1252 Dictee maandag 15 jan 2018 (1): dictee Oefendictee januari 2018 (3) √

Dictee - dictees [1252]

Oefendictee januari 2018 (3)

1. Bij het F-belastingbiljet (NL) staat de F voor 'Finale'. In NL is de FBO de Federatie van Betaaldvoetbalorganisaties. Voor februari hebben we dus de volgende vier afkortingen (vul ze maar in): ... (febr), ... (feb), ... (febr.) en ... (feb.). De laatste twee komen van Taaladvies en GB. De Fed is de Federal Reserve Board. De officiële naam van Rusland is de Russische Federatie. Het 1 meifeest wordt ook Dag van de Arbeid (BE: Feest van de Arbeid) genoemd. Een ramadanmoslim heeft veel weg van een feestchristen. Het feestgelag leverde veel feestgelach op. De kleur was felmauve. Met felix Austria wordt het gelukkige Oostenrijk bedoeld. De felo de se pleegde felo de se [zelfmoord]. Dat wist je: een femcee is een vrouwelijke mc. Een fenakistiscoop is een optisch apparaat met spleten. Fencyclidine wordt ook als drug gebruikt. Spreek uit: 'feng shui' [fèhng-sjwee]? Fenylanaline heeft als symbool Phe of F. Fenylketonurie is PKU [stofwisselingsaandoening: ook phenylketonuria].

2. Na zijn bezoek aan China heeft hij fernweh. Ken jij de formules van ferro-oxide en ferroïne? Het nieuwe bedrijf gaf een start-upfeest. Ook bèta's houden van feta (kaas), fettuccine (lintpasta) en fettunta (It. voorgerecht). Een FEU bevat tweemaal zoveel als een TEU. Zo'n feuille de chou [minderwaardige krant] mist gewoon het feu sacré [heilige vuur]. Een fez is een tarboesj. Tot het geslacht Ficus behoren de Ficus elastica en de Ficus benjamina. Noemt GB VD's saudifiel ook saoedifiel? Hij stond erop dat ik fiebelefors (fiemelefors) meeging. Ik ben je fieselemie meer dan beu. Er zijn zelfs al fietsfiles op de fietsostrade. Een foodie [vgl. voedisme] is een culi, een fijnproever. Veel honden heten Fikkie en veel koeien Blaar. Kom, we gaan nog even naar de fish-and-chipsstand. Hij heeft last van een five o'clock shadow.

3. Ot(o)akoestiek is de kunst om de gehoorzin te versterken, de acustica (akoestiek) is de geluidsleer. Een ostrakon [mv. ostraka] is (neutraal) een oude scherf [om op te schrijven], een ostracisme is een schervengericht en het bijbehorende werkwoord is ostraciseren. "Flabben zijn conferven" zei de man zonder spraakgebrek. Zelfs bij 'flamboos' had hij dat niet. De flakka is een zombiedrug. Hij belaagde me per e-mail en heeft me geflamed. Heerlijk, zo'n flammkuchen! Je moet me geen flousjes (flauwsies, flauwtjes) verkopen. Bij flebile ludibrium (droevig geval dat niettemin aan het lachen maakt) denk ik vaak aan Don Quichot of aan een pierrot of pierrette als semitragische figuur. Zou 'en flèche' (bespanning van paarden) van flèche (pijl, vgl. pijl-en-boog) komen? Ook bij flegmasie kan flegma van nut zijn. Bij flensen denk ik aan walvissen en mensen, bij flenzen aan ruwe zeelui. Geef die kerel die aan de flep is en flerecijn heeft, maar een paitje. Het vroegere ununquadium heet nu flerovium.

4. Een flespompoen heet ook butternut. Een flessenbom is een croftybom. Zij werken onder een flex-cao. In BE heb je flexi-jobs. Geweldig, die fliffis! Een flikflak is een handstand-overslag. Het was Flip en Jacob, maar nu is Jacob zelfs naar Flip. De intrigant [g niet zj, vgl. arbitrageant] zorgde weer voor een storm in een glas water: fluctus in simpulo. Spreek goed uit: kwalitaria en fluitaria. Met fMRI wordt medisch functional magnetic resonance imaging bedoeld: een scantechniek voor het maken van hersenscans. Dat moet je nu maar eens van je afzetten. Hier nog wat met *katholiek*: cryptokatholiek, katholiekendag, katholiekheid [katholiciteit], natuurkatholiek, oudkatholiek [oudkatholieke kerk], oud-katholiek = ex-katholiek, Romeins-katholiek [nadruk op positie Rome], rooms-katholiek [r.-k.], vrij-katholiek [Liberal Catholic Church, Engeland], antikatholiek, antirooms-katholiek, katholiekenhaat, hardcorekatholiek, hyperkatholiek, neokatholiek, oerkatholiek en ultrakatholiek. In GB nog: niet-katholiek, streng katholiek en duikbootkatholiek. Denk ook aan streng gereformeerd en strenggelovig.

5. Waarom is de Poolwachter een niet langer erkend sterrenbeeld op het zuidelijk halfrond? Een kalketrip is een plant. Houd die mannen maar uit elkaar: Huntington en Hutchinson! Wat is moeilijker: Protogrieks of Proto-Iraans? Dat prutske heeft wel iets van een Pietje Pu(c)k. Die coupe-eters bleken coupplegers te zijn. Gezocht op *eretitel*: aartsabt (titel van oversten van sommige orden (ook alleen eretitel)), aartspriester (r.-k., voornaamste priester bij een kathedrale kerk, vooral als er geen bisschop is (alleen nog als eretitel)), Zijne Allerchristelijkste Majesteit (eretitel van de vroegere Franse koningen, door paus Paulus II in 1469 aan Lodewijk XI verleend), de Allergetrouwste Zoon der Kerk (eretitel van de voormalige Portugese koningen, door paus Benedictus XIV in 1748 verleend), bei (Turkse eretitel), Dame (tegenhanger van Sir), doña (eretitel dame Spanje), donna (eretitel dame Italië), generalissimo (eretitel opperste bevelhebber), grand old man (eretitel voormalig leider, vgl. grand old lady), hafiz (eretitel van iemand die de Koran uit het hoofd kent), kamerzanger en kammersänger (door vorst verleend), de leeuw van Juda (zelfgekozen eretitel van de vroegere Ethiopische keizer Haile Selassie (1892-1975)), maharishi (grote ziener, wijze), mahout
[maa-hout] (geleider van een olifant, kornak), minister van staat,
Onze-Lieve-Vrouw(e), pangerang (hogere inlandse ambtenaren – Java), patriarch, pontifex maximus (de paus), serenissimus (Venetië, ook: serenissima), s.t.deb. = salvo titulo debito: met weglating van de verschuldigde eretitel, Vader des Vaderlands (Prins Willem I), dichter des vaderlands, etc. en Eerwaardig vat of Schoon vat van godsvrucht: eretitel van Maria.

