2322 Dictee dinsdag 27-07-2021 (1) dictee Dictee van de dag (282) √

Dictee – dictees [2322]

Oefendictee 575 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (282)

0. Alle namen en woorden met (*) erachter staan niet meer in VD!

1. Een goezla is een eensnarige viool. Kun jij 'gore-tex' [kunststof voor kleding en schoeisel] in gotisch schrift weergeven? Daar was een goud- en zilverwinkel. Toen hij gouteerde (het goûter gebruikte), brak zijn goût de contradiction [lust tot tegenspraak, dwarsdrijverij] hem weer op. Ieder kan à son goût [naar zijn of haar smaak] zout toevoegen. Van de 'reukwaters'(!) hebben alleen eau de cologne (eaux de cologne, ook: eau de colognes), eau de vie (idem: eaux de vie en eau de vies) en eau de toilette (idem: eaux de toilette en eau de toilettes) een meervoud, dus eau des carmes, eau de goulard, eau de javel, eau de labbaraque, eau de la reine, eau de lavande en eau de quinine (niet meer in VD) dus niet. Ook: eau(x) de parfum(s) [of]. Goudron is gezuiverd asfalt van Trinidad. Gramineae [mv., gramineeën] zijn graanachtige planten. Het gris de lin is de kleur van de grain de lin [de vlasbloem]. Ze droeg een gris-perle [parelgrijs] japon. Met gristenen [g] kun je licht de spot drijven. Grissini zijn Italiaanse soepstengels. Het (de) grisaille is een grijsschildering. Lijden alle glaucoomlijders [staar] ook aan glarieogen [met wijd open – wijdgeopende – glazige ogen staren]? Ik wil nooit in zo'n glazenkast (glazen kast) wonen! Glidkruid is blauwe godsgenade. Liever niet, godbewaarme.

2. Antiglobalisten lijden aan globofobie [angst mondialisering]. In Gods Woord staan vele godswoorden. Dat is, godbetert, godgeklaagd. Hoe is dat godsterwereld [Gods ter wereld] mogelijk? De godsstad is de stad Gods, Jeruzalem. Goedogend en met goedronde (eigenschap Zeeuwen! – spreekwoord: goed rond, goed Zeeuws – ook: goed Zeeuws, goed rond) lach zei hij dat dit goed komen moest! Met beider goedvinden konden ze het goed vinden samen. De Albanezen hadden zo hun Albanese en de inwoners van Goeree zo hun Goereese gewoontes. Om godswil en in godsnaam: doe het! Als er in het g.o. [georganiseerd overleg] niks te doen is, spelen ze go. Gobelins zijn wandtapijten. De gnawa is een muziekstijl (de Gnawa zijn afstammelingen van de zwarte slaven in Marokko). Dat zoudt ge kunnen weten. Goedbeschouwd, welbeschouwd, is het een farce [klucht, schertsvertoning]. Goh, hebben skiërs vaak goggles [stof- of skibril] op? Een golddigger is een gulpenduikster [zoekt rijke en machtige partner]. Is dat net zoiets als een ijsduiker [zwemvogel] of een belastingontduiker? Een gojibes [bes van de boksdoorn] is rijk aan vitamines.

3. Watsu is shiatsu [acupressuur, drukmassage] in het water. Een loeris is een onnozele sul. In welk verband gebruik je de term 'Godsgezant' [engel, zendeling, etc.]? In een bric-à-bracwinkel koop je bric-à-brac(!). Als je reüsseert [succes hebben, slagen], heb je réussite [succes]. Na al die bal(s) masqués volgt altijd het demasqué. Menno ter Braak schreef heel lang geleden het werk Démasqué der schoonheid. In sommige landen heeft het demasqué der politiek reeds lang plaatsgevonden. Zijn er ook wedstrijden voor de beste hafiz (zelfde enkelvoud), Korankenners? De paar dagen om Sint-Jan dat de haften [eendagsvlieg] vliegen, worden hafttijd genoemd. De haflinger is een ponyras. De story van de rodeo [cowboy op wild paard] was een rodeoortjesverhaal. In een Guineese havenstad zien Guineesen vaak Guinese biggetjes (GB ook: Guineese) lopen. Golfballen worden gemaakt van witte guttapercha. De vrouw op gympen (gympies, gympjes) droeg een guimpe [gèhmp] of gimpje, een tulen halsbedekking met baleintjes. Ze was grungy gekleed, had een grungelook [stijl in mode en popmuziek].

4. Een guacharo [gwah-tsjaa-roo] is een vetvogel. De guaguanco [gwaa-gwahn-koo g van goal] is een Cubaanse dans. Grootdoen is niet hetzelfde als zich groothouden. Van grogs word je groggy en krijg je een grogstem. Groovejazz (acid jazz) is groovy. Een guiro
[goe-wie-roo] is een slaginstrument. Een halfdronken (half dronken) vent is half beschonken. De hard klinkende hardrock verpestte ons gehoor. Een halfopen mond (die dus half open stond, half openstond) is half dicht. Om halfelf is het halfeb. De gonfalonniere [gonfalondrager, burgemeester] en de douairière hadden samen iets. De gortenteller hield wel van gortepap. De graatmagere dominee was zuiver op de graat. Hoeveel gouverneurs-generaal kun je opnoemen? Is een
demi-plié de helft van een grand plié(!)? Ballet: nee, dus. Deze gratuite [twie] [ongegrond] bewering druipt van gratuïteit [tuu-wie]. In de gotiek kenden ze nog geen gothic [zekere subcultuur]. Kunnen gouden knoopjes groeien? Ja [goudenregen]. De auto doet het goddank, grâce à Dieu, weer. Neem dat dreigement maar liever met een greintje [korreltje] zout.

5. Deze geleerde heeft een vita vitalis [waarachtig leven] geleefd. We eten goulash vanavond. In Van Dale kom je de Ajuga [zenegroen] als plant (beter: linneon = hoofdsoort) tegen. Een abderiet is een onnozele hals en genoemd naar de stad Abdera in Thracië. Een fidus Achates is een trouw metgezel (van Aeneas of Eneas). Het heldendicht van Vergilius heet Aeneis of Aeneïde. De Achaeërs (*) (bij Homerus de naam voor de gezamenlijke Grieken) bewoonden Achaea. De Acheron was een van de vijf rivieren van de onderwereld. De achillespees is naar de snelvoetige Achilles genoemd. Achilles behoort verder tot de Aeaciden (*), want hij was een kleinzoon van Aeacus (*).

6. De schone jongeling Adonis werd door Aphrodite hartstochtelijk bemind; elke andere adonis is naar hem genoemd. De Aeginetische stijl (archaïsche stijl van beeldhouwkunst) is naar Aegina (nu: Aigina) genoemd. Wie kent nog de donaat (grammatica, waarvan de drukken tot de oudste voortbrengselen van de boekdrukkunst behoren, mv.: donaten) van Aelius Donatus? De Aeneaden zijn de tochtgenoten van Aeneas. De aesopische fabels verwijzen naar de dichter Aesopus. De god van de geneeskunst bij de Grieken is Aesculaap (Latijn: Aesculapius): vergelijk de esculaap [als teken]. De Africus is een zuidwestenwind. Ook Agamemnon werd als halfgod vereerd. Euphrosyne, Aglaia en Thalia waren de (drie) Gratiën [Romeins, Grieks: Charites, dochters van Bacchus en Venus]. Agrippijnse zwaan: bijnaam van Vondel, naar zijn geboorteplaats Keulen (Colonia Agrippina).

7. Berggidsen, sherpa's, stammen uit het volk der Sherpa's. Wat Albaans is, komt uit Alba Longa, de oudste stad in Latium, moederstad van Rome. Nausicaä (*) was de dochter van Alcinoüs (*), koning van de Phaeaken (*) op het eiland Scheria (*). Een sharpie is een welbekende kleine soort van zeilboot. De windgod bij de Grieken is Aeolus: denk ook aan de eolusharp. Alcmaeon (*) was een heros [halfgod, held] uit Argos (*), hoofd der Epigonen (*) (nog wel in VD: epigoon en epigonen – navolger op het gebied van de kunsten) in de strijd tegen Thebe. Een sosius [ook: sosie] is een dubbelganger: Sosius was de dienaar van Amphitryon en echtgenoot van Alcmene. De Alcyonische dagen (rond de kortste dag) waren gelukkige dagen: Aeolus laat dan alle winden rusten, omdat de ijsvogel ((h)alcyon, (h)alcyoon) broedt. Alexander de Grote was koning van Macedonië: door hem gestichte [vele] steden heetten vroeger Alexandria of Alexandrië.

8. Overigens was Karel XII van Zweden de Alexander van het Noorden. Een alcazaba is een Moorse citadel. De Moren hebben de azulejo's [blauwe tegel van aardewerk] geïntroduceerd. De titel van een Spaanse krijgsheld uit de elfde eeuw is Cid. Overigens: Alcyone (*) was de dochter van Aeolus. De althea of stokroos is een plant uit de kaasjeskruidfamilie (Althaea (*) was de moeder van Meleager (*)). Amalthea is een nimf die Zeus op Kreta met geitenmelk grootbrengt, vandaar ook: de hoorn van Amalthea is de hoorn des overvloeds (van overvloed). De amaryllis (ridderster, hippeastrum) is een plant, genoemd naar Amarullis, naam van een herderin in de derde idylle van Theocritus en vandaar zeer vaak gebruikt in de latere arcadische en minnepoëzie [ww. – GB]. Een amazonomachie is de voorstelling van de strijd tussen de Amazonen (wel in VD: Grieks mythisch volk van vrouwen – ook: amazone = kloeke, strijdbare vrouw – n/s) en de Grieken.

9. Een krachtig ogende mannequin is een glamazone. Een lamantijn (manatee) is een rondstaartige zeekoe. De Amazighen [alleen als mv. ook Imazighen] moet je overigens in Noord-Afrika zoeken. De Heilige Ambrosius was bisschop van Milaan en naamgever van de ambrosiaanse hymnen, voorgregoriaanse gezangen. De amor is de liefde en een amor een beeldje. Amor, zwaar verliefd op Psyche (*), heet ook Eros of Cupido. Met amfions worden toonkunstenaars aangeduid (genoemd naar Amphion). Een amphigouri[‘s] is een nietszeggend gedicht. Een amfitryon is een gulle gastheer, genoemd naar Amphitryon. Anacreon was een Grieks lyrisch dichter van Teos in Ionië die de genoegens van het leven, de wijn en de liefde bezong. De Anacreon der schilders is de Italiaanse schilder Francesco Albano, de Anacreon van Sicilië is de bijnaam van de dichter G. Meli. De Franse Anacreon is de dichter Pontus de Thiard en de Perzische Anacreon is de dichter Hafis (14e eeuw).

10. Apelles was de hofschilder van Alexander de Grote. De Apelles van de 17e eeuw was Pieter Lastman. Apelles post tabulum is Apelles achter het schilderij (zoek maar op! – erachter luisteren naar wat 'men' zegt). Een c-straal is een kortegolfstraal. Tot 1989 was de ČSSR de Tsjecho-Slowaakse Socialistische Republiek (in 1993 opgedeeld in Tsjechië en Slowakije). Een vrouwtjesaeneasrat draagt de jongen op haar rug. Anchises is de vader van de plichtsgetrouwe Aeneas. Een anda is de halve bol van een stoepa [boeddhistisch heiligdom India]. De andromeda is de lavendelheide, de Andromeda een sterrenbeeld.

 

2321 Dictee maandag 26-07-2021 (1) dictee Dictee van de dag (281) √

Dictee – dictees [2321]

Oefendictee 576 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (281)

0. Woorden waar (*) achter staat, komen niet meer voor in VD.

1. Een anthologie is een bloemlezing, de Anthologie is een grote verzameling Griekse epigrammen [1606, Palatijnse bibliotheek Heidelberg, Salmasius, aangelegd in de Byzantijnse tijd]. Antigone was dochter van de Thebaanse koning Oedipus en van Jocaste (*). Een dochter van Lodewijk XVI – de hertogin van Angoulême (1785-1851) – wordt de moderne Antigone (*) genoemd. Antipyrine is een geneesmiddel tegen koorts. De Cynici (specifiek; modern en algemeen: kleine letter – cynicus, cynisme) waren wijsgeren uit de school van Antisthenes. De god van de akkerbouw was Apollo. De Via Appia (Appia Via) is de weg van Rome naar Capua, later verlengd tot Brindisi (Brundisium). Dat is aqua fortis, sterkwater. Je zult wel apud novercam queri (aan het verkeerde adres zijn, letterlijk: klagen bij zijn stiefmoeder). Zij straalt aquilae senectas, een krachtige ouderdom, uit. De steppearend [n/s] zag hoog boven zich de Arend (Adelaar, Aquila – sterrenbeeld). De Aquilo (VD Grieks, Romeinen ook: Boreas) is de noordoosten- of noordenwind. A qui la faute [wiens schuld is het]? Bedoel je een vonnis [waartegen het rechtsmiddel is ingezet] of een rechter a quo [tegen wiens vonnis ...]? A quoi bon: waar is dat goed voor? Het woord 'arachnè' [sub lemma] is Grieks voor spin (lemma: arachniden).

2. Aquitania (Aquitanië) is het land tussen de Garonne en de Pyreneeën. Een aquitard is een geologische formatie. Een arcadia is een herdersroman, een pastorale roman. Arcadia (Arcadië) was een vredig landschap op de Peloponnesus. Zoek op: et in Arcadia ego [ook ik (leefde eens) in Arcadia (ter uitdrukking van heimwee naar verloren geluk)]. De hydrostatische wet, de wet van Archimedes (eureka, heureka!) kent u vast wel, de schroef van hem vast niet [schroefpomp, tonmolen, vijzelpomp, vijzelschroef, waterschroef]. Het adjectief 'archimedisch' was er zonder hem niet geweest. Om een arcus senilis [kring om de pupil van het oog] te hebben, moet je oud zijn. De areopagus was het hoogste gerechtshof in het oude Athene, samengesteld uit de archonten. Zoek op: calculus Minervae [de beslissende stem, beslissende stemsteentje van Minerva over de (on)schuld van Orestes]. De Argonauten waren Griekse helden die onder leiding van Jason op het schip Argo uitvoeren om het Gulden Vlies (een schapenvacht) te winnen. Een argus is een zeer lastige bewaker, genoemd naar Argus, de honderdogige reus. De hydra [het schrikbeeld] van de tweedracht bedreigde hen. Vergelijk: de hydra van Lerna [veelkoppige waterslang die door Hercules werd gedood]. De Hydra of Waterslang staat aan de noordelijke hemel, de Kleine Waterslang (Otter) aan de zuidelijke dito [sterrenbeelden].

3. Een argyrie is een zilververgiftiging. Met de draad van Ariadne kon je een uitweg uit het Labyrint [Daedalus, Kreta, Minotaurus] vinden. Van Aristophanes (*) is het gezegde 'autos epha' (hijzelf (de meester) heeft het gezegd) (*). De neoplatonici bestreden het christendom. Het aristotelisme is het peripatetisme [wijsbegeerte van Aristoteles]. Aristoteles was een Stagiriet (van Stagira). Hij vond de mens een sociaal dier (zoön politikon, politikon zoön). Het punctum saliens is der springende Punkt (het kardinale punt). De remonstranten, de arminianen, werden aangevoerd door Arminius, de gomaristen, de contraremonstranten door Gomarus. Van Arnobius komt 'sole clarius' (zonneklaar, helderder dan de zon). De artemisia is het citroenkruid [citroengras is sereh]. De godin van de maan is Artemis, Diana, Luna of Selene. Creüsa was de moeder van Ascanius. Astarte (*) was een Syrisch-Fenicische moeder- en vruchtbaarheidsgodin (*). Atalantè (*) was een jageres uit Arcadia, beroemd om haar vlugheid en kracht (*).

4. Een atalante (atalanta) is een dagvlinder. De onheilsgodin is Ate. Het Parthenon is de tempel van de maagdelijke Pallas Athena op de Akropolis te Athene, in Dorische stijl van marmer gebouwd en met beeldhouwwerken versierd. Uit welke originele geschriften heeft Athenaeus geput? De Atlantiden zouden op Atlantis gewoond hebben: een mythisch land dat ten westen van Afrika gelegen zou hebben en in de zee zou zijn verzonken. Atlas is een zoon van Prometheus en een gebergte in Noord-Afrika. De Parcen waren de drie schikgodinnen Clotho, Lachesis en Atropos, van wie de eerste het spinrokken vasthield, de tweede de levensdraad spon en de derde die afknipte. Wie gaat attacher le grelot: de kat de bel aanbinden? Een attica is een attiek [staand vlak om het dak aan het oog te onttrekken] en Attica een driehoekig landschap in het oosten van Midden-Griekenland. Zijn taal met Attisch (uit Attica) zout [sal atticum tgov. Italum acetum = Italische azijn] kruiden, is met fijne geestigheid. Een attische opmerking geeft blijk van vernuft, fijne geestigheid.

5. Attila de Hun erkende God noch gebod. Tien beroemde retoren werden de Attische redenaars genoemd. Graag au gratin, gegratineerd. Af en toe moet je een augiasstal reinigen, historisch die van de koning van Elis (Grieks: Augeias). Splendida vitia zijn mooi schijnende zonden. Aulus Gellius beschreef de wereld die oud wordt: de mundus senescens. De aurea mediocritas is de gulden middelmaat. Aurora is Eos, de godin van de dageraad, de aurora het poollicht. Ik verricht nu a hell of a job [moeilijke klus]. De Aventijn, de Aventinus, is naast de Palatinus de bekendste van de Zeven Heuvelen van Rome. Dat is helemaal en beslist geen appelepap [dat is geen kleinigheid, niet mis/niks].

