijven. Maar dat is VD, GB heeft PFAS! Aan het WNT, het Woordenboek der Nederlandsche Taal is tot ca. 2000 gewerkt. Subtiel verschil: een millésime = een wijnjaar, millésimé = znw.: champagne gemaakt van druiven van één oogstjaar. De godswoorden, woorden van God, vindt je geliefde in Gods Woord, het Woord Gods, de Bijbel, de Heilige Schrift (H.S.). Jazeker: gris de lin is de kleur van grain de lin
(de vlasbloem). Deze jan-contant is het neefje van dat Jantje Contantje, die betaalt dus alles à contant, handje contantje. Zij zit op de gymnasiumbèta-afdeling. Zou je een kol-nidreetekst (gebed) terug kunnen vinden als Kol Nidreetekst (vgl. Bijbeltekst). Het Latinospaans is een latino-Spaanse taal.

3. Geef mij maar labneh, lekkere yoghurt. Achelen = hachelen, eten: je kan me de bout hachelen. Ook: (achteruit)kachelen, ontsjachel/ren: afhandig maken, rachelen = betengelen met rachels, sjachelen = sjacheren, vernachelen = beetnemen (ook: vernoggelen) en versjacheren = versjachelen. Met *aggelen: afwaggelen, baggelen (baggeren), braggelen (knoeien, talmen), daggelen = daggeren
(zwaar, moeizaam stappen), gaggelen (gakken van ganzen), maggelen (slecht schrijven), naggelen = eten, de bout naggelen, (over)waggelen (van de weg, ganzen), paggelen = onzeker en waggelend gaan, ten slotte: nawaggelen en voortwaggelen. Hij is meimus, kassie-zes, dood. Het peronisme is à la Perón. PGP-telefoon: pretty good privacy.

4. Kan phubben [tijdens het gsprek gewoon doorgaan met je smartphone] ook met een phablet? Jazeker. Ken je de cocktail pisco sour [au]? Met limoen- of citroensap, en een laagje geklopt eiwit erbovenop! Poculeren = de beker rond laten gaan. In poculus is bij een drinkgelag en inter pocula is bij het drinken van een glas. Wat is het verschil tussen glas- en loepzuiver? De counselor keek naar de propeller. De redneck had een apprug of -nek. Je zal op je raceplee (GB) of reesplee (VD) maar racekak hebben … In de refuge [wijkplaats, toevluchtsoord] konden hij, refugié, en zij, réfugiee, terecht. De kas van het Rijk is ‘s rijks kas. Het röntgenium (Rg, 111) heette vroeger unununium (Uuu). De afkorting van Heilige Roomse Rijk is H.R.R. Zabben is regionaal sabbelen. Een segerring beschermt een wiel tegen verschuiving over de as.

5. In dat warenhuis hebben we een bijouterieënshop-in-shop. Een sinterklaas speelt voor Sinterklaas. Een trawler is een treiler. Het telomerasevaccin verzekert mij van een eeuwige jeugd. Een rajap is in Indië een termiet. Kennen jullie rajayogabeoefenaars? Driemaal daags is t.d.d. = ter de die. Het waren er tig duizend, wel drieduizend. ‘Morgen aan de dag’ is archaïsch: ‘morgen aan den dag. Er kan iets aan de dag komen en je kunt ijver aan de dag leggen. Accoucheren is (helpen) bevallen. Gevangen vissen moet je bovenhalen en daarna binnenhalen. Ken je de pangeran(g) adipati [ti­tel van de troon­op­vol­ger in de vor­sten­lan­den - Java, ook: pangeran] en de raden adipati
[ti­tel van de rijks­be­stuur­der in de vor­sten­lan­den - Java] ? Je hebt a priori (vooraf), a posteriori (achteraf) en a forteriori (des te beter). Ik moet alaan datzelfde liedje aanhoren.

6. Het meervoud van allel is allelen. Een ana, een anorectica, lijdt aan anorexia [dwangmatig niet eten]. Hij leed aan de ziekte bechterew(!) [reamatische aandoening wervelkolom]. Kijk, een derwisje [bedelmonnik]! Apud novercam queri is aan het verkeerde adres zijn. Bagna cauda [geen mv.] is een zekere dipsaus, een birmaan is een burmees [kat]. Bonu [oe] is witte magie, vgl. bonuman en -vrouw, een bonus is een gratificatie en in de bonus zijn, is in de aanbieding. Een man of vrouw in bonis is gegoed, welgesteld. Een buxus is een buksboom. Rebuilt, rebuilding, remanufacturing is groot onderhoud. een pupiter is een lessenaar of muziekstandaard. Een puppy is een jonge hond. De camber [slijtage autoband] kom je bij auto’s tegen, de cambré [basisbeweging bovenlichaam] bij ballet. Je mag cambric ook chambray [batist, chambree = slaapzaal kazerne] noemen. Mexicaanse straatmuzikanten bespelen mariachi’s [ook naam voor henzelf].

