Dictee – dictees [2571]
Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com
Oefendictee OUD 392, geheel herzien naar situatie 2022
Dictee van de dag (465)
1. Een costleader (kostenleider) is qua prijzen juist hekkensluiter. De costumenverzameling van Brabant betreft het gewoonterecht. Geldt voor costumiers en costumières ook een zeker costumier recht, op costumen [oud gebruik, oude gewoonte] gebaseerd dus? De costeriana komen helaas niet van Laurens Janszoon Coster [zoals men vroeger dacht]. Bij de cosy corner [hoeksofa] stond een cosy [theemuts]. Hij droeg een colbertkostuum. De kotelet werd abusievelijk als côtelette suisse verkocht. Cottonpads zijn wattenschijfjes. Wie at in dat gezelschap met kliekjesgeest, die coterie, de kliekjes op en wie dronk de côtes du Rhône (rhônewijn)? Coulantie is coulance [toegevend, niet krenterig]. De sfeertekening, geschreven in de couleur locale [sfeer], gaf aan dat het niet allemaal couleur de rose [rozengeur en maneschijn] was. Is een regisseur nou een soort van coulissefiguur [niet zichtbaar, achter het toneel]? Achter de bühne werd gewerkt aan een heerlijk soepje met coulis [vloeibare massa van groenten en vruchten] als ingrediënt. Hoe moet je op een officieel dictee coulombtje [koe-lohn] schrijven?
2. De coup (staatsgreep). Een coup de force is een gewelddaad, een coup de foudre een plotselinge, sterke verliefdheid, een coupe soleil een kapsel met plukjes geblondeerd haar, een coup de fouet een zweepslag, een coup de grâce een genadeslag, een coup de main een overrompeling, een vruchten- of ijscoupe erg lekker, een coup d'état een staatsgreep, een coup de théâtre een onverwachte ommekeer en een coup d'oeil een oogopslag, een vluchtige blik. Betekenissen van coupé zijn: voorste afdeling van een diligence, rijtuig met één zitbank en compartiment van een spoorwegrijtuig. Met een coupeertang kun je couperen (zoals kort- of blokstaarten van paarden). Een juiste coupenaad (suzonnetje, suçon) is allesbepalend voor de juiste coupe (snit, pasvorm). Een champagneglas wordt ook wel flûte of coupe genoemd (verkleinwoorden: flûteje [fluut] en coupeje [koep]). Bij de paleiscoup werden meerdere waardevolle premiecoupons gejat.
3. Zijn coup d'essai was een coup de maître (zijn proefstuk was een meesterstuk). De spelleider riep luid en duidelijk: "Coupez!" [neem af: bij kaartspel]. Deze coupé eerste klas (een eersteklascoupé dus) was een coupé niet-roken, dus geen coupé roken (rookcoupé). Het spectacle coupé is een voorstelling bestaande uit gedeelten van verschillende toneelwerken of opera's. Een schnauzer heeft gecoupeerde oren en staart. Een schab stof is een coupon. Bij 'Couperus lezen' is er sprake van metonymie. Een landaulet (landaulette) is een coupé-landauer (die in de landouwen rijdt). De aandelen stonden ex coupon [zonder coupon] genoteerd. Bouts rimés is een spel in het maken van coupletten. Hij had een fabuleuze haarsnit (haarcoupe). Een alto is een countertenor. Toen ik drie down ging, was ik behoorlijk down. Ups-and-downs is (ook) vernederlandst tot ups en downs. Een touchdown vind je bij American football en rugby. De aanpak was top-down [van boven naar beneden], niet bottom-up [omgekeerd].
