Dictee - dictees [1355]
Preview van het gereviseerde Oefendictee (oud) 568
Dictee 568
(DLXVIII) Specialistendictee (13-12-2012)
1. Wist je
dat met de Zijde de Hollandse Noordzeekust
aangeduid wordt? Het zijdeaapje heet ook ouistiti of sagoïentje. Zijdecultuur en seri(ci)cultuur
zijn synoniemen. Speelt de zijde-eik daarbij een rol? Akon is zijdekapok. Hij
wreef het zijdenhemdje (appel, jeruzalemmer,
pigeon, genoemd naar Sydenham, Devonshire) langs zijn zijden hemdje. De
pestvogel behoort tot de zijdestaarten, een
familie van zangvogels, in het hoge Noorden van
Europa en Amerika. Behoren zijden producten tot
het zijdewerk? Neervlijen is eleganter dan
neerzijgen. Zijkolsem is het zijzaathout, toch [zware
balk, scheepsbouw]? Door de zijingang kwam die zijige ouwe sok naar
binnen. Daarmee zal hij goed af zijn. Onderwijs ontvangen is docents kennis tot
de jouwe maken. De ratio essendi is de zijnsgrond. Zijpe
wilgentenen zijn van vocht doortrokken. Die kleding is boho [in zigeunerstijl – Eng.: bohemian]: hoezo? Een
zijspanrijder is een bakkenist. Een A4'tje heeft twee zijtjes [ook: zijden/s]. Het zijzwaard [van een schip: eivormig schild van zware planken]
leek verdacht veel op een echt Z-ijzer.
2.
Zilverazide is explosief. Een mico is een zilveraap, een mike [maaik] iets heel anders [microfoon].
Het lijfje [kledingstuk] was met
zilverbrokaat belegd. Wie heeft dit jaar de Zilveren Camera gewonnen? Goud zal
wel te duur zijn … Zilverhoudend is zilver bevattend. Dat is een zilverlakense krokus [bloem donkerpaars met wit: Crocus versicolor]. Staniol (stanniool) is bladtin.
Zilverschub is psoriasis [huidziekte]. Een
zilverstad is o.a. Schoonhoven. Argyrie is zilververgiftiging. De Rio de la
Plata wordt soms wel Zilvervloed genoemd [grens
Argentinië en Uruguay]. De Zilvervloot werd veroverd door Piet Hein.
Altijd is Kortjakje ziek … Ze drijft een goud- en zilverwinkel. Kende men in
het Shona [Bantoetaal, Zimbabwe] en het
Venda [Bantoetaal Zuid-Afrika en Zimbabwe] (die spreken de limbo's zeker niet in Limbabwe) de
zimdollar al [Zimbabwaanse dollar, momenteel: ZWL]?
Een voorbeeld van een zinnespel is Elckerlijc.
Op hoeveel zines [ziens] (vgl. magazine) ben je geabonneerd? De zinfandel [wijnstok] brengt blauwe druiven voort. Ik heb
zo-even opgezocht wat een zoïlus is: niks positiefs daarover [vitter]! Je zult maar op de zuloschool [zeer uitgebreid lager onderwijs] zitten [benaming Piet Vroon voor wo NL].
3. Een zuwe [looppad]
loopt door een moeras. Een pomodoro is een pruim- of romatomaat. De zondeval is
wel mede maatstaf geweest voor het doodzondenbesef
(!) in de rooms-katholieke kerk. Eindigen deze woorden op 'li' of 'lie':
advocatus diaboli (advocaat van de duivel – naast
advocatus Dei), aioli (koude knoflooksaus),
achylie (geen maagsap), alibiali, amelie (missen van ledematen), asystolie (hartstilstand), alkali, belie (sukkelachtige vrouw), boilie (aasbolletje sportvissers), Checkpoint Charlie (vroegere grens Oost- en West-Berlijn – ik was daar: been
there, done that), Bengali [taal, Bengalees],
blusheli, cilie (trilhaar), bouilli (soepvlees), deltiofilie (prentbriefkaarten verzamelen), grand (!) en demi-plié, genuaolie, broccoli,
dyscalculie, foelie [dun bladtin] en folie [voor verpakking], buis van Torricelli [eenvoudige barometer], isocefalie [bij afbeelding: hoofden op één horizontale lijn] en
ithyfallie [lid omhoog, ook: vers met – ⌣ – ⌣ – –: lang, kort, lang, kort, lang,
lang] carnaroli (soort rijst), jansalie [slapjanus],
kasterolie [van bevergeil, ook: castorolie],
casus belli (onmiddellijke aanleiding tot oorlog),
kopalolie [kopal = harssoort], kwalie (babbelaarster), cuivre poli (gepolijst geel koper), leliënolie, mielie (mais, BE: maïs) en nigerzaadolie [van gingellikruid, ook: negerzaad].