7. Met lait russe wordt koffie verkeerd bedoeld, montagne-russe is vanillevla met puddingbiscuits en charlotte-russe is room(ijs)pudding met gelei en een rand van biscuits. Een choker of ascot is een zijden sjaaltje. Een sporter kan choken (blokkeren). Niet verwarren:
Congo-Kinshasa en Congo-Brazzaville! Een consilium abeundi is de raad om te vertrekken (onderwijs) en consilium ante rem is raad voor daad. Moeilijk woord: cremaillère (heugel, haal, geen i voor de è). Wat bedoel je nou: een dalísnor of Dalí’s snor? Met een drinkbeker kun je poculeren. Jee, jeetje, tjee. is me dat wat: playbacken op de plee, is dat oké? Hooikoorts is een allergische ziekte: pollinose, pollinosis. Een geneesmiddel daarvoor (daartegen) is amfetamine, benzedrine, speed.

8. De duglérésaus maakt de vis heerlijk. DNA [deoxyribonucleic acid, desoxyribonecleïnezuur (in de chromosomen aanwezige stof die de drager is van alle erfelijke eigenschappen)] is er in alle soorten en maten: [VD – *DNA] cDNA, complementary deoxyribonucleic acid (dubbelstrengig DNA – ook: dubbelstrengs-DNA), hoedna (!)  – wapenstilstand met niet-islamitische vijand), junk-, paleo- en recombinant-DNA, donor-DNA, muizen-DNA, etc., [GB] mt-DNA, mitochondriaal DNA, afval-DNA en chemisch DNA. Niet te verwarren: Ecclesiasticus [apocrief boek] en Ecclesiastes [Prediker]. Eenmaal, andermaal, derdemaal. … Ten tweeden, derden, vierden male moet je niet verwarren met: ten enenmale. In BE zijn vierdenationalers zekere sportploegen.

 

 

2769 Dictee zondag 19-06-2022 (2) – dictee Wekelijkse dicteetest 211 RL √

Dictee – dictees [2769]

Wekelijkse dicteetest 211 RL [elke zondag]

Welk van de 3 antwoorden is juist?

Oplossingen: hieronder!

 

Bron: Oefendictee (oud) 711

 

1. De ………. is de vrij dikke, ……….. verflaag van een schilderij.

a. pâté                                          smeuige

b. pâte                                          smeuïge

c. paté                                          smeuïge

2. Een ………. is een bloedzuiger, een ………. is een toonladder.

a. eggel                                          échelle

b. echel                                          echelle

c. échel                                          echel

3. Met een …………... succes kun je …………. maken

a. éclatant                                       éclat

b. eclatant                                       éclat

c. eclatant                                       eclat

4. Een ………… is geen …………….

a. emigrant                                   emigré

b. émigrant                                   emigré

c. émigrant                                   émigré

5. …………. is overbluffen, ………… le bourgeois is overdonderen.

a. Epateren                                     epater

b. Epateren                                     épater

c. Épateren                                      épater

6. Een …………. is een gebouwdeel en de ……….. is de hiphopstijl.

a. avantcorps                                avanthop

b. avant-corps                               avant-hop

c. avant-corps                               avanthop

7. Je schrijft: bête, bêter, ………… en oké, ………., okést.

a. bêtest                                     okéër

b. bêtst                                       okéer

c. bêtst                                       okéër

8. De ……….. is een voorrangskaart en de ………. een kapsel.

a. coupe-file                                coupe soleil

b. coupe file                                coupe soleil

c. coup-file                                  coup soleil

9. Een ……….. is een genadeslag en een …………. is een pedaaltred.

a. coup de grâce                           coup de pédale

b. coupe de grâce                         coupe de pédale

c. coup de grace                           coup de pedale

10. ………… is ……….. vervaardigen.

a. Macrameeën                                        macramé

b. Macrameeën                                        macramé

c. Macrameeën                                         macramee

Oplossingen [211]: zie hieronder.

--------------------------------------------------------------------

Oplossingen [211]

1b 2b 3b 4a 5b 6c 7a 8a 9a 10b

Contact: leentfaarrein@gmail.com

2768 Dictee zondag 19-06-2022 (1) – dictee Dictee van de dag (609) √

Dictee – dictees [2768]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 248, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (609)

Filosofie en wetenschap

1. Gezocht op '*filosofie*' (binnen artikelen). Het zingen van de operadiva Nada Niente was net zo naatje pet als het naadje van haar nylonkous. De yoga is een Indiase filosofie. De Wiener Kreis was een groep filosofen die zich in de jaren [cijfers:] 20 van de twintigste eeuw manifesteerde in Wenen en met de publicatie van het manifest 'Wissenschaftliche Weltauffassung' het logisch positivisme initieerde. De waardefilosofie (bestudeert die ook het
normen-en-waardenstelsel?) is een kritische wetenschap. Vocalisme en nominalisme zijn synonieme begrippen [zekere richting in de scholastiek]. Het transcendentalisme gaat uit van een kantiaanse [Kant] opvatting [alleen het transcendente is werkelijk].

