2131 Dictee vrijdag 12-03-2021 (1) dictee Dictee van de dag (145) √ x

Dictee – dictees [2131]

Oefendictee 712 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (145)

1. Ken je trouwens de jeu-de-boulesvarianten la boule lyonnaise en la boule de fort [jeu de boules spelen, jeu-de-boulen]? Komt in die questionnaire ook het petanque aan de orde? Een voorbeeld van een catchfrase [typerende uitspraak] is: "Zoals mijn goede vader zei …" (Heer Bommel). Hetzelfde als catch is catch-as-catch-can [stijl van worstelen waarbij alle handgrepen toegelaten zijn]. En wat is catch 22 [dilemma of situatie waar je niet uitraakt – lemma GB – wegens tegenstrijdige regels of voorwaarden]? De acustica is de akoestiek [geluidsleer] en de acanthus [de zachte is de berenklauw] is de akant. Het kamelot [oh] is een kostbaar weefsel (Wat is trouwens een camelot du roi [oo monarchistisch propagandist in Frankrijk]?). Kalomel is
kwik-I-chloride. Een apokoinou [oe] is een zinsconstructie waarin een woord of een woordgroep tegelijkertijd deel uitmaakt van twee syntactische verbanden. Zij had gloeiend inkarnate [hoogrood, vleeskleur] wangen. Een berjozka is een zekere Russische staatswinkel. Bisschoppen dragen een kalotje [mutsje op de kruin]. Een kakemono is een zeker Japans schilderij. Gesofistic/keerd is sophisticated [mondain, verfijnd, geavanceerd - sofisticeren = suiker toevoegen aan bier of wijn om het gistingsproces te versnellen]. Waar vond die burleskenopvoering plaats? Waarin verschillen autarchie [onafhankelijk zelfbestuur] en autarkie [zelfvoorziening]?

2. De kanji is een Japanse schriftsoort. De grote hervormer (reformator) Calvijn at graag een kalvijn [soort van kantige appel met aardbeiachtige smaak]. Een kadi is een rechter of een kantinedienst. Een helicopterview is een helikopterblik (De oVD kent de helicoptère niet meer …). Een frisket of verschet [zeker raam] wordt in de boekdrukkerij gebruikt. Resultaat van demaskeren is een demasqué. Wat, een acoliet [misdienaar] die een akoniet [monnikskap, giftige plant] draagt? In een dictee schrijven we liever 'kajapoetiholie' dan 'kajapoetolie' (beide uit het Maleis). Het kabuki [oe] is traditioneel Japans toneel. Wanneer vindt die humoreskenvertoning [kort humoristisch vertelsel] plaats? In crisistijd heb je big bazooka's [drastische financiële of economische maatregelen] nodig. Je kunt daar terecht voor akoe- [hulp aan slechthorenden] en logopedie [behandeling van stoornissen in spraak of stemgebruik] . Een kasserol (casserole) is een kastrol [braadpan]. Aan karottentrekkers [lijntrekker] heb je niets. Biljarters stonden in queueën [ook: queues] (ze hadden gequeued) om te gaan keuen [biljarten]. Heb jij een koeskoes [dier] weleens couscous [gerecht] zien eten?

3. Een komfoort (konfoor, konterfoor(t) = stijf stuk leer) zou smelten op een (gas)komfoor. Een kantiek is een Bijbels loflied. Dom: hij legde het kompres [natte doek of omslag] op de compressor [gassen samenpersen, spanning verhogen]. Een sardonyxsteen is een variëteit van kornalijn (carneool – variëteit van chalcedon, calcedoon, chalcedoon). Een voorbeeld van een kotelet is de côtelette suisse. Een kariboe is een [Noord-Amerikaans, afko!] N.-Am. rendier. Een koedoe is een soort van antiloop. Kurkuma [geelwortel] als specerij wordt koenjit genoemd. De electroclash is een stijl in de housemuziek. Hij houset [hij houset/de]. De compagnie verbleef op het kampanje(dek) [bovenste achterdek, achter de kajuit]. Welke perikoop [Bijbelgedeelte, fragment Heilige Schrift] wordt er zondag gelezen? Is de periscoop [op onderzeeboot] al gerepareerd? Mooi, dat moreskenmotief [moresk(e) = arabesk van Moorse vorm]. Hij was starnakel zat [ook: aaneen]. Zodiakale voorspellingen gaan de zonneweg, de dierenriem, aan. Een hond is meestal [in cijfers] 4-voeter [ook: viervoeter]. Deze extraordinarius, [professor, afko] prof. X, is binnenkort emeritus hoogleraar [vgl. p.eo.].

4. Trouwens: Reve is bekend en daarom schrijven we 'reviaans gedachtegoed' en 'reviania'; die Leentfaar is echter onbekend en daarom schrijven we Leentfariaanse dictees. Viskeus [stroperig] heeft te maken met viscositeit, maar niets met viscose(zijde) . 'Vehikel' [voertuig] komt van het Latijnse vehiculum. Kyaniseren is hout voor bederf bewaren door het met een oplossing van sublimaat
(kwik-II-chloride) te doortrekken. Hoe spreek je 'cyste' uit [k]? Raar dat 'montignaccen' niet in Van Dale staat [2025 wel! - ook in GB]. Die term verwijst vanzelfsprekend naar Michel Montignac (de eetgoeroe). Bij tackelen [GB ook: tacklen 2025] voer je een tackle uit. De nettiquette moet je op internet respecteren, dus bv. geen NOS-bashing! Hoe schrijf je 'promiscue gedrag' en 'het promiscue gedrag' [altijd e]? Wat confiscabel is, wordt geconfisqueerd [in beslag genomen]. Een aperçu is net zoiets als een resumé. Een maçon is een vrijmetselaar.

5. Wat is er zo bijzonder aan 'pyrethrum' (plantengeslacht) en 'thracologie' (studie, wetenschap van de Thracische oudheid)? Die 'th'! Zij kickt op rhythm-and-blues [r&b, arrenbie]. Van Heraclitus hebben we het gezegde 'panta rhei' (alles stroomt, is in verandering). Weet je haar resusfactor [wel bezitten is resusfactorpositief, anders: -negatief]? Hij lijdt aan een maag-darmcatarre. De confuse [verward] vrouw kreeg meerdere infusen (GB ook: infuzen). Was deze religieuze voorheen coiffeuse, masseuse of coupeuse? Zijn schrijfstijl is nog diffuser [vaag, onscherp] dan de hare. Wat is het bijzondere aan de woorden 'biels', 'spons' en 'tendens' [mv. met s en/of z]? Hij wilde maar niet tevoorschijn komen. Je kunt het wel loochenen, maar de werkelijkheid logenstraft je. Vroeger waren kinderen al blij met een riks [rijksdaalder]. De Mammoetwet is de Wet op het voortgezet onderwijs [1963, effectief 1968].

