2389 Dictee donderdag 16-09-2021 (1) dictee Dictee van de dag (333) √

Dictee – dictees [2389]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee 524 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (333)

1. De feces [mv.] verspreidden tot vanmorgen een fecaliëngeur. Een fellah is een Egyptische landbouwer, een fellaga een Arabische partizaan. Die felle jan, hij pochte voort. Fêtes galantes [+] zijn schilderijen. De festivalweide-eigenaar verkocht ook nog fetakaas. Een ferrarisschijf [ih] zit in een elektromotor. Genotype plus milieu is fenotype. Een prulpoëet zal nooit een feniksdichter [zeldzaam begaafd] worden. De fenakistiscoop [figuren die bij ronddraaien een vloeiende beweging weergeven] is een optisch apparaat. Een fiaker (ook: fiacre) is een huurrijtuig. Hij fieldde [was veldspeler: cricket, honkbal]: een soort van fieldwork [veldwerk]. Finis Poloniae: nog is Polen niet verloren. Kun je dat anno Domini (A.D.) 2012 niet beter van Griekenland zeggen? Ik wil film maken en filmmaker worden (zelfs
film-noirregisseur van films noirs [+]?). De (het) feng shui [uitspraak!] is een Chinese kunstvorm. Ga je vanavond naar zijn eenmansshow [onemanshow]? De windkracht is zeven beaufort (7 Bft). De Afghaan liep met zijn afghaan [hond] op de afghaan [tapijt]. Vuilnis ging naar de asbelt.

2. De ladyamherstfazant is een kraagfazant. Van Dale leert ons: kodakken is met een kodak fotograferen. Hij heeft nog een polaroidcamera met autofocus [camera stelt zichzelf scherp]. Hoe lang bestaat de superachtfilm (super 8-film) al? De hbs [hogere burgerschool – GB, VD: aaneen], ulo [uitgebreid lager onderwijs], mulo [meer ...] en mms [middelbare meisjesschool] werden ingeruild voor mavo [middelbaar algemeen vormend onderwijs], havo [hoger algemeen vormend onderwijs] en vwo [voorbereidend wetenschappelijk onderwijs]. De ambachtsschool evolueerde tot lagere technische school (lts) en later voorbereidend beroepsonderwijs (vbo) en voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs (vmbo). De huishoudschool werd lhno (lager huishoud- en nijverheidsonderwijs). Waar zijn de ausputzer en de stopperspil [bij het voetbal] gebleven? Dolle Mina [organisatie] verenigt dolle mina's, waaronder vele bommen [bewust ongehuwde moeder]. Doris Day droeg vaak babydolls. Een bakkie is 27MC-zendapparatuur (VD: los; is fout! – 2020: OK!) en zendt uit op een golflengte van 27 MC. In het Engels heet dat de citizens' band (burgerband, de fout in dit lemma (apostrof fout) is inmiddels – 2018 – verbeterd – apostrof verplaatst!). Het is een frequentieband voor radiozendamateurs. BVD [Binnenlandse Veiligheidsdienst]: thans AIVD [Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst].

3. De cd-rom volgde de band- en cassetterecorder op. Die kenden een lees-en-schrijfkop. Een bedelkettinkje was iets voor jonge meisjes. Professor Lou [Loe] de Jong schreef de fameuze serie De Bezetting en was directeur van het RIOD (Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie). Ach vaderlief, toe drink niet meer. Ook Willem Drees was van de blauwe knoop. De ANGOB was de Algemene Nederlandse Geheelonthoudersbond. Haardrachten zijn crewcut [op oorlogsschepen: egaal kortgeknipt], bebop [stekeltjeskapsel] en beatlehaar [lang]. Hendrik [Boer] Koekoek was leider van de Boerenpartij (BP). Trouwens: de boerenpartij in de
Kaas-en-Broodoorlog heette het Kaas-en-Broodvolk. Op de borstrok volgden het jaegerondergoed [wollen weefsel onderkleding] en het T-shirt. De ecdysis is het afwerpen van de pantserhuid door insecten. Buislieden vissen op buisharing. Dat jarenvijftiggevoel [jaren 50-gevoel] is niet teruggekomen. Wanneer eindigde de Koude Oorlog? Zijn ze gelieerd? Waren ze wijnrood of crèmewit gekleed?

4. Seksboetieks verkopen zinnenprikkelende lectuur: het zinnebeeld van seksuele hervorming? Was de cineac de voorloper van de huidige Pathébioscopen? Die man (P.) was trouwens naamgever van de pathefoon (platenspeler). Niet alleen in de architectuur deed de nieuwe zakelijkheid opgeld. De Commodore 64 sloot je aan op je zwart-wit-tv. Een gereformeerd predikant en een pater augustijn verzorgden de dagsluitingen. Belletje trekken en landjepik waren geliefde kinderspelen. Dinky toys [speelgoedauto's] zijn nog immer populair. We kennen de drollenvanger (plusfour) en de knickerbocker [wijde kniebroek, pijpen samengebonden]. Wie won de Champions Leaguefinale van 2009? FC Barcelona, 2-0 tegen Manchester United! Heel bekend zijn de families Doorsnee en Flodder en de Heilige Familie. Friese doorlopers [mv.: houten schaatsen, gekrulde punten] werden opgevolgd door noren [met schoen]. Fröbelen doe je op de fröbelschool [knutselen]. Het pakketje werd per Van Gend en Loos bezorgd. Die hadden heel vroeger een diligenceonderneming.

5. Enkele grammofoontermen: pick-up [afspelen], jukebox [in café], vinyl [materiaal ervan], lp (elpee – langspeelplaat), single (45 toerenplaat, vijfenveertigtoerenplaat; VD ook wel: singel) en ep (extended play). Hij was icoon van het oer-Hollandse radiogeluid, maar de stekker werd eruit getrokken. De naam 'florijn' was veroorzaker van het ƒ-teken (fl-teken). Die haarlemmerolie is een wondermiddel. Dat was de flowerpowertijd. Dit was een off-Broadwayproductie. Het concert vindt plaats in het olympisch stadion [evt. O. S. – dan: eigennaam]. De Nipkowschijf is genoemd naar de nipkowschijf. Op voetbalvelden hoor je nog vaak 'hi ha hondenlul!'. Wanneer is de atb (automatische treinbeïnvloeding) ingevoerd? Hij was alle ats (at-signs) weer eens vergeten.

6. Caipirinha is een cocktail van cachaça, limoensap, bruine suiker en fijngestampt ijs. De latino's stammen uit Latijns-Amerika. Een mojito [ch] is een cocktail van rum met limoen en spuitwater. Sangria is een soort van bowl met rode wijn en stukjes citrusvruchten. De fytopathologie is de plantenziekteleer. Een fulltimejournalist (fulltime journalist) moet fulltime werken. In Friesland wordt niet gezongen: Frisia non cantat [niet in wdb.: Friesland zingt niet]. Het kaasfondueongelukje was force majeure [overmacht]. Een verlengde pirouette is een fouetté [ballet]. Foudroyant gangreen (koudvuur) is heel gevaarlijk. Hij is een fervente F1-fan. Een francala is een breed Turks stokbrood, een kordelier een minderbroeder, een guereza [2 x ee] uit Ethiopië een zijdeaapje en frisee krulandijvie. Krijg nou de ftisis [tering]! Fritporselein is een gesinterde keramische scherf. Met wiedauw [enk.] bedoelen we wilgentenen. Thenardsblauw is kobaltblauw. Dit is te flashy [flitsend].

7. De rabauw [vagebond] torste de flambouw [fakkel, toorts]. Een piepauw is een onzelieveheersbeestje. Het nijlblauw is een zekere organische kleurstof. Lichtblauw is nassaublauw. Molybdeenblauw is een blauw molybdeenoxide. De uitroep van een papegaai is
koppie-krauw (de mens houdt het gewoon bij: koppie krauw(!)). Een giegauw kom je tegen bij het spel negenstukken (negenstekken, negenhoeken of molenspel). Ken je de congopauw? Broomthymolblauw is een zekere indicator [bij zuur-basetitraties]. Een ratouw is een rarak [touw of kraag waarmee het midden van een ra tegen een mast of steng aan wordt gehouden]. Shedbouw is de bouwconstructie met sheddaken [zaagtanddak: opeenvolgende reeks parallelle zadeldaken met een flauw en een steil dakschild]; pisébouw [met stampaarde] is iets anders. De ruilvrouw (niet meer in VD – echtgenote of partner van een andere man met wie men tijdelijk van vrouw ruilt) bestaat kennelijk wel, de ruilman niet: erg masculien [mannelijk], volgens het feministegildekorps [n/s]. Flabbergasted [verbijsterd], dat was ik. We zullen fiscaal-juridisch advies vragen aan die fiscaal jurist. Ik heb gefitnest in de fitnessstudio. Zou hij het fiksen met zijn shots (= fixen, ook: fixes)? Die flats vind ik het fletst [bleek]. Eerst de lading flenzen [neersmijten] en dan daarop flensen [neuken]? Een flare [uitspraak: flèhr – doel voor hittezoekende raket] gooi je uit een vliegtuig.

8. Een fluwelen frederik [goed, zachtaardig] vertoont fluwelenfrederikgedrag. Ik heb mijn tanden met floss [tandzijde] geflost. Deze forensen (ook: forenzen) hebben weer geforensd (GB ook: geforenst). Je moet de toets F1 (de F1-toets) indrukken. Caldeira's [ee] zijn trechtervormige kraters in vulkanen. Laat de leeuw niet in zijn hempie staan en trek het beessie geen pantoffels aan. Heb je dat
cd-luisterboek al? Kun je daar Marsbewoners op horen? Een modetrend waren short, minirok en hotpants, meestal gemaakt van fluweel en brokaat. De indorock is voornamelijk instrumentale rock-'n-roll. Bekende indo's als Anneke Grönloh, Sandra Reemer en The Blue Diamonds speelden daarbij een belangrijke rol. Van Houten maakte chocoladeproducten met een bepaald procedé. Ook de Ringersfabrieken waren heel bekend. Bij Drostes pastilles moet ik altijd aan het droste-effect denken. Een inktlap was van fijn geweven materiaal. Nylon is van polyamide.