4. De downie (lijder aan het downsyndroom, het syndroom van Down) uit Downing Street kon wel downhill [van de berg af, omlaag, bergaf] skaten. Vooraf hield hij een warming-up, na afloop een coolingdown. De lekkernij ging down the drain (door het putje). In de downtown (binnenstad) down-under [aan de andere kant van de wereld: Australië, etc.] werd hij eindelijk weer down-to-earth [met beide benen op de grond]. Na de sitdownstaking onderging hij een shakedown [zwaar verhoor]. Is dit nu de aangekondigde financiële meltdown [storing kernreactor]? Is er in dat land ooit een coupje [koep] gepleegd? Een cougar is geen koe, maar een poema. Daar gingen de poëma's (poëmata) over. Je ziet daar twee cottages ornés ([+] kleine landhuizen). Ga even op de couch [ligbank] liggen. Hij liep hoogdravend als liep hij in een cothurnengang [hoogdravend, als op toneellaarzen]. De country-and-westernbandleider met zijn couperoseneus [n/s – rode neus door zichtbare bloedvaatjes] viel uit. Het crapuleuze crapuul [gepeupel, gespuis] stal meedogenloos onze cranberry's [donkerrode besvrucht van de lepeltjesheide = grote veenbes]. Een cramignon is een dans en een crachat de roi is een ridderorde. Een cox is een appel.
5. Coyotegehuil [s, VD ook: ‘s – prairiewolf] hoor je in de prairie. Een cowpertoren is een windverhitter. Het cowboytje veroorzaakte een hevige clash [botsing, conflict]. De koeskoes [buideldier] komt uit Australië, de couscous [gerecht] uit Noord-Afrika. Na de wedstrijd op het hardcourt probeerde hij de courtisane [prostituee voorname kringen] te courtiseren (het hof, het cour, maken) op het crapaudje [lage, ronde, overal beklede leunstoel]. Ik kan daar geen courgettesoep [pompoen] van koken! Met het vijgetouw [oorspr. vijger-] werd de vijgenboom omgetrokken. De condition humaine is het menselijk tekort. 'Iemand in het ootje nemen' schrijf je met twee o'tjes. Voor diesellocs geldt een aparte dieseltaks. De diëtiek (diëtetiek) geeft via de diëtistes diëtaire voorschriften aan onder anderen diabetici.
6.
Op het diesfeest (de
dies natalis) wordt geen dies
irae [oordeelslied,
wereldgericht] gezongen, en al
zeker niet met diësis [verhogingsteken,
kruis]. Zijn deze huizen
tsunamibestendig? Nee, maar de bewoners ervan zijn wel
stressbestendig. Hij had geld te kort,
een tekort aan geld, een geldtekort. We zagen een Bacchusbeeld, een
Boeddhabeeld, een Christusbeeld, een Hermesbeeld, een Isisbeeld, een
ideaalbeeld, een kruisbeeld, een Madonnabeeld, een Mariabeeld,
een
Lieve-Vrouwebeeld (Onze-Lieve-Vrouwebeeld),
een Venusbeeld en een zonnebeeld (maar
wel: een boeddha, een bacchusstaf, een christus [gewestelijk],
een hermesstaf, een madonna, een mariakaakje, een venus, de
venushaarsteen (rutielkwarts)
en het onzelievevrouwebedstro).
7. Het is christus heet vandaag, allejezus heet [gewestelijk]. Hoe is dat christus mogelijk [gewestelijk]? Dat magere mens lijkt wel een benen, een palmhouten christus [gewestelijk]. De auto kwam er in de crashtest goed (van) af. Een cravate blanche [zeer formele avondkleding – rok] is nu eenmaal geen black tie [formele avondkleding – smoking]. Hij kreeg, terecht of ten onrechte, de credits [waardering, eer]. Wat vindt je tante passender: een kredietkaart of een creditcard? Is dit crediteren of discrediteren (dat is niet debiteren, maar in diskrediet brengen). Ze beleefde een creepy [eng, griezelig] avontuur. Een cremaillère is een heugel of haal. Meerdere craquelures [haarscheurtjes] vind je in het craquelé. Crème-brûlée-ijs smaakt naar cassis. Een cremometer is een roommeter. Die crème de menthe [pepermuntlikeur] en crème au beurre [botercrème] behoren beide tot de crème de la crème [het beste (van het beste)]. De creoolse inwoners spraken creools. De (het) creosoot heeft bederfwerende eigenschappen voor hout.
8.