6. Wij rekruteerden [in dienst roepen] rekruten [ongeoefend militair]. Ik hoop dat jullie dit jaar in nog groteren getale aan mijn dictee zullen meedoen. Een fiscaal jurist is verantwoordelijk voor de fiscaaljuridische aspecten. Hij is aanhanger van extreemlinks: hij hangt het extreem linkse gedachtegoed aan [hij is links-extremist]. Hoeveel heb je nog van me tegoed? Vaarwelzeggen is heftiger dan gedag zeggen. Die literair historicus schrijft maandelijks een literairhistorische (GB – beide – ook: tt - doe in dictee 1 t!) rubriek. Hij heeft zo'n rood ponem [porem, gezicht]: hij zal wel weer in de lorum [van delirium – dronken] zijn. Betaal dat te zijner tijd (afko: t.z.t.) maar aan me terug. Ze hebben zich tegoed gedaan aan de muisjes. Omdat je voorbereiding op z'n janboerenfluitjes was, ben je maar kantje boord geslaagd, laat dat
klip-en-klaar zijn. Ter wille van, omwille van mijn buurvrouw zie ik ervan af. Dat is vanuit sociaalpsychologisch standpunt [volgens de sociale psychologie]. Tezelfdertijd is terzelfder tijd.

7. De tenuitvoerlegging [ten uitvoer leggen/brengen] van het vonnis had veel voeten in aarde. Het ter dood veroordelen levert een terdoodveroordeling op (voor de terdoodveroordeelde). De ten onder gegane [ten onder gaan] beleefde een roemloze tenondergang. Ter aarde bestellen impliceert een teraardebestelling. Ik roep je nu al ten derden male. Zij is ten enenmale ongeschikt voor deze functie. Hij deed dat vanuit een voorbedachte raad [juridisch: met voorbedachten rade]. Die fles is zo goed als [altijd: los] leeg. Dat was Piet ten voeten uit. Is 'van jetje' [slaag] hetzelfde als 'van dattum' [seks]? Nee, dus. Het is een in- en ingoede vent. Houd die gentlemen-dieven maar in de gaten. Houdt u ze dus maar in de smiezen. De
liberaal-conservatieveling (conservatieveling-liberaal) zag met verwondering hoe die evangelisch-lutheraan het Vlaams-nationalisme aanhing. Heeft die radicale partij extreem linkse (beter: extreemlinkse) achtergronden? Hoeveel Neder-Rijnse dorpen liggen daar?

8. Zoek op de kaart: Baden-Württemberg [Württemberger in VD], Papoea-Nieuw-Guinea [VD], Nagorno-Karabach [niet in VD] en Rijnland-Palts [Rijnland in VD]. Je zal maar in
Ottignies-Louvain-la-Neuve [niet] of all places wonen. In België ligt De Panne [niet], in Nederland liggen Tull en 't Waal [niet], Capelle aan den IJssel [VD] en Alphen aan den Rijn [wel: Alphen]. Die vluchteling is geboren in Bosnië en Herzegovina (VD, ook wel: Bosnië-Herzegovina). In Suriname is er een Oost-Westverbinding. De Oost-Ghats [niet in VD] is een onderbroken bergketen die parallel loopt aan de oostkust van India en de Golf van Bengalen [VD]. Waar kunnen jullie de
Zuid-Maghreb [Maghreb in VD] situeren? Met de Eilanden [VD] worden de Zuid-Hollandse eilanden aangeduid. Alleen daar wonen dus maar Eilanders. Met het Groene Eiland [VD] wordt Ierland bedoeld. De
Zuid-Orcaden [niet in VD] behoren tot de Orkneyeilanden [niet]. Kun je 'Noord-Rijnland-Westfalen' ook nog anders schrijven? Ja:
Noordrijn-Westfalen en Nordrhein-Westfalen (alle drie niet in wdb.).

9. Hij ging geheel knock-out (ko) en dus onderuit. Het werkwoord is trouwens 'onderuitgaan'. Wat weet u van Kos' [bnw. Koïsch] geschiedenis? De meeste kopten zijn lid van de koptisch-orthodoxe kerk en spreken nog Koptisch [taal]. In die taal wordt als alfabet door de kopten het koptisch gebruikt. Hij woont in Zuid-Nieuwpoort [VD]. Deze groenten komen uit het Noord-Westland. Een viervoetige westfaler komt uit Westfalen. Dit zijn afwijkende buitenlanders: Costa Ricanen [GB], Puerto (Porto) Ricanen [GB], New Englanders [niet], New Yorkers [VD], Sierra Leoners [GB] en Sri Lankanen [GB]. Wat heeft een [in cijfers] 65-plusser [65+'er, vijfenzestigplusser] nu aan een [in cijfers] van-7-tot-7-economie. Het toppunt van … [spelling] is een mama's-kindje in een McDonald's-restaurant. Wie volgen in deze [met cijfer] havo 4-klas het [met cijfer] formule 1-gebeuren [F1-gebeuren]? De toptienlijst (top 10-lijst) bepaalt de top tien (top 10).