9. Het merk Kwatta ten slotte vinden we terug in de uitdrukking: alle ogen zijn gericht op Kwatta (nee, niet die Midden- en
Zuid-Amerikaanse apensoort = kwatta!). Vloeipapier is een serendipitaire [toevallige uitvinding waarnaar men niet op zoek was] uitvinding. De periode waarin nylon gesynthetiseerd en geproduceerd werd, kenmerkte zich door sterke anti-Japanse gevoelens, funest voor de Japanse zijde-industrie. Tijdens de Vietnamoorlog ontstonden de kreten 'make love not war' en 'ban de bom'. Mient Jan Faber (IKV, Interkerkelijk Vredesberaad) kreeg 400.000 antikernwapendemonstranten bijeen in Amsterdam. Dat boek is een collector's item [verzamelaarsobject]. Je kunt kinds of seniel worden, je kunt alzheimer [ziekte van Alzheimer = vorm van dementie] of korsakov [ziekte van Korsakov = o.a. geheugenaantasting bij alcoholisten] krijgen. Dit is een verhaaltje voor het slapengaan. Zijn er nog wel
klaar-overtjes? Bij de koffie kreeg je DE-punten (Douwe Egberts). Koffie dronk je in een koffiebar, niet in een koffieshop (coffeeshop). De kids vonden die kolenkit maar raar.

10. De Berlijnse Muur, symbool van de Koude Oorlog, was onderdeel van het IJzeren Gordijn. De offsetdruk maakte een einde aan het handzetten (uit onder- en bovenkast!). Later kregen we dtp: desktoppublishing. Een temeier is een lichtekooi. Een looien daai [loden knikker] zat in mijn knikkerzak van dobbystof . Het 'korset' komt via 'corps' van 'corpus'. Na Dolle Dinsdag stopte het pronaziblad. De Damslapers experimenteerden met lsd (lyserginezuurdi-ethylamide – s van saüre). In 1969 was de Maagdenhuisbezetting. Een manchesterbroek (manchester broek) is van ribfluweel, tinneroy of corduroy.

 

2388 Dictee woensdag 15-09-2021 (1) dictee Dictee van de dag (332) √

Dictee – dictees [2388]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee 525 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (332)

1. De 57 plusgeneratie (57+-generatie) van nu kan [2018: kon vroeger] vervroegd uittreden. Max Tailleur had zich gespecialiseerd in Sam en Moosmoppen, Joodse humor. Hij woonde in de Amsterdamse Jodenbuurt. Vroeger waren meccanodozen heel populair [werktuigkundig-constructief kinderspeelgoed]. De meisjes van Verkade zijn een spreekwoordelijk begrip geworden. Mica [glimmer] is bestand tegen hoge temperaturen. Historisch staan de S5'jes in Nederland voor geestelijke stabiliteit 5 [militaire keuring]. Bij de keuring voor militaire dienst werd ook als term gehanteerd de (het) ahboris: algemene toestand, hart, bovenste ledematen, onderste ledematen, reflexen, intellect en stabiliteit (eigenlijk: ahbozis, z = zien; nu – 2018 – verbeterd door VD). De navylook [GB: kledingstijl vroegere uniformen scheepslui] is tijdenlang populair geweest. De missie is rooms-katholiek en de term 'zending' werd vooral gebruikt in protestantse kringen. Dit speelde vooral in voor- en naoorlogse jaren. Men zegt niet vaak muzelman en mohammedaan, wel moslim en islamiet (en nog minder vaak mahomedaan). Wie is er nu bisschop van Den Bosch? 2018: Gerard de Korte.

2. De Nederlandse beatmuziek, de nederbeat, werd beïnvloed door de Beatles en de merseybeat [rivier de Mersey bij Liverpool]. Later kwam de soulmuziek en de flowerpower. Voortdurend kleine hapjes eten, is nibbelen. Kan dat ook met wokkels? Ja. Een mormoon(se) is lid van De Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen. Een chip(shot) is een klein boogballetje naar de green [bij golf]. Een chippendale is een gespierde, met name seksueel aantrekkelijke jongeman. Hoe hoog was de ingebrachte bruidsschat? In de jaren vijftig (50) van de twintigste eeuw waren er nozems. De dijkers vond je in Amsterdam bij de Nieuwendijk, de pleiners op het Leidseplein. Het waren een soort Elvis Presleylookalikes, zij verhoogden de Brylcreemomzet (merknaam, niet in wdb.) aanzienlijk. Het niveau van de jeugdbendes in de West Side Story, Jets en Sharks, werd hier nooit geëvenaard. De musical met 'Maria' en 'Tonight' (muziek van Leonard Bernstein) werd ook verfilmd.

3. DHEA is dehydro-epiandrosteron, een hormoon. Niet iedere liedjeszanger is een leadzanger [belangrijkste zanger popgroep]. Leishmaniasis (aleppobuil of oriëntzweer, kala-azar) is een tropische huidziekte, overgebracht door muggen. Dhurrie is Indiase kelim [tapijt(stof)]. Het sterrenbeeld Grote Paard heet ook Pegasus. Trouwens: het Kleine Paard is het Veulen. Pegasus is ook het gevleugeld paard der dichters, het paard dat door zijn hoefslag de bron Hippocrene op de Helicon deed ontstaan. Vandaar: op zijn Pegasus stijgen = gaan dichten. Het platformpje had weinig reliëf. Eerst zien, dan geloven: blinde maupie [uitroep]. Dat is typisch een heiligeoorlogverhaal. De geilbak viel in de gijlkuip en verdronk. Chijl (lymfe) vloeit in de chylusvaten af. Zijn zij children of a lesser god [binnen een bepaalde cultuur niet als volwaardig beschouwd]? Chymus of chijm is de spijsbrij in de maag. Kwantiseren is uitdrukken in quanten (kwantums, kwanta). Een gebrouwt duidt één brouwsel aan.