Als je crème fouettée [slagroom]
of crème fraîche [ongeklopte,
dikke, zurige room] genuttigd
hebt, zou je licht een fouetté (een
pirouette) maken. Na het
croquet(spel)
aten deze spelers een kroket, andere(n)
een croque-madame of -monsieur. Hij croonde [romantisch,
half neuriënd zingen] vaak, maar
niet toen hij hoorde dat hij crohn (de
ziekte van Crohn) had. De
crosscountryrijder dacht: ik cros. Was de cro-magnonmens
[opvolger van de
neanderthaler] – hij was een
croesus, zo rijk als Croesus – echt herbegraven binnen een cromlech
[zekere
steencirkel]? Zo'n criticaster
van een criticus levert kritische kritiek. De afkorting van 'critical
path method'
is CPM. De crime passionnel
op zijn criant [uitermate,
opzichtig] onhebbelijke vrouw was
verklaarbaar. Crin is paardenhaar, een crinoline een hoepelrok en
cricoïd is een ringvormig kraakbeen in het strottenhoofd. Wie van de
crew [bemanning,
personeel] leed ook alweer aan
het
creutzfeldt-jakobsyndroom
[CJD
– D
= Disease,
verwant met gekkekoeienziekte]?
Crêpepapier is gecrêpt
papier, gekrept
haar is gekroesd. Croûte is splitleer, sommige lekkere delicatessen
zijn en croûte gebakken.
9.
Verder brengen we onder de aandacht: crêpezolen, twee crêpes
suzettes [of]
(flensjes
geflambeerd met likeur), de crêpe
georgette (een
weefsel), creperen [ellendig
omkomen], een crêperie
[pannenkoekenhuis]
en crêpe de Chine (een
licht zijden crêpeachtig weefsel).
De voetballer gaf een crosspass en de band speelde
cross-overmuziek
[combinatie van
genres]. Wie gecued heeft (hij
cuet, cuede; let op: 'barbe-' ontbreekt hier niet!),
gaf regieaanwijzingen. Hij ging – à la barbe de (voor
de neus van) Alex – gewoon door
met vuilspuiten. Een nieuwslezer werkt met autocue [voor
publiek onzichtbaar scherm met tekst].
Cubebe is staartpeper. Ik stak een Cubaan en daarna stak ik
onaangedaan een cubaan op. Een cuba libre is een rum-cola met
citroen. De cuesta [kwèhs-taa]
is een steilwandige reliëfvorm. Was de crux [kernprobleem]
van het cryptische [raadselachtig]
opschrift in het cryptenstelsel
[onderaardse
gangen], dat hier cryonica
[invriezen van
lichamen als conserveringsmethode] in
het spel was? De cruiser [cruiseschip]
cruisete (ook:
cruisede)
voort. Wordt de c-sleutel bij C-groot gebruikt of bij c-klein (of
bij beide)? Hoeveel crusado's
[oude Spaanse en
Portugese munt] kost zo'n
csardaspartituur [Hongaarse
volksdans – VD ook: tsardas]
wel niet?
10. Ze speelden cruijffiaans met michelseffect. De verdediger doelpuntte niet vaak. Met crudités [geen s uitspreken] wordt een voorgerecht van diverse rauwkostsalades bedoeld. Wie droegen er nu sansculottes [lange broeken i.p.v. kniebroeken]? Culi's zijn culinaire foodies, gourmets, fijnproevers, lekkerbekken. Is dat zo volgens de cultetiquette [bepaalde levensstijl]? Bij een culpoos delict is wel sprake van schuld, niet van opzet. Dans de hele nacht de cumbia [dans] met mij! Een cummerband (GB, VD – alleen – : cummerbund) is een kledingstuk. Een cumpref is een cumulatief preferent aandeel. Cupelleren is goud afdrijven in een cupel (kroesje). Wie schoot daar Cupido's pijlen op die cupido [voorstelling van Cupido] af? Dit stond cursief gedrukt. Curveschaar [n/s] is een wiskundig begrip [curve = kromme]. De Curaçaoënaar had een flinke curaçaoënaar. Van het cushingsyndroom [stofwisselingsziekte] krijgen vrouwen een vollemaansgezicht. Een custos en een sacristein zijn allebei koster.
