2092 Dictee maandag 08-02-2021 (1) dictee Dictee van de dag (113) √

Dictee – dictees [2092]

Oefendictee 744 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (113)

1. Gezocht op '*costu*': heeft Brabant wel een costumenboek [op schrift gestelde regels van het gewoonterecht]? De costumier schakelt vaak een costumière in en het costumiere recht is het gewoonterecht. Met een 'k' vind je niet veel meer dan 'kostuum' plus variaties daarop. Met pd's worden plaatsen delict aangeduid. Een MP is onder andere een member of Parliament [ook maalpeil, landcode Noordelijke Marianen internet: mp, Militaire Politie]. Verder: mp =
minister-president, mp. is mijlpaal, m.p. = manu propria of mezzo piano en M.P. = mille passuum, 1000 passen, ca. 1,5 km. Een prince charming is een ridder op het witte paard en een princesse lointaine een onbereikbare geliefde. Dirk Scheringa kende AZ van a tot z. De koekoek legde eieren in het kraaiennest (aan boord). Hoe herken je een eucalyptus? Een kraagschroef is een tire-fond [houtschroef van bijzonder model voor de bevestiging van railstoelen op dwarsliggers], een kraagsteen [vooruitspringende steen in een muur] een corbeau. Is braakland te verkopen [o.a. land dat braak ligt, braakliggend is]? Een cantilever is een kraagligger [o.a. overkragende ligger bij stucwerk]. Ze droeg een klein pelerinetje (pelerientje). Ik heb een nieuw mobieletelefoonnummer (gsm-nummer, ook: mobiel telefoonnummer). Een kraakfilm is een capermovie of heistfilm [diefstal van iets heel kostbaars].

2. Heb je die buitenaardse Kraanvogel [sterrenbeeld] gezien? De zeden- en zenmeester walgde van hun zedeloze, atheïstische, antiglobalistische en anarchistische opstelling. Alleen een minkukel draagt mink(bont) [nerts] . Deze krabbezak [ww. krabben] houdt wel van krabbenpootjes [znw. krab]. De Krachten is een van de negen engelenkoren. Krabsel is schrapsel. Een krachttoer is een tour de force. Een krachtpatser is een futpee. Een krachtslaapje [middagdutje] is een powernap. Tsjechië en Slowakije bestaan uit krajs [uitspraak: kraai – regio]. In Krakau hebben we de krakowiak gedanst. Dat is al zo oud als de weg naar Kralingen. Helpt krambamboeli [punch] tegen coeliakie [ongeneeslijke stofwisselingsziekte]? Een baghera is een vicewelpenleidster. Op het graf lagen meerdere lauwerkransen. Kratesen zijn nog net niet mismaakt. De cravate blanche [white tie] en (de cravate) noire [black tie] worden niet tot de kravatten [stropdas] gerekend. Het krav maga [zelfverdedigings- en gevechtstechniek] stamt uit Israël [het leger].

3. Hun crediteuren hebben een kredietlimiet. Hou eens op met dat kinderen kreiten (treiteren)! Tegen cremor tartari zegt de volksmond cremortart of kremetart (gezuiverde wijnsteen, overwijnsteenzure potas – een verkoelend, zacht laxerend middel). Kunstschilders gebruiken vaak kremserwit [loodwitverf]. De junibes heet ook wel Veluwse krent [krentenboompje, rotsmispel]. Wordt crêpe ook nog steeds krep of krip genoemd? Ja. Chris stopte zijn zwaard in de krisschede [kris = dolk]. Een kristalmicrofoon werkt altijd met piëzo-elektriciteit. Wanneer treedt de kritikaliteit van een kernreactor in? De KRO was de Katholieke Radio-omroep. Een kroepoekoor(!): je kunt ermee luisteren en er misschien ook wel in(!) zingen. Kroes [gekroesd] haar, kroeze zinnen [spreekwoord: iemand met gekruld haar is wispelturig en lichtzinnig – vgl. kroeshaar]! Men neme azijn: een kroesvol azijn [mv.: kroezen vol!]. Hoe kan een faraorat, een ichneumon, een zebramangoest nu krokodillendoder zijn, dus kroko's doden? Hij verslond de eieren! De krokusvakantie valt tussen Kerstmis en de eerste paasdag. Een banaan zal kromgroeien.

4. Van buffelonderhuid maak je kroepoek koelit [knapperige koekjes]. De weg kan kromlopen, een hardwerkende armoedzaaier kan kromliggen en die stalen buis kan bij belasting krombuigen. Nou moet je niet van kromme haas (krommenaas) gebaren [doen alsof je neus bloedt]. Met de kromzaag werd het kromgetrokken hout gezaagd. Je ziet ze niet vaak: die kroningsinsigniën [kroningsinsignes, rijksinsignes – alleen bij de kroning van de Koning(in)]. Wat betekent 'zijn Kronstadt halen'? Gaan twijfelen aan de waarde van zijn politieke overtuiging. Hij logeert in de Gouden Kroon [vb. van uithangbord]. Flessen maak je van crownglas [kroonglas, helder]. Worden die nog vaak gebeden: het kroontje der Zeven Smarten, dat der Zeven Vreugden en dat des Heren [bepaalde reeks gebeden, soort van rozenkransgebed]? Die sloot is gekroosd [van kroos gezuiverd], met de Kroos- of Sargassozee [een wierzee] gaat dat niet zo gemakkelijk. Gebruikt men dat nog:
krop-uit-de-zak [krop(brood)]? Een cretin is een kropmens. Hij viel met zijn krotenneus in de boter. De krugerrand is naar Paul Kruger genoemd. Wie leest het nog, het Kruidboek van Dodoens?