6. Gezocht op *knikker* (vast al eerder gedaan): GB geeft knikker, jaknikker, knikkeren, knikkerzak, knikkerspel, knikkertijd, maagknikker, knikkerprinter, knikkerjetprinter en VD ertsknikker = pellet, knikkergal = galnoot, omknikkeren, ootjeknikkeren (doel: knikker die in het ootje = kringetje ligt), stuitknikker = stuiter, iemand eruit knikkeren = ontslaan, albast = allebas = basje, alikas (albasten of witmarmeren knikker), bonket, daai, klits, kogel (stalen knikker), kuis (stenen knikker), kuuk of kuulk (knikkerputje), kuutjeknip (zeker spel), lavoor (glazen of porseleinen knikker), loch (knikkerkuiltje), marbel en marmel (knikker), merbel (knikker), mexicaantje (op een bepaalde wijze gekleurde knikker), spelen voor het onechie (verliezers krijgen knikkers terug) en pebblebedreactor (kernreactor met door uranium verrijkte knikkers).

7. Met pic*: pic = picca [webafbeelding; niet meer picaa dus!], pica [typografische eenheid], picador [stierenvechter te paard], picaresk [als van schelmen], picaro [bandiet, schelm], picasso – tong picasso, picassovis, piccalilly, piccola morte [tijdelijk verlies van bewustzijn door narcotica of extase], piccolofluit, piccoloïst, piccolosaxofoon, pickel [pikhouweel], pickelhaube [punthelm, WO I Duitsland], picketline [stakerspost], (mixed) pickles, picknickkoffer, pick-uppers en -truck, pickwicksyndroom [apneu], picoseconde [tien tot de min twaalfde], pico bello, piconet [netwerk in woonomgeving], picot [band, oogje], picoteren [mijnbouw] met picoteerijzer, picpus(pater), picrinezuur geeft als zout picraat, picryl is – toe maar – 1‑chloor‑2,4,6‑trinitrobenzeen, Pictenmuur [Hadrianus], pickleschips en -saus, Pictisch [Picten, Schotland, Romeinse tijd], in de picture [VD, GB: the], pictoraal [schilderkunstig], pictorial [fotoreportage] en pictogram [icoon, icon, icone].

 

1251 Dictee vrijdag 12 jan 2018 (1): dictee 370 van de 856 Groot Medischewoordendictee √

Dictee - dictees [1251]

Ook dit is wel een juweeltje om tussentijds te publiceren ... 

Dictee 370 (CCCLXX) Groot Medischewoordendictee

1. Acne is iets anders dan een abces, dat kan elke arts die geen
adams-stokesaanvallen (een plotse, voorbijgaande, vorm van flauwvallen – syncope; soms gaat dit gepaard met toevallen) heeft, expliceren. Maar als je anakoesie (absoluut gehoorverlies) hebt, begrijp je dat niet. Spoedeisendehulpartsen hebben eerder van doen (geen Belgisch-Nederlands 'vandoen'! – GB, VD ook: van doen) met patiënten met bijna-doodervaringen of met aortaklepstenose (vernauwing van een opening of kanaal in het lichaam) en -insufficiëntie (tekortschieten in functie) dan met mensen met barbiersschurft (ringworm van het baardhaar) of met het
creutzfeldt-jakobsyndroom. Is ijzergebreksanemie een congenitale (aangeboren) aandoening? Een hodgkinpatiënt (aandoening van het lymf(e)stelsel) is meestal niet dolichocefaal (langschedelig) en sekwestreren (van dood weefsel: zich afscheiden van het levende) helpt niet. Een openhartoperatie wordt niet door een arboarts uitgevoerd, ook niet door een nurse-practitioner (verpleegkundige die ook bepaalde handelingen mag verrichten die normaal aan medici zijn voorbehouden).

2. De parttime doktersassistente (volgens de GB'ers, anders ook parttimedoktersassistente) wist het soms beter dan de coassistent en de anesthesist samen. Ook de gynaecoloog (die geen VD-gebruiker was) vond haar imposant, evenals de oud-keel-, neus- en oorarts (ook: oud-keel-neus-oorarts, oud-kno-arts, oud-nko-arts,
oud-neus-keel-oorarts). Slikten zij soms aspirine, seresta (kalmeringsmiddel), omeprazol (maagzuurremmer, behandeling maagzweer etc.) of prednison? In ieder geval konden sommigen van hen overweg met agrafen (wondkrammetjes), foleykatheters (ballonkatheters) en trocarts (troiscarts, chirurgische instrumenten). De cardioloog vroeg een 24 uurs-ecg aan omdat de langeasopname van het echocardiogram de aanwezigheid van kamerextrasystolen (ontijdige samentrekkingen) suggereerde. Vitamine B₁₂-gebruik (GB: B12) helpt daar niet voor. Eau des carmes ook niet, trouwens.

3. Hyperurikemie (te veel urinezuur in het bloed) is ongezond, soms treedt het op bij kala-azar (vorm van leishmaniasis) of bij extreem ernstige diarree. Heeft u ook hemorroïden (aambeien)? De grawitztumor (niercelkanker) is vaak nog wel te cureren, evenals het non-hodgkinlymfoom (lymf(e)klierkanker), hoewel dat een slechtere prognose heeft. Mensen met het gillesdelatourettesyndroom (neurologische aandoening – ook tourette, gillesdelatourette, tourettesyndroom, syndroom van Gilles de la Tourette) hebben minder last van kissingdisease (knuffelziekte, pfeiffer), maar weer vaker van een aandoening op het myiatische (myiasis: parasitaire vliegenlarven) vlak. Rickettsia (veroorzaakt vlektyfus) is een ongebruikelijk woord, evenals pterygium (vleugelvel – niet meer in VD – achter oogleden). Heeft uw eega weleens paroxismale (hoogtepunt van ziekte) myringitiden (tumoren; myringitis is trommelvliesontsteking) gehad, of weleens pre-eclampsie (zwangerschapsvergiftiging)? Dat is in ieder geval beter dan mal-Saint-Lazare of mal-Saint-Main (lepra)!

