1680 Dictee vrijdag 13 juni 2019 (6) dictee Voorronde GDNT 2016 meerkeuzevragen √

Dictee - dictees [1680]

Dictee Voorronde GDNT 2016 meerkeuzevragen

Oplossingen in groen staan verderop!

NB Deze Voorronde stond ook al in blogpost [0983]!

1.                                                                   11.
marihuana                                                    gecrashed
mariehuana                                                  gecrashd
marijuana                                                     gecrasht

2.                                                                    12.
kruitnootjes                                                  in koelen bloede
kruidnootjes                                                 in koele bloede
kruidnoodjes                                                in koele bloeden

3.                                                                    13.
bravoure                                                       AIDS
bravoer                                                         aids
bravour                                                         a.i.d.s.

4.                                                                    14.
kassijen                                                       kaassouflétje
kasseien                                                      kaassouflé'tje
casseien                                                      kaassouffleetje

5.                                                                    15.
prairie                                                           pychmee
praerie                                                           pigmee
prairy                                                             pygmee

6.                                                                    16.
met groten vrezen                                       koloniën
met groten vreze                                         kolonnieën
met grote vreze                                           kolonniën

7.                                                                    17.
fluorescerende                                            gebarbecued
fluoricerende                                              gebarbequed
fluoriserende                                               gebarbequet

8.                                                                    18.
corset                                                             medallion
korset                                                             medaljon
korcet                                                             medaillon

9.                                                                    19.
gekanood                                                     ideëen
gekano'd                                                      ideeën
gekanoot                                                      ideën

10.                                                                  20.
bouillon                                                        lipposuktie
boeljon                                                         lipposuctie
bouilion                                                        liposuctie

Voorronde GDNT 2016 meerkeuzevragen – oplossingen in groen met √

1.                                                                   11. 
marihuana √                                                gecrashed
mariehuana                                                  gecrashd
marijuana                                                     gecrasht √

2.                                                                    12.
kruitnootjes                                                  in koelen bloede √ 
kruidnootjes √                                              in koele bloede
kruidnoodjes                                                in koele bloeden

3.                                                                    13. 
bravoure √                                                   AIDS
bravoer                                                         aids √
bravour                                                         a.i.d.s.

4.                                                                    14.
kassijen                                                       kaassouflétje 
kasseien √                                                   kaassouflé'tje
casseien                                                       kaassouffleetje √

5.                                                                    15. 
prairie √                                                        pychmee
praerie                                                           pigmee
prairy                                                            pygmee √

6.                                                                    16.
met groten vrezen                                       koloniën √
met groten vreze                                         kolonnieën 
met grote vreze √                                        kolonniën

7.                                                                    17. 
fluorescerende √                                         gebarbecued √
fluoricerende                                               gebarbequed
fluoriserende                                               gebarbequet

8.                                                                    18.
corset                                                            medallion 
korset √                                                         medaljon
korcet                                                            medaillon √

9.                                                                    19. 
gekanood √                                                  ideëen
gekano'd                                                      ideeën √
gekanoot                                                      ideën

10.                                                                  20. 
bouillon √                                                     lipposuktie
boeljon                                                         lipposuctie
bouilion                                                        liposuctie √
 

1679 Dictee vrijdag 14 juni 2019 (5) dictee Oefendictee oktober 2016 √

Dictee - dictees [1679]

Dictee Oefendictee oktober 2016

1. Zijn ouweheer – alive-and-kicking en still going strong – arriveerde in een à la Daumont bespannen kales [ook: calèche] bij het gedegausste schip, zoals de eclatante roman à clef [sleutelroman] ad (ook: in) usum Delphini [gekuist, gecastigeerd] breedvoerig en -sprakig in non-descripte [onopvallend] vorm in een eclatant excerpt – ook: syllabus of resumé – re-interpreteerde. Hij haalde zijn chabber [kameraad, maat, vent, gabber] op, met wie hij gein [plezier] gedeeld had in de preoorlogsjaren de die in diem [van dag tot dag, in diem] op de Oostinjevaarder.

