Dictee –
dictees [2514]
Vragen en
opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com
Oefendictee
OUD 435, geheel herzien naar situatie 2021
Dictee
van de dag (422)
1. Met eb
en vloed kun je hydro-elektriciteit opwekken. Hij kweekt hyacinten.
Hybris [VD ook:
hubris] is overmoed ten aanzien
van de godheid die in de Griekse tragedie tot de val leidt. Een hydra
is een waterslang; Hercules doodde die van Lerna. Aan hydranten kun
je brandslangen koppelen; de brandslangen moeten wel goed bevestigd
worden. Ik hype niet zo graag: dan moet iets echt wel hyper zijn. Een
hymenboek [maagdenvlies]
is geen hymneboek. Wat doet een taxidermist [preparateur,
dieren opzetten]? 'Stoel' en
'tafel' zijn hyponiemen van 'meubel'. De hysop is een lipbloemige
heester. In 'hij schaafde zijn knieën en viel' is sprake van een
hysteron proteron [logische
volgorde klopt niet]. Iberiërs
wonen op het Iberisch Schiereiland. Een ic-verpleegkundige
werkt op de intensive care
(ic),
een ICT-bedrijf (GB
ook wel: ict
– wel IT
en nog niet: it)
is werkzaam in de informatie- en
communicatietechnologie,
een id-baan is een
instroom-doorstroombaan
en een ID-bewijs is een
identiteitsbewijs. En een iconoclast?
Dat is een beeldenstormer of
heiligehuisjesomverwerper.
2. Men
was ideeëloos: de ideeënbus
was leeg. Ook de id'er moest zijn
ID-kaart laten zien. Iebel is kriegel.
Het verlies werd een idee-fixe voor hem. Schrijf je 'grommende
iezegrim' met een i-grec? Het woord 'snijijzer' schrijf je met twee
ij'tjes. Lust je nog een eitje? Een voorbeeld van een ijstijd is de
kleine ijstijd. Wil je een ijslolly? Alleen als ie
(als: ie,
wie, waai weg) ijs- en ijskoud
is! De door- en doornatte (door
en door natte) IJslander (hij
was door en door natgemaakt, doordat hij door en door natgeregend
was) reed op zijn dampende
ijslander [pony].
Hij liep met in de rugzak een thermoskan met ziedendhete (kokendhete)
koffie met onder elke schoen een ijskrap [spoor]
over het ijs. Hij kende de omgeving door en door. Het ik-besef bracht
de ijzerenheinige ijzerbijter ertoe, aan de IJzerbedevaart deel te
nemen. Een ik-zuchtige lijdt aan ik-zucht, toch? Het
imago-onderzoek leidde tot imagoverbetering. De camorra [maffia
Napels en omgeving] vormde een
imminent gevaar. Een ok-behandeling
[NL: operatiekamer,
BE: operatiekwartier]
is OK (oké),
maar kan je immobiliseren [onbeweeglijk
maken]. Zijn
gedroogde-immortellenverzameling oogde goed. 'Monniken'
spreek je met 'ih' uit, 'batikken'
ook. Imponderabilia zijn onweegbaar [de
waarde is niet juist te bepalen].
3. De
i-mode betreft geen via internet
gekochte kleren, maar de internetmode,
een techniek met de mobiele telefoon. De inbedrijfstelling van het
gemaal verliep vlot. De censor verklaart 'nihil obstat' (er
is geen bezwaar) en dan geeft de
paus of bisschop het imprimatur [verlof
tot drukken]. Hij bijtte de
hengel in [door
bijten inbrengen]. Dat hadden de
Inca's wel ingecalculeerd. Na de reïncarnatie
was de sloeber een prins. 'Ontvlammen' is een inchoatief werkwoord
[met
toestandsovergang]. Fiscaal
incivisme is belastingontduiking of -ontwijking. Dit bedrijf verzorgt
bij ons een incompanytraining. In concreto had hij wel gelijk, in
abstracto niet. Bij 'hij loopt' en 'zij fietst' is er incongruentie
in persoon. In absentia [afwezigheid]
van de directeur werd aldus besloten. De 'ashram' – leefgemeenschap
van en ontmoetingsplaats voor aanhangers van religies uit India –
verwijst naar een van origine Indiaas woord. De geïncrimineerde
[gewraakte]
woorden werden na ampele overweging gepardonneerd [door
de vingers gezien].
