Dictee – dictees [1993]
Oefendictee 819 OUD, geheel herzien naar situatie 2020
Dictee van de dag (38)
1.
Zo'n bodebaan is gewoon een
beambtenbaan. Van de balletbarre
[bahr (baar)] gingen ze meteen door naar
de cafébar. Toen het bathmetaal [baht]
afgeleverd was, gingen de vrouwen batikken
en de kinderen punniken. Zijn beeltenis
was in de beeldenaar verwerkt. Kom in
het bedsteetje, mijn liefste. Ze kreeg het op een presenteerblaadje,
op een kabaret, aangeboden. Daar zouden
ze hemel en aarde voor willen bewegen: caelum
et terras miscere [k].
De camelot (straatventer) leurde met
kamelot [zeker weefsel]. Rapaille is
canailleus [gemeen] canaille [gepeupel].
Ze was nog een candide (argeloos, onschuldig)
bakvis. Let erop dat 'cañon' [kahn-john]
(canyon – [kèhn-juhn])
niet na 'canon' komt in VD maar na canzonetta [kleine
canzone]! Een kanunnik vervult
een canonicaat. Het H.R.R.
(Heilige
Roomse
Rijk)
is het S.R.I. (Sacri
Romani
Imperii).
De restauratie van de catacombenschildering
is aanstaande. Bij mij staat 'C&A'tje'
(& genegeerd)
in VD tussen 'cathine' [alkaloïde
in qat met
een stimulerend effect] en
'CAT-scan'
[computerized
axial
tomographic].
2.
Het werd achteraf duidelijk waar de generaals mee bezig waren: ze
bereidden een coupje (ook:
couptje [uitspraak!])
voor. Cave canem: pas op voor de hond! We hebben consensus bereikt
over de census (cijns, belasting). De
CFA is de Communauté
Financière Africaine,
de Afrikaanse Financiële Gemeenschap. Die reguleert de CFA-frank en
is het overkoepelende orgaan voor de CFA-frank-Centraal (CFA-frank
BEAC,
Banque des
États de l'Afrique
Centrale
(Bank van de
Midden-Afrikaanse Staten):
Centraal-Afrikaanse Republiek,
Congo-Brazzaville, Equatoriaal-Guinea,
Gabon, Kameroen en Tsjaad) en de CFA-frank-West (CFA-frank
BCEAO,
Banque
Centrale
des États
de l'Afrique
Occidentale
(Centrale Bank van de West-Afrikaanse
Staten): Benin, Burkina Faso,
Guinee-Bissau, Ivoorkust, Mali, Niger, Senegal en Togo). Een
mondvol, mag je wel zeggen.
3.
Een chanson de geste is een Oudfrans [taal]
heldendicht. Een chapeau claque is een gibus (klaphoed).
Wil je montagne russe [vanillevla met
puddingbiscuits] of charlotte-russe [roomijspudding]?
De chiasmenstructuur wordt niet veel
gebruikt [kruisstelling, een stijlfiguur].
Hoe zou je de chicagoblues omschrijven? Een bbb-training
is een training voor buik, billen
en benen. En een bbb-voorziening
is een
bed-bad-broodvoorziening.
Ik dacht ook nog aan B&B, bed
and breakfast (logies
en ontbijt bij particulieren). Deze gevangene zit in cel O
[geen idee meer ...]. Hij heeft
duidelijk een sociaalpsychologische achtergrond. Het meervoud van
[znw.] 'bel-esprit' [thuis
in lit(t)eratuur
en kunst] is 'beaux-esprits'. De BM-klasse
(bergumermeerklasse)
is genoemd naar het Bergumer Meer
(VD). Het kleine Beiram (Bairam)
is het Suikerfeest (Ied-al-Fitr – afsluiting
ramadan), het grote Beiram is het Offerfeest [afsluiting
pelgrimstocht naar Mekka]. De CHU
was de Christelijk-historische
Unie. De gangbare taal
aldaar was Tamazight (Tifinagh is
Berberschrift).
4.
De cier is een soort plectrum voor de citer. Heb jij ook al last van
moussejes (moussetjes – uitspraak,
GB), muscae
volitantes, mouches volantes? De CJD is
de Creutzfeldt-Jakob
disease (GB:
creutzfeldt-jakobsyndroom
– CJ,
lijkt op BSE,
GB: boviene
spongiforme
encefalopathie,
VD ook: gekkekoeienziekte). In Noord-Afrika kun je heerlijk
chakchouka (groenteomelet) eten en ook
de shakshuka (is hetzelfde!) is niet te
versmaden. Een choliambe is een hinkjambe. Alle toetsen samen vormen
het klavier, de claviatuur [toetsenbord].