10. Is dit nu uv A-, B- of C-licht? Een tootschoen [lange puntige neus – snavelschoen, tuitschoen] is een poulaine. Het wiegelied kalmeerde mama's kindje(!). Bij het werken in een id-baan [instroom-doorstroom] moet je, net als iedereen, een ID-bewijs [identificatie] bij je hebben. Wat had je vroeger voor (so)finummer [sociaal-fiscaal nummer]? Hoe lang heb je die bobofunctie [bondsbonze] al? Alle havoërs en vwo'ers deden mee [let op: GB: heao'ers]. De nahossers waren slachtoffer van de HOS [NL: Herstructurering Onderwijssalarissen (regeling uit 1985)]. Waar in deze Vinex-wijk [NL: Vierde Nota Ruimtelijke Ordening Extra] is die Cobra-tentoonstelling [Copenhagen, Brussels, Amsterdam (benaming van een in 1948 opgerichte groep Deense, Belgische en Nederlandse experimentele schilders en dichters)]? Hoeveel processen-verbaal staan er nog open? Een 65+'er [in alleen cijfers, anders ook 65-plusser of vijfenzestigplusser] met een 65 pluskaart behoort tot het [cijfers en symbolen] 65+-dom [etc.]. Wat ik heb, is een on-gsm (Wat is dat nou weer? Geen idee – niet in wdb.). Een wederzijds bevel 'staak het vuren' kan leiden tot een staakt-het-vuren. Half-en-half is gehakt dat had ik half en half wel gedacht. Je dient stante pede [onmiddellijk] te vertrekken. De inséparables zijn bepaalde Braziliaanse parkieten of papegaaien [en dus onafscheidelijk, inseparabel].

 

 

2130 Dictee donderdag 11-03-2021 (1) dictee Dictee van de dag (144) √ x

Dictee – dictees [2130]

Oefendictee 713 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (144)

1. Ze wilde coûte que coûte een tête-à-tête hebben. Dit is
woon-werkverkeer. We kregen een nota van een nepcash-and-carry [al streepjes!]. Heb jij nog twee-en-een-halvecentstukken [twee en een halve cent]? Waaraan herken je een schout-bij-nachtsschip [al streepjes!]? Kunnen jullie die catch 22-situatie [onoplosbaar dilemma] naspelen? Zo kun je dat schrijven: 'derdeklashavist', '3e klashavist' en '3de klashavist'. Ken je de Jan Peter Balkenendenorm (de balkenendenorm, de JP-norm)? Er werd vlot een ave mariaatje [keer bidden, niet: naam, dan A M zonder 'atje'] gebeden. Ze wilden dat ik opschreef: 'een Agatha Christieachtig toneelstuk' (agathachristieachtig) en 'Lance Armstrongachtige ritoverwinning' (lancearmstrongachtige). Och, al dat hocus-pocusgedoe [hocus pocus = tussenwerpsel – ook: znw.]: aan mijn lijf geen polonaise. De een was nog ad remmer dan de ander. Ze zongen een a capellaatje. Alle doctores honoris causa [vgl. (ere)doctor, mv. (ere)doctors, (ere)doctoren of (ere)doctores – ee – v. = vr. = vrl. (ere)doctores(sen) – èh] worden uitgenodigd. Je kunt die berg nou wel op willen … Twee emmertjes water halen, … Een dysfemisme [vergrovende uitdrukking – antoniem: eufemisme – verzachtend] is: ik heb schijt aan jou [i.p.v.: ik heb lak aan je/jou].

2. Met 3 beaufort (afko: 3 Bft) geef je de windsterkte op de beaufortschaal, de schaal van Beaufort, weer. Is een chihuahua zo'n kortepotenhondje [korte poten]? Poeh, was me dat zweten. Poehpoeh, daar komt niets van in. Preëminent [ongeleed] is boven anderen voortreffelijk, maar pre-existent [geleed] is voor iets anders bestaand. Een preëmptief bod (uitneembod) moet het bieden van de tegenstander bemoeilijken. Andere van dit soort vormen hebben alleen een pre als ze met koppelteken (trait-d'union, verbindingsstreepje) geschreven worden. Zij is een selfmade woman [door eigen kracht]. Haar onewomanshow [one woman] liep als een tierelier. 'Scifi' [sciencefiction] spreek je uit als 'saai-faai'. De Amerikaanse vlag wordt aangeduid met stars-and-stripes. Een chowchow is een soort keeshond. Een goodygoody [niet in wdb.] is een heilig boontje [en een goodie een hebbedingetje]. Hij ging er ijlig (ook: ijlings) op af, hij vloog eropaf [GB].

3. Bij het playbacken droeg hij een pullover. De hard-boiled [keihard, ongevoelig] christian scientist [Taaladvies] was gladgeschoren
(clean-shaven) en droeg een double-breasted [met twee rijen knopen] colbertje. Hij zit op de seniormanageropleiding [senior manager]. Dit bedrijf doet veel aan soft sponsoring. Is het allright dat ik haar voor die all-invakantie allrisk verzeker? Heeft hij weer gelobbyd? Coërcitief is bedwingend, een diësis is (ook) een verhogingsteken, een kruis,
re-importeren is opnieuw importeren, reïmponeren is een term uit de boekdrukkerij en reüsseren [slagen] leidt tot een réussite [succes]. Voor mijn proefwerk kreeg ik een twee-en-een-half, dat heb ik toen maar drie en een halve (drieënhalve) meter weggegooid. De fundering van een brugpijler kan een omheiing hebben. De eeneiige tweeling vond het heiig [onhelder, bij droog, warm weer] weer tijdens het thee-uur. Met gratie kwam ze gracieus aangezwierd.

4. Die extranei moesten achter(aan) aanschuiven. Deze kisten werden erachteraan geschoven. De vloer had een (terra)sienakleur
(terra-de-Sienakleur) [terra di Siena] en de maestro at op het diesfeest [Latijn] paella [Spaans rijstgerecht], te gek voor woorden natuurlijk
[vgl. siësta en fiësta]. Een arietta [It.] of ariëtte [NL] is een kleine aria. Wat leggiero [It.] gespeeld wordt, is licht, luchtig, zonder nadruk. Kaisoi wordt in Suriname als bladgroente gegeten. Een kutai is een hoogkijker (een vissoort). Een maiko is een jonge geisha. Daim [dèhñ] is hertsleer. Een pailow is een monumentale Chinese (stenen) toegangspoort. Een pait(je) is een jenevertje. Met 'maitta' geef je de partij bij budo op. Het kaizen is een Japans managementsysteem gericht op voortdurende verbetering van de productie. Een daiquiri is een cocktail van rum, citroensap, vruchtensuiker en geklopt ijs. Een ailanthus is een hemelboom. En de ailanthusvlinder dan?

