Dictee - dictees [1914]
Zesde online-BeNeDictee 2020 [Groen: opmerkingen René]
De 80 vet en onderstreepte zaken moesten worden ingevuld (+ 10 in shoot-out)
Sterkwerkende [VD] ironie (auteur: René Dijkgraaf)
1. Ik moet ermee oppassen dit egodocument voor de grap met het woordje 'ik' te beginnen, want een tigtal grappen keerde zich al tegen me. In mijn werk kwam dat soms slecht uit. Bijvoorbeeld toen ik 'hoe is het nou met Irma?' aan een patiënt vroeg, omdat hij een fullcolourtattoo met die naam op zijn borst had. Het antwoord luidde: "Dat is mijn overleden dochter". Door zo'n reactie word je gewaar dat je op moet blijven letten. Deze keer leidde het gelukkig tot een mooi gesprek over wat deze man had meegemaakt. Dit soort ter hoogte van de heiliglendenspier pijnlijk aanvoelende complicaties zouden natuurlijk te voorkomen zijn door tevoren de mogelijke gevolgen beter te beknijzen [overdenken]. Dat strookt echter niet met mijn karakter, hopelijk zult u me daarover niet hardvallen [VD]. Ik vind het jammer als pijnlijke, maar vaak wezenlijke onderwerpen door verlegenheid of door angst iemand te kwetsen, onbesproken blijven. Er wordt, van hier tot op de Faeröer, naar mijn overtuiging meer kwaad aangericht door zwijgen dan door spreken. Om vlakke en emotieloze gesprekken te voorkomen, neem ik in ieder geval van nature wat meer risico dan gemiddeld. Misschien ook vanwege mijn wat matige zelfbeheersing ... Ik moet dus ook wat vaker mijn excuses aanbieden. Of ben ik nu te veel aan het diepdoen [quasidiepzinnig, VD, alleen infinitief]?
2. Spontaniteit [ook: spontaneïteit, andere uitspraak] is goed, maar bij een teveel kan er bijvoorbeeld dit gebeuren: de preëminente substituut-gerant van een deftig hotel vraagt ons: "Wilt u binnen of buiten ontbijten?" "Buiten!", roept ons gezin enthousiast. 'Goed, dan is zij uw ober'. 'Doe dan maar binnen' roep ik ondeugend, zonder op de ober in kwestie te letten. Zij blijkt, tussen alle slanke next door obermeisjes, de enige oudere wilhelmina-vooruit [grote boezem] te zijn, ook nog met rhinophyma [aardbeienneus]. Je voelt je dan voor Jan met de korte achternaam (Lul) staan, maar zoiets is niet meer goed te praten en je moet het vooral niet proberen uit te leggen.
3. Mijn collega's
straften, tussen het behandelen van patiënten met
amoebedysenterie
[+ n/s], bekkenvenentrombose [vena, vene = ader, mv. venae of venen], of met paroxismale [plotseling verhevigende] rodekoorts [roodvonk] door, mijn gedrag soms af met intercollegiale humor. (Of het nou op de hap [huisartsenpost] is of op de CCU [coronary care unit = hartbewakingseenheid], artsen compenseren schokkende belevenissen vaak met cynische grappen, dat is een beroepsgeheim.) Ik was bijvoorbeeld in het begin van mijn carrière vaak te pessimistisch over de vooruitzichten van patiënten met letale [dodelijk] aandoeningen. In familiegesprekken liet ik dan doorschemeren dat de levensverwachting van vader beperkt was. Tot mijn verrassing kwam ik zo iemand dan een half jaar later gewoon weer tegen, bijvoorbeeld bij een cardiocentese [hartpunctie], of gewoon op straat. Gedurende de rest van mijn carrière vroegen mijn collega's me daarom vaak op de navolgende manier om hulp: "René, ik behandel een Japannees met een cockaynesyndroom [snel verouderen] en extrasystoleklachten (let op: VD + n, maar GB + n/s] [ontijdige samentrekking hart], die ligt er zó slecht bij! Ik heb door heel UpToDate gebrowsed/t [browsen met s/z uit te spreken], maar ik vind geen therapieën meer. Kun jij niet eens een slechtnieuwsgesprek voeren? Daar knappen ze altijd zo lekker van op!" Gelukkig zijn mijn collega's ook weleens de sjaak, want als ik in het ziekenhuisrestaurant in plaats van te queueën gewoon doorloop, roepende 'mag ik even passeren, ik ben arts' dan lacht iedereen. Maar als mijn collega dat een paar weken later óók probeert, hoort hij van alle kanten 'wie denk je wel dat je bent?' Om vervolgens met een rooddooraderd [lemma VD *] hoofd achteraan [beter: + in – dan voorkom je discussie over: achter aan de rij – vb. VD lemma achtergalerij = galerij achter aan het huis] de rij plaats te nemen. Achteraan moet hier aaneengeschreven worden omdat er onzin overblijft als je achter weglaat. (I.t.t. bij 'achter op de fiets'.)