2. Uit archivalia bleek super- en bereduidelijk dat de majoor-Chinees [hoofd Chinezen ter plaatse] alstoen [toen, destijds] kassie-zes [dood] gegaan is aan een A-ziekte als basedow en niet aan dengue [knokkelkoorts], CF – cystic fibrosis, taaislijmziekte –, het disfunctioneleperceptiesyndroom [DPS], de ziekte van Duchenne [duchenne], fyofyo [magische ziekte in wintigeloof], ehrlichose [via teken overgebracht], gardnerella [een soa – seksueel overdraagbare aandoening] bij zijn vrouw, een hart- en vaatziekte, lassakoorts [infectieziekte uit Nigeria], kala-azar (leishmaniasis, bosyaws, aleppobuil,), ludduvuddu [liefdesverdriet], kazerneziekteverschijnselen [venerische ziekte] of la maladie du siècle [de ziekte van deze eeuw].

3. Bij de Olympische Zomerspelen scoorde de hooggekwalificeerde campionissimo keirin in spe een shot erytropoëtine – epo in de volksmond – en eerdergenoemde werd daaraanvolgend (afkorting: dav.) dan ook gediskwalificeerd, wat volgens de cleanesportpropagandisten aanduidde, dat die geen gouden greep in de olympische prijzenpot mocht doen. Helaas zijn jeu de boules en muay-thaiboksen niet olympisch.

4. De stand-upper bestelde nogal wat bric-à-brac in een
doe-het-zelfwinkel – dus niet in die collega-winkel – om er de horrorcliniclown mee te gaan uithangen. Men bevoorraadde hem valsgaweg met nepantiquiteiten, of nepantiek zo u wilt, zodat zijn dilettantische plan de prullenmand in kon. In een retrospectieve terugblik erkende hij dat de zaak 'clowns' jammer genoeg te veel was opgeblazen. Waarvan akte!

5. In streng gereformeerde kringen gedijt het
normen-en-waardendebat: het zondebesef is daar tot Kunst met een grote K verheven. De Boze, de Satan, heerst als een angry young man en een cacodemon over ons. Als een armezondaar met een armezondaarsgezicht belijden wij onze schuld: mea culpa, mea culpa, mea maxima culpa. Deze laatste passus [zinsnede] is rooms-katholiek en van de Kerk van Rome.

6. Het Start-verdrag wil kernwapens reduceren, net als de hollanditis (Hollandse ziekte). Alle raketten: de antiraketraket, de zijderups- of exocet- en de katjoesjaraket, de langeafstandsraket en de MX-raket, moeten worden uitgebannen. De Sovjet-Unie moest minder MiG's hebben. Het koudeoorlogsdenken moet verlaten worden en vrede zij met ons allen, zoals ook olewesjolem Shimon Peres propagandeerde.

7. Met een welgemeend "salam aleikum" begroette Habib zijn vriend die replyde met "wa-aleikum as-salam". Op dat moment klonk van de minaret van de mesdjid het azan (ook: adhan – oproep tot rituele gebed) van de muezzin onder toeziend oog van de panghoeloe [directeur van een moskee]. Habib verbeidde het vrijdagmiddaggebed, terwijl zijn seculiere chef naar de vrimibo (vrijmibo) ging. Habib had de koran bij zich – de polder-Koran was uit, de Alkoran in.

8. Ik houd van armeeën. Mijn oudooms, beiden oud-militairen, waren sergeant der 1e (eerste) klasse en luitenant-ter-zee buiten dienst (afkorting: b.d.). Ze hebben in phoney wars (ook: een drôle de guerre, geen mv.) gediend en in WO II [wee-oo-twee]: dat was op zich geen ABC-oorlog [ABC-wapens: atomaire, biologische, chemische, vgl. NBC]. Ik vind 'the war to end all wars' een rare uitdrukking. Geef mij maar pacifisme dat streeft naar de pax of treuga Dei. De paxzalvers mag ik niet.

9. Onderwijs lijdt tot vooruitgang: van iederwijs en jenaplanscholen tot Bijbelonderwijs en bama- of bachelor-masterstructuur. Is ckv [NL: culturele en kunstzinnige vorming] een onderdeel van het cpe [centraal praktisch examen]? Moet een docent de didaxologie beheersen? Wat is de effectus civilis [uit een diploma voortvloeiende maatschappelijke bevoegdheid] van een diploma? En wat bedoelen de Vlamingen met ex-cathedraonderwijs [massale hoorcolleges]? In Suriname heb je gloscholen [gloo, NL: glo-scholen – gee-èhl-oo]. De [NL] IB-groep [Informatie Beheer Groep] is opgegaan in de DUO [Dienst Uitvoering Onderwijs]. Wij hebben op de basisschool een ib'er [intern begeleider]. Ik heb het jus docendi [recht om onderwijs te geven] in k en o [kinderverzorging en -opvoeding]. Een witgehandschoende asymptoot [moet jaar overdoen] hoort thuis op de (vroegere) Koninklijke Militaire Academie [KMA] in het Kasteel van Breda. Ook daar hebben ze uhd's [universitair hoofddocent], ud's [universitair docent] en td's [toegevoegd docent].