Wie aan tai chi doet, is aan het tai-chiën: ik tai-chi, jij
tai-chiet, ik tai-chiede, jij hebt getai-chied. De cluniacenzers
domiciliëren in Cluny. Exporteren de
Cocoseilanden (met kokospalm in de vlag)
veel kokos (handelsnaam: coir [koh-juhr])?
De Code Civil is gelijk aan de Code Napoléon [Frans
Burgerlijk Wetboek van 1804, van 1810-1838 ook in Nederland].
De codex argenteus [zilveren codex] is
het enige handschrift van Wulfila's Gotische Bijbelvertaling.
Coërcitie is dwang.
5. Een samenloop van omstandigheden is een coïncidentie. Een cigarillo is een kleine sigaar. Hij schoot in een Franse colère [plotseling razend worden]. We spraken via een collectcallverbinding [collect call: de opgebelde betaalt – bo – betaling opgeroepene, bo-gesprek]. Alles over '*coli*', beperkt tot de bacterie: colibacil, colibacterie, colitis (ulcerosa – chronisch, darm, zweervorming), E. coli, E. colibacterie, enterocolitis, poepbacterie, IBD: inflammatory bowel disease, inflammatoire darmziekte, zoals colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn (kortweg: crohn), EHEC(-bacterie), enterohemorragische E. coli (bacterie die besmettelijke dikkedarmontsteking met bloederige diarree kan veroorzaken) en darmontsteking. Neventreffers: broccoli [groene Italiaanse bloemkool], cognacolie [voor kunstcognac], scoliose [zijwaartse verkromming van de wervelkolom, antoniem: kyfose], acoliet [misdienaar], H. Colijn (spatie! – topman vroegere ARP), bucolisch [herderlijk, landelijk], Coliseum (Colosseum – groot amfitheater oude Rome), rococoliteratuur (GB ook: tt) en niccoliet (kopernikkel).
6.
Een cocu [bedrogen man, hoorndrager]
geniet van cuckolden (denk aan koekoek –
bedriegen met toestemming en of zelfs met man erbij ...).
Zouden de Beefeaters [Tower, Londen]
vaak biefburgers eten? Toe, doe niet zo bigotterig [kwezelachtig]!
Je moet meer van je af bijten. De verf moet nog afgebeten worden. De
BIAP is de Bond
van Internationale Autoparasieten
(een biapper is een lifter). Het is
bijdehand als zo'n bijdehandje je bij de hand neemt. Mijn horloge
gaat op de binkert [loopt verkeerd]. Die
collega-econoom is ook mijn collega proximus [naaste
collega]. Cometten is comète spelen. Wat houdt de coming
backservice [bedrijfslasten naar de toekomst
verschuiven] in? Is dat nu een commuin
[ui]
delict [burgerlijk, niet politiek of militair]?
Een compascuum is een koppelweide, meent
[vb.:
Emmer-Compascuum]. De thesaurier
moest een compte-rendu [rekenschap, verslag –
mv. s s +]
overleggen. De tijd moet je zien als continuüm.
Het conto [mv. conti] corrente is
de rekening-courant, het conto (mv.:
conti) a metà is een gezamenlijke, gedeelde rekening. Een
conveyer is een transporteur, een convoyeur is de begeleider van een
konvooi.
7. Ik kijk uit naar die moment(s) suprêmes. Vooraf de warming-up, na afloop de coolingdown. Alles chill? Ja, coewl! De moderne vorm van 'cool' is inderdaad 'coewl'. Die pavlovreactie [onwillekeurige reactie op een stimulus] hadden ze niet verwacht. De coq-à-l'âne [(gedicht met) wartaal] nam die coq au vin [gerecht met kip in wijn] behoorlijk op de hak. Een coquette (znw., = kokette – behaagziek meisje) kan heel koket [behaagziek, ijdel] zijn. Corduaans leer komt uit Córdoba. Die cordon(s) bleus [koks] maken geweldige cordon(s) bleus klaar. Een piston is wel een cornet-à-pistons [koperen blaasinstrument], een cornet [papieren doosje of spuitzakje] niet. Die tennisster behoort tot de top twintig (top 20), zij is een toptwintigspeelster (top 20-speelster). Het coronavirus kan SARS [severe acute respiratory syndrome (besmettelijke, ernstige longziekte)] veroorzaken. We konden putten uit een cornu(a) copiae [hoorn des overvloeds, ook: cornucopia(e)]. Goeie hemel, corpo di bacco [basterdvloek]! Onbegrijpelijk, die cosas de España [ingewikkelde zaken, voor een buitenstaander niet te begrijpen]. In die akte [toneel] vond een coup de théâtre [onvoorziene wending, ommekeer] plaats. Dat vlees mist bite [mondgevoel]. Een tripartite is in België een zekere driepartijenregering.
