Dictee –
dictees [2643]
Vragen en
opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com
Oefendictee
OUD 334, geheel herzien naar situatie 2022
Dictee
van de dag (523)
Zuid-Afrika
(persoonlijke ervaringen n.a.v. dictee Kaapstad)
1.
[ANS – Algemene
Nederlandse Spraakkunst]
Zuid-Afrika is een fantastisch land, grotesk, los van Hollandse
wortels en Engelse roots en multi-etnisch georiënteerd. Je vindt er
Nederlands-Antillianen, New Yorkers, Amerikaans-Samoanen,
Azerbeidzjanen, Bagdadders, Centraal-Afrikanen, Djiboutianen,
Equatoriaal-Guineeërs, Faeröerders, Guinee-Bissauers, IJmuidenaars,
Jamaicanen, Hawaïanen, Israëliërs
(Israëli's),
Khartoemers, Koeweiters, Lelystedelingen, Korinthiërs, Limaërs
(Limenen),
Maldegemmenaren, Marshalleilanders, New Delhiërs, Ninovieters (uit
Ninove), Oirschottenaren,
inwoners van Plymouth, Qatarezen, Reykjavikers, redenerende
Rhedenaren, Seychellers, Sierra Leoners, Sint-Pieters-Leeuwenaren,
Sudanezen, (GB
ook: Soedanezen),
Tadzjieken, Tokioërs, Tuvaluanen, Uruguayanen (Uruguezen),
Veghelaars, Wervikenaars, Vughtenaars,
Windhoekers (maar
dat zijn autochtonen daar!),
Zagrebbers, Watermaal-Bosvoordenaren, Zimbabwanen en inwoners van
Yamoussoukro en Yaoundé.
2.
In het feeërieke Kaapstad-Centrum, waar meest gefortuneerde
Kaapstatters wonen, heb je geen idee van de townships, de
krottenwijken met golfplaten op houten kotjes, waar meest
niet-blanken wonen, maar waar langzamerhand mandelahuizen
(niet in wdb.,
vergelijk vogelaarwijken)
verschijnen, die de nodige voorzieningen hebben en de facto een
tweekamerwoning zijn. In V&A (naar
Victoria en Alfred) Waterfront is
voor de toerist heel wat te beleven. Er is ook een gate(way)
voor de ferry(boot)
naar Robbeneiland, waar Nelson (die
van die huizen) lang
gevangengezeten heeft. Ook kun je er voor een helicopterview over de
stad een helikopter – of zo u wilt: heli of helicoptère (niet
meer in VD) – boeken.
Het Zuid-Afrikaanse parlement zetelt ook in de hoofdstad van de
West-Kaap, een van de drie provincies waarin de voormalige
Kaapprovincie is opgedeeld.
3.
De wijn is prima. De Kaapse wijn of kaapwijn streelt de tong. De
hugenoten hebben hun kennis van wijn uit Frankrijk meegebracht. Kijk
niet raar, als u de volgende wijnstokken aantreft: sauvignon,
sémillon, silvaner, syrah, tempranillo,
traminer, zinfandel, merlot, pinot (noir
en blanc), riesling, grenache,
gamay, cinsault, chasselas, cahors en cabernet. Wijnstokken brengen
druiven voort en van druiven wordt uiteindelijk wijn gemaakt. Hebt u
alle soorten al geproefd: zwijmelwijn, vouvray, vonkelwijn (echt
uit Zuid-Afrika; proeven doe je met een
taste-vin),
vintage port, vinho verde (Portugees),
spätlese, slobberwijn, silvaner, sherry, sekt, sauternes, saupiquet,
sangria, samos, saar- en rijnwijn, rosé, rioja, rijstwijn,
rhônewijn, riesling, retsina, reserva en crianza, prosecco, een
premier cru onder de pleegzuster bloedwijnen, een okshoofd
muskaatwijn – of was het muscadet [of
ook: muskadel]? – naast mirre-
en mirtenwijn, madera [uit
Madeira], malaga, lambrusco,
lacrimae christi, kir royal, 'een goed glas wijn' is een hypallage
[VD, mv. s],
chateau migraine is hoofdpijnwijn, gewürztraminer, een demi-sec
cyperwijn, cava (via
de méthode champenoise geproduceerd, dus niet via de méthode
traditionnelle), chardonnay,
chianti en côtes du Rhône (rhônewijn),
bordeaux, blanc de blancs met bismarckharing,
bergerac, beaujolais en amandelwijn.
4.
Amsterdam-Kaapstad is een langeafstandsvlucht met de KLM van wel
twaalf uur. Een widebody is een vliegtuig met een zeer brede romp
(geen airbus).
De vliegtaks is alweer afgeschaft. Een ulv
is trouwens een ultralightvliegtuig.
Bij de take-off moet je het beginsel 'safety first' respecteren. Aan
boord zijn de purser, de stewards en een of meer stewardessen
(verkleinwoord:
stewardessje; verwar haar niet met secretaresje of secretaressetje!),
en hopelijk ook de piloot en de copiloten, alsmede de
boordwerktuigkundige, de mecanicien. Voor skysurfen en -diven was ons
toestel niet geschikt. We zijn niet in een remous [snelle
stijgingen en dalingen in luchtlaag]
geraakt. Ergens boven de Sahara hadden we ons point of no return [te
weinig brandstof om – nog – terug te keren].