4. "Kleedt u zich maar weer aan", zei de chef de clinique, die op de chirurgieafdeling van het tweedelijnscentrum het langetermijneffect afwachtte van de verkeerdebedproblematiek, die bleef bestaan ondanks het ruimhartig uitgevoerde niet-reanimerenbeleid. Weet de Wereldgezondheidsorganistatie daar wel vanaf? De pericardiocentese (afvoeren vocht van hartzakje) hielp goed bij de cinchonistische (met kininevergiftiging) man met de harttamponnade (ophoping van vocht). Antiacnecrème werkt niet als bètablokker (bloeddrukverlagend middel), hoewel de risicoafweging in het voordeel van de dermatologische interventie uitvalt. De gestreste man met bacteriëmie (bacteriën in bloed) toonde zijn chloasma (vlekkige, geelbruine huidverkleuring) aan de gefyrofobische (brugvrees) vrouw. Ze kreeg op slag een derdetoonsgalopritme (afwijkend hartgeluid).

5. Het slaapapneusyndroom is slecht voor de nachtrust, tenzij de patiënt geïnfecteerd is door de tseetseevlieg, ook als hij aggraveert (de klachten verergeren). Sonjabakkeren helpt niet tegen elefantiasis (knobbelmelaatsheid), ook niet als re-interventie na een kneippkuur (met koud water). Onderging uw moeder kie (kunstmatige inseminatie met sperma van de eigen partner)? Gelukkig geen grm (gemodificeerde radicale mastectomie, het wegnemen van borst- en okselklieren), anders is de kans op ontwikkelen van een PTSS (posttraumatische stressstoornis) of PDD-NOS (pervasive developmental disorder not otherwise specified, ontwikkelingsstoornis van autistische aard) groot! U weet vast niet wat een BII-maagresectie is, want die term staat niet in de dictionaires. (B komt van Billroth en II wordt uitgesproken als 'twee'.) Heeft u al paracetamol nodig?

6. Met een dwarslaesie loop je niet te koop (levert ook weinig op!), maar over een eerstegraadsverbranding en over oneirodynie (nachtmerrie) doen mensen minder geëxciteerd (geprikkeld). Een PMS (premenstrueel syndroom) is voor beide echtelieden vervelend, dat is – net als menidrosis, maandzweet – een opprobrium medicorum (een ziekte waar de medische wereld niets tegen vermag). Ograi is ook een ziekte of symptoom, maar ik ben de betekenis nu even kwijt (bozeoogziekte). Hopelijk loopt u geen besmetting met de
MRSA-bacterie op, want zo'n MRSA-besmetting is gevaarlijk voor u en voor uw medepatiënten, die bijvoorbeeld aids, reuma of een andere aandoening kunnen hebben. Bij aids is sprake van een infectie met het hivvirus [hihf], ook wel uitgesproken als hiv-virus [haa-ie-vee].

7. Multiple-sclerosepatiënten (MS) kunnen ook sitomanie (ziekelijk verlangen naar voedsel) hebben, of tachyaritmieën (hartritmestoornissen). De behandeling is lastig, en therapieontrouw maakt niet veel uit. Ook een echte Florence Nightingale kan dan een tic-douloureuxachtig syndroom (zenuwpijn in het aangezicht) oplopen, of een fausse couche (miskraam)! Dat laatste blijft de Albert Schweitzers (niet in wdb.) onder ons gelukkig bespaard ... De a-priorikans op het ontwikkelen van dyspneu (kortademigheid) bij rechteronderkwabspneumonieën (longontsteking) is groter dan die bij omega 3-vetzuurdeficiëntie, zei de Wajong-uitkeringsgerechtigde.

8. Is uw linkerhersenhelft [linker hersenhelft] nu overbelast? Dan moet u wellicht met semispoed een risicoafweging maken in het pariëtale deel (de wand) van uw brein. Nee, niet in de hippocampus (hoornvormig uitsteeksel in de zijventrikels van de hersenen)! Als u door het wittejasseneffect maar geen WAO'er wordt ... Een foudroyante (zich snel uitbreidende) esofagitis (slokdarmontsteking aan de oesophagus) lijkt soms op een voorwandinfarct of op een aortadissectie. (Een dissectie is ook een ziekte, maar dat weten de Van Dalearchivarissen niet.) Wat is een ptca? Het heeft niets met exoftalmie (uitpuilende ogen) of met gynaefobie (beklemmende vrees voor vrouwen) te maken, maar wel met coronairarteriestenose (vernauwing) en -sclerose (weefselverharding). NB de ptca is de dotterbehandeling (percutane transluminale coronaire angioplastiek)!

9. De neuroloog liet een hersen-MRI'tje maken bij de
guillain-barrépatiënt (een vorm van neuropathologie), om uit te sluiten dat er sprake was van een KISS-syndroomletsel [ook: KIDD] aan de bovenste nekwervels. Klonische (opeenvolgende) krampen had de diabetes-mellituspatiënt (suikerzieke) gelukkig niet, wel knieartrose (slijtage), TSS (tibialestresssyndroom, irritatie van het scheenbeen) en rodehond. Ten slotte moeten we het nog over bovensteluchtwegeninfecties hebben, want die zijn prevalenter (meer voorrang genietend) dan TIA's (voorbode beroerte) en recidiefvarices (herhaalde andere spataderen), zoals de vairon (met verschillende kleuren ogen) al opmerkte. We geven voor luchtwegaandoeningen graag amoxicillineachtige medicijnen (penicilline). Nu moesten we maar eens stoppen, want ik heb vrees voor tachycardie (hoog hartritme). Ikzelf lijd ook nog aan (slijm)beursverrijking, want reken maar dat dokters goed kunnen rekenen! Schrijver dezes maakt snel en veel dictees, maar als ghostwriters helpen, gaat het natuurlijk nog veel sneller!