5. Daar gaat veel gevlij [vaste uitdr. – net als: bij iemand in 't gevlij komen, anders ook: gevlei] in een zakje. B en W richtten de haven herin [VD] (beter: herinrichtten de haven). De Jangtsekiang is 6300 km lang en wordt ook wel de Blauwe Rivier genoemd [niet in wdb.]. De verkorte vorm van 'holifeest' is 'Holi' (Hindi: Holi Phagua – ook – NL: Phagwa of phagwafeest). MDMA is methyleendioxymethylamfetamine (de drug ecstasy, verkort xtc). Stond dat in De Morgen of in de Volkskrant? Een cholescoop [niet in wdb.] kan kolieken opsporen. Dat kan leiden tot cholecystitis [galblaasontsteking] en cholecystectomie [galblaas verwijderen]. Dat zijn zaken voor de mdl-arts
(maag-darm-leverarts). Zij had trouwens een latrelatie met een kno-arts [nko-arts, orl-arts]. In welk gebouw werk jij? Wel, in het ministerie van Economische Zaken [als instelling een M]. De Asen zijn de voornaamste goden in de oud-Noorse [indien taal: Oudnoorse] mythologie. De esculaap is symbool van de geneeskunde en verwijst naar de god Aesculaap.

6. Christus-Koning is het rooms-katholieke feest op de laatste zondag van het kerkelijk jaar, de zondag voor het begin van de advent. Hij kent god noch gebod. De god van de moslims heet Allah. In mijn bijbeltje kan ik lezen uit het openbaringsboek [Openbaring, de Openbaring van Johannes, Openb., Apocalyps(e)] of het evangelie volgens Marcus. Een weesgegroetje [keer bidden – ook: ave mariaatje] is afgeleid van het Weesgegroet, het Ave Maria [beide: naam van het gebed]. In zijn verzameling zitten een Christusdaalder en een Wilhelminatientje. Dit is een Bijbels noch Talmoedisch onderwerp. Deus absconditus: de verborgen God, Deus avertat: God beware (godbewaarme), deus ex machina: een god die aan het eind van een treurspel de zaken oplost, Deus meliora det: God betere het (godbetert), Deus omen avertat: God verhoede dat, absit omen: even afkloppen, bone deus: goeie god, di boni: goeie goden en treuga Dei: godsvrede.

7. Dat mag Joost (of Joosje, godheid van de Chinezen) weten. Een roep van de kruisvaarders was: "Dieu le veut" (God wil het). Het deïsme [NL] is een op de rede berustend geloof in een transcendente [afwezige] god. Q.D.B.V.: quod Deus bene vertat, hetgeen God ten goede moge keren. Het goddeeltje: het higgsboson, god(zij)dank: God(e) zij dank! Je weet: met de Heilige Thomas wordt Sint-Thomas bedoeld. Hoe ziet een sint-philippuskruis eruit [liggend Latijns kruis, het 'gewone': † = verticaal, maar dan liggend, horizontaal]? Deze uiteenzetting gaat over de sint-jakobsappel en de (sint-)jakobsschelp, die coquille Saint-Jacques. Vrijdag is het weer sint-salarius [salarisdag, de Heilige Salarius]. Een sint-jakobskruis wordt ook wel spata- of dolkkruis genoemd. Lijkt het sint-jakobskruid op de dito -lelie [goudlelie]? Was de ladder Jakobs ook een hele jakobsladder? Ja. Een jacobus is een visdiefje. Sub reservatione Jacobaea is onder het voorbehoud van Jakobus (D.V. = Deo volente, ook V.D. = volente Deo – ‘si Dominus voluerit’ = als de Heer het wil – ‘si vixerimus’ = als wij dan leven). Wat was een darbyst ook alweer [lid van de vergadering der gelovigen]?

8. Een jacobin ministre is een jakobijn [heftig voorstander democratie] die minister geworden is. Een chouan is een aanhanger van de Bourbons in de Vendée tijdens de (eerste) Franse Republiek. Je moet het maar weten: een hermeticus is een aanhanger van Hermes Trismegistus [zekere mythische figuur]. Het machiavellisme [staat mag een middel als moord gebruiken t.b.v. machtsuitbreiding van regeerders] dankt zijn naam aan Machiavelli. Een ovist hing de preformatietheorie [alle leven komt uit het ei] aan. Een pandit [ah] is een geleerde hindoe. Een trotskist [aanhanger Trotski, de aangenomen naam van Lev Davidovitsj Bronstein (1879–1940) – binnen communisme, tegen stalinisme] kwam je tegen in Rusland. Een rapaljaan behoorde tot de Rapaljepartij, die meest uit rapaille bestond, waaronder hadjememaars. Wat philonisch is, heeft betrekking op Philo van Alexandrië (ook: platonisch). Met Nederlandkunde wordt neerlandistiek bedoeld. Wat is het markante verschil [bij opschrijven] tussen het Jeruzalemsyndroom [Jeruzalem] en het stockholmsyndroom [maar zijdelings met Stockholm]? Juist: de hoofdletter! Dat klinkt me als Hottentots [echte, maar ook: onverstaanbare taal van de Khoikhoi] in de oren. Zij heeft het ongetwijfeld Siberisch koud, dat laat me siberisch.

9. Zei je nu 'dierendag' of 'Werelddierendag'? Rond 1871 sprak men van de gründerzeit [gründerjahre, sterke economische expansie na 1871 Duitsland]. Bekende perioden zijn het eemien, het saalien en het zechsteen [het jong­ste tijd­vak van het perm]. De KLu is de Koninklijke Luchtmacht en de KL is de Koninklijke Landmacht. Die laatste bestond in 2014 maar liefst 200 jaar. Onze koning Willem-Alexander nam het defilé af. Het Groene Boekje heeft zo zijn eigen snabbelcircuit
(+ schnabbelcircuit – VD ook). Singkès zijn in Indië pas aangekomen uit China geëmigreerde Chinezen. Zit er een trend in laatste top 10's (top tiens)? In Guine(e)se havensteden lopen vaak Guine(e)se biggetjes rond [Guinee en Guinea]. Bij die hoeveelheid elektrische lading kijken ze niet op een coulombtje [oh:ñ] meer of minder. Het moet wel in dit framepje passen. Ze droegen butterfly's, vlinderdasjes. Hij had nog gauw even een déjà vuutje [déjà-vugevoel]. Als je 'cafeetje' afbreekt, wordt dat 'café' + [plus] 'tje'.