4. U wist dat stresscardiomyopathie het gebrokenhartsyndroom is? De schrijfwijze 'gas- en lichtrekening' (GB) staat heden ten dage ter discussie. Dat staat in de gamellehut [n/s]. De gamay is een soort van wijnstok uit de Côte d'Or (met blauwe druiven). Een garçonnière is een vrijgezellenwoning [voor een garçon(ne) dus]. Een gardiaan is overste van een franciscanenklooster. De Rode Gardisten waren aanhangers van Mao in de beginjaren van de Culturele Revolutie in China. Gardes d'honneur zijn erewachten. Een gaine [gèh:-nuh – g van goal] is een elastisch buikkorset. Galactorroe is melkvloed; galactische stelsels zijn melkwegstelsels. Garde-manger: kok van koude schotels.

5. Het hottentottententenkampbewakershokjesuitzicht is al een lang woord, maar het kan nog langer: hottentottententententoonstellingsterreinomheiningshek. Lapzwanserige [als van een nietsnut] laatdunkendheid en het vermaledijde mierenneuken gaan vaak samen. Geef die pijpetuitjes(!) eens aan. Een paar willekeurige dicteewoorden: xylofoon [slaginstrument met staafjes], geciseleerd [met figuren via steekbeitel] koperwerk, een ciceroniaans [Cicero] bestaan, een tauto- [zoiets als met kok en koken – zelfde lettergreep] of heterosyllabisch [andere lettergreep] spelletje, een cryptocommunistische [komt er niet voor uit] lesbo [lesbienne], het minimale frustulum [r.-k.: beetje voedsel dat op vastendagen is toegestaan], totem(paal) [vereerd symbool], logica [rekenen met waar en onwaar], rudimentair [eerste beginsel], Jan met de pet [kleine man, arbeider], malloten [mallerds], hotemetoten [hoge ome], geïndisponeerd [ontstemd], een xantippische [als een helleveeg] liefhebber, een xenofobische [vreemdelingen hatend] conformist of dito querulant en een abbreviatie (afkorting). Vraagt de ene dicteeër aan de andere: "Zo collega, al gekommaneukt vandaag?" Daar is stront (essetee) aan de knikker. Wie gekke bekken trekt, is een gekkebekkentrekker. Veel goeds in de taal is voorgoed verloren gegaan.

6. De BSE is de gekkekoeienziekte, de boviene spongiforme encefalopathie. Hij is een beetje gaga [kinds, halfwijs]. Het was gênant [schaamte verwekkend] choquerend (shockerend), shocking. De inspectie voert een onderzoek uit naar alle paazen [psychiatrische afdeling van een algemeen ziekenhuis] en gaazen [geriatrische afdeling van een algemeen ziekenhuis]. Ze had de fraîcheur [frisheid – vgl. crème fraîche] van wilde limoenen. Ben je francofoon, dan ben je Franssprekend. Een frankolijn is een soort van patrijs. Het franquisme hangen aanhangers van de dictator Franco aan. Een française is een dans en een fransje is een kaas. Een frankipaal is een betonpaal. De armen [uitspraak: arme] van geest hebben weinig verstand. Zijn Keulen en Aken gebouwd toen Pasen en Pinksteren op één dag vielen? De depannage, de takel- en sleephulp, was er snel bij. Een freetrader is een voorstander van free trade [vrije handel]. Het freedekeetje (ook: i) leek wel freefighten [vechten met minimale regels]. Hij heeft lange tijd gefreelancet. De freelancejournalist (freelance journalist) viel nogal vaak in als freelance eindredacteur (freelance-eindredacteur).

7. Zij was het frêleste [broos, teer] meisje van deze klas. Ik ftp'de [FTP = file transfer protocol], jij had al ge-ftp'd. Dit was een fulldress drama (fulldressdrama). Heldere toelichting: fylogenese is cladisme (en omgekeerd – biogenese van een soort, ontwikkeling van organismen als soort). Een filet mignon is een biefstuk van de haas, een filet pur een biefstuk van de runderhaas. Een filius nullius is een bastaard of een selfmade man. En een selfmade woman dan? Filles de chambre zijn kamermeisjes, filles de joie prostituees, filles d'honneur staatjuffers (in de staat of stoet van een adellijke vrouw) en een fille du régiment is een legerhoer. Wat je zegt, ben je zelf (geldt niet voor een filosofaster). Italia irredenta [wie Italiaans spreekt: verenig u!]. Een galantuomo is een Italiaanse gentleman. De galapagosschildpadden leven op de Galapagoseilanden (GB; VD). Galjak is breitschwanz [behaarde huid van te vroeg ter wereld gekomen lammeren] uit Oezbekistan. Galimettahout is bloedrood en komt van een Caraïbische [zo uitspreken, anders: Caribische] boom. De galiameloen heeft lichtgeel vruchtvlees. Was dat een galluppoll [methode voor het peilen van de publieke opinie]?