Veel heil en zegen (en vooral een gezond 2018)!

(Dokter Rein: eens genas ik iemand van dictees en sinds die tijd noemt eenieder die ook iets aan dictees doet zich schaamteloos een dokter – vrij naar Multatuli: eens viel een ruiter van het paard en sinds die tijd noemt ieder die van een paard valt zich een ruiter …)

 
 

1250 Dictee donderdag 11 jan 2018 (1): dictee Oefendictee januari 2018 (2) √

Dictee - dictees [1250]

Oefendictee januari 2018 (2)

1. In 2010 is VenW opgegaan in IenM. Met *bour* (alleen interessante zaken): rebours (tegendraads, averechts), boeuf bourguignon (reepjes besneden rundvlees), bourbon (Amerikaanse whiskey, gestookt uit mais – maïs – en gerst), bourdalou (damespo), bourdon (o.a. zwaarste luidklok), bourdonné (heraldieke, heraldische term), bourette (znw. + bnw. – afval van natuurzijde), bourgeois satisfait (behoudend burgerman), een bourgondiër (is geen calvinist), calembour (naam- of woordspeling), deboursement (uitbetaling), pour épater le bourgeois (om te overdonderen), faubourg (buitenwijk), fondue bourguignonne (vleesfondue), labour (arbeid), Labour(stemmer) (partij), een rembourstikster (stikt niet) en tambour-maître [tamboer-majoor]. Een fâcheux troisième: hinderlijk. Doortrapte leugenaars: met een Bourgondisch geloof.

2. Het undinedom omvat vrouwelijke watergeesten. Is een coup de force een gewelddaad, een tour de force is een krachttoer, een tour à bec een snavelbektoren, een tour de bâton een handigheidje, een trucje, een tour de chant een rondreis van een zanger met optredens, een tour de passe-passe een goocheltoer, een tour d'expression een zinswending, een tour d'horizon het afspeuren van de horizon of figuurlijk de stand van zaken en een tour d'ivoire een ivoren toren. De naar de aanvaller gekeerde zijde van een bastion, ravelijn (demi-lune), lunet [brilschans: klein gedetacheerd vestingwerk met twee facen – een facestel], flèche [klein veldwerk bestaande uit twee facen] of redan [twee facen met uitspringende hoek] heet face [fahs]. Je moet die boel nog wel façonneren! La mort sans phrase geeft uitdrukking aan de volstrekte verwerping, bv. m.b.t. een wetsvoorstel. Hij is een eersteklas barista (eersteklasbarista). Een philosophicum is een r.-k. opleiding.

3. Hij is in ongenâ gevallen. Het kruidje-roer-mij-niet [GB ook: me] heeft als meervoudsvormen: kruidjes-roer-mij-niet of kruidje-roer-mij-nieten. Ik word steeds weer aan de zonden van mijn jeugd [delicta juventutis meae] [ie] herinnerd. Sommige zaken zijn malum in se [van nature kwaad], andere malum prohibitum [kwaad omdat ze bij de wet verboden zijn]. Mooi werkwoord: doorzijgen. Je kon koffie vroeger filteren: laten doorzijgen in een percolator. Een drabzak is een druipzak waarin men de olie laat doorzijgen, zodat de drab erin achterblijft. Een mooie Bijbelse uitdrukking: de mug uitziften en de kemel [kameel] doorzwelgen = een onschuldige zaak veroordelen en een zondige daad, een grove vergissing schaamteloos begaan of niet veroordelen; vergelijk muggenziften. Ook: het is lichter, dat een kemel ga door het oog van een naald, dan dat een rijke inga in het Koninkrijk Gods (Matth. 19:24 (Stvt.)). Even herhalen: hij kijkt naar (de) Klundert of Willemstad in brand staat: hij is scheel. Gynaefobie is angst voor vrouwen.

4. Zoeken op *orches*: orchestra (halfcirkelvormige ruimte voor de koren, onderaan de zitplaatsen, voor het toneel midden in een Grieks theater), ABO (Amsterdam Baroque Orchestra (Nederlands kamerorkest, opgericht in 1979)), achterporches (mv. van achterporch: veranda, terras achter een huis – porch(es) = veranda op de Antillen), écorchés (mv. van écorché: tekening of beeld van een figuur zonder huid, waardoor de spieren, pezen en botten goed zichtbaar zijn), orkest, orkestraal, orkestratie, orkestrator, orkestratrice, orkestreren, orkestzetels (stalles in het theater) [alle verwijzend naar Engels, Latijn, Frans of Grieks), orkestrion (mechanisch muziekapparaat waarop alle blaasinstrumenten van het orkest kunnen worden nagebootst) en parodos (zijingang van een Grieks theater naar de orchestra).

5. Wat was die meid hitsig, zeg! Let op: de Bijbel van deux aes, de Deux-aesbijbel, is beslist geen bajesbijbel. De rand van zonnevlekken is de penumbra, het middengedeelte is de umbra (en de umbra Dei is de schaduw van God). De picknickweide werd overspoeld door pickpockets [zakkenrollers]. Jan droeg een loden, Piet een havelock, Klaas een zorrocape en Annie een pelerine [pelerinetje, pelerientje]. De oude witte man had capitis nives [sneeuwwit haar]. Een capibara is een waterzwijn. Van capellini (pasta) kan ik echt genieten. Een capermovie (heistfilm) is een kraakfilm [diefstal of verovering van iets heel kostbaars]. De capex zijn de capital expenditures (bedrag dat een bedrijf uitgeeft aan investeringen). Gezocht op *gris* (GB): integrist(e) [aanhanger integrisme = islamitisch fundamentalisme], podagrist [lijdt aan podagra = voetjicht, pootje], agrisector, finoegrist (*), grisaille, integrisme, weggrissen, Fins-Oegrisch (* = m.b.t. de Fins-Oegrische talen) , finoegristiek (*), éminence grise, laagrisicoafval en hoogrisicogebied. Een ichtyofaag is een piscivoor. Met de app FaceTime kun je facetimen.

