2470 Dictee vrijdag 12-11-2021 (1) dictee Dictee van de dag (390) √ X

Dictee – dictees [2470]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee 467 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (390)

1. In Suriname is een tori [verhaaltje] over Anansi [spin in veel volksverhalen in Afrika en Zuid-Amerika] een Anansitori. Die Bonairiaan is een bonhomme [goeierd, goedzak]. Met een briquet [aansteker] kun je briketten [stuk brandstof] aansteken, zou het? Vast niet! Hij had brique [steenrood] klompen. De brouille [onmin] werd bijgelegd onder het genot van een brouilly [beaujolais uit de plaats met die naam]. Het paard van Alexander de Grote heet Bucephalus (een bucefaal is een strijdros, moedig paard). Een bucardo is een uitgestorven pyreneeënsteenbok. Een businessdevelopmentmanager heeft baat bij burotica, kantoormatige bureauaccessoires. Ook in het Byzantijnse Rijk had je al byzantijnse [slaafs, kruipend] geesten. Een butoh is een moderne Japanse dans. De buddleja [plant] bloeit! De buy-and-hold is een bepaalde beleggingsstrategie [aandelen kopen en lang (aan)houden]. Het broccatello is een marmersoort. Hij brijde [ww. brijen] het tot een brijige brij in de brijpot. De student was met brille [virtuoze begaafdheid] begenadigd. Er zijn briggse [grondtal 10] en neperiaanse [grondtal e = 2,71828...] logaritmetafels [n/s]. De reiziger in de brougham [rijtuig] was een broodjenuchtere vent.

2. Dat brouwen kan ik echt met geen mogelijkheid nabauwen [nadoen als echo]. Dat is toch niet meer dan broekzak-vestzak [geld rondpompen]? De BSE is de dolle- of gekkekoeienziekte: boviene spongiforme encefalopathie. Een BSc is een bachelor of science. Bruschetta [uu èh aa] is zeker geroosterd brood. Mag de patiënt al buitenkomen? Dan moet hij nu naar buiten komen! Hij wilde daarbuiten staan (blijven), daarom zal hij nu wel buitenstaan. Bij toepassing van een noodwet wordt het parlement buitenspel gezet. Ik heb de bloemetjes al buitengezet, omdat het regent. Ik zal meteen mijn eega maar buitenzetten. Is de bush(bush) hetzelfde als de brousse [ja: oerwoud]? Hoeveel hebben jullie buitgemaakt? Beide graven zijn toevalligerwijs afgestudeerd in de grafentheorie [wiskunde]. De buutreedner [carnaval] sprak over zijn buuf [buurvrouw]. Burowwater [oplossing van aluin en loodacetaat, gebruikt voor kompressen en als desinfectans], dat moet je liever maar (maar liever) niet drinken! Die burschikose [studentikoze] vent heeft het buskruit niet uitgevonden [is niet slim, snugger], al had hij wel al zijn kruit verschoten [alle argumenten verbruikt]. Onder brucellosis vallen maltakoorts en abortus Bang.

3. Bananeneters (toerako's - vogels) eten nooit bananen. Wat kan er misgaan, verkeerd gaan? Mijn oom vindt bukkake [zekere groepsseks] maar een smerige zaak (en dus klef, onfris). De bereisde roel ging als een razende roeland tekeer tegen de stenen roeland [onaandoenlijk, onverzettelijk], die uit het Roelandslied [een van de Karelromans] voorlas. Het NBG [Nederlands Bijbelgenootschap] had een goed jaar: het bijbelwerk liep goed en de bijbelverkoop is gestegen. Een sinfonietta (een kleine symfonie) heeft een kleine bezetting. Ik bewonder hem niet het minst (heel erg) om zijn daadkracht. Ik geloof hem niet in het minst (helemaal niet). Cachaça is een Braziliaanse sterkedrank (GB ook: sterke drank), een cache [kèhsj] is een tijdelijke opslagplaats op de harde schijf (harddisk) van de pc. Het meervoud van 'cadens' [ritme] is 'cadensen', het werkwoord bij 'cadans(en)' is 'cadanceren'. Een candid camera is meestal niet candide [argeloos, onschuldig]. Een candidanda [m.: candidandus] gaat op voor het kandidaatsexamen (niet het doctoraalexamen! - beide vero).

4. Het calicivirus kan bij mensen gastro-enteritis veroorzaken. De afkorting CAD kennen we in drieërlei soort: de Canadese dollar, het Consultatiebureau voor Alcohol en Drugs en CAD/CAM
(computer-aided design and manufacturing). De buxi stopte [lijntaxi: bus + taxi] voor onze buxus [buksboom]. Buy-and-hold, weet u het nog [aandelen kopen en lang vasthouden]? De cabareteske cabaretière rookte drie caballero's [sigaret, die niet in wdb.]. Een cache-potje [om bloempot] en een cache-sexeje [driehoekig lapje om de geslachtsdelen] verhullen iets. Een caccia is een muziekstuk waarin een jachtscène wordt uitgebeeld. Een vitster lijdt aan cacoëthes carpendi [vitzucht]. Je ziet het zo: in deze streek heerst caciquisme [cacique = persoon die in een dorp of streek politieke macht bezit - = kazike - vernederlandsing]. In de Griekse tragediën is hybris [ie ih – VD ook: hubris] overmoed. Een cai is een centrale antenne-inrichting. In alle café(s) chantants (zingen, voordragen) bestellen we café(s) crème(s) [of] [soort van espresso, alleen in VD] (met café(s) noirs – en soms als toetje meerdere café(s) glacés – VD – ijs + mokka). Wat zullen we hem cadeau geven, cadeau doen? Merlot en syrah [ook: shiraz] werden gecombineerd met cahors [ook wijn; uit streek Cahors]. Met een capeje om aten ze een cakeje.

5. Een caixa is een Braziliaanse snaredrum [snèhr-druhm – ook: snaardrum]. Camber [slijtage autoband] hoort bij auto's, cambré [basisbeweging met bovenlichaam] bij ballet. Cannelures [verticale groeven] vind je op zuilen, cannelloni [gevulde pasta in cilindervorm] kun je eten. De campesino's [Zuid-Amerikaanse boer] velden de boom voor het campêchehout [ook: blauwhout]. De klokjes (campanula's) groeiden tegen de klokkentorens (de campaniles). Cannelé is een zachte wollen stof. Een roman à clef is een sleutelroman, maar wat is een pièce à clef [verzonnen namen, actuele gebeurtenis]? Als je café complet (geen mv.) vraagt, krijg je koffie met gebak (ook: thé complet). De carveschaats [in het midden smaller] is een erkende curvebedwinger [n/s] [boog, bocht]. Hij heeft iets van een cassante [kritisch, bits, scherp] catweazle [schichtige, wereldvreemde excentriekeling]. De ceanothus onttrok de cérémonie protocolaire [met veel protocollen] aan ons oog. De casarca [vogel uit Zuidoost-Europa] keek lodderig toe. Hij is caligare in sole, ziende blind.

6. Zit je in de Braziliaanse bush [oerwoud] met je caquelon [kookpot(je) van aardewerk], heb je niets aan je capoeira [kaa-poe-wee-raa – Braziliaanse zalfverdedigingstechniek] om je tegen de capibara's [waterzwijn] te verdedigen. Caraïben [ook: Cariben, enk.: Caraïeb, vr.: Caraïebse] zijn niet geschapen voor catenaccio [sterk defensief voetbal] , wel voor carottespel [idem bij biljarten]. Met een caudasyndroom heb je rijbroekanesthesie [gevoelloosheid edele delen]. Bij cauliflorie komen bloemen direct uit stam/takken. Met een cc'tje kan een carbon copy of een copie conforme worden aangeduid. Heel vroeger heette dat een carbonkopie. Dat museum heeft een hele canopenverzameling. Zijn dit nu cantillegouden [s] epauletten [op schouders]? Jij moet geen captie(s) maken [tegenstribbelen]! Zij maakte nog snel een caramboletje [bool – biljarten]. Charivari kan ketelmuziek zijn. Het (de) dodekop wordt ook wel caput mortuum, colcothar en Engels of Persiaans rood genoemd. Een caprice is een gril en capriccio is grillig. Een cartel noodt tot een duel, een kartel verenigt producenten. Een caponnière [gedekte doorgang] loopt door de droge gracht om een fort. Challe [ch] is brood voor de sabbat. Een carrièrist is een baantjesjager.

7. Carabassen zijn blaaskaken. Een casement zit in metselwerk. Deze cartograaf kan best cartoonesk te werk gaan. Aan een kasjoeboom groeien cashewnoten. Er is een cas fortuit [onvoorzien]: ik kan mijn schulden niet betalen. In vind pop catchyer dan jazz. Wij moesten onder het Caudijnse juk doorgaan [vernederen voor de overwinnaar], we waren voorwerp van caustische [bijtend] spot. Het was 30 graden Réaumur [maal 5/4 = 37,5 graden Celsius]. De cefalopoden [koppotige weekdieren of inktvissen] waren in met sellotape [doorzichtig plakband] vastgemaakt cellofaan [glaspapier] verpakt. Er waren meerdere checks-and-balances [evenwichten] ingebouwd. Cheiloschisis is een hazenlip. De cherimoya [tsj – vrucht] komt van een Zuid-Amerikaanse boom. Een chertepartij [sj] is een charte-partie, duidelijk dus [overeenkomst scheepsbevrachting]. Dit moest het chef-d'oeuvre [meesterwerk] worden van Avital Selinger [volleyballer], die nog maar net chef d'équipe [ploegleider] was. Chert [tsj] is hoornkiezel, chiné [sj] een gevlamd weefsel, chintz [sj] een katoenen stof en chimaeren [ch] zijn entbastaards (ook: entbastaarden).