8. Dat is meer een winkel voor Jan Patat [de gewone man]. De ooien en zeugen oonden [jongen werpen – geoond]. De belegger is on short [contramineren, op koersdaling speculeren] gegaan. De
quatre-mainsspelers speelden samen een quatre-mainstje. De ene appelstroop is nog rinser (rijnser – zuur) dan de andere, vindt ook Rein. De dobbelaars oneusden, hebben geoneusd [oneerlijk spelen]. Dit verhaal is geontmythologiseerd, gedemythologiseerd. De ram heeft de ooi gepielepoot [gedekt]. Hij heeft weer eens gepietheind [roven, stelen, gappen]. Gepikeerd [ontstemd] heeft de biljarter gepiqueerd [een piqué gemaakt]. Je moet niet zo tergiverseren (dralen). Ze hebben getheed (getead). Toe-eigenen, toegeëigend, to have a finger in the pie [een vinger in de pap hebben], to be or not to be [zijn of niet zijn], to keep (keeping) up with the Joneses [willen hebben wat de buren ook hebben], to make the world safe for democracy, tourner casaque (zijn jasje omkeren, zijn huik naar de wind hangen), traducere leniter aevum (rustig door het leven gaan), trekkebenen en -bekken, hij typecastte [auteurs selecteren voor een rol], dit is een geüpcycled [recyclen naar hogere kwaliteit] product, hij fustte de wijn [in vaten doen], hij veilde koffie en hij vijlde zijn nagels.

9. Op weg naar het defilé kwamen we in de file [ie] terecht. In de datafile [aaj] stond hoe je een filetje [ie ee] moet maken. Het genus irritabile vatum is het prikkelbare dichtersgeslacht. Geparden [ee] zijn cheeta's (jachtluipaarden). De gerbil (steppemarmot, renmuis, woestijnrat) ging gebukt onder de stress van de ghibil, die hete woestijnwind in Noord-Afrika. Een steppelynx is een caracal [woestijnlynx], een quagga een steppezebra, een steppewolf een coyote en een steppeolifant een in de savannen [ook: s] levende Afrikaanse olifant. Een manoel is een steppekat en een Nubische wilde ezel een steppe-ezel. Een savannebuffel behoort niet tot de steppeflora en -fauna. Gethsemane is de Hof van Olijven (olijfhof, olijvenhof). De Olijfberg is de plaats van de hemelvaart van Jezus. Zij heeft
geisha-allures. Genuïen is echt, genuïniteit [beide: uu-wie] echtheid. Gelijkklinkende zaken kunnen gelijk klinken, maar worden anders geschreven. Onze vakantie? De Gelukzalige Eilanden!

10. Er wordt nu een gelaatsscan gemaakt. Genderdysforie is transseksualiteit. Die man heeft een giraffennek. Garçon zoekt garçonne voor zijn garçonnière. Ganja (uit het Hindi) is marihuana. We eten eendenragout. Die gascogner (een erkend pocher) zei, dat hij een gasco [term bij het omberen en quadrilleren: de twee zwarte azen in één hand] had. Het Gaudeamus is een studentenlied. Een gaur
[gau-wuhr] is een groot rund. Het komfoortje [kookplaat] was voorzien van alle comforts [gemak]. Het craquelé oppervlak (craqueléoppervlak) zat vol craquelures [barstjes]. Deze steen is gebriljanteerd [als diamant slijpen] door die man met brillantine in het haar. Het Geitje staat in de Voerman(!). Een moscovie is een zeeden [plant: grove mast]. Clavulaanzuur is een stof die met amoxicilline (een soort penicilline) gebruikt wordt. Slotwoorden: enclave, exclave, enclavist, conclavist, balaclava, claviger, doctor Clavan en claves (meestal mv. – slaginstrument). Hij hield de biljartballen geserreerd [compact, bijeen]. Als je sophisticated (wereldwijs) bent, heb je sophistication [verfijnd intellect]. Een 'sophisticated lady' kan worden aangeduid als gesofisticeerd (gesofistikeerd), maar sofisticeren is ook iets met suiker en bier of wijn.

 

2387 Dictee dinsdag 14-09-2021 (2) dictee ‘Monumentaal’ Dictee Edam-Volendam 2021 √

Dictee – dictees [2387]

Monumentaal’ Dictee Edam-Volendam 2021

Toelichtingen in blauw (norm: GB & VD online 2021). 

Mijn monument is jouw monument (auteur: Leendert de Jonge)