 
 

1678 Dictee vrijdag 14 juni 2019 (4) dictee Oefendictee Harderwijk met antwoorden √

Dictee - dictees [1678] 

Oefendictee Harderwijk met antwoorden

De opgaven staan in blogpost [1677]!

De groene antwoorden zijn correct.

1. Citroën slaagde erin om tussen 1948 en 1990 vier miljoen ….. te slijten. 
a) 2cv'tjes of 2pk'tjes...NB VD heeft ten onrechte 2CV, GB: 2cv!

b) 2cv'tjes of 2PK'tjes

c) 2CV'tjes of 2PK'tjes

2. De ….. kwam in zwang onder Amerikaanse truckers in de jaren 50 van de 20e eeuw.

a) 27mc-band

b) 27MC-band - is juist!!!

c) 27 MC-band (VD) NB is onjuist, moet volgens de regels b zijn, vgl. 30km-zone.

NB 2020: nu inderdaad 27MV-band!

3. Binnen 5 km van de ….. bevinden zich 2 unieke banen waar je kunt ….. op topniveau.

a) b&b             bmx'en

b) B&B           bmx'en

c) B&B           BMX’en

4. Op ….. mag je je ontdoen van dat stijve maat- of mantelpak en mag je kiezen voor comfortabele informele kleding.

a) casual friday

b) casual Friday

c) Casual Friday

5. We kunnen ook het niveau van de huidige …..     …..

a) cricketers              opcricken

b) cricketers              opkrikken

c) cricketters             opkrikken

6. In het ….. viel de n in sommige posities weg. Overblijfselen van deze klankinnovatie zijn ….. als het Engelse goose (tegenover gans) en IJmuiden (tegenover Dendermonde).

a) Noordzeegermaans                   ingveonismen

b) Noordzee-Germaans                 ingveonismen

c) Noordzee-Germaans                 ingweonismen

7. Honderden verwaarloosde straten in Rotterdam zijn inmiddels op initiatief van hun bewoners …..

a) opgesomerd

b) opgezomerd

c) opgezoomerd

8. Een hardnekkig misverstand is dat de Biesbosch door de ….. in één nacht is ontstaan.

a) Sint-Elisabethsvloed

b) Sint-Elisabetsvloed

c) Sint-Elizabethsvloed

9. Sommige advocaten werken nog steeds op basis van ….. en verwachten ook nog dat je voor hun (ondermaatse) prestaties ….. betaalt.

a) uurtje-factuurtje               handje-contantje

b) uurtje-factuurtje               handje contantje

c) uurtje factuurtje               handje-contantje

10. Na de mislukte veldtocht naar Rusland, een militaire ….., vonden de overlevenden Napoleon niet meer zo’n …..

a) reuzeflater           reuzekerel

b) reuzenflater         reuzekerel

c) reuzenflater         reuzenkerel

11. In de vlag van Quebec staan vier witte …..

a) fleurs de lis

b) fleurs-de-lis

c) fleurs-de-lys

12. Wie goed geleefd had, ging naar de …..

a) Elyseese velden

b) Elysese velden

c) Elyzeese velden

13. De rijinstructeur werd de laan ….. omdat hij bijna een leerling de dood had …..

a) uitgestuurd                      in gejaagd

b) uit gestuurd                     ingejaagd

c) uit gestuurd                      in gejaagd

14. Ik verbleef met mijn ….. vriendin een weekje aan de Italiaanse …..

a) Sienese                Riviera

b) Siënese                Rivièra

c) Siënnese              Rivièra

15. Bij kinderen met het ….. vernieuwen lichaamscellen zich niet normaal, wat leidt tot vroegtijdige veroudering.

a) cocainesyndroom

b) cockaynesyndroom

c) cockaynsyndroom

16. De befaamde ….. – naast de pil ook een condoom gebruiken – heeft geleid tot de laagste percentages tienerzwangerschappen.