8. Salam aleikum [vrede zij met u – antwoord: wa-aleikum as-salam], chebakia's zijn Noord-Afrikaanse koekjes met honing en sesamzaad. Chanoeka is het joodse Lichtfeest. Chaebols [dzjèh-buhls] zijn
Zuid-Koreaanse industriële conglomeraten. Chancroïd is malse, zachte of weke sjanker, een chamarrure is een zeker omboordsel en een chambranle is een omlijsting. 'Champetter [veldwachter] arresteert dame in chanelpakje.' [merk: Chanel]'. Het viertal trok zich twee aan twee terug in de chambres séparées [+] [afgesloten ruimte sociëteit]. Schrijf je 'charlotte-russe' (pudding), 'chasse-cousin' (slecht diner) en 'char-à-bancs' (janplezier) nu met of zonder koppelteken (en 'montagne russe' dan)? Een chayote [ch] is een groengele, peervormige pompoen. De citroenkanarie is trouwens een kleine groen-gele vink uit Europese gebergten. Een chatelaine is een kasteelvrouwe, zij beheert een chateau, een wijnkasteel. Zij zal wellicht een châteauneuf-du-pape, een rhônewijn uit het Rhônegebied, offreren. Een alleenheerser wil alleen heersen en is als regel alleenheersend.

9. De helhond (een soort van cerberus - persoon) was met zijn hellehond niet geliefd. De Helhond (Hellehond, Cerberus) is een hond met drie koppen die de ingang van de hel bewaakt. De hamitische (chamitische) talen worden in Noord-Afrika gesproken. Het Divali is het lichtjesfeest (let op: Chanoeka is het Lichtfeest). Zwartekousenkerkaanhangers moeten wel aan chaerofobie [afkeer van vrolijkheid en vreugde] lijden. Chapati is plat Indiaas brood. Zij droeg een (Coco) Chanel. Kan dit shantykoor [zeemansliederen] ook chanten [monotoon zingen]? De Griekse Charites worden bij de Romeinen de drie Gratiën genoemd. Het nanut is een gezellige bijeenkomst na een vergadering van de 'Maatschappij tot Nut van 't Algemeen' [TNv’tA]. Eau de la reine is koninginnenwater (lodderein). Het ebolavirus is een filovirus met enkeldraads-RNA. Het ECN is het Energieonderzoekcentrum Nederland. Leidt ecstasy (xtc) tot ectasie [uitzetting, verwijding] van de pupillen? We hadden een goed
een-op-eengesprek [1-op-1-gesprek].

10. Een edict is een bevelschrift of een plakkaat: denk aan het Eeuwig Edict [Willem III, 1667] en het Edict van Nantes [Frankrijk, protestanten: vrijheid van geloof, 1598]. Dronken ze daarbij edik [azijn, eek]? Ik neem de een-na-laatste (de op een na laatste) bus. Dat kan ik niet
een-twee-drie zeggen. Wat omvat de eersteministerportefeuille? Eigenbaat dient te eigen bate (GB - VD: ten). Een beetje stad heeft de eigen dom zelf in eigendom. Een dronkaard kan voor pampus liggen, een schip kan (kon) echt voor Pampus liggen. Op Texel wonen eilanders, maar als je in Amsterdam op zeker water landt, ben je een IJ-lander. Bij eigenrichting sla je een eigen richting in: zonder rechter.

 

 

2469 Dictee donderdag 11-11-2021 (1) dictee Dictee van de dag (389) √ x

Dictee – dictees [2469]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee 468 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (389)

1. Als je eigener kracht of beweging iets doet, ben je een soort perpetuum mobile [zonder toegevoegde energie]. De eland vocht met elan [vuur, geestdrift]. Deze Elektriseermachine [sterrenbeeld zuidelijke hemel, niet meer in VD] vindt men niet in een laboratorium. Dit eeg [elektro-encefalogram] heeft geen Europese associaties [voormalige EEG = Europese Economische Gemeenschap]. Als je bij de ellendeling(! dee) voor zeven stukken kiest, zijn dat circa (afkorting: ca.) decimeters (dm). De ellendeling(! duh) liet ons weer in de steek. Laat ik nu toch in mijn Elysisch [naar paradijselijke gelukzaligheid] verlangen verondersteld hebben dat het Elysée [ambtswoning president Franse Republiek] bij het Elysium (de Elysese velden) lag! Na het de- [ee] komt het embarkeren. Na een dictee worden de teksten geëmendeerd [verbeteringen aanbrengen]. De emmentaler is een soort van gruyèrekaas. Employability gaat uit van flexibel emplooi voor de employés. Deze klus was energieverslindend, energievretend. Een bahco is een soort van Engelse sleutel. Het opknappen van dat japonnetje met een entre-deuxtje [tussenzetsel] moet entre nous [onder ons, in vertrouwen] blijven. Zijn epoque maken [opzien baren] was epochemachend [uitermate belangrijk]. Hij heeft het ER [Europees record] verbeterd.