6. Een babylonische spraakverwarring dankt zijn naam aan de Babylonische spraakverwarring. On the rivers of Babylon, super flumina Babylonis, aan de rivieren van Babylon. De bacchanten en maenaden zijn volgelingen van Bacchus. Wat zijn bacchische verzen [kort – lang – lang], en wat verstaan we onder Bacchus' gave [de wijn]? Het Opperlan(d)s is een product van Battus [verzameling speciale Nederlandse woorden]. Een bellerophonsbrief is een uriasbrief, toch [brief die de overbrenger in het verderf stort]? Als krijgsgodin staan bekend Minerva en Bellona. Een beotiër is een domoor en genoemd naar Beotië. Een tanagrabeeldje is genoemd naar Tanagra in Beotië. Wat zijn helicons voor muziekinstrumenten [zekere contrabastuba's]? Een van de oreaden, bergnimfen, was Echo. Het Haar (Hoofdhaar) van Berenice is een sterrenbeeld. Tot de septem sapientes, de zeven wijzen (Z... W... in VD lijkt fout – 2018 alleen nog bij septem sapientes – 2020 z… w… oké!) van Griekenland, behoort Bias. Is de viering van Bona Dea (Fauna, de Goede Godin) door VD op 1 mei daadwerkelijk zomaar afgeschaft? Antwoord: ja.

7. De Boreas (VD: Romeinen, Grieks: Aquilo ) is de noordoosten- of noordenwind. De term 'iemand uit zijn tent lokken' heeft oorspronkelijk van doen met Achilles en Briseïs. Met Brittannië (Britannia) wordt Engeland bedoeld. Zijn britanniametaal en -zilver daarnaar genoemd? Mogelijk. We kregen allemaal een broccoliroosje. Een brutus is een verraderlijk mens. Over Brutus: et tu, Brute (tu quoque, Brute, tu quoque, fili mi), Brutus is an honourable man. Brutus en Cassius schitterden door hun afwezigheid (briller par son absence). Het lievelingspaard van Alexander de Grote was Bucephalus, daarom worden strijdrossen bucefaal (bucefalen) genoemd. Een iconoclast schopt heilige huisjes omver [lett.: beeldenstormer]. Een bezant is een oude gouden munt uit Byzantium. Een Cadmische (van: Cadmus) overwinning is een pyrrusoverwinning. Ook Caelius (*) is een van de Zeven Heuvelen van Rome. Een caesar is een keizer. Wat is precies een cesarisme [alleenheerschappij van vorsten, gebaseerd op geweld en met een schijndemocratie]?

8. Over Caesar: alea jacta est (jacta alea est – de teerling is geworpen). Het gebeurde op de iden (idus – 15e of 13e dag van de Romeinse maanden) van maart. Een caligula is een sadist (naar de keizer met bijnaam Caligula). Caligare in sole: ziende blind zijn. Hij gaf gehoor aan de call of the wild [verlangen naar ongerepte wildernis]. Calliope was de muze van het epos. Een bijnaam van Venus is Callipygis (*). Een kallipygische vrouw heeft mooie billen (zo'n man trouwens ook …). Een calypso is een dans (genoemd naar de nimf Calypso). Soca staat voor soul en calypso. Een caracal is een woestijn- of steppelynx. De Vandalen vestigden zich op de plaats van Carthago. Het is (van Cato) een catonische uitspraak: overigens ben ik van mening dat Carthago verwoest moet worden. Cassandra, dochter van Priamus, had een cassandracomplex [gave tot voorspellen, maar door niemand geloofd]. Ze voorspelde wel juist de ondergang van Troje ... Castorine is het werkzame bestanddeel van bevergeil (castorolie, kasterolie). Castor en Pollux: dat zijn onafscheidelijke vrienden.

9. Een castrum (mv. castra) is een rechthoekig, versterkt Romeins legerkamp. Ganimedessen zijn schandknapen, genoemd naar Ganumedès (Catamitus) (*), schenker der goden. Dat is een aardig C&A'tje. Van Catullus komen: fanda nefanda (het oorbare en het
niet-oorbare) en nive candidor (witter dan sneeuw). Pandrosus (*) is een dochter van Cecrops (*) (ook bijnaam van Athene). Een centaur (kentaur) is een paardmens en de Centauren (Centauri) vormden een volk. Andromeda was de mooie dochter van de Ethiopische koning Cepheus (en de Andromeda een sterrenbeeld en de andromeda een plant). Cerberus (of Kerberus) is de Hel(le)hond, een cerberus is een nors portier of waakzaam oppasser. De Romeinse godin van de plantengroei is Ceres (en de cerealiën de feesten ter ere van haar) en Pomona is de Romeinse godin van de boomvruchten. Charon was de helleschipper die je in zijn charonsboot voor een obool naar de overkant van de Styx bracht. Verleidsters, circe's zijn naar Circe genoemd. Ze droeg een capribroek [kniebroek]. Het cleopatrakapsel verwijst naar Cleopatra en de naald van Cleopatra is een plant. Een vogelbekdier is een cloaca(dier) [riool van sommige dieren ...].

10. Je kunt licht van Scylla in Charybdis vallen [van de regen in de drup]. Aan Chilo (zie bij Bias!) wordt toegeschreven: mèden agan (ne quid nimis) en de mortuis nil nisi bene (over de doden niets dan goeds). Jullie moeten nu een chin-up [optrekken aan rekstok] uitvoeren. De Chloris chloris is de groenling. De Japanse keizer zit op een chrysantentroon. Chrysostomus is een kerkvader, Chrysostomos een zeker Belgisch schoolfeest. Een welsprekend man is een Cicero (een antonomasia), een cicero een twaalfdidotpuntendrukletter. Vestdijk spreekt van een Kimmerisch halfduister (Cimmeriae tenebrae; nota bene (NB) niet: Kimbrisch!). Op tv worden soms cinewitzen [korte, komische amateurfilm] vertoond. Clytia (*) was een oceanide [waternimf in de oceaan]. Het Labyrint(!) van Knossos was een doolhof.

 

2320 Dictee zondag 25-07-2021 (2) - dictee Wekelijkse dicteetest 164 RL √

Dictee – dictees [2320] 

Aanvulling Taaladviezen:

Het ging sneller dan gedacht: de nummers zijn nu al verdwenen, maar via de link hieronder (*) kun je nu alle adviezen alfabetisch of thematisch benaderen (:-))

* https://taaladvies.net

 

Wekelijkse dicteetest 164 RL [elke zondag]

Welk van de 3 antwoorden is juist?

Oplossingen: hieronder!