1. De stoïcijnse [onverstoorbaar] schilder had als doel het begrip inclusie [insluiting, inclusiviteit] op canvas [sterk linnen weefsel als schildersdoek] te zetten, maar twijfelde over een pointillistische [pointillisme: met puntjes en streepjes van ongemengde kleuren], expressionistische [expressionisme: met zo sterk mogelijke uitdrukkingskracht] of symbolische stijl. Nadat hij het etablissement in de voormalige kunstenaarskolonie verliet, besloot hij een wandeling langs de in onbruik geraakte trekvaart te maken. In de stad aangekomen, zag hij een ossenbloedrood geverfde [ook aaneen: GB heeft alle vormen *geverfd aaneen] gepotdekselde [potdekselen: dakpansgewijze planken o.d.] zijwand die onverwacht een uitdaging vormde voor een abstract werk. Iets verderop de uit bentheimersteen [VD] vervaardigde lantaarn, speciaal gemaakt om daar in 1561 het carillon in te hangen. Dit kon niet anders dan een aquarel [met
niet-dekkende waterverf] worden. Even verder diverse Lodewijkstijlen [XIII, XIV, XV, XVI], een festoen [guirlande van groen en bloesems of vruchten – ook: feston] met jaartalsteen, acanthus [plant, ook: akant], meerdere risalieten [risaliet: vooruitspringend deel voorgevel over hele hoogte] en bovenlichten [ook o.a.: abat-jour]. Uiteindelijk zou hij net als Terpen Tijn [niet in wdb., schilder uit de Heer Bommelverhalen] de verfpasta op het doek kwakken en zo een monumentaal schilderij creëren.

 2. Terwijl de bovenmeester zijn zoveelste dictee voorlas, dacht hij met lichte weemoed terug aan vroeger toen hij nog samenwerkte met de hondenslager en zelf ook voorzanger, grafdelver en verzorger van het uurwerk was. Beide heren hadden veel jolijt [plezier], zeker nadat de hondenslager tijdens de preek weer eens de slapenden had aangestoten en de pratende en lachende gemeenteleden na een waarschuwing er immediaat [onmiddellijk, rechtstreeks] had uitgezet. Zelf kon de schoolmeester goed brieven schrijven aan Hunne Edele Grootmogende Heren [vgl. Grootmogende Heren in VD en H.E.A. = Hunne Edelachtbaren] in Den Haag of Hoorn voor de omwonende huisluiden [vgl. luiden = lieden = mensen]. Meestal ging het over een geschil met de buurman over een gurf [niet in wdb., DBNL: gootje in de aarde?] of prutten [ww.: = baggeren?] om het land droog te houden.

3. De voormalig onderwijzer kan zich nu vaker wijden aan zijn werk als vrijwillig molenaar en gaat binnenkort op zoek naar de aanvulling van het 21-delige molenaarsgereedschap waar de lepelavegaar en de dommekracht nog ontbreken. Maar dit voor later, hij keek naar de houten banken met de inktpotjes in het klaslokaal en zei: “Pennen neer”.

 

 

 

2386 Dictee dinsdag 14-09-2021 (1) dictee Dictee van de dag (331) √

Dictee – dictees [2386]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee 526 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (331)

1. Memento mori: gedenk te sterven [memento vivere: denk eraan te leven]. Praemisso titulo: de titel aan te vullen, er in gedachte(n) bij te plaatsen. Solo e pensoso: alleen en in gedachte(n) verzonken. De gedagvaarden [gedaagden] verschenen niet. Een geek [ie] is een computerfreak. De rekening voor de geëmailleerde pannen werd
ge-e-maild en bij de betaling werd er ge-i-bankierd. Kijk, de deïst [aanhanger deïsme: transcendente god] deist [hield zich stil]! De gevechten zijn geïntensifieerd [ook: intensiveren]. De elsspirea is een sierstruik. Gedag zeggen is goedendagzeggen. De strijd is
gede-escaleerd. De kippen waren geelpeld en kukelekuden (kukelekuen, gekukelekuud) naar de neergelegde geltharing [mannetje, hommer]. De gefacelifte assepoes simuleerde een gefakete ziekte. Zij fakete die dus. Gij zult de gei [geitouw, lopend touw] niet loslaten. Hij is gegeerd [begeerd, in trek] en heeft gegeert [verkeerdjassen = onbep. wijs]. Overdonderen = épater le bourgeois. Het interesseerde hem geen vi(t)s [geen zier]! Geheid, dat hij die gehypete rage volgt! Die geinponem heeft geïnternet. De geiser is kaduuk. De geilaard geilde op wulpse verleiderstypevrouwen.

2. Een beperkte selectie van '*isch*: aäronitisch [Aäron], Abchazisch [taal Abchazië], adamitisch [Adam], anorectisch (anorexia nervosa – antoniem: boulimisch), a-posteriorisch [a posteriori], a-prioristisch [a priori], aseptisch [tegen infectie], asthenisch [krachteloos],
avant-gardistisch [avant-garde], ayurvedisch [Indiase gezondheidsleer],
bio-elektrisch [elektrische verschijnselen in levende wezens], biologisch-dynamisch (bd), brachycatalectisch [vers, laatste voet ontbreekt], cosmetisch, kosmisch, Dacisch [Dacië, thans in Roemenië], darwinistisch [Darwin], deiktisch [ij – aanwijzend], didascalisch [didascalia = geschrift uit de eerste helft van de derde eeuw: 'De katholieke leer van de twaalf apostelen en de heilige leerlingen van onze Verlosser'], diëlektrisch, diëtisch [dieet], draconitisch [jaar = eclipsjaar], eidetisch [visueel], Elysisch [Elysium, paradijs], Elzassisch, enclitisch [enclisis: wacht(-)ie], eolisch [met of door de wind], epideiktisch [ij – rede, vorm meer verzorgd dan de inhoud], eufonisch (eufonie = welluidendheid – als een eufonium?), farizeïsch [farizeeën], foto-elektrisch, Friulisch [taal, Reto-Romaans rond het Italiaanse Udine], Frygisch [Frygië, Klein-Azië], fytopathologisch [plantenziektekundig], Gotisch [uitgestorven Oost-Germaanse taal; Krim-Gotisch bestond langer], hagadisch [hagada – boek met liederen over de uittocht uit Egypte], heracleïsch [herculisch, Hercules], hypocritisch (van hypocrisie!), icterisch [geelzuchtig], iso-osmotisch [chemie], ithyfallisch [lid omhoog], kallipygisch [met mooie billen], Kanaänitisch [Kanaän], Longobardisch [Germaans dialect], lethargisch [ongevoelig, in diepe slaap – maar: letaal], literair-historisch (GB ook: tt), mefistofelisch [Mefistofeles, geraffineerd verleider], multi-etnisch, neoacademisch, niet-euclidisch [zekere meetkunde, Euclides],
non-conformistisch, on-Belgisch, oneirisch [ee – m.b.t. dromen], orfisch (van Orpheus), oudtestamentisch [O.T.], panhellenistisch [Grieken, verenig u!], Pictisch [Picten, Schotland, Romeinse tijd – Pictenmuur van Hadrianus], pyknisch [kort, gezet] en pythisch [= Delfisch; Pythische Spelen, het pythisch orakel].