2. In de geschiedenisboeken komt de Kleine Entente [bondgenootschap tussen Tsjecho-Slowakije, Roemenië en Joegoslavië (1922-1939)] na de Entente [de staten die in de Eerste Wereldoorlog tegenover Duitsland en Oostenrijk stonden]. De esc-toets is de escapetoets. Het Bijbelboek Esther [Est. – NBV: Ester – NB De Estherrol is het enige Bijbelboek zonder de godsnaam!] gaat niet over esters [organische verbinding die ontstaat door reactie van een zuur met een alcohol]. Is eterniet [tot een duurzame stof verhard mengsel van asbestvezels en cement] etherbestendig [vast wel, weet u het]? De internetaanduiding eu verwijst naar de EU, de Europese Unie. De EUR is de Erasmusuniversiteit Rotterdam [ook: aanduiding v.d. euro] en Euratom is de Europese Atoomgemeenschap. De europide mensen zijn blank. Hoe hebt u de euvele moed (euvelmoed) mij dat in euvelen moede euvel te duiden? Ik heb jou evenzeer gemist. Asielzoekers zullen proberen te europeaniseren. Evenzogoed kom ik niet terug. Ik houd namelijk evenzoveel van mijn nieuwe geliefde. De excellente viceminister-president was zijn vervanger par excellence [bij uitstek]. De reptielen, par exemple die boa constrictor, waren te bekijken. Een expander [èh] [spiraalveer] gebruik je bij de krachttraining. De
ex-staatssecretaris hield van exquise gerechten. De nieuwe voorraad espresso werd per expresse thuisbezorgd.

3. Exterritoriale [van buiten het staatsgebied] bemoeienissen worden niet op prijs gesteld. Clenbuterol is een tot de bèta-agonisten behorend antihoestmiddel. Een clairon-maître is de leider van een jachthoorn- of klaroenblazerskorps. Circe's zijn onweerstaanbare verleidsters. Cinellen zijn kleine koperen bekkens. Een cingulum is een gordel en een clarence een rijtuig. Een cinchplug is een tulpstekker. Tijdens de Franse Revolutie was ci-devants een spotnaam [voor voormalige adellijke en vorstelijke personen]. Cicadegezang [n/s] is eentonig. Ze dreef een kennel met alleen chowchowtjes en chihuahuaatjes [beide: honden]. Choucroute [GB] garnie [VD – Elzasser zuurkool] is een gerecht. De aanhangers der Bourbons in de Vendée tijdens de eerste Franse Republiek worden chouans genoemd. Een chrestomathie is een bloemlezing. De choemasj zijn de vijf boeken van Mozes in gebonden vorm (meervoud: choemasjim). Cholecalciferol is vitamine D3. Wil je room- of chipolata-ijs? Een chitarrone [oo] is een luit [en een gitarron een basgitaar, o.a. bespeeld door mariachi's, Mexicaanse straatmuzikanten]. Hij is nogal cholerisch (driftig).

4. De Chinese Muur is een paradigma voor 'een Chinese muur' [onoverkomelijk beletsel]. Zij is een echte chiquelinge. Chintz (sits, calicot, indienne) is een katoenen stof. Toen we bij de chinees aten, ontmoetten we een rare chinees, expert in chinezerij [muggenzifterij, haarkloverij]. Ze kreeg een chocoladen teddybeer (chocolade teddybeer; ook: chocoladeteddybeer). Als je aan cholecystitis lijdt, heb je galblaasontsteking. Een christian scientist [Taaladvies] hangt een zekere leer aan [de christian science; de beweging heet Christian Science]. Chrieën zijn behandelingen van een thema. Zie je het verband tussen 'allochtoon' en 'autochtoon' enerzijds en 'chtonisch' [de aarde betreffend – Grieks chthōn = aarde] anderzijds? Ook Chroesjtsjov had chromocyten (chromatocyten – rode bloedlichaampjes). Het CVS (GB/VD) is het chronischevermoeidheidssyndroom. Chryselefantiene beelden zijn vervaardigd uit ivoor en goud. Suikerij is een synoniem van cichorei. Hiervoor gebruiken we gewast (gewaxt) linnen. Wat is de verlorenvormbeeldhouwmethode [verloren vorm]? Ciliën zijn trilharen. De cinsault is een wijnstok. Het cinq-à-sept is de bezoektijd aan de maîtresse. Geldt hiervoor een cifbeding (cost, insurance, freight)?