* gorgonzola = blauwdooraderde [geen lemma overigens] kaas, bij dooraderen blauw dooraderd marmer – dat lijkt dus echt fout.
4. Vaak ben ik in mijn interacties dus niet terughoudend genoeg. Het aardige is dat ik dat in Vlaanderen eerder merk dan in Nederland. Waarom? Dit onderwerp zou ik graag eens, figuurlijk, in het heldere licht van een quartz-lightlamp [QL-lamp] zetten. Een volksaard bestaat niet en het beoordelen van mensen op basis van de groep waartoe ze toevallig behoren, is (behalve bij antivaxers [tegen vaccineren]) een groot kwaad. Toch loop ik met mijn rigorositeit [wel: rigoureus] in Vlaanderen duidelijk eerder tegen de lamp dan thuis, terwijl het gevoel voor humor in het land van de helse Brueghel [VD – wel breugeliaans, etc.] bepaald niet zwakker ontwikkeld is dan in dat van Rembrandt. Dat blijkt alleen al uit het feit dat België al anderhalf jaar zonder gekozen regering zit, waarbij alles beter loopt dan mét regering. Zou het kunnen dat na de Septemberrevolutie van 1830 in Vlaanderen niet alleen de zachte g persisteerde, maar dat ook een gemiddeld wat grotere gereserveerdheid tegenover onbekenden er tot de opiniepijlers behoort? Laat ik dit onderwerp toch maar liever laten liggen tot wij online-BeNeDicteeërs [klemtoon op online; raar woordbeeld – wel: dicteeër – maar zie GB p. 139 – Vinex’er, etc. *] het ontspannen in persoon kunnen bespreken.
* Die regel gaat hier niet op: het gaat niet zozeer meer om 'BeNe' maar om 'dictee'. Verder eigennaam, anders ook nog: online BeNedicteeër. [Taaladvies]
Puur volgens de spellingregels lijkt online
BeNe-Dicteeër of online-BeNe-Dicteeër het best.
5. Ik zou nu drie onzevaders [= x bidden, naam gebed = O] kunnen bidden met het verzoek iedereen bij die gelegenheid in een goede luim te brengen, maar ik denk dat dat doel ook te bereiken is door het gebruik van typisch Vlaamse dicteewoorden, zoals RIZIV [in BE Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering] of sp.a-coryfee [historisch: Socialistische Partij Anders, nu: Sociaal Progressief Alternatief]. Als ik naast een te-drinken [VD, = drank] bij onze toekomstige bespreking ook zorg voor lekkere hapjes, komt het vast goed. Ik dacht aan met een kwakkuil [kuil …] gevangen paling in 't groen en lapkous [ook: labskous, ezelsbrug: p tussen b en s], met een witloofentremetstje [ook witlof, andere uitspraak] en pain à la grecque [zeker Brussels brood] als bijgerecht. Tevoren zal ik dan wel de dampkapknop beroeren. Anders ontstaat er een kwalijk klimaat, dat echtelijke ambras [ruzie] tot gevolg kan hebben. Zoiets wordt voor de man algauw een schuifaf [glijbaan] naar de logeerkamer. Of, via een door de IRCEL [in BE Intergewestelijke Cel voor het Leefmilieu] met wantrouwen beziene autorit, naar zijn maîtressekruip-in.
6.