3. Verder: reologisch [m.b.t. stromingsleer], reumatisch, schizothymisch [lijkt op schizofrenie = gespletenheid], seismisch [m.b.t. trillingen, aardbevingen], semi-empirisch, sociaaldemocratisch, spasmolytisch [kramp opheffend], sthenisch [krachtig, vitaal], Stygisch [wed = de Styx], tachygrafisch [schrijfmachineschrift], thaumatologisch [wonderen], theïstisch [immanente, levende God t.o. transcendente van het deïsme], tragikomisch, trans-Atlantisch [over of overzijde Atlantische Oceaan], tribrachisch [verzen, tribrachys: kort, kort, kort], tryptisch [trypsine, tryptase = in darmen], Tsjadisch [Tsjaad], utraquistisch [utraquisten: avondmaal met brood en wijn], Virginisch [Virginia], voltaïsch [m.b.t. volt(age)], Voor-Indisch [voormalig
Brits-Indië], vroeggotisch, wilhelminisch [Duitse keizer Wilhelm], wyclifitisch [Engelse theoloog John Wyclif], zefirisch [zefier = koele westenwind], xylografisch [houtsnijkunst], zelotisch [dweperig, fanatiek, zeloot = ijveraar, Simon de Zeloot], zoroastrisch [Iraanse profeet Zarathoestra – Duits: also sprach Zarathustra!], zymotisch [gistend], elliptisch [ellips, van zin: onvolledig], Moskovisch [Moskou], augusteïsch [keizer Augustus], atypisch [onregelmatig], oestrisch (vergelijk oestrum = oestrus = periode vrouwelijk geslachtsleven), nomothetisch [wetgevend] en lactovegetarisch [wel: melk, eieren, etc.].

4. De inhoud van het Jaarboek 2010 [VD] is niet meer te traceren in de oVD (klopt niet helemaal, je ziet dan: toegevoegd in 2009). Wel kun je nog zoeken naar 'tussenwerpsel' (dat gaf naar de situatie 2015 maar liefst 1128 treffers). Ik geef een selectie: ahum, better safe than sorry [zekere voor onzekere], cash is king [vrij beschikbaar geld], conferatur (vergelijk, afkorting cf.), doemetoch (bastaardvloek), efkes (eventjes), just in case (voor het geval dat), less is more (motto: kracht van de eenvoud), merhaba (informele Turkse begroeting), so be it (het zij zo), too big to fail (van banken) en when the going gets tough (als het erop aankomt). Verder nog (Jaarboek 2009 = toegevoegd in 2008): Befehl ist Befehl, fakking (fokking, fucking), fuck you (vaak met fuckgebaar), goeiemoggel (informele begroeting), hallootjes (idem), tiens [tjèhñ] en woela (ik zweer het, Arabisch, ook wollah). Idem uit Jaarboek 2008 (toegevoegd in 2009): alhamdullilah (alle lof en dank zij Allah), bersiap (strijdkreet van de Indonesische vrijheidsstrijders tegen Nederland, Maleisisch), correct me if I'm wrong, holy shit [verbazing], offtopic [heeft er niets mee te maken], shitterdeshit, si en la (zus en zo), vorrei e non vorrei (gezegd ter uitdrukking van twijfel, Italiaans) en ten slotte who cares (wie kan het wat schelen?).

5. Verder (jaartallen heb ik weggelaten): alstu, asje, awoert (boe), duh (zelfs een dom persoon snapt het wel), f2f (face to face, sms-taal, chattaal), (god)miljaar (basterdvloek), idd (inderdaad, sms- en chattaal), lol (laughing out loud, idem), peu nerveux (enigszins zenuwachtig), pioew (uiting van opluchting), plopperdeplopperdeplop (verbazing), shoot (shit) en watskeburt (populaire jongerengroet met de strekking 'wat is er aan de hand?'). Een nieuw voegwoord (jongerentaal) is 'boeien' [niet interessant]. Een nieuw telwoord is 'spuuggenoeg' (meer dan genoeg). Nieuwe bijwoorden: achterlangs, eraan ((het) eraan geven), gemakkelijkheidshalve (gemakshalve), d'office (automatisch), for the record (officieel), larger than life (zeer imposant), nooit (zeg nooit nooit), staandevoets (op staande voet), vanjewelste (stevig, geducht, GB ook: van jewelste, van je welste), as we speak (op ditzelfde moment), lauwtjes, multikanaals en on the spot (ter plekke).