6. Ook nog in VD: aegri somnia (dromen van een zieke, hersenschimmen), allegrissimo (bnw., znw.: heel snel), grisaille (grauwschildering), gris de lin (lila-achtig blauw – gris-perle is parelgrijs), grisette (naaistertje, scharreltje – o ja, dat naaien ...), grisou (mijngas, niet jouw gas ...), grissini (It. soepstengels), gristen (met duidelijke g-klank – orthodoxe protestant), ontgrissen (weggrissen), pinot gris [wijnstok], petit-gris (grijze pelterij = pelzen en daaruit vervaardigde kledingstukken = bontwerk – van de huid van Siberische eekhoorntjes) en vervolgrisico etc. Met *pill* (GB – je krijgt ook alles met *pillen – o.a.): D-pupil, GHB-pil, PMA-pil, chippil, hasjpil, boorspil (!), drionpil, gangspil (!), kleefpil, afkickpil, draaispil (!), ecstasypil
(xtc-pil), daterapepil [verkrachting, onbekende persoon, eerste afspraak], antialcoholpil, antikaterpil, antipiekerpil, laatstewilpil en amfetaminepil. Die groep is nu wel tv- en Carréfähig.

7. In VD ook nog: tijd(s)verspilling, pupillenploeg (!), en papillote (bereid in bakpapier of aluminiumfolie – aluminium folie), gangspillied (!), in statu pupillari (als, in de toestand van een onmondige), een pillamp is een zaklamp [BE] en een pillbox een hoedje, een pillegift kun je in een pillendoos doen, kan spillage ook diefstal van een poisonpill (gifpil – nee, niet: fipronil!) zijn?, Bij een spilleleen kan ook een spillebeen erven, wat is de relatie tussen een spillemaag en een spillenwervel?, ook aan de spillezijde vindt men spillepoten die soms spillevoeten (ww.). Jammer, dat het antibioticum terramycine niet werkt bij tb(c). Croupier: faites vos jeux – uw inzet graag.

8. Frans: faire bonne mine à mauvais jeu = lachen als een boer die kiespijn heeft, faire de la prose sans le savoir = proza schrijven zonder het te weten, en faire sans dire = handelen zonder er verder over te spreken. De fajita [ch] is een Mexicaans gerecht. Het café van een faculteitskring noemen ze in BE fak(bar). Als je heel deftig doet, kun je tot de familje behoren. Een fanion is een klein vaantje. FAP (familiaire adenomateuze polyposis) kan leiden tot dikkedarmkanker. De farma-industrie gaat voor de winst. Een farmahuis is een pharmaceutical. Het farnasol ruikt naar lelietjes-van-dalen. De tuin der Hesperiden lag in het verre Westen, dat is niet de Amerikaanse Far West, het Verre Westen. Het FAS is het foetaal alcoholsyndroom. Fasciitis is ontsteking van het bindweefselvlies. In SR is fasyong Chinese worst.

 

1249 Dictee vrijdag 05 jan 2018 (1): dictee Oefendictee oud 350 (= Ratjetoe 23, ook: lijst Rein) √

Dictee - dictees [1249]

Dictee 350 (CCCL) = Ratjetoe (23, ook: lijst Rein)

Bij de herziening alweer gevorderd tot Oefendictee 350! Daarom dit dictee als voorproefje!

1. Er is praktisch geen practicum vandaag: de ruhmkorffklos is kapot! Met een klisteerspuit gaf je vroeger een klysma. Een coterie is een kliek van standgenoten die anderen stelselmatig uitsluiten. De gewaagde sprong van de (het) klif is een ware cliffhanger. Met '*kler*' vinden we: tallyklerk, telegrafist-klerk, sprinklerinstallatie, de klerikalen en het klerikalisme, klereschool, klerenkast (kleerkast van een vent), hippe kleren en hippiekleren, gymnastieklerares, disco-, camping- en carnavalskleren, antiklerikaal en advocatenklerk. Met '*cler*' is de oogst: ars clericalis (schrijfkunst), arteriosclerose (atherosclerose, aderverkalking), cleresie (cleresij: kerkgenootschap), de clergé (clerus, bestaande uit clerici, enkelvoud: clericus), clerihew (vierregelig, humoristisch gedichtje), clergyman (donker pak met collaar van
rooms-katholieke geestelijken), fin-de-siècleroman (maar: fin de siècle), multiple sclerose (afkorting: MS), recycleren (recyclen, ik recycleerde, ik recyclede), sclerodermie (ziekelijke verharding van het bindweefsel in de huid) en sclerofyten.

2. De kniesster – tevens skiester – was een crack in het kniezen. Zij kreeg ervan langs met de knuttel [strafwerktuig op schepen]. De knillers hadden last van knijten [mugjes]. Choquant (shockerend), shocking, wat een respondent op de dictees verwoordde: "Ach, al die Latijnse termen bekijk ik niet: je komt ze alleen maar in Breskens tegen!" De knip-en-plakgeneratie houdt zich voornamelijk met
knip-en-plakwerk bezig, als ze al geen knäckebröd eet. Een knockdown is een graadje lichter dan een knock-out. De kobmeeuw vloog in de zoo boven de kob (een antilope). Koeweit en de Koerilen hebben elk hun eigen koeterwaals. De koekenbakker bakte koekebrood en pannenkoeken. De kokardebloem is een tuinsierplant. De koek-en-zopietent stond in de koek- en Hanzestad Deventer. Tijdens het koffie-uur gedijde de koffiedikkijkerij; er werd ook nog koffiegedronken (van coffeepads, anders geschreven: koffiepads) en er werd koffie verkeerd genuttigd.

3. Zoeken op '*kola*' geeft alleen: kolaboom, kolanoten en kola-extract, naast pikolan (een draagstok van bamboe). Veel meer vind je met '*cola*': chocolade-ei, bricolage (broddelwerk), cérémonie protocolaire (protocollaire ceremonie: voorgeschreven plechtigheden bij een officiële gebeurtenis), chocoladefondue, -mousse en -milkshake, ecolander (kruising van een heckrund met een Schotse hooglander), colatie (colatuur: filtreren), focolarini (leden van een kleine gemeenschap van leken en priesters voor het 'Werk van Maria'), interscolair, lightcola, coca-cola (koolzuurhoudende bruine frisdrank op basis van kola-extract), cola-pils, cola-tic, percolator (doorzijgapparaat), piccola morte (tijdelijk verlies van bewustzijn door narcotica of extase), pina colada (cocktail van kokosmelk, ananas en rum, veelal met ijs), rucola (wilde slasoort), sc(h)ola cantorum (koor van geoefende zangers in gregoriaanse gezangen), sint-nicolaasgebak van Sint-Nicolaas en una giornata particolare (een zeer bijzondere dag).