10. P&O is de afkorting van personeel en organisatie. Vaak wordt daar dan ook de afdeling Personeel en Organisatie mee bedoeld. Een TIA is een transient ischaemic attack [voorbode beroerte], ALS is amyotrofische laterale sclerose [dodelijke spierziekte] en BSE bovine spongiform encephalopathy (in goed Nederlands: boviene spongiforme encefalopathie – gekkekoeienziekte). De Reformatie heeft een belangrijke rol gespeeld in het tot stand komen (de totstandkoming) van een eenheidsspelling [via de tale Kanaäns in de Bijbelvertaling – Statenbijbel - slaat op inhoud]. Na de spelling-Siegenbeek kwam het Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT) van De Vries en Te Winkel, die in 1866 samen ook de eerste 'Woordenlijst (voor de spelling der) Nederlandsche Taal' uitbrachten.

 

 

 

 

2129 Dictee woensdag 10-03-2021 (1) dictee Dictee van de dag (143) √ x

Dictee – dictees [2129]

Oefendictee 714 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (143)

1. Met aambeien heb je hemorroïden. In dit bisdom is een archidomme aartsbisschop aangesteld. Die afgetobde ziel had toch de bomen nog afgetopt. Heb je ze allebei (alle twee) uitgenodigd? De Ajaxsupporters vuurden de Ajacieden aan. Ambeteren is lastigvallen. Het is me wat: die allround sporter in een allroundwedstrijd. De analist maakte een analyse [en de annalist een jaarboek]. Vallen 'amuzikaal' en 'amuzisch' altijd samen? Nou, totaal niet, je moet maar aan de muzen denken
[bij 'amuzisch' – kunsten dus] Een anonymus blijft graag in de anonimiteit. En synoniemen zorgen voor synonymie. Een androgyn is een hermafrodiet [tweeslachtig wezen]. Staat die Grote Beer nu boven Arctica (ja, dus) of Antarctica? Au bain-marie koken doe je in een
bain-mariepan. Zullen we nog maar een aveetje [keer bidden – naam = Ave Maria] debiteren? Heel vreemd: caddies [golfstokkendrager] die een caddie [boodschappenwagentje] gebruiken om daarmee de caddies [golfstokken] in rond te rijden …

2. Met een caddy [doos, tas] doe je boodschappen of je laadt cd's in dat laatje. Wij dansten een balalaikaatje. We kregen een bacovetoetje [VD n/s, GB s]. Het spelen van die bagatelle [licht muziekstuk] was geen bagatel. Er zijn meerdere plans de campagnes [of] mogelijk, want er zijn deze week twee bal(s) masqués en er is ook nog een bezoek aan die café(s) dansants [VD]. Leg uit wat het Groot Besogne [verenigde vergadering – 1805-1806 – Bataafse Republiek] en het Geheim Besogne [commissie uit de gewesten van de Republiek voor buitenlandse zaken] zijn. Het boe roepen is het boegeroep van een boeroeper. De brahmaan [aanhanger brahmanisme, Brahma] drukte de pamfletten op een bramahpers. Bühnenfieber [begin zin! - Duits] zie je vaak bij een bühneoptreden [NL: n/s]. Buiten het Byzantijnse Rijk heb je beslist ook byzantijnse [slaafs, kruipend] geesten. Hij schildert graag bucolische [landelijke] taferelen. De cadet nam nog een kadetje. Heerlijk: piranha's eten en caipirinha's drinken. Een zakenkabinet is een cabinet d'affaires. Doe die cd vast in de caddy [lade], wil je?

3. Cancangedans [cancan] windt je op. Hoe smaakt dat cassavebrood [alleen enkelvoud!]? Kom, we gaan chinezen (naar de chinees = Chinees restaurant). Zou die wonderlijke vent, die rare chinees, daar ook weer zitten te eten? Classicistisch is het classicisme betreffende. Wil je een cola-pils of een rum-cola? Kun je meerdere crime(s) passionnels [GB, VD] plegen? Deze schoen heeft een crêpezool. Een crêpe suzette [flensje, mv. crêpes suzettes [of] – GB, VD] kun je eten, crêpe georgette [weefsel, geen mv.] niet. Crustaceeën zijn schaaldieren. Een cyborg is half mens, half machine. Hij is een weifelaar, een twijfelaar, en dus dadeloos. Er zijn meer dan een [één] danse(s) macabres. Op klasseren kan declasseren volgen. Pahoehoe is touwlava (uit het Hawaïaans – en palulu  - 2 x oe - een plant). Bij die hawaïmuziek gaat mijn hart weer sneller Hawaïaans kloppen. Het woord 'didgeridoo' komt uit een Aboriginaltaal. Heel vroeger kon je iemand in het Diets iets diets(!) maken [wijsmaken].

4. Dat was echt een dies ater [zwarte dag, ongeluksdag]. Op de dies natalis [stichtingsdag, verjaardag organisatie] werd een diesrede gehouden. De diskjockey [dj, deejay] droeg een discmankoptelefoon. Alleen de directbetrokkenen kunnen als bezwaarmakers bezwaar maken. Ik ben meer een doe-het-zelver, van 'doe het zelf' dus. Mooi, die doowopmuziek [jaren 50 en 60: ritmisch herhaalde klanken of woorden zonder betekenis, zoals 'shoobydoowop']? Wanneer was de eerste ebola-epidemie? Zij heeft altijd meerdere eaux de colognes
(GB/VD of) in huis. Elusief is ontwijkend, een embouchure is de monding van een rivier of de mond van een kanon en een emfyseem is een zwelling van een weefsel of orgaan door gas of lucht. De en-détailuitwerking [en détail] is veelbelovend. De en-dépotneming
[en dépôt] is goed vastgelegd. Een en-blocveroordeling [en bloc] kan natuurlijk niet. Die en-massehysterie [en masse] is lastig te beteugelen. De zwartspeler [schaken] deed een en-passantslag [en passant, e.p.]. De euritmie [bewegingskunst op muziek] komt origineel bij Rudolf Steiner vandaan.