5. Wat is de Noorderkroon of (Noordelijke) Kroon [sterrenbeeld]? Hij zit in zijn kruidhof. De molenaar verkruide de molen. Kruimeldeeg is pâte brisée. Een kruinoog [bij sommige amfibieën en kruipende dieren – schijnt gezichtsvermogen te bezitten] is een pariëtaal [op de huid] orgaan. Op de kruiplank lag een kruipplant [kruiper]. Ze waren al blij met hun kruip-innen. Zijn er nog dragers van het kruis van Lombok? Nee! Enkele oudgereformeerde gemeenten worden aangeduid met Kerk of Gemeente onder het Kruis (hun leden heten kruisgezinden). Op Golgotha (VD, Kruisberg, NBV: Golgota) stond het Heilige Kruis. Je had al wel begrepen dat er ook een Zuiderkruis of Kruis [Crux, sterrenbeeld] is. Het kruisfeest vindt plaats op de feestdag van de Kruisvinding (3 mei) en van de Kruisverheffing (14 september). Langs de weg stond pontificaal een kruislieveheer [kruisbeeld].

6. Een kruittouw gebruik je in de strijd, een kruitouw bij de molen. We hebben heel wat opgespit: wel een kruiwagenvol [mv. kruiwagens vol]. Je bent mijn lekkere krullenbol. Wat moeten kuipers [vatenmaker] nou toch met een kuippers [papierindustrie: pers om de geschepte vellen te persen]? Niets, dus. Een ksar is een versterkt woestijndorp van de Imazighen [alleen mv.] (Berbers – ook: Amazighen) met voorraadschuren met vierkante verdedigingstorens (tighremts of agadirs). Ktèmata (enkelvoud: ktèma) eis aei: verworvenheden voor altijd. Het Zweedse kubb(spel) speel je met houten stokken [kubben: dan heb je gekubd!]. Braque en Picasso hebben in 1907 vrijwel gelijktijdig het kubisme geïnitieerd. Wat heeft 'Riket met de kuif' met Moeder de Gans te maken [is hoofdpersoon]? Een kwakkuil is een fijnmazig, zakvormig net [en kan niet vliegen]. Hij is naar Kuilenburg (nu: Culemborg) gegaan [bankroet, dood]. De Kuip is het Feyenoordstadion in Rotterdam-Zuid (in de wijk Feijenoord). Pudiciteit [kuisheid] ten top: een kuise jozef en een kuise suzanna.

7. Kwestie van kuiters [wijfjesvis, haring en bokking = gerookte haring] en hommers [mannetjesvis, homvis]. Hom of kuit is ja of nee. Wat voor clan is de Ku Klux Klan [KKK]? Je hebt een zatte kul [dronkaard] en flauwekul [onzin]. De kukri [koe-krie] is het wapen van de Gurkha's [oe] [Brits militair van Nepalese herkomst]. De KU Leuven is de Katholieke Universiteit Leuven. Een külliye is een bijgebouwencomplex van een moskee met o.a. een imaret [gaarkeuken], een hamam [oosters badhuis] en een medresse [islamitische juridisch-theologische hogeschool, ook: madrassa]. Een kümbet is een vrijstaand islamitisch grafmonument. Hij is ter zake zeer kundig. Ik moet erop aan kunnen (VD 'eropaan kunnen' bij trefwoord eropaan – lijkt fout). Als het erop aankomt (GB), laat hij het meestal afweten. Raar, dat kunst- en vliegwerk gescheiden zaken zijn. Hou die trucjes maar voor je; in je trukendoos dus. Een kunstraad gaat over de kunst, een kunstraat [bijenteelt] niet. Ook Interlingua is een kunsttaal. Ze reed de kür op het plein voor het kurhaus (kursaal – met ijsbaantje ...). Lapmiddelen toepassen is het: kurieren am Symptom. Is er verschil tussen een kurkestrik [steen van kurkafval] en een kurkenzak [buitenboord bij schip]? Cabotage is kusthandel.