4. Verder:
culi (foodie), deli (tabak),
nimfkruidfamilie, Divali (lichtjesfeest),
oublie [chocola] en oblie [wafel], faex populi (het
gepeupel), ollie (bij skateboarden –
sprongetje in de lucht), palie (bolster,
kaf), paralalie [onbedoelde klanken] en
parallellie [overeenkomst], fait accompli [voldongen feit], frustra Herculi (vechten tegen de bierkaai), poelie (riemschijf, snaarschijf), fusilli (pasta), polypolie (markttype),
pyrolyseolie (bio-olie), hallali (kreet van jagers), resedafamilie [plant], ricinusolie [wonderolie],
rien appris ni rien oublié (niets geleerd en niets
vergeten), ikan bali (Indonesisch
visgerecht), de scheuchzeriafamilie [plant],
in anima (corpore) vili (van proeven en experimenten: uitgevoerd op dieren,
overledenen en eertijds ook wel op slaven, gevangenen etc.), schalie(gas) (term uit geologie),
schoelie (schoelje - schoft), in omni
scibili (van alle markten thuis), in
originali (in handschrift, origineel),
sint-jakobslelie [plant],
Sint-Jansevangelie, in thesi generali (in het
algemeen), jali (griot) en nog jus
soli (territoriaal recht op burgerschap – tegenover
jus sanguinus – i.v.m. de afstamming).
5. Ook nog:
spermacetiolie [uit schedelholten van potvissen,
ook: spermolie], krambamboeli [punch,
jenever], lapis lazuli (lazuursteen),
loco sigilli (formule op oude documenten – l.s.
vervangt lak- of waszegel), lultali (veldtelefoon),
mali (deficit, tekort, tgov. boni), stagtalie
[op schip], mali exempli (als een slecht voorbeeld dienend), marli (stijf gaasachtig weefsel), muesli [Zwitsers ontbijt], neroli (uit oranjebloesem gedistilleerde olie), ocelli (pauwenogen), oculi (vierde
zondag voor Pasen), omnibus credere et nulli (allen
en niemand geloven), pakoeli (geelhart),
patchoeli (tot de lipbloemen behorend aromatisch
kruid), superplie [koorhemd] en
daarnaast syndactylie [vergroeiing vingers of
tenen].
6. Ten slotte: vigilie [nachtwake],
pessimi exempli (verderfelijk), pilipili (zekere exotische specerij), pulli (of pull), tsarenfamilie, ravioli (Italiaans gerecht), reli, thanatofilie [suïcidedwang], tijmolie, res mali exempli (iets dat tot een slecht voorbeeld strekt),
wanttalie [op schip], zullie (taal van oud-corpsleden uit Leiden), salus populi
(het welzijn van het volk), scala caeli (jakobsladder), vetiverolie [uit tropische grassoort], sedes belli (strijdtoneel), spirelli (pasta),
zoöfilie [dierenliefde, bestialiteit],
teakolie, sub tecto coeli (onder de blote hemel),
wijolie, tali (koord, snoer), wheelie [motor, vgl. stoppy], tripoli (polijstaarde), ugli (citrusvrucht),
welie (palingfuik), xenofilie [welgezindheid vreemdelingen], tachylalie [te snel en daardoor onduidelijk spreken], vali (of wali: gouverneur), victualie [proviand, victualiën] en vox populi (stem des volks). Citybag is een simili-Engels
woord [imitatie, nagemaakt]. Met doussié
wordt afzeliahout bedoeld. Neem drie dragees [versuikerde
tablet] per dag. Een drôle de guerre is een schemeroorlog, een phoney
war. Zelfs op Drievuldigheids(zon)dag zat de
CEO [sie-ie-oo] nog pontificaal in de
driver's seat [leidinggevende positie].
7. Een
drôlerie is een bepaald komisch beeldje in middeleeuwse kerken. Droschken zijn
vigilantes. Dr. Strangeloves [geschifte wetenschapper]:
voor mij is een er al meer dan genoeg. Het drugsbeleid moet op de schop. Het
meisje met acne (acne's zijn vetpuistjes) at
eendenpaté. Dat was in de tijd van de hagenpreken. Sla je in je cerebellum [de kleine hersenen] op, hoe je 'flabellum' [waaier in processies naast de paus] schrijft? In
een interbellum [periode tussen oorlogen] worden
geen parabella [parabellum = lugerpistool] gebruikt.