Bron: Oefendictee (oud) 664

1. Een custos ………. is een …………..

a. morem                                       goede zedenhoeder

b. morum                                       goedezedenhoeder

c. morum                                        goedezedehoeder

2. Op ………. moet je het haar ………..., shamponeren.

a. shampodag                               shampoën

b. shampoodag                             shampoën

c. shampoodag                              shampooën

3. ‘………...’ schrijf je vast ……….. dan je denkt.

a. Goudaâren                                   aars

b. Goudaren                                     aârs

c. Goudaâren                                    aârs

4. Het ………. is een ………… graansoort uit Ethiopië.

a. tef                                   glutenvrije

b. teff                                  glutenvrije

c. tef                                    glutevrije

5. Een ………. is een ………………..

a. ABM                         anti-ballistic missile

b. abm                           anti-ballistic missile

c. abm                            antiballisticmissile

6. Een ………… is een ………………..

a. abs                                 anti-blokkeersysteem

b. abs                                 antiblokkeersysteem

c. ABS                               antiblokkeersysteem

7. De ………... labyrinten zijn door een ………...

beeldhouwer gebouwd.

a. Dedalische                                mytisch

b. Daedalische                              mythisch

c. daedalische                                mythisch

8. …………… kun je niet nog verder ……………...

a. Tevreden stellen                          tevredenstellen

b. Tevredenstellen                           tevredenstellen

c. Tevreden stellen                           tevreden stellen

9. De afkorting van ‘………….’ is …………...

a. daaraanvolgend                                d.a.v.

b. daaraan volgend                               d.a.v.

c. daaraanvolgend                                dav.

10. …………. is …………....

a. Demarkeren                                markeren

b. Demarqueren                              markeren

c. Demarqueren                               marqueren

Oplossingen [164]: zie hieronder.

--------------------------------------------------------------------

Oplossingen [164]

1b 2c 3c 4b 5a 6c 7c 8a 9c 10b

 

Contact: leentfaarrein@gmail.com

2319 Dictee zondag 25-07-2021 (1) dictee Dictee van de dag (280) √

Dictee – dictees [2319]

Oefendictee 577 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (280)

0. NB Woorden of uitdrukkingen met (*) erachter staan niet (meer) in VD.

1. Berenice was een prinses van Cyrene. Sisyphus was stichter en koning van Korinthe: dat moet een sisyfuswerk geweest zijn! Een krent is een druif van Korinthe. De Isthmische Spelen werden om de twee jaar op de landengte (istmus) van Korinthe, de Isthmus, in Griekenland gehouden. Een korlijn is een kabel waaraan een kornet(! – kor, korre) voortgesleept wordt. De coronis is een Grieks teken boven klinkers ter aanduiding van samentrekking. Met corybanten worden priesters van de Frygische godin Cybele aangeduid. Dat is een opera van Mozart: Così fan tutte (zo doen ze allen). Het daedalische (van Daedalus) bouwwerk op Kreta werd al eerder genoemd. Het minoïsch schrift kennen we, maar Lineair A is nog niet ontcijferd, dito B wel (lettergreepschrift van het Myceens). Een croesus is zo rijk als Croesus. De sibillijnse (volgens de Sibillen) spreuken werden aan Sibille van Cumae toegeschreven. Cybele (zie eerder – vruchtbaarheidsgodin) werd ook wel Magna Mater genoemd. Oorspronkelijk was een filippica [strafrede] een redevoering die door Demosthenes tegen Philippos van Macedonië werd uitgesproken.

2. De cyclopen [eenoog, in midden] bouwden cyclopische muren [ruw opgestapelde blokken]. Op het joelfeest [winterfeest op de kortste dag] werd vroeger veel jolijt gemaakt. Auditeurs-militair zijn ambtenaren die bij krijgsraden het Openbaar Ministerie waarnemen, militaire officieren van justitie dus. Bij auditen wordt de organisatie van een bedrijf kritisch doorgelicht. Agents-provocateurs [Fr. – lokken oproer of tegenstand uit] staan aan de zijde van het recht. Het is niet zo dat een chinoiserie [snuisterijen] meerdere chinois [metalen puntzeef] omvat. Het zwaard van Damocles hangt hem (eendagskoning als gunsteling van de tiran Dionysios van Syracuse) boven het hoofd. Is 'beati possidentes' [zalig de rijken] een ironische verdraaiing van 'beati pauperes' (uit de zaligsprekingen: zalig zijn de armen)? Een voorbeeld van sisyfusarbeid is het vullen van het vat der Danaïden (danaïdenvat). Een danaïde is trouwens een opening. Het Dari spreken ze in Afghanistan, het Darija in Marokko. De decemvirs (decemviri) waren tienmannen. Dodona: stad in Epirus.

3. Een nessuskleed was oorspronkelijk een kleed, op aanraden van de stervende Nessus door Deianira met diens bloed geverfd, dat de dood van Hercules veroorzaakte; thans: iets dat smart of pijn veroorzaakt en waarvan men zich niet kan ontdoen. Delphi was een stad in Phocis, aan de voet van de Parnassus, de voornaamste Griekse orakelplaats. Pythia was de priesteres van Apollo te Delphi. Als ze zijn godsspraken doorgaf, zat ze op een drievoet. Een netpython is Schneiders python, niet te verwarren met Apollo's draak Python (Puthōn). Is er een relatie tussen het pythisch orakel en de Pythische Spelen? Isis en Demeter zijn moedergodinnen. Ephialtes van Malis (*) was een verrader die in 480 aan de troepen van Xerxes (*) een geheim pad wees waardoor deze Leonidas (*) bij Thermopylae (*) in de rug konden aanvallen. Dat is van het goede trop [troo] (te veel). Een diadoche is een kroonprins, een opvolger.

