0142 Dictee woensdag 25 december 2013 (3): is het 'babylonisch' of 'Babylonisch'? CO2 x

Dictee woensdag 25 december 2013 (3): is het 'babylonisch' of 'Babylonisch'?

Moet 'Babylonische spraakverwarring' met een b of met een B? Zowel ooit in een Bijbels dictee als in een recent Rotterdams dictee vond de jury 'B' correct, terwijl in beide gevallen de beschrijving sloeg op een duidelijk Nederlandse (Apeldoornse of Rotterdamse) context. In beide gevallen beriep men zich op de gratis Van Dale (VD) op internet. Daar vind je 'de Babylonische spraakverwarring' maar met verwijzing naar de Bijbelse gebeurtenis in Babel (Babylon) en zelfs de betreffende Bijbeltekst. Voor dictees is die bron absoluut onvoldoende, zoals zal blijken. Die gratis VD is niet compleet, want anders zou de firma natuurlijk geen woordenboek meer verkopen.

Zo zit het echt

Ik begrijp nu pas alle zielenroerselen en gedachtekronkels van de betrokken auteurs … Die kijken dus eerst in het Groene Boekje (GB, papieren versie 2005). Daar vinden ze: Babylonisch (m.b.t. Babel, Babylonië). Ik verwacht overigens, uit mijn contacten met GB, dat in 2015 wel babylonisch(e) (spraakverwarring) zal worden opgenomen - 2020 niet gebeurd! Het is overigens moeilijk vol te houden dat de (een) spraakverwarring in Rotterdam het etiket zou verdienen: m.b.t. Babel, Babylonië. Vervolgens gaan we naar VD, papieren editie 2005: (lemma Babylonisch): daar de Babylonische spraakverwarring (Bijbel), maar vervolgens een babylonische spraakverwarring (algemeen). Vervolgens de elektronische VD (maar de mijne is niet meer de oorspronkelijke wegens stiekeme correcties bij implementatie van de Jaarboeken): idem! In de online-VD hetzelfde. Verder valt nog aan te tekenen: in VD bij verwarring: een babylonische verwarring. En bij spraakverwarring: Babylonische spraakverwarring: zie bij Babylonisch (en daar staat dus geen lidwoord, de of een, bij!). Je moet dus echt – ook nog – kijken bij het genoemde lemma Babylonisch, zie eerder. Er is dus geen enkele rechtvaardiging voor 'Babylonische' in de gegeven niet-Bijbelse context van Apeldoorn en Rotterdam, ondanks gebruik van het lidwoord 'de'. Waarvan akte!
 
 

0141 Dictee woensdag 25 december 2013 (2): dictee – de tekst van Sint Anthonis √

Dictee woensdag 25 december 2013 (2): dictee – de tekst van Sint Anthonis

Stevensbeek, anno Domini [letters!] tweeduizend dertien (titel)

1. Voorbij de verafgode megarotonde gaan wij volgens mijn [cijfers] A4’tje niet rechttoe[,] rechtaan naar Stevensbeek maar slaan we links af en daarna rechts af een lommerrijk pad in dat geflankeerd wordt door verwaarloosd onderhout.

2. Nadat we een on-Hollands, krakkemikkig bruggetje voorbijgeracet zijn, naderen we het voorgeborchte, niet het walhalla, van motorfanatici: het omstreden crossterrein waarover jarenlang gehakketakt is in een welles-nietesspelletje dat ten langen leste met het V-teken in der minne is geschikt.

3. Wij pedaleren langs de Radioplassen waar de serene rust slechts verstoord wordt door lawaaierig kwakende eenden en kwetterende scholieren die zich in allerijl haasten naar de dichtstbijzijnde locaties waar ze hun geest willen verrijken met velerhande, wetenschappelijke poespas en blabla.

4. De plassen, relikwieën van zandafgravingen, stralen met hun kristallijne wateren een paradijselijke rust uit; zelfs de tirannieke god Aeolus, geplaagd door een koutje, houdt zijn adem in waardoor het water geen rimpeltje vertoont.

5. Na deze oase van rust valt de bedrijvigheid op in de huizenbouwerij, bij ”fruiterijen” waar elstars en golden delicious liggen te pronken en in instituten waar mental coaches sneaky bollebozen enthousiasmeren tot consumeren, niet van snacks of slaatjes maar van spiritueel voedsel waarvoor sommige slimmeriken, gewapend met gsm’etjes en vuvuzela's allergisch zijn.

6. De massamedia besteedden recentelijk veel aandacht aan de nieuwste poot van de onderwijsmammoet; hier bereiden heden ten dage in schooltricotjes geklede vmbo’ers allejezus hete
tomaten-groentesoep die zonder winstbejag voor een habbekrats verkocht wordt.

7.Vindt een alerte speurneus het pittoreske pad dat door tiptop
IVN-onderhoud als een gordel van smaragd het gebouw siert, dan ontwaart hij een tweeëntwintigste-eeuwse [hoe zou die eruitzien?] imkerij waar nijverige bijen kersen- en lindebomen bezoeken, de nectar in honing veranderen door toevoeging van maagsappen en dit mengsel uitbraken in ingenieus geconstrueerde raten.

8. Toch is alles geen halleluja; er wordt veel als weggooiartikel gesloten of er wordt met sluiting gedreigd: het kapelletje, alleen nog geopend als iemand zijn levensboek sluit, de penitentiaire instelling waar velen een goed belegd boterhammetje verdienden, de lagere school die haar leerlingenaantal ziet dalen vanwege een laag geboortecijfer; alleen de venustempel blijft open.

9. Geprezen hij die naar boven schouwt en de onmetelijkheid ontwaart van de indigoblauwe hemelkoepel, een lucht nog niet verpest door CO₂-uitstoot maar voorspellend dat Stevensbeek een zonnige,
zonne-energierijke toekomst tegemoet gaat, een [cijfers!]
50+-arrangement [ook goed: 50-plusarrangement] waard.

 

 
 

0140 Dictee woensdag 25 december 2013 (1): dictee en rating Almelo √

Dictee woensdag 25 december 2013 (1): dictee en rating Almelo

Groot Dictee Almelo * * *

Uitgangspunt: 3 sterren (modaal dictee)

Pluspunten 
Al jaren een schitterend dictee.

Minpunten
De kwaliteit compenseert de paar kleine foutjes, die er altijd wel insluipen. Omdat het dictee alleen lokaal is, blijft Almelo op 3 sterren steken!

Rating: RDR 3, 3 sterren

Svetlana (titel)

1. Na twee decennia van irritaties, financiële malversaties, verhitte normen-en-waardendebatten en voortdurend jij-bakken realiseert Adelheid zich dat het een mesalliance was met Alex, ons steilorige jantje-contrarie.

2. Adelheid gaat een tijdje wonen bij een kleinbehuisde oudtante, driehoog-achter in een Vinex-wijk, die na een desastreuze onenightstand met een oversekste declassé met dalísnor alleen nog maar geïnteresseerd is in een jozefshuwelijk en derhalve vrijgezel blijft; Alex woont op de benedenverdieping, waar hij slasherfilms kijkt en speelt met zijn tamagotchi.

3. Alex was nooit een alfamannetje, een womanizer met sexappeal, maar het celibataire leven verveelt en hij wordt actief op het world wide web, maar omdat hij zich regelmatig tegoed doet aan edelzwicker en omdat Adelheid zijn mee-eters niet meer verwijdert, ziet hij eruit als een clochard en dientengevolge krijgt hij maar geen anschluss.

4. Uiteindelijk reageert ene Svetlana met haar tache de beauté en betoverende prodentglimlach; ze is een bloedmooie, euphonium spelende neurochirurg die onderzoek doet naar pavlovreacties in de kooi van Faraday, maar ook columnpjes schrijft over het higgsdeeltje.

5. Op de zinnenprikkelende foto ligt zij languissant op een chaise longue met duidelijk te veel caipirinha's op, gekleed in een deux-piècesje en ook al spreekt Alex geen Russisch, hij gelooft Svetlana maar al te graag als die zegt in hem de ware jakob te hebben gevonden.

6. Het e-mailcontact wordt snel geïntensiveerd en na een tijdje vraagt Svetlana Alex wat geld voor de behandeling van haar zieke betoudovergrootmoeder, die door haar caoutchoucbeen moeilijk schaverdijnt op de Barentszzee, zeker als er Wit-Russische Migs laag overvliegen.

7. Alex, ook niet van de familie van Kleef, stuurt een cheque en plant met Svetlana een kennismaking. Hij regelt bij een cateraar een romantisch dinertje, beslist geen chasse-cousin, maar met exquise spijzen als coquilles Saint-Jacques en als dessert clafoutis, alles geserveerd op zijn geërfde wedgwoodservies met een lekkere yquem erbij.

8. Alex heeft paradise-by-the-dashboardlightfantasieën en hij baadt zich, gaat onder de zonnebank, doet brillantine in zijn haar en enigszins nerveus gaat hij naar het Almelose station, waar de trein zal arriveren.

9. Met een boeketje in de hand staat hij daar; intercity’s komen en gaan, maar na twee uur dringt het tot hem door: er komt helemaal geen logeetje; hij is met voorbedachten rade door een in- en ingemene, malicieuze, impitoyabele dégénérée opgelicht!

10 .Sjing-boem, retteketet, tararaboemdijee, de fanfare in de Almelose binnenstad speelt een liveconcert, er is een stand-upcomedian en we zien een wat deemoedige Alex die is gaan winkelskijken met Adelheid, die graag een huisje-boompje-beestjegezin wil en bevangen door torschlusspanik snel zwanger wil worden en daarom Alex weer in haar armen heeft gesloten.
 
 

0139 Dictee woensdag 18 december 2013 (2): rating Sint Anthonis en klucht Tubbergen √

Dictee woensdag 18 december 2013 (2): rating Sint Anthonis en klucht Tubbergen

Groot Dictee van Sint Anthonis ***

Uitgangspunt: 3 sterren (modaal dictee)

Pluspunten
Voor de twaalfde keer alweer. Puike prestatie. Met name foutloos dictee, goed voorgelezen en goed en snel door de jury gecorrigeerd. Na afloop was er een prima uitleg en het was enorm gezellig. Veertig deelnemers, wel alleen plaatselijken.

Minpunten
Jammer dat het dictee besloten is. Al zou men (met instelling van een aparte categorie) maar 5 externen toelaten van buiten Sint Anthonis, dan zou dat direct tot 3 sterren leiden. Nu blijft het bij 2. Aanvulling: ik was er als gast, de sfeer en organisatie waren zo perfect, dat ik niet om 3 sterren heen kan ...

Rating: Rdr 3, 3 sterren

De klucht van Tubbergen
Inmiddels is het dictee van Tubbergen, dat dezer dagen gehouden zou worden, afgelast wegens te weinig belangstelling – terwijl buitenpoorters geweerd worden. In het dagblad Tubantia stond vorige week een absurde voorronde, die je in kon sturen. Het waren 10 driekeuzevragen, waarvan er maar liefst 5 fout waren. Bij de 5 goede moest je kiezen: 1) De roddeljournalist noteert alles in (op) een piepklein blocnoteje, 2) Na de maaltijd maakte Donald zich haastje-repje uit de voeten, 3) Trees ontwikkelde zich van schoonmaakster tot humanresourcesmanager, 4) De boswachter ontdekte laatst fluitenkruid naast de forsythia en 5) De laagste academische graad in Engeland is baccalaureus. Maar dan nu de 5 foute: 6) Vertrekt die x definitief naar Nederland? [x = Curaçaoënaar, curaçaoënaar (wel op sterk water!), beide goed], 7) Sommige politici vertonen jeroenboschachtige uiterlijke kenmerken (stond er niet bij), 8) Bolkestein wordt gerekend tot de éminences grises van de partij (stond er niet bij) - ook éminence grises is goed, 9) Mijn baas eist dat ik uitsluitend Armani-T-shirts ga dragen (stond er niet bij) en 10) Hoeveel humboldtpinguïns leven er tegenwoordig nog op Antarctica? (Er waren alleen pinguïns met een q beschikbaar.) Beetje absurd, en een slechte beurt voor het Canisius College, foei!
 

0138 Dictee woensdag 18 december 2013 (1): dictee – ratings Soest, Haren, UvA-HvA √

Dictee woensdag 18 december 2013 (1): dictee – ratings Soest, Haren, UvA-HvA

Hierbij weer drie ratings.

Amsterdam (UvA-HvA-dictee) ***
 
Uitgangspunt: 3 sterren (modaal dictee)

Pluspunten 
Veel deelnemers, leuke entourage en dit jaar (nu 2e keer) ook een categorie gasten: dat is de voornaamste reden om 3 sterren toe te kennen. Er waren veel deelnemers en het was een meeschrijfdictee. Organisatie en correctie: prima.

Minpunten
 Een enkel foutje in de tekst: a) À la carte, terwijl A la carte nog het meest wordt aanbevolen. Maar dat tellen we niet te zwaar Mee. Daarvoor was de kwaliteit te goed! En uitdrukkingen als Aix-en-Provence moeten kunnen …

Rating: Rdr 3, 3 sterren

Soester Dictee ***
 
Uitgangspunt: 3 sterren (modaal dictee)

Pluspunten
Vroeger was dit dictee een traditie. Ter gelegenheid van een of andere jubileum werd dit dictee weer eenmalig uit de kast gehaald. Vanwege de traditie en het zeer uitdagende dictee, dat Bert Jansen gemaakt had, toch drie sterren. 

Minpunten
Het was een lastig meeschrijfdictee, waarin de – alleen – plaatselijke deelnemers talloze fouten gemaakt zullen hebben.

Rating: Rdr 3, 3 sterren

Groot Harens Dictee ***
 
Uitgangspunt: 3 sterren (modaal dictee)

Pluspunten
Ook dit dictee heeft al een lange traditie. Trees Roose maakte een mooie tekst en heeft die goed laten controleren, zodat er geen fouten in zaten. De sfeer was goed, het was gezellig en er is ook nog (in een ander jaargetijde) een Kinderdictee. Dat alles rechtvaardigt drie sterren, temeer omdat niet alleen inwoners van Haren welkom zijn. Enne ... er was glühwein!

Minpunten
Het dictee was voor Specialisten niet echt moeilijk, maar dat mag nauwelijks een rol spelen.

Rating: Rdr 3, 3 sterren
 

0137 Dictee woensdag 11 december 2013: dictee De Nieuwste Pabo (04-12)

Dictee woensdag 11 december 2013: dictee De Nieuwste Pabo (04-12)

Vorig jaar deed ik buiten mededinging mee aan genoemd dictee in Sittard, waar ik dit jaar als 'eregast' werd uitgenodigd. Door privéomstandigheden heb ik moeten afzeggen, maar ik heb wel de tekst gecontroleerd. Leuke tekst voor de onderbouw pabo. Ik denk niet dat ik fouten zou hebben gemaakt. Vanwege de beperkte scope van dit dictee ga ik het niet opnemen bij de ratings ....

Flashback en flashforward op het pabojaar (titel)

1. Het is de hoogste tijd voor een reflectiemoment op de hartstikke fascinerende belevenissen en het actievolle bestaan van jullie als pabostudenten, want het is ongelofelijk, maar waar: nog maar drie weken en het eerste halfjaar zit erop.

2. Er is al veel gebeurd met jullie als hbo’ers en dat vergde veel discipline: soms moest je chagrijnig pokkenvroeg opstaan, soms werd er overlegd met collegaatjes, soms werd er secondelang getwijfeld, er werd ontzettend veel ge-e-maild, en je ging aan de slag met excellente studenten en excentrieke docenten.

3. In het begin van het studiejaar vermoedden velen dat ze de taal-, reken- en OJW-toets * nooit ofte nimmer zouden halen en in hun hoofden speelde zich een worstcasescenario af, maar door non-stop trainen heeft menigeen er zichzelf accuraat doorheen gecoacht.
* Oriëntatie op Jezelf en de Wereld

4. Al snel ging iedereen aan de slag op de werkplek waar je werd gematcht aan een mentor en waar je steeds meer onderwijsbegrippen leerde kennen, zodat je nu kan expliqueren wat montessorionderwijs of wat sociaal constructivisme is of hoe je een woord als ‘abonnement’ kunt leren aan een kind met dyslexie.

5. Gisteravond was het traditionele kerstgala waar de mannen eruitzagen als adonissen in kostuums met colberts en ceintuurs en de vrouwen als barbiepoppen met geshampood en geföhnd haar en prachtig gemake-upte gezichten in chique galajurken met duizelingwekkende decolletés.

6. Ook op de werkplek staan je sinterklaasvieringen en kerstfeesten te wachten met mysterieuze surprises, langgewenste cadeaus en originele sinterklaasgedichten of met bezoekjes van de goedheilig man [GB ook aaneen!] en Zwarte Piet uit Zuid-Europa.

7. Dan staat de vakantie weer voor de deur en ook de jaarwisseling waarin je in cafeetjes of restaurantjes het jaar 2013 beëindigt met een diner en je toost met champagne, prosecco, earlgreythee of gewoon met een colaatje.

8. We hopen dat jullie in de vakantie niet de dupe worden van winterlamlendigheid, skiongelukken, sneeuwbalpolsen en ijskrabberschouders en bij dezen wensen we jullie allemaal een lumineus 2014 waarin we apetrots kunnen zijn op jullie beresterke prestaties!
 

0136 Dictee woensdag 04 december 2013: turkooizen of turquoise? √

Dictee woensdag 04 december 2013: turkooizen of turquoise?

Een deelneemster aan het dictee van Papendrecht (woensdag 20 november), laten we haar Hinkeltje noemen, benaderde mij met een vraag. In het dictee kwam de volgende zin voor: ' Staande op een verroeste carrosserie van een afgedankt autootje jongleerde hij naar hartenlust met turkooizen borden ter grootte van een soepterrine.' Haar probleem was, dat er turquoise werd voorgelezen, [tuhr-kwaa-zuh] dus en niet [tuhr-kooi-zuhn]. Ze had turquoise opgeschreven en dat werd fout gerekend. En of ik dat terecht vond?

De voorzitter
Hinkeltje had zich via e-mail al tot de voorzitter van de jury van het dictee gewend met haar vraag. Zijn reactie was: 'Bij nader inzien heeft u gelijk wanneer u stelt dat indien het woord als 'tuhr-kwaa-zuh' wordt uitgesproken, je turquoise schrijft. Turkooizen, zoals de juiste spelling volgens het Groene Boekje is, spreek je uit zoals je het schrijft. U heeft dus één fout minder gemaakt. Desondanks valt u dit jaar niet in de prijzen. Ik stel het op prijs dat u ons erop attent heeft gemaakt dat het Groene Boekje in bovengenoemd geval geen uitsluitsel geeft.'

Een ander jurylid
In de mailcorrespondentie meldde zich nog een ander jurylid van het dictee: ' Het betreft in het geval van turquoise een Frans leenwoord met de taalkundige status van bijvoeglijk naamwoord. Turkoois is het echte Nederlandse woord. Het ontbreken van het Franse leenwoord in het groene boekje houdt in, dat de Staat der Nederlanden het Franse leenwoord niet meer erkent als behorend tot de correcte woordenschat en uitspraak van het ABN. Het groene boekje legt door de handtekening van de minister het correct Nederlandse idioom en de juiste uitspraak ervan vast. Het inhoudelijk bereik van de dikke van Dalen reikt verder dan het ABN, het houdt zich ook bezig met bargoense taalvormen (N.B. volgens de norm van de spellingscontrole van Office 2007 mag ik dit woord evenmin gebruiken als turquois). Het groot Papendrechts dictee houdt zich aan het 'bij wet vastgestelde', correcte ABN. Vanuit dit gezichtspunt blijft de mening van Hinkeltje irrelevant. Daar kan zelfs de grootste Neerlandicus niets aan toe of afdoen, dunkt me.'

Deskundigheid 
Wie met de 'Staat der Nederlanden' schermt, wekt snel de indruk van deskundig te zijn. Maar daar valt natuurlijk heel wat op af te dingen, als die persoon 'het Groene Boekje', correcte, inhoudelijke, 'de Dikke Van Dale', 'Bargoense', 'Groot Papendrechts Dictee' (eigennaam), 'neerlandicus', NB, spellingcontrole, turquoise en 'toe- of afdoen' vervolgens fout schrijft. Overigens geeft het GB geen uitspraak en is het GB voor in het Nederlands te gebruiken woorden noch volledig, noch heilig. Immers: de Taalunie (NTU) heeft aan VD het keurmerk verleend. Daarmee zijn alle woorden die als lemma (artikel) in VD staan gelegaliseerd. Let op: dat geldt niet sub lemma (binnen de artikelen), want dat heeft de NTU niet gecontroleerd

De feiten
GB vertelt ons: het turkoois is een stofnaam, de turkoois is een voorwerp en het adjectief turkooizen is 'van turkoois' – in de zin stofnaam – gemaakt. NB uitspraak 'gewoon' met
'tuhr-kooi-zuhn'.
VD heeft: het turkoois is een steen (stofnaam) of een kleur (!), de turkoois is een steen 'van turkoois', een voorwerp dus. 
VD heeft echter ook: turkooizen - 1) van turkoois (stofnaam) gemaakt en 2) de kleur turkoois hebbend.
Tenslotte heeft VD ook: het (znw.) turquoise (een weefsel), en (bnw.) turquoise = turkooizen in de bet. 2) (VD): de kleur dus. NB De uitspraak is hier 'tuhr-kwaa-zuh'.

Uitspraak
In principe mag een dicteevoorlezer de deelnemers wel in de war brengen, als er maar 1 schrijfwijze mogelijk is: lees hanepoot, schrijf hanenpoot.
Dat mag niet bij 'sacherijnig' en 'chagrijnig': die worden verschillend voorgelezen, uitgesproken en geschreven. 

Het verdict 
Het is duidelijk dat borden geen 'steen' of weefsel zijn, dus gaat het adjectief hier over de kleur. Ergo: 'turkooizen' en 'turquoise' zijn allebei goed en wordt er 'tuhr-kooi-zuhn' gelezen, dan schrijf je 'turkooizen' en wordt er 'tuhr-kwaa-zuh' gelezen, dan schrijf je 'turquoise'.
C'est simple comme bonjour, toch?