5. Ik ga je op feta [kaas] fêteren [trakteren]. Die flapuit kon met de
flap-over duidelijk niet overweg. Foie gras is ganzenleverpastei: daar maak je pâté de foie gras van. Hij fondude vroeger graag. Folliculair heeft op de follikels betrekking. Frangipane is een mengsel van amandelen enzovoorts. Goedendagzeggen is iemand een goedendag zeggen. Na die geuzelambiek is zijn geest behoorlijk getroebleerd. Ik heb dat half en half besloten. Ik vind de kwaliteit maar halfhalf, zozo, lala. De crisis zal hand over hand toenemen. Een hazenwind is geen hond [maar een wind]. Wat een hollebolle gijs is dat, zeg. De
Indo-Europeaan en de Indochinees bezochten Eurazië. Zijn invrijheidstelling [geen tussen-s, GB, VD] werd allerwegen toegejuicht. Die stoute Jan in de zak ging mee naar Spanje, waar men de
jan-in-de-zak als meelgerecht wel kent.

6. Je kan nu niet weer met zo'n je-ne-sais-quoireactie
[ik-weet-niet-wat - je-ne-sais-quoi] komen. Die mooie jij-bak is je van het. Dat is je reinste judasstreek. Ik kick op jump-'n-jivemuziek. Bij het in bedrijf stellen is er sprake van een inbedrijfstelling. De vitale functies zijn nog intact. Hij blonk uit in tact. Het shangri-la is het paradijs, het imaginaire oord in de Himalaya uit de utopische roman 'The Lost Horizon' van James Hilton. Vancomycine is een krachtig antibioticum om bacteriën te bestrijden die resistent zijn tegen mildere antibiotica. Als je een mengelmoes produceert, is dat olla podrida, olipodriga of olipodrigo. Een kapucijne is een kapucines. Een capuce is een monnikskap, een pij, een kapoets. Caput mortuum is dodekop [almagra, caput mortuum, colcothar, Engels rood, Parijs rood, Persiaans rood, Perzisch rood, poleerrood, polijstrood, Spaans rood of Venetiaans rood]. Caput mundi: hoofdstad van de wereld, een benaming voor Rome. Caput Nili quaerere: een onbegonnen werk beginnen (de bronnen van de Nijl zoeken).

7. Een menhir is een grote ruwe rechtopstaande steen uit voorhistorische tijd in Keltische streken, die diende als gedenkteken. In Eindhoven hebben ze nu ook PSV'sters. ME'ers en -sters(!) waren daar al eerder. Moussaka is een Grieks gerecht, bestaande uit gehakt, bechamelsaus en aubergines. Die receptie was een kwestie van opzitten en pootjes geven. Het panarabisme gaat uit van de
pan-Arabische gedachtegang. 'Jeugdige grijsaard' en 'levend dood' zijn oxymorons. Palissadeweefsel, dat is palissadeparenchym. Iets met panache doen is met zwier, met bravoure. Alle pdf-documenten zijn volgens de PDF-standaard opgemaakt [por­ta­ble do­cu­ment for­mat]. Hij gaat nu vast een Frans Paternoster bidden [= vloeken]. Zijn het de pielepoten [ooievaar, ook: homo] die de kindertjes brengen? De schaatsster reed in haar voorlaatste rondje verrassend een [in letters] drieëndertiger of [in cijfers] 33'er.

8. Als experiment leefde hij een maand tv-(!) en pc'loos. Piripiri is een Portugees en Mozambikaans gerecht met kip en Spaanse pepers. Niet elke postiljon [postrijder] is een postillon d'amour [bezorger van liefdesbrieven]. Dit product heeft veel pre's (preetjes). Een
practical-joker maakt practical jokes. Schrijf ik 'oud Mongools paardenras' aaneen? Ik denk van wel: oud-Mongoolspaardenras. Of bedoel je oud-Mongools paardenras? Een bellerophonsbrief [bèh-lee] is een uriasbrief; leg die termen eens uit [bevat opdracht om brenger ervan te doden]. Hij had zijn zweet-T-shirt aangetrokken. Hij was relaxed: dat bleek uit zijn relaxte houding, die hij had omdat hij gerelaxt had. De Rode Halvemaan is het islamitische Rode Kruis. Gooi het maar achter de rododendrons. Hoe werkt dat met het siderale jaar [sterrenjaar]? Boven de T-kruising hing tl-verlichting. Je moet zorgvuldig te werk gaan bij het tewerkstellen [vgl. tewerkstelling] van nieuw personeel. Welk type fout is dat? Duivenkervel is een plantengeslacht of akkeronkruid.

9. Welke typefout (ook: typfout) is dat? De comptabele [zeg maar: boekhouder] was heel trots op zijn nieuw verworven comtoiseklok [hangklok, slingerklok uit de Franche-Comté- geen p!]. De chamade [sj] blazen of slaan, is het signaal van een belegerde stad op trompet of trom gegeven dat men in onderhandeling wilde treden
(ook: terugkrabbelen). Een kritische benaming voor moralisme of zedenmeesterij met betrekking tot literatuur (GB ook: tt - doe in dictee 1 t!) wordt comstockery genoemd. Puce is vlokleurig, donker roodbruin als de vlo. De high church [Engeland] staat het dichtst bij de [afko]
r.-k. kerk en wordt gedekt door de term anglokatholicisme (puseyisme, ritualisme). Is deze dicteetijger een purus putus [alleen eigen vak, verder geen belangstelling]? Het pyrronisme is naar Pyrrho genoemd [aan alles twijfelen]. Daar heb je die pedante [betweterig] politicus weer met zijn trouwe pyladessen [trouwe metgezel]. Test je Chinees: xiang qi [sjie tsjie schaakspel] en qi [tsjie] gong [meditatietechniek], wat zijn dat? In een typico-orkest zitten altijd cuatro's [snaarinstrument - zie lemma typico-orkest]. De golfer heeft geput [1 t].

10. Een pycnicus [kort en gezet] is van het pyknische (antoniem: leptosome – lang en smal) type. Een lichtquant is een foton. Er is nog één/een question brûlante [brandend vraagstuk] over. Wie weet, quién sabe [uh]? Een quasar is een quasi stellar radio source. Bekende natuurkundige hulpmiddelen zijn de sixthermometer, de bauméschaal [concentratie van oplossingen, eenheid: Bé], de beaufortschaal (schaal van Beaufort – windsterkte - eenheid Bft), de celsiusthermometer en de fahrenheitthermometer. In een lijdende zin krijg je bijna vanzelfsprekend (bijna-vanzelfsprekend) een door-bepaling. Wie was je linker buurman (linkerbuurman) bij dat concert? Had die zijn rechterbeen (rechter been) gebroken? Is ze al acht en een halve maand onderweg? Een PhD is een doctor of philosophy (philosophiae doctor). Wajong, Wajonger [VD, juist lijkt echter: Wajong'er – argumentatie VD: zo schrijft de overheid het, donorprincipe].