4. Raak vooral niet in de war: de colaplant is de kolaboom, kola's zijn de vruchten ervan. Hij wil overal zijn kokkerd, zijn grote neus, insteken. Köfte is een Turks gerecht van gebakken (lams)gehaktballetjes met kruiden. Het kohlpotlood levert de make-up voor je ogen. Een kojak is een kruising tussen nerts en sabel. Een bouffante [lange gebreide wollen das] wordt trouwens ook sabel genoemd. Het Land van Kokanje staat niet vol met kokanjemasten. De koks-in-'t-ruim borgen de kokendhete vleet op. Een koksiaanse en een coccejaanse hebben slechts dit gemeen: hun genus. Koka! De judodemonstratie van de judo-equipe liep ten einde. De kondee is de haardracht zoals
Indo-Europese vrouwen in voormalig Nederlands-Indië die hadden. Kondt ge wel tijdig beslissen? Een comprimé (comprimés, comprimeetje) is een pastille van samengeperste droge stof, vooral van geneesmiddelen. Kun je met een ijskompres een turbocompressor koel houden? De compressibiliteit bepaalt de uiterste compressie, hoever je kunt comprimeren. Tot hoever kun je met je avances gaan bij haar? Tot hoe ver zou ze met me mee naar de noordpool willen? Ik kom pas als mijn morele kompas compassie getoond heeft. In ons bedrijf is hij mijn compagnon, bij onze misdaden mijn kompaan. Het eet- en drinkgerei werd gebruikt bij het eet-en-drinkgelag. Op de kolchoz [groot collectief Russisch landbouwbedrijf] werden kolbaszworstjes geserveerd. Het gaskomfoor was voorzien van alle comfort. Ben je nog op het koninginnedagfeest geweest?

5. Het koningsbrood (driekoningenbrood) eet je op het driekoningenfeest (Driekoningen, 6 januari). Op Epifanie komen de wijzen uit het Oosten (Caspar, Melchior en Balthasar) bij het Christuskind. De koninginnedagvierder kon het koningschap geen reet schelen. De kongeraal werd met congadrums verdreven. De klant is koning: hij is Koning Klant (dichterlijke vrijheid, niet zo in wdb.). Hartenbeesten zijn hertenbeesten (kongoni's, niet in VD). Bij de crash vlogen de kop aan staart (tête-bêche) gestapelde bierglazen in het rond, de kop-en-schotels bleven heel. Het kooltje-vuur is wel een adonis [plant], maar geen jongeling van zeldzame schoonheid. Leggen kooi-eenden kooi-eieren? Nee; dat zijn batterijeieren. Een kookaburra is een ijs- oftewel lachvogel. In het Koninkrijksstatuut staat vreemd genoeg niets over de koninkrijkszaal. De kortaangebonden vrouw droeg een kort aangebonden corselet. Het kornoeljehouten kastje kraakte in zijn voegen. De ara papegaaide (geval van echolalie): koppie-krauw (tussenwerpsel: uitroep van een papegaai, tegen een papegaai zeg je liefkozend (gewoon): koppie krauw of kopje krauw). Het kordon kreeg na afloop cordon bleu te eten. Met een kornet kun je vissen, een kornet kun je dragen. De kornet speelde op zijn bugel (kornet) en at bonbons uit een cornet [papieren doosje voor bonbons]. Zijn obligaties zaten in de blikkendoos.

6. Hij ging kopje-onder, maar kwam weer boven water, hij kwam weer helemaal erbovenop. Een korakora is een Moluks verplaatsingsvehiculum. Ik ben die 100 hellermunt, die koruna, meer dan kotsbeu. Bij een kostuumfilm speelt een costumier een rol, maar dan wel letterlijk! Kortgeleden zei hij nog, dat de laatste zege lang geleden was. Een creools-Surinaamse vrouw zie ik nog niet meteen de koto [op een citer lijkend Japans snaarinstrument] bespelen. Naar kouroi (enkelvoud: kouros) mag ik graag kijken. VD schrijft kravatten, van GB moet je cravates schrijven en kun je dus een cravateverzameling hebben, terwijl dat bij VD een kravattenverzameling is! De krabbekat droeg een kousenband. Een krantencorpus kan vele miljoenen woorden bevatten (het letterkorps is daarbij niet van belang). Met dat krankjorume porem (ponem) van hem was hij in de lorum. Er is geen koutje aan de lucht (hier wordt niet de kauw bedoeld), zo koutte hij vrolijk voort. Zijn gekout eindigde pas in het historische kraantje-lek. Een krabbenschaar is een krabbenpoot, een krabbenscheer een plantje, de scheren.

7. Zo, eerst in Danzig (thans, Pools: Gdańsk, niet in wdb.) de krakowiak dansen en dan een lekkere krambamboeli [punch, ook wel: jenever]! Hoeveel krachs (crashes) zijn er in de twintigste eeuw wel niet geweest? Zoeken op '*loi*' geeft veel mooie dicteewoorden: alkaloïde, allopolyploïde, aloïne (aloëbitter), aspidosperma-alkaloïde, blaxploitation, bouilloire (schenkketel, theeketel op een bijpassend komfoor), catharanthusalkaloïde (vinca-alkaloïde), een cello-intro, celluloid en celluloïde, colloïd en colloïde, cloisonné (van vaatwerk, email; antoniem: champlevé), in de couloirs der Kamer, cycloïde (radlijn, roltrek), émail-cloisonné, ergotalkaloïde, esprit gaulois (boertige grappigheid), floid (voor buitentennisbanen), hoi polloi (de menigte, de massa), horeca-exploitant, hors la loi (vogelvrij), hypocycloïde, iboga-alkaloïde, loipe, loirewijn, moment de gloire (finest hour), een acute myeloïde leukemie (betreft het been- of ruggenmerg), oloysiketi (Sranantongo: halsketting), parloir (spreekkamer), piccoloïst, ploing (nabootsing van het geluid van een snaar die wordt getokkeld), solo-instrument, tabloidpers en tetraploïde.