a) doubledutchmethode

b) double-Dutchmethode

c) double Dutchmethode

17. Als de follikel rijp is – hij heet nu ….. – knapt ze open en komt de eicel vrij.

a) graaffse follikel

b) graafse follikel

c) Graafse follikel

18. De gluten ….. ernstige darmklachten.

a) veroorzaakte, maar niet veroorzaakten

b) veroorzaakten, maar niet veroorzaakte

c) veroorzaakte of veroorzaakten

19. In Nederland wordt een bedrag tot 20.000 euro per ….. gezien als kosteneffectief voor een preventieve medische behandeling.

a) qaly

b) QALY

c) qualy

20. Onderzoek wees uit dat een ….. nemen om de concentratie te verbeteren alleen werkt bij impulsieve studenten.

a) ritalinetje

b) ritalinnetje

c) Ritalinnetje

 
 

 

1677 Dictee vrijdag 14 juni 2019 (3) dictee Oefendictee Harderwijk zonder antwoorden √

Dictee - dictees [1677]

Oefendictee Harderwijk - 20 meerkeuzevragen - zonder antwoorden

De antwoorden staan in blogpost [1678]!

1. Citroën slaagde erin om tussen 1948 en 1990 vier miljoen ….. te slijten.
a) 2cv'tjes of 2pk'tjes
b) 2cv'tjes of 2PK'tjes
c) 2CV'tjes of 2PK'tjes

2. De ….. kwam in zwang onder Amerikaanse truckers in de jaren 50 van de 20e eeuw.
a) 27mc-band
b) 27MC-band
c) 27 MC-band

3. Binnen 5 km van de ….. bevinden zich 2 unieke banen waar je kunt ….. op topniveau.
a) b&b                        bmx'en
b) B&B                       bmx'en
c) B&B                       BMX'en

4. Op ….. mag je je ontdoen van dat stijve maat- of mantelpak en mag je kiezen voor comfortabele informele kleding.
a) casual friday
b) casual Friday
c) Casual Friday

5. We kunnen ook het niveau van de huidige …..     …..
a) cricketers              opcricken
b) cricketers              opkrikken
c) cricketters             opkrikken

6. In het ….. viel de n in sommige posities weg. Overblijfselen van deze klankinnovatie zijn ….. als het Engelse goose (tegenover gans) en IJmuiden (tegenover Dendermonde).
a) Noordzeegermaans                   ingveonismen
b) Noordzee-Germaans                 ingveonismen
c) Noordzee-Germaans                 ingweonismen

7. Honderden verwaarloosde straten in Rotterdam zijn inmiddels op initiatief van hun bewoners …..
a) opgesomerd
b) opgezomerd
c) opgezoomerd

8. Een hardnekkig misverstand is dat de Biesbosch door de ….. in één nacht is ontstaan.
a) Sint-Elisabethsvloed
b) Sint-Elisabetsvloed
c) Sint-Elizabethsvloed

9. Sommige advocaten werken nog steeds op basis van ….. en verwachten ook nog dat je voor hun (ondermaatse) prestaties ….. betaalt.
a) uurtje-factuurtje               handje-contantje
b) uurtje-factuurtje               handje contantje
c) uurtje factuurtje               handje-contantje

10. Na de mislukte veldtocht naar Rusland, een militaire ….., vonden de overlevenden Napoleon niet meer zo’n …..
a) reuzeflater           reuzekerel
b) reuzenflater         reuzekerel
c) reuzenflater         reuzenkerel

11. In de vlag van Quebec staan vier witte …..
a) fleurs de lis
b) fleurs-de-lis
c) fleurs-de-lys

12. Wie goed geleefd had, ging naar de …..
a) Elyseese velden
b) Elysese velden
c) Elyzeese velden

13. De rijinstructeur werd de laan ….. omdat hij bijna een leerling de dood had …..
a) uitgestuurd                      in gejaagd
b) uit gestuurd                     ingejaagd
c) uit gestuurd                      in gejaagd

14. Ik verbleef met mijn ….. vriendin een weekje aan de Italiaanse …..
a) Sienese                Riviera
b) Siënese                Rivièra
c) Siënnese              Rivièra

15. Bij kinderen met het ….. vernieuwen lichaamscellen zich niet normaal, wat leidt tot vroegtijdige veroudering.
a) cocainesyndroom
b) cockaynesyndroom
c) cockaynsyndroom