8. De kussebekken hielden een kussengevecht. De cacimbo is de kustnevel. Schrijf je accent circonflexe met een kuut [accent aigu, acutus]? Nee. Je moet je niet kwaad maken en je moet niet kwaadspreken. Inspireert de Kwade al het kwade? Hij blinkt uit in kwaakspraak [nietszeggend, hol en/of foutief taalgebruik]. Een kwakwabangi is een percussie-instrument. (Cryptogram:) Kwalijk nemen is stelen. Kwantiseren is uitdrukken in quanten [kwantums]. De montezumakwartel is een kwartel van de Nieuwe Wereld [Amerika, Australië], de patrijzen zijn van de Oude Wereld [Europa, Azië, Afrika]. De helft van de kwartfinalisten wordt halvefinalist. Wie zijn de wachthebbende manschappen? Wat regelde de Kweekschoolwet [1952-1963: onderwijzersopleiding] zoal? Kwela is door traditionele Afrikaanse ritmes beïnvloede jazzy dansmuziek. De rekening is gekwiteerd [voor 'voldaan' getekend]. Nee maar, onze saaimans maakt een grap [over die Simpelmans]! Is er nog wel sabaeïsme [godsdienstige verering van de zon en de planeten = sterrendienst]? Waartoe dient een sjabbesgoj [bij Nederlandse joden niet-Jood die op de sabbat vuur en licht in joodse huizen verzorgt – sabbatsknecht] eigenlijk?

9. Een schabletter is een veldwachter. De sacharimeter van Soleil zou toch beter zonne-uren kunnen meten [dan suikermeter te zijn]! Pas op voor car- [autokaping] en sackjacking [autoruit inslaan, tas grijpen]. De tweede donderdag na Pinksteren is buiten Nederland de Sacramentsdag (ook: sacramentsfeest – NL: zondag erna). Ongelooflijk, sacre-nom-de-Dieu [bastaardvloek – ook: sacredieu]: het werkt! Een sadhoe [saa-doe] is een rondtrekkende asceet [v.: sadhvi]. Het sadomasochisme schijnt in te zijn. Saeva indignatio (woedende verontwaardiging) schijnt van Jonathan Swifts graf te komen. Lusten sagoïentjes [zwarte klauwaapjes] sago? De saharaschorpioen zat onder het Saharastof. Sahns zijn binnenplaatsen van een moskee. Een sainte nitouche is een kruidje-roer-mij-niet [GB ook: me; mv.
kruidjes-roer-mij niet of kruidje-roer-mij-nieten]. In Saint Vincent en de Grenadines spreekt men creools-Engels (C?). De sajoer lodeh [oh èh] heeft als basis kokosbouillon. Een Arabische groet luidt: salam aleikum (vrede met u – antwoord: wa-aleikum as-salam). Een scryer is een kristalkijker.

10. Hij spaart Attische artefacten en heeft al: een kantharos (drinkbeker, meervoud: kantharoi), een lekyth(os) [mv. resp. lekythen en lekythoi] voor water en olie, lebesen (drinkbekers), een oenochoë [oi-noo-koo-wee] (wijnkan – mv. oenochoai), een ogenschaal of kylix [mv. kylixen], pelikes (voor vervoer van water), psykters (om wijn koel te bewaren), een skyfos (om uit te eten en drinken – mv. skyfoi) en een stamnos (zekere vaas – mv. stamnoi). Overigens: het sal atticum (het Attische zout) staat lijnrecht tegenover het Italum acetum (de Italische azijn). Sales is verkoop en sale is opruiming. Een saloeki is een oosterse windhond. Thixotroop is dikvloeibaar. De betaaldag,
sint-salarius, is genoemd naar de Heilige Salarius.

 

 

2091 Dictee zondag 07-02-2021 (2) - dictee Wekelijkse dicteetest 140 RL √

Wekelijkse dicteetest 140 RL [elke zondag]

Welk van de 3 antwoorden is juist?

Oplossingen: hieronder!

Bron: Oefendictee (oud) 640

1. Heeft dat …..……. een ………...?

a. mama’s kindje                          oedipuscomplex

b. mama’s-kindje                         oedipuscomplex

c. mama’s kindje                         oedipoescomplex

2. Die …..……. is altijd modo ………… gekleed.

a. fashionvictim                              prescripto

b. fashion victim                            prescripto

c. fashionvictim                             praescripto

3. ………... is gezuiverd ………....

a. Dunsap                         ruw sap

b. Dunsap                        ruwsap

c. Dun sap                       ruw sap

4. Ik geef mijn ………………. een ………... voor haar verjaardag.

a. moedertje uit duizenden       moedertje van duizenden

b. moedertje-uit-duizenden      moedertje-van-duizenden

c. moedertje uit duizenden       moedertje-van-duizenden

5. Een ………... is een ………… (gat in bodem).

a. mofette                                  fumarole

b. moffette                                fumarolle

c. moffette                                fumarole

6. Zou je een ………… als ………. willen hebben?

a. monsieur Prudhomme                   prudhomme

b. Monsieur Prudhomme                  prudhomme

c. monsieur Prudhomme                  prud’homme

7. Juweeltje voor dicteeërs: ………...

a. fischer-tropschsynthese

b. fischer tropschsynthese

c. fischer-tropssynthese

 

8. De ……….. is de ………....

a. ww-draad                       whitwhortschroefdraad

b. WW-draad                     whitworthschroefdraad

c. ww-draad                       whithwhorthschroefdraad

9. Smaakt ..…….. wel bij ………. (een visgerecht)?

a. morneesaus                          mokweka

b. morneesaus                          moqueca

c. mornaysaus                          moqueca

10. ………. is de ………...

a. kille kobus                         Knekelpiet

b. Kille Kobus                       Knekelpiet

c. Kille kobus                        knekelpiet

Oplossingen [140]: zie hieronder.

--------------------------------------------------------------------

Oplossingen [140]

1b 2c 3b 4c 5a 6c 7a 8b 9c 10b 

 

Contact: leentfaarrein@gmail.com

2090 Dictee zondag 07-02-2021 (1) dictee Dictee van de dag (112) √

Dictee – dictees [2090]

Oefendictee 745 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (112)

1. Wie zou er een salomonsoordeel kunnen uitspreken en daarmee die gordiaanse knoop doorhakken? Waar is die groene groeneaanslagverwijderaar? Wij gaan samenwonen en morgen samen fietsen en daarna samenkooien. Die Samiërs [Samos] hebben een samoswijnhandel. Er waren veel Samnieten [Samnium, streek Italië] en Samoanen [Samoa, Polynesië]. Een samoerai [lid Japanse krijgsadel] draagt een kabuto [oe – samoeraihelm] en vecht met een katana [samoeraizwaard]. Een keulenaar is een samoreus [schip]. De Pragmatieke Sanctie was een besluit van keizer Karel VI [erfopvolging naar enige dochter Maria Theresia]. Sanda is hetzelfde als sanshou [ah au] (Chinese vecht- en zelfverdedigingssport waarbij je zonder wapens vecht, een moderne vorm van wushu – oe). De bediende van Don Quichot was Sancho Panza. De sanatio in radice repareert [r.-k.] een ongeldig huwelijk. Zijn tijd met futiliteiten verdoen is s'amuser à la moutarde. Op Soenda, het Sandelhouteiland, vind je sandelhoutpaarden (sandalwoods). In het Oudindisch kom je de sandhi [ah] wel tegen [potlepel --- > pollepel]. Wat zijn sandows [sèhn-doos]? Antwoord: zekere oefentoestellen ter versterking van de spieren! Ze weende sans relâche (zonder ophouden) en had een tache de beauté [schoonheidsvlek(je)].

2. Het oud-Chinees porselein heeft vaak als kleur sang-de-boeuf [dieprood, bnw. + znw.]. Die san mazzo's (flestomaten) hebben weinig pitjes. De ontmoeting was sans cérémonie (sans façon – ongedwongen). Ze moeten sans dot [oh], zonder omwegen, op hun doel afgaan. Sans gêne is ongegeneerd, gêneloos. Eén sans-papiers, twee sans-papiers [illegale vreemdeling]. Een havenot, habenichts, leeft sans le sou [zonder een stuiver, niets bezittend]. La mort sans phrase is bij een wetsvoorstel wel erg triest voor de indiener [volstrekte verwerping]. Op Sao Tomé en Principe wonen Santomezen. Sapere aude: heb de moed om verstandig te zijn. Opzoekvraag: waarom wordt de dichteres Clémence Isaure de Sappho van Toulouse genoemd? Zij was de grootste lyrische dichteres uit de oudheid, die zich te Mytilene vestigde en zich daar omringde met meisjes die zij onderwijs gaf in de dichtkunst en muziek. Sapropeel is rottingsslik. De SAR is de Saudische (Saoedische) riyal. Waarvoor gebruik je saracenenzalf (syfilis, het is kwikzalf)? Schrijven we 'sardineblikje' of 'sardienenblikje' (beide)? Het sardonyx is een edelgesteente. De sartor resartus [de opgelapte kleermaker] is de mens [blijft dezelfde bij wisselende mode].

3. De Sasaks [islamitische bewoner van Lombok] varen vaak met de sasak [veerpont] over. Een sater of satyr is een halfgod. Bij de Satisfactie van Amsterdam erkende deze stad het gezag van de Staten van Holland. Kappen, sat est (het is genoeg)! Dat gaf ons een saturnisch [gelukkig] gevoel. Met satyriasis wordt donjuanisme [vrouwenverleider] aangeduid. Wat doet een satkiller (satellieten vernietigen, het is een raket)? Uit Curaçao afkomstige olienoten worden curasausjes genoemd. Een rare sausneger (niet meer in VD) heette naar Curaçao. Wil je een glaasje sauternes [geen s uitspreken – zelfde mv. – uit Sauternes, Gironde]? Of een paar sauvignonnetjes [witte wijn]? Beschrijf het savanna-effect [neiging tot te snelle uithuisplaatsing van kinderen – meisje Savanna, vermoord]. Savooiaarden komen uit de Savoie. Wat bestudeert de scandinavistiek? Laten we het kind bij de naam noemen: scapham scapham dicere [k] (lett. een boot een boot noemen). Een scapin [skaa-pèhn – intrigant] maakt zijn meester tot knecht. Hij is SCEN-arts (steun en consultatie bij euthanasie in Nederland), maar maakt geen scans. Curcumine (E100, = turmeric) komt uit de geelwortel. Noorwegen en Zweden vormen tezamen het Scandinavische Schiereiland. De scheuchzeriafamilie is een familie van moerasplanten (met de veenbloembies) (Scheuchzeriaceae)

4. De amazones vreesden Big Sister en de bigsistermaatschappij [niet in wdb.]. De nieuwe gemeente Borsele mocht wettelijk niet dezelfde naam dragen als de kern Borssele [met kerncentrale]. De Bijbelse figuur Samson was de Joodse Hercules. Wie weet er nog wat de Rota [rechtscollege Heilige Stoel, hof van beroep] is? Voor de schaal van Themis moet je bij internet te rade gaan [ook in VD: schaal van gerechtigheid]. Wil je een schaapmannetje [borreltje]? In het stoomwezen kennen ze de schaar van Stephenson [koppelaar van de stangen van twee excentrieken]. Een terza rima heeft als rijmschema 'aba bcb cdc' (zoals in Dantes Divina Commedia – Goddelijke Komedie). Hij liep schaloos rond, tot zijn scha [geen ^] en schande. Die mesalliance was een fama clamosa (schandaaltje). De Faeröer worden ook de Schapeneilanden genoemd. Die croesus [superrijke] was nog jaloers op de schatten van Croesus [koning van Libië] ook. En hij was al schat- en schatrijk, schathemel(tje)rijk. Een schebek [ee èh] is een Middellandse Zeezeilvaartuig. Schedellozen [afdeling van de gewervelde dieren] hebben wel een chorda [weefselstreng evenwijdig aan het ruggenmerg].

5. Scheeliet is een zeker mineraal. Dat is geen recht- maar een scheefhoek. Die echtelieden gaan scheên. Wel scheep gaan en geen scheeps verstaan? Het scheepje van Sint-Petrus [r.-k. kerk] ligt nogal onder vuur. Op het zuidelijk halfrond kun je gerust op het Kompas [Pyxis] of op het Scheepskompas [sterrenbeeld, zelfde] varen. Scheepsspek kun je eten, scheepspek [pek, gedistilleerde teer] liever niet. Het scheermes van Ockham wordt ook Ockham's razor genoemd [wezensbegrippen moeten niet onnodig vermeerderd worden]. In Europa is de scheiding tussen Noord en Zuid nu heel pregnant. De scheiding tussen Kerk en Staat is absoluut een feit. Een scheitrechter is er voor twee vloeistoffen [om die te scheiden], een scheidsrechter o.a. voor een sportwedstrijd. Bij de Scheldegotiek gebruikte men Doornikse steen [blauwzwarte kalksteen die zilvergrijs verweert]. Een scheldejol heeft een houarituig [oe] (gaffel bijna of geheel verticaal).

6. Een van de twee uitlopers van de Rode Zee is de Schelfzee. Een picareske roman gaat over een schelm (schelmen). Conchiglie [uitspraak!] is schelpjespasta en conchyliologie is schelpenkunde. Crepusculair [schemeractief] ligt tussen dag- [diurnaal] en nachtactief [nocturnaal] in. Eerst koffiezetten, dan koffie schenken door de koffieschenker. Hij is schepen van Cultuur. De Schepenwet regelt o.a. de Raad voor de Scheepvaart [en het schepenbesluit werkt dat als KB = koninklijk besluit (GB) – VD: fout: K… B… – verder uit] Wat is de heer der schepping [de man] zonder de kroon der schepping [de vrouw]? Hoe werkt een ostracisme (schervengericht)? Het proces tegen Van der Lubbe (M. van der Lubbe – Rijksdaggebouw 1933) was een schertsproces. Wat houdt de Scheurwet in? Scheuren, van graslanden. Hé, Scheveningen (wil je seks)? Een scheveninger geeft geen tweede rondje [bij weer verliezen, vergelijk de gevangenis aldaar: hij heeft er al in gezeten]. Zullen we een schiedammer (in Vlaanderen ook: schiedam) drinken? En voor wie is dat schiedammertje (rotterdammertje, amsterdammertje) bestemd? Een peneplain [ee èh] is een schiervlakte. De schildklier scheidt thyroxine af. Thyreoïditis is schildklierontsteking. Een schotel-op-steeltje is een schotelkluifzwam.

7. Na het rolletje vol geschoten te hebben, zou hij fluks volschieten [plotseling van emoties vervuld raken]. Is low care, medium care en intensive care (ic) niet gewoon ziekenhuiszorg? Trouwens, nog even gezocht op '*care*': absens carens (de afwezige telt niet mee), bancarella (koeltafel), cardiocare (voor hartpatiënten), let wel: care [zorg] is geen cure [genezing], carentie- of carenztijd (en carenzdag – wachttijd, bijv. bij uitkering), caresseren (liefkozen, strelen), caret (weglatingsdakje, ^, accent circonflexe), carezza (geslachtsgemeenschap zonder ejaculatie), coronary care (hartbewaking als zorg), customer care (klantenondersteuning), high care (iets minder dan 'intensive', ic), in aere aedificare (luchtkastelen bouwen), in logicam peccare (tegen de logica zondigen), macarena (Spaanse solodans), Mascarenisch (als op de Mascarenen – een eilandengroep in de Indische Oceaan), mascaret (plotseling sterk oplopende vloed in riviermondingen) en narcoticarechercheur.