8. Het journaille trok zijn blocnoteje(s). Chapelure is paneermeel. De magnolia(boom) wordt ook tulpenboom genoemd. Die oude man is aan het atrofiëren [wegkwijnen]. De slachtoffers waren door CO2-inademing geasfyxieerd [stikken door gas]. Kom niet weer aan met die crambe bis cocta (oude kost – crambe recocta, crambe repetita). Dat is plompe kunst, Crassa Minerva. Wij drinken graag een crémantje [mousserende wijn, Frankrijk]. Een cretonnen gordijn is van cretonne [uitspraak mag zonder sjwa – sterk wit linnen] gemaakt. Die overlast is echt een crime [ie]. Hij is veroordeeld wegens crimen [mv. crimina] laesae majestatis [majesteitsschennis, hoogverraad]. Dat kussen is gevuld met crin végétal [vulmiddel van vezels dwergpalm – krijn]. Ze gaven geen acte de présence bij de cérémonie protocolaire. Het muziekblad telde heel wat double croches [1/16 noot]. Die crux interpretum [plaats in een tekst die veel moeilijkheden geeft] blijft een bottleneck. Een sansculotte [lange broek, geen kniebroek – ‘tuh’ niet uitspreken] was echt wel gekleed. Hij heeft een cummetje [examen: cum laude, met lof] gekregen. Een cummerbund (GB ook: cummerband) is een Indiaas kledingstuk. Die verhandeling gaat over India's munt.
9. Goed onthouden: de CFA is de Communauté Financière Africaine. Een sitoloog is een voedingskundige, een cytoloog een celbiologiekenner. Hier nog wat '*noom*': cervixcarcinoom (baarmoederhalskanker), hidradenoom (zweetkliergezwel), janoom (lommerd – ook: Ome Jan), monoom (eenterm), schwannoom (tumor die uitgaat van een zenuwschede, het buisvormige omhulsel van een neuriet) en theonoom (volgens de theonomie = richting binnen het calvinisme die geen onderscheid maakt tussen de zedelijke en de burgerlijke wetten van het Oude Testament, en meent dat ook de laatstgenoemde onveranderlijk in alle tijden gelden). En op '*loog*': anesthesioloog [verdoven], assyrioloog [Assyrië], byzantinoloog [Byzantium] , gynaecoloog [vrouwenarts], hydroloog [water boven op en onder het aardoppervlak], ichtyoloog [viskundige], kremlinoloog [Kremlin], labyrintoloog [labyrint, doolhof in oor!], mytholoog [kenner mythologie], oftalmoloog [oogarts], oneiroloog [ee] [droomuitlegger] en rinoloog [neusarts].
10. Verder: thracoloog [Thracië], thyreoïdoloog [schildklier], ziganoloog [zigeuners], zoöloog [dierkunde] en zytholoog (bierkenner). En eigenlijk verschillen ze niet zoveel: een karyoloog bestudeert celkernen (het hart van de cel) en een cardioloog bestudeert het hart (de kern van een mens). Welke dag- en weekbladen kunnen we opzeggen? Ze reden met een à la Daumont bespannen [met 4, 6 of meer paarden twee aan twee voor elkaar, zonder disselboom, niet van de bok gereden maar door rijders op elk linkerpaard] voiture. Voorbeelden van een defenestratie (algemeen: d – uit het raam gooien) waren de Defenestratie van Praag en die van Leuven. De stotteraar genoot van zijn deli [delicieus] deli [deli(tabak)]. De man uit De Lier had een delier [delirium]. Voor die delta-arm ligt een delta-eiland. Bij demasqué [NL] denk ik aan Démasqué der schoonheid (Menno ter Braak – oorspronkelijke titel van boek).