5. Het facit is de uitkomst van een berekening. Tegenover fair play staat foul play. Op de fancy fair waren heel wat fancyartikelen te koop. Door de komst van fastfood en de mcdonaldisering eten we nu ronduit ongezond. Een tarboesj is een fez. Ook Faeröerders begaan weleens een faux pas [misstap]. Fiat staat voor Fabbrica Italiana Automobili Torino, ELF trouwens voor extreme low frequency of Essences et Lubrifiants Français niet in wdb.. De Filistijnen waren een
niet-semitisch volk. In de Bijbel zie je Israëlieten naar de Filistijnen gaan. Sommige Finnen hadden last van finnen [blaasworm van de lintwormen]. De fine fleur [de meest uitgelezenen van enige groep of coterie] van de politiek was er. Fungi zijn zwammen.

6. Het fjordenpaard werd gedrogeerd met fladderak [brandewijn met citroen en suiker]. Moet je deze aspecten nu omschrijven als fiscaaltechnisch, fiscaal-economisch of fiscaalspecialistisch? Ik vind het – netjes en kort in drie letters gezegd – flamoes [k.., u-weet-wel]. De dief werd en flagrant délit [op heterdaad] betrapt. Veel interimkantoren [uitzendbureaus] werken met flexers [flexwerkers]. Flor [schimmellaag] op sherry heeft een positieve werking. Bij 'flux' (als stroom) denk je niet snel aan 'snel', 'flux de bouche' of 'flux de paroles' [radheid van tong]. Het werkwoord 'foezelen' is gelinkt aan 'foezel' (slechte jenever). Bij stortingen à fonds perdu is terugbetaling niet zeker. Een dievenbende is per definitie footloose [niet gebonden aan een vestigingsplaats]. Bij een vast bedrag is er sprake van 'à forfait'. Met 'fourth estate' worden pers en andere media aangeduid. De ene Française en die andere Français spraken onderling Franglais en dansten samen de française. Dit werd in comité-generaal [geheime zitting] besloten. In de commedia dell'arte [kluchtspel, schijnvertoning] kwam een commerçant [gewiekst handelaar], een moneymaker [eropuit om geld te verdienen], voor. Stop die claxonnade [het claxonneren]!

7. De floss [tandzijde] was in de floxen [vlambloem] gevallen. De commère [kletskous] wilde geen rum-cola of cola-tic, maar een cola light. Een myorrhexis is een spierscheuring. Koksianen kunnen veeleters zijn, maar ook christelijk-gereformeerden. In dat laatste geval waren het aanhangers van dominee Hendrik de Cock uit Ulrum. Verwar ze niet met de coccejanen, volgelingen van Johannes Coccejus (Coch 2025). Ik heb nu mijn closeste [intiem] relatie ooit. In deze cliffhanger [situatie vol spanning] loopt een schip op de Ierse kliffen. Dat is nou echt een cliché-uitdrukking. Klerikalisme is de klerikale invloed in de politiek, ingegeven door de clerus (clergé). Tussen de Tweede Kamervoormannen vonden regelmatig clashes [botsing, conflict] plaats. In dit toneelstuk zitten veel clausen (GB/VD ook: clauzen – laatste woord voorganger toneel). Dat heb ik gelezen in Hugo Claus' boek. Twee claves [hardhouten staafjes] vormen samen een slaginstrument. Een clepsydra is een wateruurwerk. Zij hadden iets closes [intiems]. Haar cocasheid [zotheid] viel op.

8. De gecocufieerde [bedrogen] cocu [echtgenoot, die bedrogen is] zocht vertroosting bij een cocotte [prostituee]. Kunnen Pepsi Cola en Coca-Cola [eigennamen] een armageddon [reuzenstrijd, wereldbrand] veroorzaken? Het cockaynesyndroom treft als erfelijke ziekte vooral jonge kinderen [snelle veroudering]. Cochlea's (cochleae) zijn onze (menselijke) slakkenhuizen. We bewonderden Coens bronzen statue [standbeeld]. De grondstelling van Descartes is: ik denk, dus ik besta (cogito, ergo sum). Coïonerieën uiten is koeioneren. In jongerentaal is 'cool' geëvolueerd naar 'coewl' (koe-wuhl). Wat is er zo bijzonder aan coërcitie [dwang], coïncidentie [samenvallen] en (wiskundige) coëfficiënten [niet meer herkend als samenstelling]? Een colombine is iemand die het kostuum van Colombine (Pierrette) draagt. Dit
collega-raadslid is in de werksfeer mijn collega proximus [naaste collega]. Die biljartbal ligt collé [vast tegen de band]. Dit is het
columbo-effect (van die tv-detective, je weet wel – door je dom voor te doen 'slaapt de tegenpartij in'). De combattieve [strijdbaar] combattant [strijder] droeg combatlaarzen [‘kistje’]. Zij is typisch een comebackkid [iemand die ondanks tegenslag telkens weer terug weet te komen]. Als je comet [ww. cometten], speel je vast en zeker comète [zeker kaartspel].