8. Verder: scareware (zoals hoaxen: onterechte viruswaarschuwingen), tender loving care (liefderijke en toegewijde verzorging, bv. van baby's), vicares (vrouwelijke vicaris) en who cares? (uitroep ter aanduiding dat niemand zich interesseert voor wat ergens gebeurt). Het waren toffe jongens en ze wensten elkaar 'mazzeltof' [Joodse gelukwens]. Take it or leave it: graag of helemaal niet, à prendre ou à laisser. Ik blijf het een raar fenomeen vinden, die takehometentamens. Wist je trouwens dat een jantje-van-leiden genoemd is naar Jan Beukelszoon van Leiden, hoofd van de wederdopers, die in de 16e eeuw bekendstond als een mooiprater? Wat hebben Schild en Schilder (met kapitaal!) gemeen (beide zijn sterrenbeeld)? Met OPS (organisch psychosyndroom) heb je de schildersziekte.

9. Duidelijke uitleg: een schillerhemd is er een met schillerkraag [liggende, van voren open kraag]? Hoeveel schilling [ATS, tot 2002 – Austria, Oostenrijk] was toen een shilling [1/20 van een pond stirling] waard? Met onychomycose heb je een schimmelnagel. Hij reedt [reden, reder, rederij] mee aan dat schip. Een cheiloschisis is een hazenlip. Schistosomiasis is een synoniem van bilharzia(sis) [tropische infectieziekte]. Cyclothymie of -frenie is een manisch-depressieve psychose. Een schlager is een smartlap, schlamm is kolenslik, een schlemiel is een Bargoense pechvogel, schluss is: afgelopen, uit, het schmallenbergvirus iets bij runderen en schapen, schmalz sentimentele muziek, een schmiere een rondtrekkende troep toneelspelers van lage(re) klasse, schmink make-up, een schnabbel een snabbel [GB/VD: bijbaantje], schnaps jenever, een schnauzer een hond, schneidig scherp en afgebeten, een schnitzel een lapje vlees [en snitsel = pijpen van kinabast], een snorkel een snuiver [VD ook: schnorkel] en een schnorrer een bedelaar [en een snorrer een illegale taxichauffeur].

10. Een schoelje is een fielt. Schoensmeer heet ook cirage.
Slofje-onder (of slofke jagen), is dat leuk [(kinder)spel]? De schokkers [klein vissersvaartuig] komen oorspronkelijk uit Schokland [en de tukkers uit Twente]. Schokproef is shockproof. Schon da gewesen: altijd al geweest. Een schöne Seele is een persoon met een gevoelige inborst. Een schöngeist is een estheet. Schoperen of scoperen is vlamspuiten. Mijn tante is Schorpioen [mijn opa Tweelingen en mijn oom Maagd]. Een ufootje [ufo] is een vliegende schotel. Wat wordt er nu eigenlijk met Schortel- of Schorselwoensdag opgeschort [woensdag voor Pasen, de klokken werden niet meer geluid]? Een
kant-en-klaarmaaltijd is geschoteld en gelepeld [uitdrukking]. Je zult maar voor schoppevuiltje [voetveeg, niet in tel] thuisliggen [in de kost zijn].

 

2089 Dictee zaterdag 06-02-2021 (1) dictee Dictee van de dag (111) √

Dictee – dictees [2089]

Oefendictee 746 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (111)

1. De Schotse drie is de schottisch of écossaise [dans]. Hij deed het met een schouderophalen af. Ik heb een schouwburgabonnement bij de Koninklijke Schouwburg in Den Haag. Scrapie is de schraapziekte [schapen, vergelijk gekkekoeienziekte]. Jullie zullen wel schriebes (honger) hebben. Die man is erg Schriftvast [Bijbelvast]. Die schrijver lijdt aan mogigrafie (schrijfkramp), niet aan een writer's block (schrijversblok). Wie zweert er nog bij de schrijfwijze van De Vries en Te Winkel? Inderdaad: Gezelle heeft Het schrijverke gedicht. De schrikgodin is Erinys. De kwantummechanica berust op de schrödingervergelijking en de onzekerheidsrelatie van Heisenberg. Een vijzelpomp berust op de schroef van Archimedes. Een schroodijzer is een schrooi-ijzer. Dat dier heeft een schubachtige, écaillé, squameuze huid. Met schubhuid heb je ichtyosis. Hij schuddebuikt [de buik doen schudden van het lachen] van het schuddebollen [het hoofd gedurig heen en weer bewegen, schudden] van de buurman.

2. Schudverlamming heet ook parkinson. Met '*maltezer*': maltezer(hond) (= Maltezer leeuwtje), Maltezer (inwoner, Maltees), Maltezer (bnw.), Maltezer kruis (johannieterkruis), Maltezer ridder (johannieter) en Maltezer appel, bichon (soort maltezer – de hond) en boomer (kruising chihuahua en maltezer). Met '*bakkebaard*': elvisbakkebaard, favoris [faa-voo-rie] (mv., bakkebaarden), koteletten (schertsend, bakkebaarden), ook: neukteugels of tochtlatten.
Onze-Lieve-Vrouwhalfoogst is Maria-Tenhemelopneming. Dat speltveld wordt morgen geoogst. Wat zijn dat nou weer: anbi's [in NL: algemeen nut beogende instelling] en sbbi's [in NL: sociaal belang behartigende instelling]? Trouwens, op '*bi': babi (varkensvlees), bambi (jong hertje), BBI (tweemaal, België – Belgische biotische index, rivierwater en Bijzondere Belastinginspectie), bi (Burundi op internet – landcode BI – of biseksueel), Bi (bismut), BI (businessintelligence), bibi
(Belgisch-Nederlands: ik), birambi (blimbing) en ebi (extra beveiligde inrichting).