 

 

 

 

2128 Dictee dinsdag 09-03-2021 (1) dictee Dictee van de dag (142) √ x

Dictee – dictees [2128]

Oefendictee 715 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (142)

1. RSI (ook: CANS = complaints of arm, neck and/or shoulder, KANS = klachten aan arm, nek en/of schouder) is repetitive strain injury. Jan die [= overbodig] sloeg Lijsje en Lijsje die sloeg Jan. Zij heeft een
Wajong-uitkering (en is Wajonger – schrijfwijze overheid, donorprincipe). Een lijsje-albedil (lijsje-albedril) is een vrouw die alles regelen en besturen wil, een lijsje-weetal [ook: jan-weetal] is een vrouw die alles beter weet en een vrouw die zich met alles bemoeit, is een lijsje-albedrijf. De beste soort van poudre de riz (poudre d'iris – talkpoeder als blanketsel – voor maquillage, schminken – gebruikt, komt van de wortelstok van de Florentijnse lis (Iris florentina)) is irisine. Hebben jullie de * schoentjes-en-laarsjes [rolklaver] al buitengezet [altijd aaneen, GB]? Je weet dat VD die * uit het woordenboek verbannen heeft? Die andere schoentjes en laarsjes kun je nog wel gewoon buitenzetten. 'Sarahs bikinietje' schrijf je zonder apostrof [dus niet: Sara's]. 'Gescheiden' is (ook) het voltooid deelwoord van 'scheên' [daarbij ook bijv. jij scheêt. etc. – tegenwoordige tijd, jij scheidde etc. – verleden tijd, wij zijn gescheiden]. Er waren sansculottes [revolutionairen uit de Franse Revolutie, arm, zonder kniebroek] die culot [lef] hadden … Ook in Nederland kun je schadenfreude [leedvermaak] hebben. De schallanalyse [ontleden van klanken] pretendeert soms meer dan verantwoord is. Een golfclub heeft meestal leden, maar die andere golfclub heeft een shaft (uitspraak: sjáhft – schacht).

2. Letterlijk is shanghaaien iemand dronken voeren en dan als bemanningslid aan boord brengen, algemener: overhalen tot onaangenaam werk. Ze waren shabby [sjofel, armoedig, haveloos] gekleed. Kom nou, smoddekoppen [schaap] doe je toch zeker geen smoddenschortjes [morsschortje] om? De Siënees [ie-jee] uit Siena [sjèh] was louter sickjokedebiteur [sick joke]. Waar koop ik siegwartbalken [holle balk uit cementijzer]? De silvicultuur is de bosbouw. Hij had het simiëske [aapachtig] uiterlijk als van een sim [aap]. Och, Simpelmans [verzonnen figuur die simpel denkt] lost dat wel even op. De vrouw had siliconenborsten, haar man silicoselongen – voor hem kwam de Silicosewet te laat. Sisyphi saxum versare is sisyfusarbeid verrichten. Geef haar een slivovitsje [pruimenbrandewijn Balkan]. Dat is een sleutelklare, een sleutel-op-de-deur [bnw.] woning. Een voorbeeld van een sond [zeestraat] is de Sont tussen Denemarken en Zweden. Een beetje zzp'er [zelfstandige zonder personeel] heeft een mooi thuiskantoor (soho: small office home office).

3. Die Soerabajase immigranten hebben het hier niet gemakkelijk. Leven zij in de traditie van de soenna [levensregels buiten de Koran] of de sjia [alleen bloedverwanten van de profeet Mohammed kunnen leider zijn]? De Hadith [inhoudelijk, boekje = hadith] is de overlevering van aan Mohammed toegeschreven uitspraken en handelwijzen. In het souterrain bewaren we ons sous-vide voedsel [in vacuümverpakking]. Moet die spillebeen [met lange, dunne benen] deze spillenwervel [deel van een weefspil] repareren? Gisteren hebben we gesudokud [oe]
(VD, GB). Gaan we vandaag weer sudokuen, sudoku'tjes oplossen? De hare krisjna is de door swami Prabhupada gestichte sekte. GB had alleen Sri Krisjna (eigennaam; thans verdwenen!). Het gaat staagjes aan beter met haar. Chefs van staven, dat zijn chef-stafs [GB ook: chefs-staf – afko: cs – ook stafchef(s)]. Voor de eilanden met die status aparte geldt de status quo. De ster van Bethlehem [VD; NBG: Betlehem] is de Kerstster, de ster-van-bethlehem [GB] is de kerstster, de poinsettia. Hoe luidt de stèredefinitie? Een vitale vent is sthenisch. Een blowtje is een reefer, stickie of joint.

4. Je gaat toch niet met een sterrenkijker naar sterrenetten (GB ook reinettes, VD: n/s) kijken? Hij werd sur-le-champ, illico, ontslagen. Zij is zijn sultane (favorite) [bevoorrechte gemalin van een sultan], met instemming van zijn sultane walidé [= moeder regerende sultan]. Als je blijft zeuren mag je geen tv (teevee) kijken, niet tv-kijken (teeveekijken). Met terra mater wordt Moeder Aarde bedoeld. De tiffany is een decoratieve jugendstilstijl in de glassierkunst. Een timon is een mensenhater. Het THC-gehalte betreft tetrahydrocannabinol
[de psychoactieve stof in marihuana]. Een tour à bec is een snavelbektoren. Een hovenier doet aan tussenzetten (wijze van enten), een naaister aan tussen zetten (verder alles los!). Met uveïtis wordt ontsteking van de uvea, het druifvlies, het derde oogvlies, bedoeld. De verzouten soep [te zout gemaakt] was niet te [vr]eten [en de verzoute rivier is (te) zout geworden en dat kan fnuikend zijn voor de landbouw]. Visceraal is de ingewanden betreffend. Wat weet je nog meer over die violon d'Ingres [hobby of begaafdheid naast het werkelijke talent]?