9. De Comédie-Française(!) vindt men in Parijs [ook: Théâtre-Français, maar: Académie française]. Een gaskomfoor is toch wel comfortabel. Im grossen (und) ganzen [over het geheel genomen] ben ik het wel met je eens. Het was me er een gegiebel, gegiechel, gegniffel en gegrinnik … Er waren drie getuigen-deskundigen. Grasboter is scheiboter. Comstockery is het als verwerpelijk afdoen van iedere vorm van censuur, met name die op de literatuur (GB ook: tt - doe in dictee 1 t!) . Het adjectief 'consanguien' hoort bij het substantief 'consanguiniteit' [gwie – bloedverwantschap]. Een communard was lid van de Parijse Commune in 1871. Een commuin (ui!) delict is een burgerlijk delict. Ik ben commilito [wapenbroeder] en acht mijn medecommilitones [aaneen!] zeer. De republiek van de Comoren bestaat [VD] uit de eilanden Grande Comore, Ansjovan (VD, op Wikipedia: Anjouan) en Mohéli. Zie het concomitante [bijgevoegd] schrijven. Uit dit concieze
[s = beknopte] resumé [samenvatting] blijkt, dat de tegenpartij nogal conciliant [verzoeningsgezind] is. Dit zijn onze conditiones [enk.: conditio] sine qua non [absolute voorwaarde – c.s.q.n.]. De deconfiture van deze maatschappij is nabij. Beid uw tijd! [modern] Beidt u uw tijd! [archaïsch].

10. Van 'vergelijk' is de afkorting 'cf.' ('cfr.', conf.' – confer), 'cfm.' is die van 'conform'. Het verhaal over die condyloma [wratvormig; venerische ziekte] was een confabulatie [verzinsel]. De afdeling contentieux van de Hoge Raad houdt zich bezig met contentieuze jurisdictie [geschillen van bestuur].

 

 

2468 Dictee woensdag 10-11-2021 (1) dictee Dictee van de dag (388) √ x

Dictee – dictees [2468]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee 469 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (388)

Surinaams-Nederlands

1. Is er een Caricom-land [Caribbean Community and Common Market], waar ze Surinaams-Nederlands spreken? Jammer dat er bij het Moerdijkdictee 2011 in Zevenbergen was aangekondigd 'met een vleugje Surinaams', terwijl er in werkelijkheid geen woord Spaans (pardon: Surinaams-Nederlands) bij zat … Daarom hier maar een dictee met Surinaams-Nederlandse woorden, dan doe ik toch nog iets met de opgestelde lijst. Suriname is op weg een modern land te worden, met de SRD (Surinaamse dollar), de ASFA (vereniging van fabrikanten, niet meer in VD), een democratische Assembleevergadering (verkorting van Nationale Assemblee; men spreekt nog steeds over de Decembermoorden en de Binnenlandse Oorlog), huizen met wenerhouten [SR: Wener voor Weens] meubelen, het Natin (Natuurtechnisch Instituut, niet meer in VD), de
Oost-Westverbinding (niet specifiek meer in VD – o-w... dus), het BOG (Bureau Openbare Gezondheidszorg – GB), qua onderwijs met
vos(-)scholen (uitspraak! – SR: voortgezet onderwijs voor senioren; vosscholen, NL: Vrouwen Oriënteren zich op de Samenleving),
voj-scholen [SR: voortgezet onderwijs voor jongeren] en gloscholen (SR, letterwoord; NL: glo-school – initiaalwoord – gewoon lager onderwijs), WAM-stickers [Wet Aansprakelijkheidsverzekering Motorrijtuigen] op de motorvoertuigen en opvallende creools-Surinaamse vrouwen die angisa's [traditionele hoofddoek] dragen of kotomisi's [creoolse vrouwendracht] zonder viesterij [smeerboel].

2. De politiek is heel actief. Aan partijen noteren we: de VHP (voorheen: Verenigde Hindoestaanse Partij, thans: Vooruitstrevende Hervormingspartij), DA91 (Democratisch Alternatief '91), DNP2000 (Democratisch Nationaal Platform 2000), NDP (Nationale Democratische Partij), NF (Nieuw Front) en de SPA (Surinaamse Partij van de Arbeid). Het land is verdeeld in districten: Para, Brokopondo, Commewijne, Marowijne, Sipaliwini (inwoners: Sipaliwiniërs of Sipaliwinezen), Saramacca, Nickerie, Coronie, Paramaribo en Wanica. Er wordt Parbo (bier: een dyogo is een literfles voor of met bier) gedronken en scag (Surinaamse heroïne) gescoord . Het Trio is een taal, een Trio een indiaan. Ook Warau heeft (net als Boni) een dubbele betekenis: taal en indianenvolk. De gangbare taal is het takitaki (Sranan, Sranantongo, VD ook: Sranang, Sranangtongo). Er is het Jeugdparlement (niet specifiek in VD – dan j). Sommigen denken nog terug aan het Junglecommando. Het Matawai is de taal der Matoeari, het Kalina is het Caribisch (Caraïbisch) dat in Noord-Suriname gesproken wordt. De her(i)heri is een verrukkelijk eenpansgerecht.