4. Diogenes was een Griekse wijsgeer uit de cynische school [Cynici], hij leefde in een 'ton'. Dionysius de Kartuizer werd ook wel Doctor Extaticus genoemd. Met dioscuren worden onafscheidelijke vrienden bedoeld (zoals David en Jonathan), de Dioscuren zijn de tweelingbroers Castor en Pollux [tweelingbroers, zonen van Leda]. Zijn klasgenoten hebben hem gedist [dissen = uitschelden, beledigen]. De Doriërs zijn de laatste van de volksstammen die van het noorden uit Griekenland binnengedrongen zijn. De druzen (enk.: druus) vormen een volk en religieuze sekte met elementen van christendom en islam in Libanon en Syrië. Spelen zij voor het echie of voor het onechie [dan krijgen de verliezers na afloop hun – bijv. – knikkers terug]? Is een echinacea [geen mv.] echt een zonnehoed [purperrudbeckia], en een echinococcus een blaasworm? Egraz [zelfde enk.]: zekere strijkinstrumenten.

5. De presocratici zijn de Griekse denkers voor Socrates (de Ionische natuurfilosofen, Pythagoras, Herakleitos en de Eleaten). Die Eleaten zijn de oudste Griekse wijsgeren, te weten Xenophanes, Parmenides en Zeno, de stichters van de Eleatische school, geheten naar de stad Elea in Zuid-Italië, waar Xenophanes van Colophon zich in ongeveer 500 vestigde. Het elektracomplex [vadercomplex van dochter] is het tegenovergestelde van een oedipuscomplex [moedercomplex van zoon]. Elektra zijn elektrische artikelen. Elephantum ex musca facere: van een mug een olifant maken. De priester die het mysterie van Eleusis bedient, is een hiërofant. Dodona ligt in Epirus, aan de Ionische Zee.

6. Endymion is een schone jongeling, zoon en gunsteling van Zeus. De Engelenburcht is het mausoleum van keizer Hadrianus in Rome. Volitare per ora virum: allerwegen bekend zijn. Met de frase 'de stercore Ennii' (uit de mesthoop van Ennius) geeft men te kennen dat uit een massa minderwaardig werk nog enkele waardevolle dichtregels opgediept zijn. Eoliërs is de verzamelnaam van allerlei niet-Dorische en niet-Ionische stammen. Wie studiosus audiendi is, is ijverig in het luisteren. Een 'Epicuri de grege porcus' (een varken(tje) uit de stal van Epicurus) is een epicurist [genotzuchtige]. Een slaaporakel is een orakel waarbij de god zich openbaarde tijdens de slaap van het medium (bijvoorbeeld in Argos, Epidaurus en Lebadeia). Een epigone [vr., m. epigoon, mv. epigonen] is een cultureel navolgster. Met de zeef van Eratosthenes kun je snel een lijst met priemgetallen maken. De Erebus is de onderwereld. Een hadjprik is een Mekkaprik. Dwergplaneet in ons zonnestelsel: Eris.

7. Het Erechtheum (*) is de tempel op de Akropolis te Athene; volgens de sage gebouwd door Erechtheus (*). De Erinyen zijn de wraakgodinnen, de furiën. Als hun slachtoffers zijn vrijgesproken, verworden ze tot Eumeniden (*). De gouden appel van Eris is de erisappel, de parisappel, de twistappel, de tweedrachtsappel. De verkiezingsleus van de Partij tot Liquidatie van Nederland, in mei 1981, luidde: niet lullen, zakken vullen! Beschrijf het euhemerisme [mythologie, verklaring van goden: verheerlijkte mensen]. De 'Elementen' van Euclides vormt nog steeds de basis van de euclidische meetkunde; de niet-euclidische meetkunde is duidelijk een ander verhaal. De Eurus (*) is de oosten- of zuidoostenwind. De orfische mysteriën verwijzen naar Orpheus (zijn vrouw was Eurydice). Eusebius, kerkvader. Het Forum Romanum was het centrale plein van het oude Rome. De midasoren verwijzen naar koning Midas van Frygië. Godin van het gerucht is Fama (zie: faam). Faunus is een Italische natuurgod, een faun daarentegen een Romeinse bos- en veldgod.

8. De Feriae zijn de Romeinse kalenderfeesten. De nuda veritas is de naakte waarheid. De Romeinse godin van de trouw is Fides. Een flora bevat een opsomming en/of beschrijving van planten en plantensoorten. De Romeinse godin van de bloemen en de lente is Flora, het rijk van Flora is het bloemenrijk en Flora's kinderen zijn de bloemen. Gaia (of: Gaea) is de aarde als godin, eerste en oudste der goden, ontstaan uit Chaos. Een mecenas is een kunstbeschermer. Met galimatias wordt wartaal, onzin, bedoeld. Een galenist is een aanhanger van Galenus de Haan, een doopsgezind predikant van zeer vrijzinnige richting. De galenische [genoemd naar een arts] geneesmiddelen komen uit natuurproducten. Volgens Hippocrates en Galenus ontstaat melancholie (zwartgalligheid) in een zwarte gal. Gallië (Gallia) is in de Romeinse interpretatie het hele gebied van West-Europa tussen de Pyreneeën, de Alpen en de Rijn.

9. Een gens (mv. gentes, [gèhn]) is bij de Romeinen een groep families met eenzelfde naam en een gemeenschappelijke stamvader. De germanomanie is een blinde ingenomenheid met alles wat Duits is of uit Duitsland komt. Het (bergen stapelen) was zo gigantesk als bij de Giganten. De gordiaanse knoop was een kunstig gelegde knoop aan de wagen van de Frygische koning Gordias, die door niemand losgemaakt kon worden en die door Alexander de Grote met zijn zwaard werd doorgehakt (figuurlijk: voortvarend een moeilijk probleem oplossen). Met gorgiaanse (van: Gorgias!) figuren worden retorische of stijlfiguren bedoeld. Wat gorgonisch (als van de Gorgonen) is, is ijzingwekkend en doet je verstijven van schrik. Zo versteende Medusa onder de aanblik van die drie gevleugelde monsters met slangenhaar en ijzeren klauwen. De gregoriaanse muziek is genoemd naar paus Gregorius de Grote.