2. Het TQM [tee-kuu-wèhm], het total quality management, is een managementfilosofie [ook: ikz, integrale kwaliteitszorg]. Het tai chi is een zekere Chinese bewegingsleer, het erbij behorende werkwoord is tai-chiën. De wetenschap der wetenschappen, de filosofie, is de scientia scientiarum. Retorqueren is iemand in de filosofie met zijn eigen woorden bestrijden. De Stoa poikilè (letterlijk: ‘bonte zuilengaanderij’, waar de sekte der Stoici werd opgericht) was de leerplaats van Zeno te Athene. Prolepsen [geen 'n' voorlezen!] zijn grondwaarheden. Een practicus gaat in de praktijk nogal praktisch met de vele premissen om: hij hield er een hele premissenverzameling op na (T.adv.: opna). De film was een reflectie van de werkelijkheid. Postmodernisme huldigt een principieel eclecticisme [het beste uitkiezen]. Poëzie is de vakantie van de filosofie (J. Hanlo).

3. De pantjasila is de staatsfilosofie van Indonesië (met vijf (5) grote principes). Het opzoomeren is naar een hoogleraar filosofie genoemd. Ontisch is betrekking hebbend op het zijn als filosofische categorie. Nil mirari (ook: nil admirari, mèden thaumazein) is zich over niets verwonderen. Het neothomisme bestudeert Thomas van Aquino. De natura naturata is de geschapen natuur, in tegenstelling tot de natura naturans, de uit zichzelf werkende natuur. De mu [muu] is in de Japanse filosofie de toestand die positief noch negatief is. De monopsychiet gaat uit van slechts één wereldziel.

4. De monade [ondeelbaar onderdeel van stof of ziel] komt voor in de opvattingen van Leibniz. De moksa is in de Indische filosofie de bevrijding uit de kringloop der aardse bestaansvormen. Het materialisme is de laag-bij-de-grondse gezindheid, gericht op geld en bezit. Lippenstiftfeminisme (lipstickfeminisme) is jarretelfilosofie [met seksuele aantrekkelijkheid de positie van de vrouw verbeteren]. Kunst en filosofie hebben een liaison dangereuse [riskante combinatie]. De I [ie] Tjing is het orakelboek met hexagrammen uit de Chinese filosofie. De categorische imperatief komt uit de zedenleer van Kant. De ideeënassociatie is niet ideeëloos. De hypostase (hypostasis) is een opzichzelfstaande substantie. De hegelarij is irreëel gefilosofeer zogenaamd op basis van de filosofie van Hegel. De geestesfilosofie treedt op in het hegelianisme. Het gaullisme is genoemd naar De Gaulle. Een filosoof is een wijsgeer.

5. Het fascisme is een politiek systeem berustend op ultranationalistische, corporatistische, autoritaire en onverdraagzame (met name anticommunistische) beginselen. De esthetica is de schoonheidsleer. De epistemologie wordt ook wetenschapsfilosofie genoemd. Het tegengestelde van empirisch (proefondervindelijk) is ab initio [van het begin af]. De ectropie is de toename van de orde in de natuur (antoniem: entropie). Een doctor philosophiae (afkorting: dr. phil.) is een doctor in de filosofie. Consecutieve ziekten spruiten uit andere voort. Compossibiliteit is het tegelijk kunnen bestaan van twee dingen. De grondstelling van Descartes luidt: cogito, ergo sum (ik denk, dus ik besta). Met als variatie: cogito ergo computer sum, ik denk, dus de computer bestaat. Zijn wijsbegeerte heet het cartesianisme. De
bio-ethiek geeft morele richtlijnen voor biologisch onderzoek. Behaviorisme beperkt wetenschappelijk psychologisch onderzoek tot het waarneembare gedrag.

6. Een astrosoof houdt zich bezig met de filosofie van de astrologie. Een apodictisch bewijs is onweerlegbaar (voldingend). De antithese vormt samen met de these de synthese, maar is bij de antirevolutionairen de door Kuyper geponeerde tegenstelling christendom-paganisme (heidendom). De anamnese is de platoonse leer [Plato] dat alle verstandelijke kennis herinnering is. Het agnosticisme is de vooral door Spencer en Huxley ontwikkelde leer, dat we geen kennis kunnen hebben van een boven onze ervaring uitgaande orde. Eunjers zijn aardgeesten.