16. De befaamde ….. – naast de pil ook een condoom gebruiken – heeft geleid tot de laagste percentages tienerzwangerschappen.
a) doubledutchmethode
b) double-Dutchmethode
c) double Dutchmethode

17. Als de follikel rijp is – hij heet nu ….. – knapt ze open en komt de eicel vrij.
a) graaffse follikel
b) graafse follikel
c) Graafse follikel

18. De gluten ….. ernstige darmklachten.
a) veroorzaakte, maar niet veroorzaakten
b) veroorzaakten, maar niet veroorzaakte
c) veroorzaakte of veroorzaakten

19. In Nederland wordt een bedrag tot 20.000 euro per ….. gezien als kosteneffectief voor een preventieve medische behandeling.
a) qaly
b) QALY
c) qualy

20. Onderzoek wees uit dat een ….. nemen om de concentratie te verbeteren alleen werkt bij impulsieve studenten.
a) ritalinetje
b) ritalinnetje
c) Ritalinnetje

 
 

1676 Dictee vrijdag 14 juni 2019 (2) dictee Tiereliereliere √

Dictee - dictees [1676]

Dictee Tiereliereliere

1. Soms krijg ik de meest wilde ideeën, ze ontstaan als een tierelier: lopen als een tierelier is zeer goed lopen, branden als een tierelier is zeer fel branden. Tiereliere is gek (dat werk is om er tiereliere van te worden) of dronken. Tierelieren (ww.) = 1) een eenvoudig en opgewekt muzikaal geluid doen horen (= kwinkeleren): de vogels tierelieren, de orgels zijn aan het tierelieren en 2) niet algemeen: pret maken, aan de zwier gaan.

2. Maar waar het me om te doen was: ik wilde weleens kijken wat '*iere' bij VD opleverde. Allereerst de Italiaanse woorden (zonder accent grave): condottiere (mv. -i of -es) = aanvoerder van huursoldaten, m.n. in het Italië van de 14e en 15e eeuw, consigliere (mv. -i) = 1) raadsman van de maffia, 2) ongunstig: raadsman in het algemeen, gonfalonniere (mv. -es) = 1) drager van een gonfalon (rooms-katholiek: aan een dwarsstok hangend kerkvaandel met twee of drie slippen), 2) burgemeester, (hopfalderiere = hopsasa en een kanseliere is een vrouwelijke kanselier), piere – alleen in de verbinding: (uitdrukking) in zijn dooie piere eentje = helemaal alleen; vergelijk: zo dood als een pier = aardworm, schmiere = rondtrekkende troep toneelspelers van lage klasse en triëre = oorlogsschip in de oudheid, galei waarin elke riem door drie roeiers gehanteerd werd.

3. De meeste woorden met accent grave komen uit het Frans. Simpele woorden als carrière, volière en barrière laat ik weg. Interessante woorden en uitdrukkingen zijn: à la jardinière = (culinair) met groenten opgemaakt, à la meunière = van vis, ook wel van schelp- en schaaldieren voor het bakken door de bloem gehaald: tong, mosselen, tarbot, schol, rog, forel, visfilet à la meunière, avant-première = voorpremière, blitzcarrière, bloed-hersenbarrière, bonbonnière = o.a. bonbondoosje,

4. boutonnière = in het knoopsgat gedragen bloem of teken van een ridderorde, brassière = beha of jumper, cafetière = koffiepot waarin koffie wordt gezet door grofgemalen koffie met heet water te laten trekken en het koffiedik vervolgens met een filter naar de bodem te verplaatsen, waarna de koffie uitgeschonken wordt, caissière = kassière, cantinière = 1) marketentster, 2) kantinehoudster, kantinemedewerkster, caponnière (kippenhok) = een term uit de vestingbouw,

5. chambrière = rijzweep, soepele stok met een leren riem aan een uiteinde, gebruikt bij het africhten van paarden in de manege, chiffonnière = hoge ladekast, corsetière = korsettenmaakster, costumière = kostuumnaaister, derrière = achterste, billen, douairière = weduwe van adellijken of aanzienlijken huize, en arrière = achterwaarts (antoniem: en avant), ferronnière = zeker voorhoofdssieraad, filière = (handel) reeks van contracten bij termijnaffaires,