We zijn niet door de geluidsbarrière gegaan: de maximale snelheid
was ongeveer acht tiende mach
(afkorting: Ma,
de geluidssnelheid). Een
hypersone vlucht geschiedt boven mach 3. Met een lijntoestel en een
charter maak je geen looping.
5.
De executiveclass (businessclass)
bevindt zich qua prijs tussen eerste klasse en toeristenklasse in. De
afkorting f.o.p. [èh-foo-pee]
betekent: free on plane. De bemanning heet ook wel crew. Er is een
dashboard aan boord, maar van paradise-by-the-dashboardlight
komt meestal niets terecht. Een cityhopper maakt geen lange vluchten.
Aquaplaning van een ambulancevliegtuig op de landingsbaan is
gevaarlijk. Een pipercub is een licht eenmotorig vliegtuigje.
Polymethylmethacrylaat gebruik je onder andere voor geschutskoepels
in vliegtuigen. Shimmyen is heen en weer zwaaien van vliegtuigen. Bij
de stealthtechnologie creëer je beperkte radarreflectie. Een aileron
zit achteraan [vz
= geen officiële afkorting] een vliegtuigvleugel.
6.
Vanaf de Tafelberg (je
komt daar met een 'hijsbakkie')
heb je een fantastisch uitzicht over Atlantische en Indische Oceaan.
Ook de Akropolis van Athene is trouwens een tafelberg. De bijnaam van
Kaapstad is de Moederstad. De gemeente Kaapstad, het wetgevende
centrum van Zuid-Afrika, telt thans [zeg:
2010] drie miljoen
negenhonderdduizend inwoners. Daarvan zijn er twaalfhonderdduizend
Afrikaanssprekend. Jan van Riebeeck vestigde er in 1652 een
verversingspost voor de passerende schepen van de Vereenigde
Oost-Indische Compagnie
(VOC).
In de Tafelbaai werd voet aan wal gezet en men begon onmiddellijk met
de bouw van Kasteel de Goede Hoop. Het vijfpuntige fort werd door een
wal en palissades beschermd (een
zogenaamde palissadebescherming).
Cricket en rugby zijn belangrijke sporten in Zuid-Afrika.
7.
Bij Groenpunt (Green
Point; niet in wdb.) werd een
nieuw voetbalstadion gebouwd voor het wereldkampioenschap voetbal
2010 (het WK
voetbal). Mijn hotel, het
Ritzhotel, stond in de wijk Sea Point (Zeepunt;
niet in wdb.). Wereldberoemd zijn
de Kirstenbosch Botanische Tuinen. Je
vindt daar een speciaal voor Mandela gekweekte variëteit van de
paradijsvogelbloem, de strelitzia. Normaal zijn de bloemen oranje en
blauw, maar deze speciale soort heeft gouden (gele)
bloemen. De nationale bloemen van Zuid-Afrika zijn de protea's. Kijk
voor prachtige plaatjes maar eens op internet; suggestie:
www.gozuidafrika.com. De vuvuzela of olifantentrompet hoor je niet
veel meer in de stad.
8.
Er was ook een excursie naar Hermanus, 100 kilometer beoosten
Kaapstad. Aan de kust daar kun je walvissen spotten. Het is de
paringsplaats voor de zogenaamde zuidkapers. De zuidkaper leeft van
kleine roeipootkreeftjes en dierlijk plankton die hij met de grote
bek uit het water zeeft. Hij eet ook regelmatig volwassen krill
[walvisaas].
Het zijn baleinwalvissen en ze blazen een V-vormige wolk waterdamp
uit. Cetaceeën zijn walvisachtige zoogdieren. De zuidkaper is samen
met de bultrug een van de best bestudeerde baardwalvissen.
9.
De safari heb ik gemist. Daar is met onlineboekingen voor safari's om
leeuwen en impala's te zien, wel iets aan te doen. Je kunt naar het
Krugerpark gaan voor een een- of
tweeweekse excursie.
10.
Na Mandela en De Klerk is er een waarheidscommissie ingesteld. Voor
die tijd was er een blanke volksstaat. Een pijladder
is razendsnel. In die tijd was er een pasjeswet. Ook in Zuid-Afrika
zijn er nijlpaarden, hippopotamussen (hippopotami).
Ook zijn er meerdere soorten neushoorns (rinocerossen).
Het Namibische bevrijdingsleger Swapo voerde een lange, verbeten
strijd. Nagana (ook: ngana)
is een door trypanosomen in het bloed veroorzaakte besmettelijke
ziekte. Waar woont Sarie Marijs? Daaronder bij die mielies en die
groene doringboom! De Geloftedag(!)
is de nationale gedenkdag in de Republiek van Zuid-Afrika. De naam
van de grootste diamant ooit gevonden, luidt: Cullinan. De
Bosjesmannen (ze heten ook San)
vormen een dwergstam in Zuid-Afrika. De Boerenoorlog duurde van één
jaar voor tot twee jaar na de negentiende eeuwwende [1900].
Black Power [VD]
was de (leus
van de) emancipatiebeweging van de
zwarten (GB: kleine letters).
Ik zou de beweging met hoofdletters doen en de
leus met kleine letter.