4. Onze
pensioenen zijn (on)gelukkig
niet beursindexgerelateerd
[niet-b.].
De volgende termen komen uit het Indiaans of eraan gerelateerde
talen: Azteken (man
uit het noorden), Canada
(nederzetting),
hickory (uit een
Indiaans woord uit Virginia),
potlatch (indiaans
feest met geschenken naar rato van de sociale positie),
sachem (indiaans
opperhoofd, uit een Algonkintaal)
en de zweethut (oorspronkelijk
bestemd voor indiaanse reinigingsrituelen).
Een indie is een klein, onafhankelijk platenlabel. De Indian summer
duurde lang. Een Indischman/gast
is langdurig in Nederlands-Indië geweest. Hij stond in dubio.
De knaap was in- en indom. Komen deze indo's uit Indochina(!)?
5.
Gezocht op '*ique' en '*iek' en onder andere gevonden: applique en
appliqué, angeliek, antipathiek, bezique (Frans
kaartspel), apolitiek,
auto-erotiek (hoeft
niet in de auto te zijn),
biunique (stel
speciale ski's), bantoeïstiek,
bedrijfsethiek, brique (steenrood),
biotiek, boetiek, cacique (stamhoofd
van indianen – ook kazike, VD),
choleriek, république des lettres, chimeriek, chef de clinique,
kliniek, elektriek, civiek (burgerlijk),
diëtiek, clique (kliek),
bananenrepubliek, italiek, kantiek (canticum,
koorgezang), angélique
(engelwortel),
klassiek, reliek, concours hippique, rustiek, corps diplomatique,
salamitactiek, Mozambique, tiranniek, opéra comique, trafiek, piqué
(bij biljarten),
tsadiek (rechtvaardige
– mv. VD, tsadikim), semper et
ubique (altijd en
overal), suum cuique (ieder
het zijne), veridiek (oprecht),
ubique (overal)
en vertu héroïque. Komt brittanniazilver
overigens uit Britannia
[(Groot-)Brittannië,
het tegenwoordige Engeland]
(Britannia
rules the waves)? Enne … kunnen
chimps chimpen [niet
voor aap staan, maar digitale foto's beoordelen]?
6. Een
rolykit met gereedschap kun je oprollen. Een brochette
[uitspraak ook wel zonder ‘te’] is
een vleesspies. Zij moest van haar AOW'tje rondkomen.
Nationaalsocialistische lieden hangen het nationaalsocialisme aan.
Vrouwen- en mannenhaters lijden aan respectievelijk misogynie en
misandrie (misantropen
haten mensen). Dat de eersten
vrouwen haten, moge duidelijk zijn. Onder de mirtenboom
dronken ze mirten- of rozijnenwijn;
er hing daar een mirregeur. Software kan
gelauncht [lanceren,
uitbrengen] worden. Een laudator
temporis acti [een
lofredenaar van het verleden, van de oude tijd, van 'zijn tijd']
heeft geen oog voor de toekomst. Misère kun je spelen. Het miserere
wordt elke vrijdag in de lauden (laudes)
gebeden. De twee mises-en-scènes
[of]
hadden veel gemeen. De mise-en-place [g.
mv.] vindt in de keuken plaats,
mise au point [g.
mv.] is het zuiver stellen van
een kwestie, de mise-en-plis [zelfde
mv.] de watergolf en
mises[mv.]-en-page
is opmaak (lay-out).
De missive [brief]
zette aan tot missie-ijver. Mmm, mjammie!
7.
Het (de)
mirepoix is een mengsel van fijngesneden groenten en kruiden. Kunnen
in misstwiggyshows [rank]
ook miss piggy's [gezet]
optreden? Bij de Miss Belgiëverkiezing was het voor haar mis poes!
Bij de Mississippi komt de mississippideltablues het beste uit.
Misjnaïsch Hebreeuws heeft betrekking op de Misjna. Miso's zijn
pasta's van gefermenteerde sojabonen. Bij
de miss-wet-T-shirtverkiezing wordt een miss wet-T-shirt
gekozen. Op de biënnale is het moddergooien (de
moddercatch) begonnen. Het
mochaleer is een soort glacéleer van hindevellen.