3. Verder: biribi (kansspel), (eco)combi, dyumbi (dwaalgeest), fayalobi (sierheester, Ixia), FBI, Galibi (indianentaal), habibi (schat), hebi (als last ervaren onhebbelijkheid), historia morbi (ziektegeschiedenis), hodie mihi, cras tibi (heden ik, morgen gij), holebi (verzamelnaam voor homoseksuelen, lesbiennes en biseksuelen), koolrabi, lesbi (znw., bnw.), marabi (Afrikaanse muziekstijl), mobi (mobiele telefoon), nabi (profeet van Allah), nihil conscire sibi (ook: nil conscire sibi): zich van geen kwaad bewust zijn, obi (Japanse gordel), rabbi (joodse godsdienstleraar), renminbi (munteenheid van China, vergelijk: yuan), urbi et orbi (pauszegen), vbi (vrijgestelde beleggingsinstelling), wahabi (wahabiet: aanhanger van een orthodoxe stroming binnen de islam) en wasabi (Japanse hete groene mierikswortelpasta).

4. Het was allemaal niet zo bie, scilicet [te weten, namelijk]: bijzonder. De kinderen gaan zo meteen schuilee (schuilei, schuilevinkje) spelen. Hoe zat het ook alweer met de stalactieten [c –lucht] en stalagmieten [g – grond]? Je moet daar schuinlinks afslaan. Dit is van foam [schuimrubber] gemaakt. Een barquette is een bakje, schuitje [voor ragout]. Hoeveel boeken over schuld en boete ken je? Nou, eigenlijk alleen Schuld en boete van F. Dostojewski. Die schuldenaren hebben een grote schuldenberg. Mea culpa: ik erken mijn schuld (ook: mea maxima culpa: mijn grote schuld – vooral r.-k.). Bij schuldvernieuwing vindt een zekere indeplaatsstelling plaats. Kan die schunnelap (schunnige vent) niet zonder schund (sjoent – prikkellectuur)? Hij is een canailleuze [gemeen, liederlijk] schurk. De belangen van binnenschippers worden gediend door Schuttevaer [vereniging belangen schippers]. Dat schutsel (schutting, heining) beschermt het schudsel (wat door schudden afgescheiden is). Wat zegt de Schutterijwet over de schutter(s)koning [GB: alleen met tussen-s]? Niets! Hij is een schwadronneur [opschepper] pur sang. Vergeet het: Schwamm drüber [zand erover]. Filosofie is de scientia scientiarum [de wetenschap der wetenschappen].

5. Met zicht op Scylla en Charybdis zagen we de scilla's [geslacht van lelieachtige bolgewassen] groeien. De afkorting S.C.J. staat voor Sacro Corde Jesu (achter de naam s.c.j.). Een scooper is er voor grondverzet. Er waren veel scorbutieke [met scheurbuik] galeislaven. 'Scoreloos' is een raar woord: een 0-0-score is toch ook een score? Scrabbelen is scrabble spelen. Lord Robert Baden-Powell, die ken je toch wel (van horen zeggen)? Padvinderij, scouting. Een scramasax was een zeker zwaard. Leuk, zo'n screwballcomedy [ouderwetse komische film met excentrieke personages en onwaarschijnlijke, lachwekkende verwikkelingen]. Wat is een SD-card [Eng.: secure digital card], en wat een SDRAM [synchronous dynamic random access memory, bepaalde geheugenchip]? In tien seconden (s) sec liep hij de honderd meter [100 m]. Wat is er nu aan secondlifen (SL, Second Life spelen)? Veel sebum [huidsmeer] leidt tot seborroe (eu – een seborroïsch eczeem – overmatige talkafscheiding). Naast de freschi (fresco's – op verse laag kalk) hingen ook nog secchi (secco's – op droge ondergrond). Het Second Empire is het Tweede Keizerrijk (van Napoleon III).

6. In het begin der negentiende eeuw had je nog Secretarissen van Staat [hoge staatsambtenaren van ministeriële rang]. Dat weet eenieder: het is een secret de Polichinelle, een publiek geheim. De secunda Petri (altera pars Petri) is het verstand en heeft niets met de Bijbelse Petrus van doen [Franse humanist Petrus Ramus]. Secundis (temporibus) dubiisque rectus: in voorspoedige en in onzekere tijden standvastig. Secundum artem is lege artes [volgens de regelen der kunst]. Opzoekitems: secundum genera [volgens de soorten], secundum legem [volgens de wet], secundum naturam [naar de natuur], secundum ordinem [op zijn beurt], secundum regulam [volgens de regel], secundum usum [volgens gebruik] en secundum veritatem [naar waarheid]. De kortste afkorting van sedecimo is 16^o (ook: 16^mo) [see-dee-sie-moo]. Sedertdien is hij spoorloos. De i-grec is de ypsilon. De bevolking van Saint Vincent en de Grenadines spreekt een soort van creools-Engels. Ik vind dat laatste raar geschreven (C?). Of is het net zoiets als Yankee-Engels [vroeger: ? Het creools is een creooltaal.