10. De gregoriaanse kalender is genoemd naar Gregorius XIII. Volgens de mythologie is de ring van Gyges bezitten, hebben: zich onzichtbaar kunnen maken, kunnen krijgen wat men maar wenst. De god van de onderwereld is Hades (en metonymisch die onderwereld zelf). De Pictenmuur is de muur van Hadrianus (tegen de oprukkende Picten). Het mausoleum te Halicarnassus is een van de zeven wereldwonderen. Bosnimfen zijn hamadryaden. Een stijve harmen is een houten klaas. Een harpij is een boze vrouw, een feeks. Een hebe is een bevallige schenkster. Hannibal is een Carthaagse veldheer die met een groot leger en een aantal olifanten uit Spanje de Pyreneeën en de Alpen overtrok (! VD) en in Italië aanvankelijk de Romeinen diverse nederlagen toebracht alvorens door hen te worden verslagen.

 

2318 Dictee zaterdag 24-07-2021 (1) dictee Dictee van de dag (279) √

Dictee – dictees [2318]

Oefendictee 578 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (279)

0. NB Waar (*) achter staat, komt niet (meer) voor in VD.

1. Uit nostalgie spelen mecano's nog vaak meccano. Leer nu eens, dat het 'sporkehout' en 'lorkenboom' is. De Wereldbibliotheek – een vereniging – moet wel erg veel boeken hebben! Ze hadden groene ket [veel plezier], hij sloeg haar op haar keskedie (kaskedie, kiskedie, achterste – ook wel: malle kwibus, niet te verwarren met keskedi, zwarte of bruine kapucijner, mutsaap). Een mesties (VD ook: metis; mv. mestiezen en metissen) is meestal een kind van een blanke man en een indiaanse vrouw. Een g-string is een dunne, smalle gordel bevestigd aan een heupband, die de genitaliën bedekt. Hij verwacht nog veel voor de boeg te hebben. Eradicatie: kwaad en besmettelijke ziektes moeten met wortel en tak uitgeroeid worden (eradiatie is uitstraling). Met martial art wordt de vechtkunst, en dan met name de oosterse vechtsport zoals hapkido, pencak silat (GB ook nog: pentjak silat) en taekwondo, bedoeld. Ze zouden pas halt houden [GB] bij het Halt-bureau (Halt staat voor Het Alternatief en slaat op alternatieve jeugdstraffen).

2. Deze hans baadde samen met die andere hanzen in weelde. We bezochten een guinguette [uitspanning, buitencafé] in de Guineese [Guinee, Guinea geeft: Guinese] havenstad. We eten haaienvinnensoep met als toetje Häagen-Dazsijs (niet in wdb.). Dat is je reinste proletengedrag [uit onbeschaafd milieu]. Hij woont in Grootebroek [niet in wdb.]. 'Grootmogol' is een titel of de naam van een diamant (de orlow). De Guinee-Bissauer had guineawormen en droeg een guernseylelie. Dat ging wel erg haastje-repje: ze zullen nu wel haasvreten [bang zijn, worden], als ze een habbekrats (VD ook: habbekras) begrijpen van wat er speelt. Als toetje is er een poire belle Hélène. Is een helicon [muziekinstrument] naar de Helicon genoemd (die berg met de hengstenbron, de Hippocrene)? Ja. Beotië lag midden in Hellas. 'Alles stroomt' (panta rhei) is een stelling van Heraclitus. Bibliolieten, halfverkoolde en door vulkanische uitbarstingen eeuwenlang begraven handschriften, zijn gevonden in Hercaluneum en Pompeji. Een buitengewoon fors en sterk man is een hercules, genoemd naar Hercules.

3. Op '*ido' gezocht: aikido (oosterse vechtsport), de liefdesgod Cupido en zijn cupidobeeldje, Dido (stichter van Carthago), han- en hapkido [Japanse vechtsporten], iaido (Japanse schermkunst), Ido (verbeterd Esperanto), ignoti nulla cupido (*) (onbekend maakt onbemind, letterlijk: naar het onbekende is men niet benieuwd), languido (traag en slepend, muziek), libido (geslachtsdrift), lido (lido's, lidi, naar het Lido van Venetië), limpido (zuiver, met betrekking tot winst), okido (okidoki, oké, OK), sub Jove frigido (onder de blote hemel, letterlijk: onder de koude Jupiter) en VIDO ((Nederlandse) Stichting Vrouwen in de Overgangsjaren). Met hoge heren is het kwaad kersen eten(!) (spreekwoord). Was dat het kerseneten (de geheime bedoeling van ongewone vriendelijkheid)? Dat is het hele eier(en)eten: meer is het niet, daar komt het op neer. Waar is haoma [roesdrank voor goddelijk inzicht] al niet goed voor? De hartjesdag [Amsterdam, eerste maandag na 15 augustus] is nu geen vrije dag meer. Seppuku is harakiri [zelfdoding, Japan]. Wat is het verband tussen Biervliet en het haringkaken, waarbij er haring gekaakt wordt? Antwoord: de uitvinder ervan, Willem Beukelszoon.

4. De bijnaam van de Bijbelse figuur Simson is 'Joodse Hercules' (zo sterk als Simson, vormvariant: Samson). Een hermafrodiet [kenmerken van beide geslachten] is een interseks. Hermes is de weidegod, en de slimme bode van Zeus, kenbaar aan zijn herautsstaf (hermesstaf). Een working class hero is afkomstig uit de arbeidersklasse, een herosfontein is naar Hero genoemd. Er is sprake van een groeiende revaluatie [herwaardering] van Herodotus. Volgens hem word je door schade en schande wijs: pathemata mathemata (maar: mathemata pathemata = wiskunde geeft lijden). Een afrodite is een beeldschone vrouw, zo genoemd naar Aphrodite. In de tuin der Hesperiden (volgens Van Dale dochters van Hesperus, de Nacht) werden de gouden appelen van Hera (Juno) bewaakt. Een hesychast is een monnik in de Grieks-katholieke kerk die zich geheel aan contemplatie [religieuze overdenking, bezinning] wijdt. 'Errare humanum est' (zich vergissen is menselijk) komt van Hiëronymus. Hippocampussen zijn fabeldieren, half paard, half vis. Met horae [in die betekenis alleen mv.] worden getijden aangeduid, horen [in die betekenis alleen mv.] zijn godinnen.