7. Gezocht op '*wetenschap*'. Er zijn heel wat wetenschappen: de zijnswetenschappen, de zoöfarmacognosie (medicinaal gebruik van planten), de toxicologie, de tektologie, stilistiek (stijlonderzoek), de sovjetologie, de sinologie, de sindonologie (de Sindone is de lijkwade van Turijn), de scandinavistiek, de reologie (stromingsleer), de religiologie, de radiopathologie, de onechte pseudowetenschap, de orognosie (gebergtekunde), de oncologie (bestudeert kwaadaardige gezwellen), de narratologie (de verhalenverteltheorie), de metallografie (bestudeert metalen en legeringen), het lepidopterologie (de vlinderkunde), de heresiologie (bestudeert ketters), de hepatologie (leverziekten), de gynaecologie (vrouwenziekten), de glaciologie (gletsjerkunde), de gastro-enterologie (ziekten van maag en darm, de maag-darmziekten), de fytofarmacie, de fysicotheologie, eugenese (erfelijke factoren), de egyptologie, de didaxologie (onderzoekt de didactiek) en de creolistiek (creoolse talen).

8. Een wewi is in Nederland een wetenschapswinkel. Piet Vroon typeerde het Nederlands wetenschappelijk onderwijs als het zulo
[zuu-loo], het zeer uitgebreid lager onderwijs. Een vulgarisator brengt de wetenschap onder het vulgus, het volk. Tuber is de wetenschappelijk benaming voor knol. In de archiefwetenschap is een transsumpt een gewaarmerkte kopie. De thw [tee-haa-wee] was in Nederland de opleiding toegepaste huishoudwetenschappen (dus niet hoe je huis moest houden, maar hoe je moest huishouden), de tew [tee-jee-wee] daarentegen in België de opleiding toegepaste economische wetenschappen. Een technicus beoefent de techniek.

9. Het taxon (meervoud: taxa) is de naam voor categorieën als variëteit, soort, geslacht, familie enzovoorts. Een student-assistent assisteert bij de uitvoering van een wetenschappelijk project. De Scientology Church is een reliwetenschappelijke beweging (stichter: Ron Hubbard). Hij gaf een populairwetenschappelijke uitleg. Een paxzalver is een vredeswetenschapper of -demonstrant (beoefent die ook de irenologie?). De Nobelprijs voor de Economie ging naar X. Bij non-fictie kan de wetenschap een rol spelen. Laïciseren is een synoniem van seculariseren. De kwantumchemie en -fysica zijn als broer en zus. De KNAW [kaa-èh-naa-wee] is de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. De incunabulistiek [studie van de incunabelen] lijkt een bijster interessant vak.

10. Spreek toch geen gogentaal! De term 'global village' komt van McLuhan. De faillite (banqueroute) de la science is nabij. Welke einstein heeft nu de Erasmusprijs weer ontvangen? Onze Corrie was een echte coryfee. Een compendium is een samenvattend handboek. Een coassistent werkt in een ziekenhuis. Een colloquium is een wetenschappelijke vergadering. De christian scientists (TA) hangen de leer christian science aan (de beweging zelf heet Christian Science). Een center of excellence is een vooraanstaande wetenschappelijke instelling. De cancerologie bestudeert kanker en de cariologie cariës [tandbederf]. De braindrain naar boeddhistische landen moet gestopt worden. De bètawetenschappen zijn de harde wetenschappen. Arcane wetenschappen zijn alleen toegankelijk voor ingewijden. Assyriologie [Assyrië] en astronautiek [ruimtevaart] zijn zeer gewilde studies.

11. De anesthesiologie is de narcoseleer. Wat bestudeert de altaïstiek [Altaïsche talen]? Bij de acroamatische [streng wetenschappelijk publiek, niet: het vulgus] leerwijze heeft de leerling slechts te luisteren naar een onafgebroken voordracht. Aforismen zijn zinspreuken. Die hooggeleerde was een vat vol geleerdheid. De workshop zat vol whizzkids. De trichologie is de wetenschap der haarziekten. Wat doet de thracologie [de Thracische oudheid bestuderen]?

12. Een specificum [geneesmiddel] werkt op een bepaald orgaan. Softa's zijn leerlingen van de medresse [ook: madrassa] op de islamitische hogeschool, softies hebben daar niets te zoeken. Kosmologie [bouw en evolutie van het heelal] en kosmografie [bewegingen hemellichamen, etc.] zijn wezenlijk verschillend. Een lexicon is een woordenboek of encyclopedie. Als je jus of jura [uitspraak voor beide: oe] studeert, studeer je rechten. Een pseudowetenschap wordt ook wel flutkunde genoemd.