7. Trouwens, met 'creool*': angisa (hoofddoek creools-Surinaamse vrouwen), creolistiek, dogla (persoon van gemengd
creools-Hindoestaanse afkomst), gaucho (nomadische veehoeder, uit het creools), kaseko (traditionele creools-Surinaamse dansmuziek), kawina (idem), koto(misi) (creoolse vrouwendracht), mambo (Cubaanse gezelschapsdans), ratafia (fijne likeur), Sranan(g)(tongo) (Surinaams, takitaki), taffia (soort van rum), voodoo [oe] (rituele magie, ontleend aan creools-Frans – C?), zouk (dansmuziek bestaande uit een creoolse mix van Afrikaanse gitaarstijlen, Caraïbische pop en Amerikaanse funk) en zydeco [zaaj-duh-koo](volksmuziek van Franstalige Amerikanen langs de Mississippi, sterk geïnspireerd door de Amerikaanse blues en de Franse musettemuziek). Een
sede-vacantist is sede vacante (erkent de zittende paus niet – dat is dus zonder echte sedisvacatie = echt vacant zijn).

8. Schijf je 'sedile' [see-die-luh] (mv.: sedilia – in een balustrade of muur ingebouwde zitplaats in het koor van een kerk) met een cedille? Nee, dus. In Antwerpen en in de Kempen savoureerden ze seef (seve, witbier). Het (de) seersucker [lijkt op crêpe] is vaak blauw-wit gestreept. Wie denkt er bij sacherijnig aan segrijn [zeker leer, ook: chagrijn!] en wie bij chagrijnig aan een sjacherjood [sjacheraar, scheldwoord]? Het rijmschema van een stanza of seguidilla is aba bab cc. Feyenoord won stans pede in uno: zonder enige inspanning, met het grootste gemak. De segwaytocht [k] eindigde op de SEH [Spoedeisende Hulp] met sehnsucht [nostalgische melancholie] naar de rolschaats. Hij heeft een seigneuriaal voorkomen, hij is het heertje. Een rasegoïst is se ipse amans sine rivali: iemand die van zichzelf houdt, zonder rivaal. Verblijfskosten worden ook wel séjour genoemd. De morselamp hebben we aan Morse te danken, de morsebel [meisje dat morst bij het eten] niet. De Sejm [seem] is de Poolse volksvertegenwoordiging. Een seksbom [kan niet ontploffen] heeft veel sexappeal. De seksextensie is xxx.

9. Heb je vaker van die sekscapadeneigingen [buitenechtelijk seksueel avontuur = slippertje]? Haal dat maar uit de seksshop en breng meteen sekt [Duitse mousserende wijn] mee. Het (de) sela is een rustpunt in de Psalmen. Hij blonk uit in sekte-ijver. Rijkdom moet natuurlijk geen selbstzweck [doel in zichzelf] worden. Welke zijn de s-elementen [eerste en tweede groep van het periodiek systeem der elementen]? Hij is een selfmade man, thans selenaut [maanvaarder] en op weg naar Selene [godin van de maan]. Een sembah is een gebaar van aanbiddende verering met plat tegen elkaar gelegde handen naar het nijgende voorhoofd. Semel et simul: in één keer en alles tegelijk. Semel pro semper: voor eens en voor al. Wat is een semicolon [puntkomma, kommapunt]? Dit keer zullen we sémillon [witte wijn] drinken bij de vis. Een semorschoen is een (semi)orthopedische schoen. Keizers van het Heilige Roomse Rijk heetten semper Augustus (962-1805). Semper eadem: altijd dezelfde. Semper et ubique: altijd en overal. Een semiet stamt van Sem af, een Semiet is een Jood.

10. Een semitist bestudeert de Semitische talen. Zoek maar op: semper fidelis [altijd getrouw], semper idem [zichzelf altijd gelijk], semper laborans [altijd aan het werk], semper paratus [steeds bereid], semper paratus pro justitia [altijd paraat voor de gerechtigheid], semper, ubique et ab omnibus [altijd, overal en door allen (toegepast op de geloofsstellingen van de rooms-katholieke kerk)], semper virens (altijdgroen), sempre agendo (Italiaans – altijd bezig) en sempre crescendo (ook: semper crescendo – muziek: steeds in sterkte toenemend, aanzwellend). In België heb je Kamer en de Senaat. Het stadsbestuur van Rome was democratisch: S.P.Q.R., Senatus Populusque Romanus. Hij is senior adviseur [bnw.] bij dat bedrijf, maar overweegt om seniorstarter [znw.] te worden. Bij de Japanse vechtsporten kent men senseis [aanspreekvorm leraar]. In haar geval was er zeker sprake van sense of urgency [gevoel dat er nodig iets moet gebeuren om een dringend probleem op te lossen e.d.].