Worden mocassins van mocassinslangenleer (vergelijk:
de copperhead) gemaakt? Een
MO-disk is een magneto-optisch
schijfje. Ligt mijn mobi (mobieltje)
nog bij jullie? Moais (monolithische
beelden) vind je op Paaseiland.
Hij uitte veel mitsen en maren. Mitsmatsen is een kaartspel. Zij die
mixt, is een mixster. Mithridatiseren is wennen aan gif.
8. Het
mixed double vind je bij tennis, de mixed grill is een gerecht, mixed
pickles zijn allerlei jonge groenten, uitjes en augurkjes, in azijn
ingelegd, een mixed policy is een gemengde (levens)verzekering
en een mixed zone vind je bij sportwedstrijden. De moderne devotie is
gesitueerd in de veertiende (14e,
14de) en vijftiende (15e,
15de) eeuw. Vrouwenkloosters
hebben moeder-oversten. Het is vrijwel
zeker dat een Moerasarabier geen Moffrikaans spreekt. Sprookjes van
Moeder de Gans vinden ze nog steeds cool. Een moezjiek is een kleine
Russische boer. Een moefti [islamitisch
rechtsgeleerde] mag fatwa's
[advies]
uitvaardigen. Het modillon is een kleine console onder een gootlijst.
Moedertjes-van-duizenden zijn moederplanten. Opstandelingen in
Afghanistan heten moedjahedien. De mohsschaal (schaal
van Mohs) geeft de hardheid van
materialen weer. De prij liet zich een mojito
[ch
– zekere cocktail] inschenken
(en de prei goed
smaken). Moiety's [een
van de twee exogame onderdelen van een stam, bestaande uit een groep
onderling verbonden clans] kom je
in de antropologie tegen.
9.
Moliken zijn vogelverschrikkers. Mon cher [mijn
waarde], het kaastoetje was
slechts een mon-choufantasie [smeltkaas
– mon
chou]. Hij genoot van het
monachale [monniken
betreffend] kloosterleven. Het
molinisme, de leer van Molina, is de tegenhanger van het thomisme. De
moleculair bioloog deed moleculairbiologisch onderzoek
(moleculairebiologieonderzoek).
Wat is een mokasen
(mocassinslang)[moo-kaa-sèhn]?
Moeilijk opvoedbare kinderen zitten op een
m.o.k.-school
[èhm-oo-kaa].
Volgens het Groene Boekje hebben we gemonopolyd. Misschien wil
monsieur Jourdain [rijke
burger die zich belachelijk maakt in kringen van de adel]
nog een lachwekkende duit in het zakje doen? De mono- en multihull
zijn zeilboten. Het verschil tussen 'monofil' [uit
één enkele draad bestaand] en
monofyl' [met
enkelvoudig blad] zal inmiddels
bekend zijn. Wat schrijf je liever: 'morbidesse' of 'morbidezza' [de
kwaliteit van zacht gemodelleerd, delicaat, met weke toets(?)
weergegeven geschilderd naakt]?
De moquette (VD
ook: het – te
uitspreken) is fluweelachtig
trijp. Mooimeisjes [kabeljauw,
stokvis] eten is geen vorm van
kannibalisme. Hij at een mopé [SR:
eetbare, pruimvormige, gele vrucht van een tropisch Amerikaanse boom
uit de sumakfamilie] en was een
moquante [spottende]
moppentapper, die vaak moppen tapte.
10. Een
montee [enkelvoud;
glasaaltjes] trekt de
riviermonden op. Een montejus is een toestel om vloeistof te doen
opstijgen. In de montgolfière [luchtballon]
heeft het mooipratende, mooiklinkende mooierdje het montignaccen even
opgeschort. Open Monumentendagen zijn niet per se een
mooiweerverhaal. Mijn hond kan heel goed mooizitten. De Montenegrijn
was mordicus tegen het voorstel. Het (VD
ook: de) mond-en-klauwzeer,
het MKZ (VD
ook: de), wordt veroorzaakt door
het MKZ-virus. Molybdeen (symbool:
Mo) heeft atoomnummer 42. Het
modelé is de wijze van modelleren.