8. Vervolg: princesse lointaine (onbereikbare geliefde), varioloïden (lichte vorm van pokken, hoofdzakelijk bij gevaccineerden) en webloid (samentrekking van web en tabloid). Om dit dictee tot normale proporties op te blazen, zoeken we naar '*oil*': hard-boiled, empiretoilet, eau de toilette (verkleinwoord: eau de toiletteje), contrepoil (tegenvleug) en tegenvleug (contre-poil!) = cirkeldefinitie (gelukkig staan al die woorden nu niet meer in VD), een vaatwand coilen, boilie (aasbolletje voor sportvissers), aardgasboiler, à la belle étoile (in de openlucht, onder de blote hemel), jetfoil (draagvleugelboot), langue d’oïl (taal in Frankrijk boven de Loire), parboiled (snelkokend), passepoil (boordsel, paspel), passepoileren, poilu (soldaat aan het front, in Frankrijk in de Eerste Wereldoorlog opgekomen benaming), renvooiletter, spoiler, toile (model in katoen van een haute-coutureontwerp), toile cirée (Belgisch-Nederlands, spreektaal: wasdoek), voilà (ziedaar), voilage (overslaggordijn), voile (sluier) en een zoïlus (kleingeestig criticus).

 
 

1248 Dictee maandag 01 jan 2018 (1): dictee Oefendictee januari 2018 (1) √

Dictee - dictees [1248]

Oefendictee januari 2018 (1)

1. ENISA is het European Network and Information Security Agency: Europese instelling die zich bezighoudt met de beveiliging van digitale informatie van de lidstaten. Ik prefereer de capri- of knielegging. Een anklet is een enkel- of halve sok. Bij mijn proefschrift over enquêtes kwam ik heel wat oude enkwesten tegen. Een enneastyle tempel heeft negen zuilen voor zich. Bij mobilisatie kregen militairen een entrée de campagne [soort startpremie]. Wat wil je als entremetstje? Het Eolisch kapiteel dankt zijn naam aan Aeolis (Klein-Azië). Een ep is een extended play, e.p. is en passant, het EP is het Europees Parlement, E.P. staat voor Eerwaarde Pater, een epa is een energieprestatieadvies en het EPA is het European Pressphoto Agency (agentschap dat foto's levert aan bv. kranten). Er manifesteerde zich een zika-epidemie. Epochaal is epoque makend (epochemachend). Je bent gewoon een malle eppie. Een e-print is een c-print, toch? In het bestandsformaat EPUB (electronic publishing) worden epubs [ie] gepubliceerd. Het EQ is het emotionele-intelligentiequotiënt. Een evenveeltje is een
quatre-quarts. Evers is geëverteerd.

2. In Erets Jisraël (Palestina) wordt vaak het sjema jisraël (VD: hoofdletters?) gebeden. Wanneer was de Spaanse Successieoorlog? Binnen de eroev (mv. eroevin) mogen joden op de sabbat bepaalde goederen dragen. De ERP is in de ICT (GB ook: ict) de enterprise resource planning (= (software voor) logistieke en financiële planning). Berthold Brecht zei het al: erst kommt das Fressen, dann kommt die Moral (eerst komt het eten, dan de moraal). In Vlaanderen is de ERTS de Evangelische Radio- en Televisiestichting. De ERU is de Europese Radio-unie (organisatie voor de uitwisseling van radio­programma's). Werken alle esanauten voor de ESA [European Space Agency]? ESB staat voor Economisch-statistische Berichten (Nederlands tijdschrift). Bij de ESBL-bacterie staan de letters voor extended spectrum
beta-lactamase. Het ESCB is het Europees Stelsel van Centrale Banken (EU-orgaan dat de ECB en de centrale banken van de
EU-lidstaten omvat).

3. Kijk: Escosijnse (blauwe) steen (blauwgrijze hardsteen uit de groeve van Ecaussinnes, blauwe arduin). Het eskrima is een uit de Filipijnen afkomstige vechtkunst. Met esto mihi wordt quinquagesima aangeduid: (vroeger) de zevende zondag voor Pasen. Deze etappe voert langs een étang. Ethaannitril is acetonitril. Dit etiket met e-ticket kun je afdrukken. Met een etsstift kun je etsen. Duitsland, Frankrijk en
Groot-Brittannië vormen de EU3. Wat de Eurogroep besluit, moet de eurogroep betalen. Je weet toch dat Oud Europa West-Europa is? Het Euroland bestaat uit vele eurolanden (eurostaten). Nee, een lijntrekker zal zeker geen lijn trekken. Het plaatje [helemaal onderaan dit dictee!] is van een ankh, een hengsel- of sleutelkruis, niet te verwarren met het vrouwen- of venusteken (venussymbool) ♀. Het mannen- of marsteken (marssymbool) is trouwens: ♂.  

4. E.V. staat voor electric vehicle en op op een brief uit je eigen stad staat E.V. (en ville). Jij bent mijn ware eva. Het evangelie is de blijde boodschap. Zij zijn lid van een volle-evangeliegemeente. Een eba is toch gewoon een evba? Every bullet has its billet: iedere kogel heeft zijn bestemming. Wat houdt het jus de non evocando in? Het EWS is het earlywarningsystem. Een hafiz kan de Koran ex capite opzeggen. Dat lijkt een open deur: exceptis excipiendis = met uitzondering van hetgeen uitgezonderd moet worden. Wat is de exdatum bij aandelen? Hij legde uit, dat de Vlaamse executieve best veel in de melk te brokke(le)n heeft. Mijn exgenoot is tegen.

5. Neem nou exempli gratia (e.g., exempli causa, e.c., bijvoorbeeld) de dollar. In het toneelscript stond: bakkers exeunt [enkelvoud: bakker exit] [èhk-see-joent] (af). E vestigio (terstond) poetste hij de plaat. Het summum van de exitus infelix (tragische afloop) is de exitus letalis (dodelijke afloop). De exploitant kreeg een exploot op zijn bordje. De EOD is de Explosievenopruimingsdienst. We gaan naar een Cobra-expositie, een Cobra-tentoonstelling. De Expoge is de Nederlandse Vereniging van Ex-Politieke Gevangenen uit de Bezettingstijd en een expogee is een ex-politiekegevangene. Dat kan ik nog wel ex propriis financieren. Ze was zo extatisch dat ze ex tacito was. Die interpellatie is extra ordinem. Extra vierge olijfolie is – zoals je weet – extra vergine. Die vijl is extrazoet. Ze heeft een extreme make-over ondergaan. Het exultet komt uit de liturgie voor de paaswake(!). Een eyeopener is een wake-upcall. Een eyvan is een nis met een koepelgewelf rond het centrale plein van een moskee.

1247 Dictee zondag 31 dec 2017 (1): dictee Oefendictee december 2017 (10) √

Dictee - dictees [1247]

Oefendictee december 2017 (10)

1. Serums of sera is het meervoud van serum. Pede poena claudo is de straf die laat op de misdaad volgt. Een EKO-keurmerk garandeert een ecologisch verantwoord productieproces. De elektroconvulsietherapie of elektroshocktherapie is de ect. Een E-klimaat is koud volgens Köppen. Elektrokeramiek is oxidische keramiek. In GB en VD komt *elisabeth* nergens voor. De elsenaar is een meeuwachtige. De elstar is een geel-rode handappel. Haar profiel op het vwo was e&m (economie en maatschappij); ze werkt nu op EL&I, in NL het ministerie [het gebouw!] van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie. Embarkeren doe je op een embarcadère. Wist je dat embarras ambras is (en 'embarras du choix': een te grote keus) [Een embrasse is overigens een gordijnophouder.]? Het blijft een wonder: het embryon in utero matris (de ongeboren vrucht in het moederlichaam). Zijn overgrootmoeder heeft zich als emigree in Zeeuws-Vlaanderen gevestigd.

2. Een emisario is een émissaire. In een transistor zit een emitter of emissor. Tja, emmes is ibbus ... De keeper raakte aardig ingeschoten: bij het inschieten voor de wedstrijd konden we maar weinig ballen de goal in schieten. Ik vind aioliolie nog lekkerder dan kajapoetiholie of neroliolie. Er waren veel Bredaënaars bij de NAC-thuiswedstrijd. De enallage [ee-nah-laa-gee] is een stijlfiguur. Ik waardeer je en ami, als vriend. En attendant is ondertussen, en brochette is (culinair) op een vleespen (opgediend) en en cabochon is (bij juweliers, van edelstenen) halfrond geslepen. Een enceinte is de hoofdwal van een vesting. Met 'en cours de route' wordt onderweg bedoeld. Het hoogste doel bij schaken is 'en échec (mat, in bedwang). Schrijf je deze Engelen echt met een hoofdletter? Of niet? Op het medische congres was er ook een stand met stents: een stentstand dus. De militair vergaat zijn puttees [uh, ie].

3. Een censor was belast met de volkstelling, maar kon ook namens de paus het 'nihil obstat' (geen bezwaar tegen publicatie van geschrift) afgeven. Daarop volgde trouwens het imprimatur van de paus (verlof tot drukken). Verder was het censor Appius Claudius Caecus die in 312 de Via Appia (ook: Appia Via) liet aanleggen van Rome naar Capua, later doorgetrokken tot Brundisium, met aan weerszijden vele grafmonumenten. Bij het bouillon trekken kreeg ik de volgende associaties: boeuf bourguignon [gerecht], bouquet garni [bosje kruiden], consommé (niet-gebonden – niet gebonden – bouillon of soep), dashi (met zeewier), fond (ingekookte bouillon), fumet (idem), Geneefse saus is een saus van visbouillon, graanbouillon (jenever), huts(e)pot, kaldoe (in Indië: vleesnat), knoedel (meelballetje), kombu (Japanse keuken: zeewier om bouillon te trekken), pindasoep,
pot-au-feu (ook: pot-de-vin – fooi, maar: coq au vin), sajoer en sajoer lodeh, saoto (pittige soep van kippenbouillon), saupiquet (zekere saus), shabushabu [gerecht], sukiyaki [Japans gerecht], umami (de vijfde smaak) en vleesextract.

4. Bij zeewier denk ik aan: agaragar (gedroogd), alginaatgaren, dulse [dahls] (eetbare zeewiersoort met donkerrode bladeren), hiziki (wordt geweekt gegeten), kelp, nori (Japan: gedroogd of geroosterd), sushi (rijstballetje in zeewier), sushibacterie (interessant!), wakame (krulwier), zeeleguaan (eet zeewier!) en Japanse zoutjes (met o.a. soja, zeewier en/of sesamzaad). Vlak bij de kursaal lag een quizzaal (kwiszaal).

 

1246 Dictee zaterdag 30 dec 2017 (1): dictee DeTafel van Taal 2017 √

Dictee - dictees [1246]

Dictee De Tafel van Taal 2017

Nijntje (auteurs: Onze Taal)

1. Begin dit jaar overleed Dick Bruna op [letters] negenentachtigjarige leeftijd.

2. Van Zuid-Koreaanse kleuters tot bedoeïenendreumesen: overal ter wereld verslinden kinderen Bruna's vierkante nijntjeboekjes [kleine letter, vooraf gezegd] met pictogrammen van het meisjeskonijn en het abcb-rijmschema ernaast.

3. Net zoals zijn gouaches, lithografieën en aquarellen tekende de iconisch besnorde kunstenaar haar koolzwarte [kohl werd niet goed gerekend] omlijning met minutieuze precisie.

4. Gestileerde details kunnen daarbij emoties teweegbrengen: één enkele traan bijvoorbeeld verbeeldt een terneergeslagen nijn.

5. Nijntje [begin zin] is wereldberoemd: Utrecht heeft voetgangersstoplichten met haar beeltenis en in het land van de rijzende zon [VD: Japan] vind je zelfs een miffyskioord [miffy is de buitenlandse naam van nijntje – zie internet].

6. Bovenal is ze een niet-aflatend commercieel succes: zo zijn online houtje-touwtjejassen en speelgoed-gsm'etjes [vergelijk: ge-gsm'd] te koop van ons beroemdste exportproduct.

7. Nijntje is ongetwijfeld de onsterfelijkste flapoor [beter: langoor = o.a. konijn] aller tijden.