6. Verder: sul ponticello (dicht bij de kam gestreken), sul tasto (boven de toets gestreken) en werkende weg (al werkend). Ook noteerden we: achteren (van achteren kijk je een koe in de kont). Nieuwe voornaamwoorden: deze (in dezen) en naks (quasideftig: niks). Favela's [ee] zijn sloppenwijken in Brazilië. Een ostracisme is een schervengericht. 'Gouwe-dozen-met-blikken-randen' is een bastaardvloek. IJzeren heinen doen meestal nogal ijzerenheinig. Hoe schrijf je 'missie-ijver'? Fiolen zijn sierlijk gevormde flesjes, met lange hals en kleine buik. Een cataclysme is zoiets als een wereldramp. Een germain [zelfde grootmoeder] van mij heet Germain. Een getijcentrale werkt op de getijdenbeweging. Bij een geuzenlied drink je natuurlijk een geuzelambiek. Een lid van het Verbond der Edelen droeg een geuzenpenning. Geuzenpartij is de aanduiding van een
niet-rooms-katholieke partij.

7. Het was broodnodig, hard nodig, hoog(st)nodig, dringend nodig. Een wijer is een moeras, een rawah ook, net als een donk en een goor. Daarin leven helofyten [moerasplanten]. Op een oeteldonk [droge plek moeras] leven kikkers. Het gillesdelatourette(syndroom) (tourette(syndroom), syndroom van Gilles de la Tourette) is een neurologische aandoening waarbij de patiënt lijdt aan een tic convulsif [korte, snelle samentrekkingen gelaatszenuwspieren] die gepaard gaat met coördinatiestoornissen, sociale onaangepastheid en dwangmatig napraten (echolalie) en/of dwangmatig gebruik van met name vieze woorden (coprolalie). Glauconiet is een mineraal, glauk [bnw.] zeegroen en een glatik een rijstvogel. Hij is getroebleerd. Troebelen (trubbels) kunnen door troubleshooters worden opgelost. Je moet hen eerst gevangenmaken of -nemen, daarna gevangenhouden. De wedstrijd zou lang gelijk opgaan. De thuispartij scoorde in de mêlee uit een scrimmage. De uitpartij zou echter in de extra time gelijkmaken en dus gelijkkomen.

8. Genâ en vree zij met u. Op generatiegebied heeft VD een omslag gemaakt: de einsteingeneratie, de generatie X (of: generatie nix; de leden ervan zijn nixers) en de generatie Y. Wie nikst, is een nikser. Die voltooid deelwoorden zijn nooit behandeld: geroetsjt, gestretcht, geramsjt, geprivilegieerd, gepluimstrijkt en gepiercet. Mesjogge [gek, zot, dwaas] is iets anders dan gesjochten [arm, de sigaar]. Er was veel stress en gestres. Er was veel geschwärm [gedweep] rond Elvis Presley (zelfs hij had elvisbakkebaarden, net als die Elvislookalike). Het valt voor een gereïncarneerde niet mee om te re-integreren. Deze aardappelen zijn gesauteerd [oo – snel bruin braden]. Heb je die
ge-sms'te boodschap ontvangen?

9. Een aantal recente werkwoorden zijn: asielshoppen [-hoppen, meer landen], backcasten [niet meer in VD: terugredeneren [GB] vanuit de toekomst], binge-eten (bij vreetbuien), bingen (bingedrinken), (web)cammen, voipen [met VoIP – Voice over Internet Protocol, internettelefonie], voguen [dansen met poses van modellen], zand happen [stof happen], typosquatten [sterk lijkend op andere, domeinnaam registreren], sudokuen, skypen, tomtommen, pilatesen [oefenmethode, ademhaling, etc.], noords wandelen (nordic walking), gsm-parkeren en de-installeren. Verder youtuben, wilfen [van Engels WILF = What was I Looking For], twitteren, squirten [vrouwen: vocht afscheiden bij orgasme], re-enacten [historische gebeurtenis in scène zetten, naspelen], powerpointen, hyven, hoaxen [nep-e-mails], ftp'en [file transfer protocol], e-werken, bandyen [bandy spelen, soort ijshockey] en blooperen [blunderen]. En ook: winozzen (= wilfen – waar was ik naar op zoek), wiiën [met de Wii – wiiitis], tackelen [met een tackel], swaffelen [vergelijk: tietelen], smirten [flirten bij buiten roken], waterpoloën, jobhunten [actief een baan zoeken], loosgaan [uit z'n dak], DNA-lezen, BBQ'en en backtracken [proces in omgekeerde volgorde]. Ten slotte: afpilsen [laatste pilsje bij stappen], facebooken, omhoogneuken [t.b.v. carrière], squatten [hurken], stylen (kapsel, nagels), texten (sms'en) en viben (vorm van dansen).