6. garçonnière = vrijgezellenwoning, vrijgezellenkamer, garderobière = garderobejuffrouw, gouttière = (grafische industrie) dubbele, parallel lopende haarlijntjes, jardinière = o.a. meubel met een kostbare bloemenvaas of -bak, lavallière = gestrikte das met breed uitlopende einden, ménière = de ziekte van Ménière, molière = lage (heren)schoen met vetersluiting, montgolfière = luchtballon die door verwarmde lucht opstijgt (ook: windbuil),

7. pépinière = boomkwekerij, plafonnière = lamphouder, lampvoet onmiddellijk tegen het plafond, plombière = portie ijs van twee of meer soorten (waarbij vruchtenijs) met gekonfijte vruchten, portière = zwaar gordijn voor deuren of ramen, soms door een koord opgenomen, printanière = (stofnaam) met jonge groenten bereide soep,

8. Salpêtrière = groot oud gebouw in Parijs, gebruikt als vrouwengast- en ziekenhuis, son et lumière = klank-en-lichtspel en tapissière = vanbinnen gecapitonneerde grote verhuiswagen.

9. En à propos: geldt niet voor ieder mens dat hij op sterven na dood is?
 

1675 Dictee vrijdag 14 juni 2019 (1) dictee De Visserij √

Dictee - dictees [1675]

1. Dictee 072 De visserij

Wat zou Van Dale zoal over de visserij (nee: een rij vissers is geen visserrij, maar een vissersrij) te melden hebben? Eerst maar eens zoeken met visserij*: bij visserij zelf de grote, kleine en verre visserij; verder: visserijband (radioverkeer met frequenties boven 1605 kHz, ook: visserijgolf), visserijbericht (radio, voor vissers op zee), visserijbioloog, visserijconsulent, visserijkantoor, visserijonderzoek, visserijpolitie, visserijreglement, visserijschap (bedrijfschap voor de visserij), visserijtentoonstelling en visserijzone (zeezone waarbuiten niet gevist mag worden). Voor de vissersplaats Breskens moeten we daar natuurlijk nog het Visserijfeest (of: de Visserijfeesten – plaatselijk uiteraard met hoofdletter) aan toevoegen!

2. Er zijn ook veel woorden die op visserij eindigen: *visserij geeft o.a. (daarop wordt gevist): ansjovisvisserij, garnalenvisserij, kabeljauwvisserij, kreeftenvisserij, makreelvisserij, mosselvisserij, oestervisserij, sardinevisserij (sardine heeft als meervoud alleen sardines, sardien alleen sardienen, dus sardienenvisserij zou ook kunnen), spieringvisserij, sponsvisserij, sponzenvisserij, steurvisserij, tarbotvisserij, tonijnvisserij, tripangvisserij (stekelhuidig dier van de klasse van de zeekomkommers, lekkernij voor Chinezen en Japanners), zalmvisserij en zoutharingvisserij (ook wel grootvisserij, zo heet het kennelijk, ik zou zelf zouteharingvisserij zeggen ...). Ik noem ook nog de barnsteen-, parel- en schatvisserij. Je kunt ook vermelden, waar gevist wordt: diepzeevisserij, Kanaalvisserij, kustvisserij, Noordzeevisserij, riviervisserij, strandvisserij, wadvisserij, zeevisserij, zoetwatervisserij, Zuiderzeevisserij; of waarmee gevist wordt: beugvisserij (beug of hoekwant: vistuig bestaande uit een lijn van ruim 70 m, etc.), boomkorvisserij (kornet, kor, korre of schrobnet), hoekvisserij (hoek = haak aan een hengel enz., waaraan de visser het aas bevestigt), kubvisserij (kub of kubbe: visfuik), kuilvisserij (zakvormig visnet dat uitgezet of (gewoonlijk) voortgesleept wordt), reepvisserij (reep: lang koord met zijstukjes, waaraan de haken zitten), speervisserij (dat is al heel oud!), steekvisserij (steek = palenstaketsel waardoor zalmen, steuren enz. gestuit en in de fuiken gedrongen worden), trawlnetvisserij (sleepnet, ook: treilnet), weervisserij (weer = V‑vormige versperring in een water, uitlopende in een fuik, om vis te vangen) en zegenvisserij (met sleepnet, ook: ankernet). Zoeken op *visserij* levert weinig extra's op.