3. Kwinti is een stam van bosnegers. Die laatsten hebben als geheimtaal Kromanti. Op het gebied van feesten is er van alles te beleven – vergeet ook niet de Anansitori, het verhaal over de spin Anansi (tori is verhaal): een bijlegfuif is een American party (niet in VD), Bodo is het Suikerfeest, Holi (of Phagwa: stamt volgens VD van Holi Phagua [Hindoe]) is de officiële naam van het holifeest (of phagwafeest: een hindoefeest in verband met het hindoejaar), het Divali (met divalifeesten en divalioptochten), het kabulafeest (oe – kabula is een muziekstijl), kaseko is creools-Surinaamse dansmuziek, de kaskawi is een zangstijl en ze eten krawkraw [kraa-kraa] (chips van de cassave). Ouma (grootmoeder) was de ster van het feest.

4. Flora en fauna hebben daar hun eigen naamgeving: aboma (de slang anaconda), aguma en amsoi (bladgroenten), de awara (boom en vrucht), de awari (buidelrat), een bacove koop je in de bacovewinkel [GB/VD n/s] (met cassavebrood) [GB/VD geen mv.], liefst met een beetje baksis (extra), bibit zijn de zaailingen van rijst, een birambi is een blimbing (een vrucht, ook de fransmanbirambi! - kleine boom), de blakaipesi zijn de zwartoogboontjes, de fayalobi (een sierheester), de swipi (zweepslang), de twatwa (de zwarte bisschop, een vogel), frangipanes (sierboompjes), grietjebie (zangvogel), guave [uu] (vrucht en boompje), ijzerhart (zekere loofboom – lucht), kabbes (kool- en houtsoort), de kankantri (de wilde kapokboom), de kutai(s) (de hoogkijker, een vis), de kubi (ombervis), de krobiya (een zoetwatervis), kwasibita (bitterhout) en lokus (Surinaams teakhout) (VD ook: lokust), markusa [oe] (de passievrucht), masala (poeder van specerijen) en mopéstroop van de mopé [SR: eetbare, pruimvormige, gele vrucht].

5. De napi is de eetbare knol van de yamswortel, de noni is een struik (ook: dibri-apra of dibri apra – niet meer in VD, duivelse appel), orgeade is amandelmelk, padie is rijst (in het algemeen), de pauwies is een vogel (niet in VD, meervoud: pauwiezen), persad is een zekere zoete vegetarische spijs, een pikolet is een zangvogel, een pipa is een Surinaamse pad, een powisi een soort vogel, roti een gerecht, een rowti een dikbekje, een sabaku is een kleine reiger, een sarasara een garnaal, een siksiyuru een zingende cicade, de sopropo een bittere komkommer. Zou de DNA-voorzitter (van die je weet wel, die Assemblee) ze allemaal kennen? Hij houdt gegarandeerd van teloh [tee-loo] (gefrituurde cassave) en drinkt (? nou ja) er floridawater [SR: reukwater op een basis van alcohol met geur- en kleurstoffen] bij. Ook tjauwmin (dunne bami) eet hij graag.

6. De godsdienst is goed vertegenwoordigd: een bonuman is een sjamaan van de wintigodsdienst, een obia is een voorwerp met magische kracht. Een ograikraal helpt tegen het boze oog. Een piaiman is een indiaanse sjamaan. Porknokkers (goudzoekers) vinden soms een pipit (pépite = goudklomp) en zingen dan een vrolijk liedje (poku). In de sodafountain (een bar) speelden een schudbus, ritme-instrument, een apinti (trom) en een skratjie (= skraki, ook een trommel; skratjie pokoe = skrakipoku = traditionele creools-Surinaamse zang begeleid door drums, voorloper van kaseko! – alles: VD). Shutters zijn een raam bestaande uit horizontale, kantelbare houten latten of glazen strips in een gezamenlijke omlijsting. Een bastiaan is trouwens een negeropzichter. Als je een brasa krijgt, is dat een omhelzing en als je aan bosyaws (meervoud) lijdt, is dat leishmaniasis (enkelvoud). Voor de formele betekenis van 'creool' moet je maar in Van Dale kijken: dat is een heel verhaal! Ga je mee naar de dansi (het dansfeest)? Bij pech: djak(ken) is krik(ken). In VD kwam ook nog voor: 'dyuka' (bosneger van gelijknamige kreek) en 'dyumbi' (dwaalgeest)