5. De quadratrix is een kromme lijn gevonden door de sofist Hippias van Elis en door hem toegepast bij de trisectie van de hoek en de kwadratuur van de cirkel. De Homeriden wilden de homerische gedichten ongeschonden bewaren en droegen later als rapsoden de gedichten van Homerus voor. Deden ze ook aan rapsodomantie [(t)s – waarzeggerij op grond van een toevallig opgeslagen vers]? Horae subsicivae zijn snipperuren, 'hora locoque consuetis' betekent: op de gewone tijd en plaats. De Hyaden vormen een sterrengroep bij de Plejaden. De god van het huwelijk was Hymen (Hymenaeus), het hymen is het maagdenvlies. Hymeneeën zijn bruiloftszangen of -feesten. Ioniërs: zeevaarders, kooplieden.

6. De Hyperboreeërs bewoonden het uiterste noorden (volgens de kennis van toen), hyperboreeërs zijn mensen met zonderlinge gewoonten. Zich in Hypnos' armen vlijen, is gaan slapen. De atleet deed een hypoxische [met weinig zuurstof] hoogtestage. Die Kraniche des Ibykus (de kraanvogels van Ibycus) zijn een betekenisvol toeval, een vingerwijzing Gods. De val van Icarus [vleugels met was, te dicht bij de zon] is spreekwoordelijk. Het ileum (mv.: ilia) is de kronkeldarm. In de Ilias [heldendicht van Homerus] staan vele epea pteroënta (gevleugelde woorden). Van ipecacuanhatinctuur ga je braken. Iphigenia (*) was een tijdlang priesteres in Taurus (*). Een irene is een kruimige aardappel met een rode schil. De regenboog wordt ook wel iris genoemd. Een istmus is een landengte, genoemd naar de landengte van Korinthe, de Isthmus. De leus 'Italia irredenta' houdt in, dat alle Italiaanssprekende gewesten met Italië verenigd moeten worden. Het vaderland van Odysseus, met gelijknamige hoofdstad, is Ithaca.

7. Het rad van Ixion is het beeld van een altijddurende marteling. Janus is een Italische godheid en naamgever van de januskop [2 gezichten]. Atlas was de zoon van Japetus [ook: gebergte N.-Afr.]. Hij deed het joci causa (voor de grap). Iemand die je niet wil kennen, is Joseph Prudhomme [kleinzielige burgerman met grote woorden – een prud'homme is een vertrouwensman]. Zij is op zoek naar haar romeo en hij is wanhopig op zoek naar zijn julia. Een juno is een mooie, forse vrouw en Juno is de zuster en echtgenote van Jupiter. Ze had een junonisch [trots, majestueus – als Juno] voorkomen. Een jupiter is iemand die het opperste gezag heeft, Jupiter was een god en een planeet. Wat het justiniaanse [keizer Justinianus] recht betreft: het oudere Romeinse recht wordt het 'voorjustiniaanse' [pre-] genoemd, het latere het 'najustiniaanse' [post-]. Vrouwe Justitia heeft gesproken [het vonnis is geveld]. De Laconische keramiek komt uit Laconië. Een laocoöngroep is groep mensen in door elkaar worstelende positie, houding, de Laocoöngroep (Oud-Grieks) stelt de dood van Laocoön en zijn zonen voor.

8. De Centauren werden uitgeroeid door de Lapithen. De laren horen bij de penaten [Romeinse huisgoden]. Latinus (Latijns) komt van Latium (het landschap ten zuiden van Rome). Zeus verwekt als zwaan bij Leda de tweeling Castor en Pollux. De larvae oftewel lemuren zijn 's nachts rondwarende schimmen. Je zou iemands nagedachtenis naar de Lethe [rivier onderwereld, de vergetelheid] kunnen wensen. Een librije is een oude kerk- of kloosterbibliotheek. Linux is een besturingssysteem voor computers. Lucanus heeft ons de teutoonse razernij (furor teutonicus – antisemitische uitspattingen Duitsland) bekendgemaakt. En Lucianus’ canis in praesepi (de hond in de ruif) is een dwarskop. Een lucretia is een kuise vrouw. Een lucullus is een fijnproever, smulpaap, lekkerbek. Als je ludibria ventis bent, ben je een speelbal van de winden. Met Lusitania (Lusitanië) wordt Portugal aangeduid. Een macfarlane is een lichte overjas met kap. Wat is een klobotsigaar [Indië, maisblad] en wat is een klizeerschaaf [voor lijsten]? Pak de klisteerspuit [voor een klysma, lavement] er maar even bij.

9. Ook voor de burgerlijke stand zijn B en W verantwoordelijk. In het kerstverhaal komen de Wijzen uit het Oosten voor. Als toetje is er crème fraîche. Bij de marathon liepen ze oorspronkelijk naar Marathon; de bi-, tri- en pentatlon zijn veel later ontstaan. Cybele, de vruchtbaarheidsgodin werd ook Magna Mater genoemd. Ook een majer [plant] heeft majem [water] nodig. De Lange Mars [Mao Zedong, 1934-1935, vs. Tsjang Kai-sjek] vond in China plaats. Ares of Mars: de god van de oorlog, en de laatste ook een planeet. Martiaal is krijgshaftig [Mars; ook: marziale]. Colchicaceeën zijn tijloosachtige planten. Een medusahoofd is schrikaanjagend. Een megera is een boosaardig wijf. De lector was in de librije ('lectrijn' staat niet in de wdb.). De Trojaanse Oorlog is de oorlog van de Grieken tegen de Trojanen, veroorzaakt doordat Paris van Troje Helena, de vrouw van Menelaüs, schaakte; na een tienjarig beleg werd Troje door een list ingenomen [paard van Troje!] en verwoest. Hij is mente captus, stapelgek. Mentees [èh ie] hebben een mentor.

10. Menthe [mahn-tuh] is pepermuntlikeur. Een najade is een in het water levende nimf. Mytilene is de hoofdstad van Lesbos. Mylitta (*) is een andere naam van Astarte (*). Een narcissus is zeer ingenomen met zichzelf, en is genoemd naar Narcissus, de beeldschone jongeling die de liefde van de nimf Echo versmaadde. In Nemea zijn gesitueerd de Nemeïsche Spelen en de Nemeïsche leeuw. Met Nemesis wordt de godin van de wraak aangeduid. Wie behoorden er tot de neoplatonici? Het nepotisme komt van het Latijnse 'nepos' (VD: kleinzoon, neef).