3. Ten slotte kijken we nog even naar visserij 'binnen artikelen': capopen (pen voor een dobber, gemaakt van de schacht van een pauwenveer), gronten- of gruntenzak (voor diepe gaten of kuilen), hoogaars (klein zeilvaartuig), kotter, krabschuit (voor de krabvangst), LNV = (als organisatie, niet het gebouw, dat is ministerie) Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, otterboards [mv.: borden of deuren die een schrobnet openhouden] en ottertrawl (voornoemd schrobnet), sardijn = verse sprot (gerookte is 'gewoon' sprot) en vroonvisserij (waarbij een deel van de vangst aan de vroonheer (vroon = viswater dat aan de landsheer behoorde, ook: vroonland) moest worden afgestaan; nee, niet: Vroon B.V.! – in gewone taal overigens bv – het grote bedrijf Vroon was tot 2016 in Breskens gevestigd – daarna in Terneuzen).

 

 
 

1674 Dictee donderdag 13 juni 2019 (15) dictee De coup √

Dictee - dictees [1674]

Dictee De coup

1. Nee, ik bedoel niet: een coupé zoals een stiltecoupé in de trein; ook geen coupe zoals de kleermakersterm – snit of vorm –, champagneschaaltje (champagnecoupe) of schaaltje voor ijsconsumptie (ijscoupe). En ook niet de coupe-file (voorrangskaart) en de coupe soleil (kapsel met plukjes geblondeerd haar). Er zijn heel veel woorden met *coup* zoals decouperen met een decoupeerzaag = zaagmachine waarin een smal, langwerpig zaagblad, dat aan één kant vastzit, op en neer beweegt. Ik ga ook voorbij aan de begrippen coup de force (gewelddaad), coup de foudre (plotselinge en onweerstaanbare verliefdheid), coup de fouet (zweepslag), coup de grâce (genadeslag), coup de main (overrompeling, verrassing – wel dubbel-s!), coup de maître (meesterstuk), coup de pédale (pedaaltred), coup d'essai (proefstuk), coup d'état (staatsgreep), coup de théâtre (onvoorziene wending die aan een zaak gegeven wordt, ommekeer) en coup d'oeil (vluchtige blik, oogopslag).

2. Ik wil het hebben over een 'gewone' coup, een staatsgreep (die pleeg je). Zoals hiervoor al bleek, in feite een verkorting van 'coup d'état'. In Turkije is een coup verijdeld. In het NOS Journaal (zo schrijf je dat, eigennaam, en niet zoals Van Dale: NOS-journaal – discussie mogelijk) hoorde ik de nieuwslezer zeggen 'koe' en de Turkijecorrespondent 'koep'. Ik was er heilig van overtuigd, dat alleen het laatste juist was. De waarheid is kennelijk anders: van VD mag het allebei! Daarmee ontstaat dan wel een probleem: wie 'koe' zegt, moet als verkleinwoord 'couptje' ('koetje') schrijven, wie 'koep' zegt moet coupje ('koepje') schrijven. Het Groene Boekje heeft coupje (dat gaat dus uit van de uitspraak 'koep' en niet van 'koe'). Van Dale heeft het verkleinwoord niet. Bij dictees is het dus het veiligst om de GB-vorm 'coupje' op te schrijven, wat er ook voorgelezen wordt!

3. Er zijn meer van die gevallen. Een leuk voorbeeld is 'compromis'. Dat mag je van Van Dale op het eind uitspreken als 'mihs' of als 'mie'. Bij de eerste uitspraak hoort de schijfwijze 'compromisje', bij de tweede 'compromistje'. Ook hier is weer vervelend dat Van Dale de beide verkleinwoorden niet heeft. Het Groene Boekje heeft echter beide vormen, zowel compromisje [ih] als compromistje [ie]. Hier is er geen probleem bij een dictee: goed opletten hoe het woord uitgesproken wordt en het naargelang daarvan opschrijven.

4. Er is ook nog de categorie blessure: daar mogen blessuurtje en blessuretje allebei. In dat laatste geval moet de 'uh' na de 'r' wel duidelijk uitgesproken worden! Overigens heeft GB alleen 'blessuretje', VD heeft geen verkleinwoord. Uitsmijters: crapaudje (geen t meer zoals vroeger - dt), heg, hegje, hegge, heggetje, jongen, jongetje, eau de toiletteje (altijd zó, omdat het Frans is – het gaat, zoals de Leidraad zegt, om een uitheemse woordgroep 'eau de toilette'), camping, campinkje, big, biggetje, cd'tje, café en cafeetje.