7. Diversen. Een bosneger kan tijdens de slavernij gevlucht zijn (een marron) of zelf al in vrijheid geboren zijn. Een oloysiketi is een halsketting en een orni een lange afhangende sjaal. Met een pantje draag je een lendendoek en kijken naar pagara is kijken naar vuurwerk. Een pastifi is een spleet tussen de tanden. Een placer is een open groeve of een goudveld. Een plane [ee] is een vliegtuig en een pleier een combinatietang. Een advocaat wordt praktizijn genoemd en recappen (van banden) is coveren. Een ricecooker – u raadt het – is een rijstkoker. Als je samosa eet, is dat een pasteitje en saoto is een pittige soep. Dawet is een drank van water met kokos en maizena, meestal vermengd met rode limonadesiroop. Een dogla is iemand van creools-Hindoestaanse afkomst. Dollariseren is een bedrag uitdrukken in US-dollars. Bij dozeren wordt een bosperceel vlakgemaakt (denk aan bulldozer!).

8. Een egraz is een strijkinstrument en een ereorde (GB, Wikipedia: Ere-Orde van de Gele Ster, SR) is een zekere onderscheiding (ridderorde). Filariasis (ook: filaria) is een ziekte (tropische ziekte van het lymfvatenstelsel, veroorzaakt door een worm). Een surinamist beoefent de surinamistiek: de studie van de Surinaamse talen, letterkunde en geschiedenis. Een surined is in de jaren zeventig naar Nederland vertrokken. Suripop is de pop zoals die in Suriname beleefd wordt en een suriprof is een betaaldvoetbalspeler [betaald voetbal] uit Suriname. Bij de kinderen is tikipaw een pinkelspel. Ook de mannen daar hebben een tollie (penis). Een grappig woord is 'wied': onkruid. Wisi is zwarte magie en wasi is de magische reiniging.
Winti-ensembles spelen bij wintirituelen. Yaws (enkelvoud) is framboesia en een zwamp is een angstaanjagend moeras. Een garimpeiro is een goudzoeker. Een hebi is een verkeerde gewoonte, een onhebbelijkheid.

9. Ghee [gie – g van goal] is botervet. Een monkimonki is een doodskopaapje. De moksaleisi is een eenpansgerecht. De mauritiuspalm kan hoog worden. Een mati is een lesbo en een mattie is een vriend. Een mall is een overdekt winkelcentrum en een makaperi is een sieraad. Het woord voor 'moeder' is 'madrie' en een leriman is een zendeling. In het winti is een leba een geest. Kroien is (geheimzinnig) werken met kroi; dat kan een voorwerp zijn. Een koep is een hok onder de trap en kukaleisi is snelkookrijst. Een kawina is een cilindrische trommel en een kasmoni is een spaarkas met bijbehorende uitkering. De kasiri is een drank. Einde SR!

10. De Adek is de Anton de Kom Universiteit. Het Advertentieblad is het blad van de Surinaamse overheid. Een ams'er is leerling van de algemene middelbare school. Een blakaman is een neger of negroïde man. De bitawiri is een heester. Dram is een zekere sterk alcoholische drank gestookt uit de voorloop van rum. Een houwer is een lang kapmes, een machete. Djoinen is je aansluiten bij, meedoen met [vgl. Engels, NL: join the club]. Ketikoti is de herdenking van de opheffing van de slavernij (het ketikotifeest). De mofokoranti is de volksmond als roddelcircuit. Een okselstick is een deodorantroller. Een tabbetje is een eiland in de rivier (voorbeeld: Langetabbetje, een plaatsnaam). Een zwageres is een schoonzuster.

11. Het restant van dit dictee is toegevoegd, teneinde dit ten slotte de gebruikelijke afmeting te geven. Daarmee is dit dictee dan ten einde. Met zijn melkertbaan leidde hij de koeien 's nachts over de melkweg onder de Melkweg. Een mihrab is een gebedsnis. Is dit sterrenbeeld extra- of anagalactisch [buiten ons Melkwegstelsel, de Melkweg liggend] en behorend tot een [andere melkweg of ander] melkwegstelsel? Wat is een 'mene tekel' [dreigende waarschuwing] en wat betekent 'memento mori' [gedenk te sterven] (en 'memento vivere' – denk eraan te leven)? Hij had ménière [de ziekte van Ménière]. Een menhir is een megaliet [groot rotsblok – in de prehistorie gebruikt als monument of graf].

12. Geef mij maar zo'n lekker consommeetje [soep - consommé]. Er was na consciëntieus overleg consensus over te verlenen concessies met betrekking tot de consciëntiestoppers [aardappelen]. 'Gouden oorijzer' is een contradictio in adjecto [bnw.]. Vooraf warming-up, achteraf coolingdown. De conveyer (transporteur) was de convoyeur [begeleider] van het konvooi.