In statu quo ante bellum, zo is de politieke toestand van een staat vóór de
oorlog. Hoe kom je aan een zwitserlevengevoel? Met een tekstverwerker met
drag-and-dropfaciliteiten kun je gemakkelijk
knip-en-plakwerk verrichten. Het
draculagebit [met grote hoektanden] was drabkleurig. Wat is een draai-ijzer [koevoet voor huiden]? Een soort van snijijzer [ook]? In India heb je vijftigpersoonscellen. Die
droge klaas kende niet eens het subtiele verschil tussen 'drooggelegd' en
'droog gelegen'. Het duifje zonder gal [onschuldig,
naïef, lief meisje] zag nergens kwaad in. Dukaten: in het museum [oude gouden munt]!
8. Duh [nogal wiedes], zelfs die sjonnies en anita's [ordinaire types] snappen het. Houdt u zich
erbuiten, ik herhaal: hou(d) u erbuiten.
Drie kwart van de bevolking draagt een driekwartbroek en eet vaak
drie-in-de-pan. Hij dribbelt en tackelt dat het een lieve lust is: zijn
dribbels en tackles zijn oogstrelend. Hij woont vierhoog-voor. Hij kocht drie
vijftigsten van het lotenboekje met 50 lootjes. Voor de lotenverkoper wogen de
laatste lootjes (!)
die hij verkocht, het zwaarst. Met z'n beidjes waren ze blij met de gevangen
bleitjes [vis]. De daarvoor nog blijde stad
doorstond de blijdenaanval [werpgeschut met grote lepel]. Blindekoe [blindemannetje] kun je spelen. Ze liet het kind
na de koude douche achteloos bloot staan. Instrumentvliegen is nu eenmaal geen
blind vliegen. Ken je de Bloedprocessie van en in Brugge? Bloed zuigen, dat
doet een bloedzuiger. Mij een bloody mary, graag. Wat was de BOB [bee-oo-bee]
in België? Bewakings- en Opsporingsbrigade. Ik
veroordeel de blokkadeactie. Een bobijn [spoel] zit in het garen, een bobine [spoel van een inductieklos] zit in de auto.
9. Mooie
bloemkransen! Zou de Bodo (GB) een
luchthaven in Noorwegen zijn? Of wellicht het bodofeest in Suriname, ik probeer
maar wat. Waarom heet het ademhalingsorgaan bij spinnen en schorpioenen
boeklong [met lamellen als de blaadjes van een
boek]? Een boel [overspelige] kan
natuurlijk wel boelen … [overspel bedrijven].
Zijn er nu nog erkende boerdenvertellers? In
Zuid-Nederland koop je bij de Boerenbond boerenbont. De boerenbuiten is in Vlaanderen
het platteland. Bij de Boerenkrijg (Boerenoorlog –
Zuid-Afrika) was er veelal sprake van een boerenopstand. Koeien staan
met de achterpoten in de boezen [enk.: boes].
Van boezel [zekere stof] maak je boezels [boezelaar]. Alle bollandisten hangen een zekere
Bolland aan. Een bonhomme vertoont bonhomie [vriendelijke
wellevendheid]. Ik heb mezelf uitgelaten, ik ben nu erg uitgelaten. Deze
paragraaf kun je beter eruit laten. Zo-even vroeg hij, of hij er zo even
tussendoor mocht. In Suriname vond de Binnenlandse Oorlog plaats, een van vele
binnenlandse oorlogen. Is de pd (plaats delict)
binnens- of buitenshuis?
10. Het
binnenruimtegebruik was onvoldoende. Wat is een binnenvader [woonde zelf in het gesticht]? Met de afkorting bd
wordt
biologisch-dynamisch bedoeld. Met birambi wordt blimbing [zure vrucht] bedoeld. Slangen kunnen bissen [ih],
studenten bissen [ie].
De bitawiristruik – deze geeft een enigszins
bittere bladgroente – heb ik kunnen traceren, maar daarmee is het woord 'bitawiri' uit GB nog niet verklaard (gewoon die bladgroente dus). In bitter lemon
proef je de limoenen. Wat stop je in een black box [diversen]?
De Black Power heeft, althans volgens Van Dale, de leus 'Black Power' (GB: beweging met hoofdletters, leus met kleine letters).
Een dicteetijger moet ook 'black metal' [muziek,
zekere heavy metal], 'blackjack' [kaartspel,
ook zekere koude drank] en 'black-out' [tijdelijk
verlies van div.] goed kunnen schrijven. Daar is een bladgroentebuffettafel.