5. De brandstapel heeft al vlam gevat. Dat kind kan al mooi praten. Een vigogne is een vicuña. Die vleister is een kei in mooipraten. Ik hoorde 'heybaberiebah' en dacht onmiddellijk: dat is een scat. In de derde wereld is latifundium [grootgrondbezit] not done. Het voipen gebruikt VoIP, het Voice over Internet Protocol. Een vlöggelprocessie in Ootmarsum gaat dwars door de huizen heen. Heeft zoete koek (zoete jan) iets gemeen met jan-in-de-zak [meelgerecht, au bain-marie bereide koek]? Hoe zou je zoögloea's [slijmachtige substantie van bacteriën] omschrijven? En hoe spreek je dat woord uit
[zoo-woo-gloh-jaa]? Hoe ziet een woulfefles [woel-flèhs] eruit [met 2 of 3 halzen]? Die wordt ook wel fles van Woulfe genoemd. Xanthopsie is alles geel zien. Een WW-draad is een whitworthschroefdraad (VD). Hij ziet de misstanden en daarom ziedt hij van woede.

6. 'Yuca' [maniok] is korter dan 'yucca' [plant] en komt er alfabetisch voor. Korte naam, begin alfabet, agavefamilie. Is dat een ezelsbruggetje of maakt het de zaak alleen maar erger? De koralen ketting lag op de ovale tafel. Daar vind je nog oertijdoverblijfselen. Mijn buurman heeft een exquise [uitgelezen, voortreffelijk] smaak. Rijden we nu in het Randstedelijke gebied met daarin het Groene Hart, het groene hart van Holland? Radau is drukte, lawaai. Wat is het verschil tussen een quodlibet [mengelmoes, potpourri] en quod licet [wat geoorloofd is]? Qui-va-là, wie daar, werda [weer-daa]? Kromgroeien wijst vaak op rachitis, de Engelse ziekte. De ratafia [fijne likeur] zat in een met raffia [vezels voor vlechtwerk] omhulde drankfles. Een sequoia is een reuzenpijnboom. Een raout [raut] is een deftige avondpartij
[ook: rout]. Zo, doet zij nog steeds onderzoek naar de Gooise r, de huig-r en de tong-r? Reïsen [ree-jies] zijn gezagvoerder of kapitein op een Ottomaans koopvaardijschip.

7. Een récamier is een rustbank. Hij kan het razendsnel, maar doet het razend slordig. Wil je voor mij hand-en-spandiensten verrichten bij het verwachte kunst-en-vliegwerk 2025? De pasja [hoge ambtenaar Ottomaanse Rijk] droeg een pashmina, een sjaal van de zijdeachtige wol van de kasjmiergeit. Die rode bal ligt masqué [is door een ervoor liggende bal niet bereikbaar]. Iemand achternalopen is achter iemand aan lopen. Wie dat merkt, zal rood aanlopen. In Rome ben ik toen – puur toeval – tegen mijn huidige vrouw aangelopen. Moslima's dragen vaak abaja's [lang en wijd gewaad]. Als ze geen kachel aanhebben (aan hebben), kun je beter een dikke jas aanhebben. Die drinkebroer zal wel een goede snee aan hebben. Zou hij die taak wel aankunnen? Ik moet erop aan kunnen (GB; VD: eropaan), dat jullie meteen eropaan vliegen, als de zending aangekomen is. Een kojan(g) is in Indië een inhoudsmaat. Bij abaja denk je vanzelf ook aan kabaja (kabaai – lang baadje, m/v) en Soerabaja (bnw.: Soerabajaas, Soerabajase, bezitsvorm Soerabaja's).

8. Ga jij naar dat acidhousegebeuren [acid house]? Een acatène is een kettingloos rijwiel. Op het advocatenkantoor drinken ze te vaak een advocateborrel. De aeneasrat is een soort van buidelrat. De aepyornis [uitgestorven reuzenvogel] vond je ooit op Madagaskar. De aeolis is een naaktkieuwige zeeslak. Hij schepte behagen in het werk dat hij schiep. Ze schrikte de eieren in koud water: ik schrok daarvan. Het schrikte me af. Hij (ver)schrok van dat bericht. Die verschijning verschrikte hem. Wat wordt bedoeld met de seven-year itch [hobbels na 7 jaar huwelijk]? Is de 'roepieroepie' van Toon Hermans ook een onomatopee? Heeft hij weer gepluimstrijkt? Heeft hij Hermans' werken volledig gebloemleesd? Die viertaktmotor is nog geheel intact. Een tapis-plain is een vast kamerbreed vloerkleed. Dat zal hopelijk nooit en te [ofte] nimmer gebeuren. Zit die slappeling echt in het Europees Parlement (EP)? Schande, eigenlijk.

9. Wat uit Madagaskar komt, kun je aanduiden als Malagassisch of Madagassisch. Verder noteren we uit het Malagasi en uit Madagaskar (met al die Malagassiërs): de ariary (munteenheid - MGA), een fossa (fretkat), de kiur (uitgestorven reuzenvogel), de koraaltop (vetplant met bloem op hoge steel, Kalanchoe blossfeldiana), de bonte, zwarte en 'gewone' maki (halfaap met vossensnuit en lange staart, inheems op het eiland, behorend tot de familie der lemuren, vosapen), de taal Malagasi, de mangabey [mèhn-guh-bee] (hondaap met een lange snuit die in bomen leeft), mg (in internetadressen), MG (tweeletterige
ISO-landcode), MGA (Malagassische ariary), MGF (voormalige frank), reuzenvogel (naast die andere twee – kiur en aepyornis – nog de moa), RM (op motorrijtuigen: Republiek Madagaskar), stefanotis (kamerplant) en steltral [uitspraak? – ral, vliegt overigens nooit].

10. Verder nog: te/anrek (tot de familie van de borstelegels – hoezo, geen streepje? – behorende grote insecteneter), de trommelboom, de valiha (muziekinstrument bestaande uit met stalen snaren bespannen bamboe buizen; ook: bamboebuizen) en het vingerdier (halfaap die op een eekhoorntje lijkt, ook: ayeaye of knaagmaki). Naar een
adam-en-eva [monnikskap, witte dovenetel, gevlekte orchis] hoef je in VD niet meer te zoeken. Houdt GB het bij 'addenoi', VD roept ons verder ook nog vrolijk toe: attenoje, ottenoje, ottelenojeheine en addenom. Een marshal bij golfen en een airmarshal zijn niet naar een ontdekker of een minister [die van het Marshallplan!] genoemd. Dit stuk is in es kleine terts. Kant van Alençon [ah-lahn-sohn] is alençonkant.