Goed. Terug naar het mislukkendegrappenthema. Ooit trof ik tijdens
sinterklaas spelende kleine kinderen aan op de hartbewaking. Als een
soort bietebauw
[boeman]
riep ik voor de grap in
quasi-Platutrechts:
"Van wie zijn die lelijke kinderen?". Ze keken om, waarna
me opviel dat er een vairon
[ogen
verschillende kleur]
bij was, en dat twee van de drie zo scheel waren als een otter. Hun
moeder, een hbo-v'ster
die peau
de suède
[klemtoon]
handschoenen
[dan
bnw. – ook:
peau-de-suèdehandschoenen
– znw. – verder nog: suède handschoenen
en suèdehandschoenen]
droeg en een japon met een paille
taille
[geel],
had vrij
genomen
om het feest mee te vieren. Ze was iemand met wie je graag een löyly
[opgieting]
zou meemaken, maar nu keek ze – hè
gad
[ook:
get, andere uitspraak],
bone
deus
[goeie
god, mv. di boni]!
– alsof ze me een hoogopgaand
[VD]
klysma
zou willen toedienen.
7. In metaforische zin heb ik vaak oprecht geprobeerd fermatevarianten [+ n/s/’s – rustpunt, muziek] toe te passen, maar dat lukte me nooit. Daaraan recht doen [dus ook: recht doend(e) …] is ook moeilijk, want verleidingen zijn er te kust en te keur. Bijvoorbeeld wanneer je in een gezelschap verkeert dat rondgeleid gaat worden in theater Carré en je blijkt de enige man te zijn tussen vijftien vrouwen. Ik voel me dan bij voorbaat al gynaefoob en gemaitriseerd. Als er dan een man binnenkomt, móét je toch haast wel zeggen: "Gelukkig! Ik was al bang dat ik de enige man zou blijven"? Maar als de mogelijke q+ [deel van lhbtiq+ – alle seksualiteiten] uit het bekende seksuelepredilectieacroniem [predilectie = voorliefde, acroniem = o.a. een reeks letters – nog uitgebreider: computerterm afkorting of letterreeks ter vervanging van een veelgebruikte verbinding of formule in de communicatie, m.n. in nieuwsgroepen (bv. asap voor ‘as soon as possible’ en cu voor ‘see you’)] dan antwoordt: "Dan moet ik u teleurstellen", en mijn ook aanwezige vrouw en dochter roepen: "Hoe bestáát het dat je dat niet zag?" dan heb je je toch weer onverwacht laten kleinkrijgen. Nochtans vrees ik dat mijn overmaat aan spontaniteit blijvend is en als ik eerlijk ben, vind ik dat niet echt erg. De gevolgen voelen soms aan als al te vroegtijdig afstappen tijdens het poepen, maar het lucht ook op en het maakt het leven minder saai. Ten slotte ga ik u goedenachtzeggen [ook wel, andere uitspraak: genachtzeggen] om vervolgens 'bezaansschoot aan!' [vanwege ! mogelijk ook zin van één woord (elliptische zin) --- > B?] te commanderen en het eerste gamaytje [wijn] te nuttigen. Maar eerst dit advies: of u nu sociaalkritisch bent of sociaalliberaal, wees geen Joseph Prudhomme [prototype kleinzielige burgerman – buma] of tararaboemdijeefiguur [schertsfiguur], maar roep uw eerste ingeving eens wat vaker zonder nadenken. Geniet vervolgens van de onverwachte loop die het gesprek daarna zal nemen. Het zal u bevallen, wollah [= woela (straattaal): ik zweer het]!
Ex-aequopreventieopgavennaschrift voor alle deelnemers
De dicteetekst was wellicht dwaselijk burschikos [studentikoos], maar ik probeerde in ieder geval sandhi's [taalkunde, potlepel --- > pollepel] en moeilijke passés définis [VD] te vermijden. Ik besprak geen fraaie kledingstukken als de kameez [kaa-mie:s/z – bloes van rijkversierd katoen] , mooie ruisdaelluchten of het Portugees-israëlitische geloof, maar het menselijk tekort kwam wél langs, en niet alleen als qu'en-dira-t-on [praatjes, geen mv.]. In ieder geval is het mijn wens dat straks al uw spellinginzichten zullen zijn goed gerekend [net als: fout gerekend]!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten