Dictee – dictees [3750]
BeNeDictee 2025 Aalsmeer – Dian – nummer 93
Leuk! Een nieuw experiment! Een invuldictee, waarbij 77 maal een IPA-notatie (zie hiervoor in het dictee zelf) met stippeltjes erachter ertoe moest leiden dat de deelnemer op de stippeltjes het woord of de uitdrukking schreef, die bij die notatie behoorde.
Voorbeeld:
(27) /ɑ̃trəʃɛ̃elu/ ………………………………
De deelnemer moest dan invullen:
Entre chien et loup (E – begin zin!)
De voorlezer hoefde eigenlijk niets te doen. Haar opmerkingen en hints waren mooi meegenomen, maar in feite volstond het invulformulier!
De 77 in te vullen items zijn in rood en vet weergegeven (en genummerd!)
Fonetisch schrift (auteur Dian van Gelder)
Met een (1) big smile op mijn gezicht nodig ik jullie uit voor dit taalkundig (2) experiment. Simpelweg goed luisteren, letten op de (3) context en gewoon opschrijven wat er volgens de (4) uitspraaknotatie in het woordenboek, al fonetisch in de invulvelden staat. Het is wel een beetje zware kost.
Fonetiek/Fonologie
De fundamentele klanken waaruit onze (5) usus loquendi bestaat, zijn het onderwerp van twee deelgebieden binnen de taalkunde, de fonetiek en de fonologie.
Fonetiek
De fonetiek bestudeert (6) articulatorisch de productie van spraakklanken door de spraakorganen, (7) akoestisch met de klank van taal als (8) continu (9) geluidssignaal de eigenschappen van spraak op (10) fysisch gebied en (11) auditief de waarneming van spraakgeluiden.
Fonologie
Fonologie of klankleer is de tak van de
(12) linguïstiek die zich primair richt op de vorming en functie van fonemen, de spraakklanken in het taalsysteem. Op taalgebied vertoont fonologie raakvlakken met (13) bewustzijnspsychologie en (14) sociologie. In de fonologie bestaat onderscheid naar twee varianten. In de (15) diachronie wordt beschreven hoe klanksystemen in de loop van de tijd veranderen. In de (16) synchronie vooral hoe het klanksysteem van een bepaalde taal op een bepaald moment in elkaar zit. (17) Prosodie is ritme en
(18) intonatie van de stem bij het uitspreken van een zin of zinsdeel.
Fonologie beschrijft klankverschuivingen zoals:
• De (19) elisie ofwel het weglaten van een klinker op het eind van een woord als het volgende met een klinker begint of het weglaten van een onbeklemtoonde klinker.
• De (20) procope ofwel het weglaten van een klinker of medeklinker voor in een woord.
• De (21) apocope ofwel het weglaten van een letter(greep) aan het einde van een woord.
• De (22) syncope ofwel het weglaten van een (mede)klinker midden in een woord.
• Het (23) syncoperen ofwel een klank in het midden van een woord laten wegvallen.
• De (24) prothesis ofwel het aanvoegen van een vocaal of consonant voor een woord.
Fonologische processen
De fonologische processen richten zich onder andere op de grammaticale structuur van talen. Regels die specifiek van toepassing zijn op morfemen zijn
(25) lexicaal. Een ander belangrijk onderwerp van studie is klankwisseling ofwel (26) alternantie.
Geschiedenis
(27) Entre chien et loup werd in een
(28) überbrettl, een (29) literair/litterair (30) café chantant, in een (31) cenakel, van (32) ceux qui savent beschikkend over (33) flux de paroles, waaronder een (34) associate professor en een (35) foniater, de basis voor de fonologie gelegd. Dit naar aanleiding van het (36) paradepaard en
(37) succesnummer, (38) vient de paraître, in
(39) écriture artiste ofwel impressionistische prozastijl en gekenmerkt door (40) syntagma en
(41) syntaxis.
Fonetisch alfabet
Eigenlijk is fonetisch schrijven dus het schrijven zoals een woord uitgesproken wordt. Een fonetisch
(42) alfabet wordt gebruikt voor een nauwkeurige (43) transcriptie van elk opeenvolgend spraakgeluid. Men zet streepjes /.../ om een woord om aan te duiden dat het fonetisch geschreven is. Het bekendste voorbeeld van een fonetisch alfabet is het International Phonetic Alfabet (IPA), van de International Phonetic Association (ook afgekort als IPA). Denk je inmiddels: “Geef mijn (44) portie maar aan Fikkie!”, ik ga wel voor (45) India pale ale!
Klankinventaris van het Nederlands
Het Standaardnederlands kent ongeveer
40 verschillende fonemen. Een foneem kan zijn een
(46) consonant of een klinker. Een (47) occlusief is een afsluitende medeklinker. Medeklinkers ondergaan doorgaans regressieve (48) assimilatie van de stem. Door (49) sandhi worden de eind- en beginklank van opeenvolgende woorden of delen van een samenstelling (gedeeltelijk) gelijk. Een
(50) liquida is een medeklinker die bij de
(51) articulatie een vloeiend (52) karakter en weinig (53) obstructie heeft. (54) Anaptyxis is inlassing van een klinker, de (55) svarabhaktivocaal (de toonloze e of sjwa) tussen twee medeklinkers ter vergemakkelijking van de uitspraak. Een
(56) affricaat is een klank die als (57) explosief begint en als (58) fricatief eindigt. Tweeklanken of diftongen zijn klankreeksen die sterk (59) dynamisch zijn. De (60) continuant is een spraakklank waarvan de luchtstroom bij de articulatie niet wordt onderbroken. Halfrijm is gelijkheid van klank ofwel door gelijkheid van de klinkers van de beklemtoonde lettergrepen: (61) assonantie of klinkerrijm, ofwel door gelijkheid van de medeklinkers:
(62) acconsonantie of medeklinkerrijm.
De (63) hendekasyllabus is een elflettergrepig vers.
Als voorbeeld enkele uitspraken van r
De uitspraak van het foneem /r/ verschilt veel per gebied en kan ook voor individuele sprekers verschillend zijn. Over het algemeen komen voor:
• De variant (64) alveolair ofwel de oorspronkelijke uitspraak die als standaard wordt gezien. De variant (65) uvulair die kenmerkend is voor het zuiden en zuidoosten.
In de praktijk is het (66) idiolect van de (67) native speaker, het samenstel van de individuele karakteristieke spraakgewoonten.
Van spraak naar muziek. Het stond in de
(68) cicerone. Een klank-en-lichtspel ofwel (69) son et lumière, een schouwspel van muziek en licht als toeristische attractie, met een (70) appoggiatura (71) con sordino en (72) appassionato.
Was dit nu een makkie, een fluitje van een cent,
(73) piece of cake, (74) not my cup of tea of een (75) hell of a job?
In dit tranendal: (76) in hac lacrymarum valle.
Uw troosteres der bedrukten: (77) consolatrix afflictorum.
Rein: 8 fouten (waarvan 3 echt onnodig), Birgit 9, rest meer.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten