Dictee - dictees [1914]
Zesde
online BeNeDictee 2020-06 [Groen:
opmerkingen René]
De
80 vet
en onderstreepte
zaken moesten worden ingevuld (+
10 in de shoot-out)
Sterkwerkende
[VD]
ironie
(auteur:
René Dijkgraaf)
1.
Ik moet ermee oppassen dit egodocument voor de grap met het woordje
'ik' te beginnen, want een tigtal grappen keerde zich al tegen me. In
mijn werk kwam dat soms slecht uit. Bijvoorbeeld toen ik 'hoe is het
nou met Irma?' aan een patiënt vroeg, omdat hij een fullcolourtattoo
met die naam op zijn borst had. Het antwoord luidde: "Dat is
mijn overleden dochter". Door zo'n reactie word
je
gewaar
dat
je op moet blijven letten. Deze keer leidde het gelukkig tot een mooi
gesprek over wat deze man had meegemaakt. Dit soort ter hoogte van de
heiliglendenspier
pijnlijk
aanvoelende complicaties zouden natuurlijk te voorkomen zijn door
tevoren de mogelijke gevolgen beter te beknijzen
[overdenken].
Dat strookt echter niet met mijn karakter, hopelijk zult u me
daarover niet hardvallen
[VD].
Ik vind het jammer als pijnlijke, maar vaak wezenlijke onderwerpen
door verlegenheid of door angst iemand te kwetsen, onbesproken
blijven. Er wordt, van hier tot op de Faeröer,
naar mijn overtuiging meer kwaad aangericht door zwijgen dan door
spreken. Om vlakke en emotieloze gesprekken te voorkomen, neem ik in
ieder geval van nature wat meer risico dan gemiddeld. Misschien ook
vanwege mijn wat matige zelfbeheersing ... Ik moet dus ook wat vaker
mijn excuses aanbieden. Of ben ik nu te veel aan het diepdoen
[quasidiepzinnig,
VD, alleen infinitief]?
2.
Spontaniteit [ook:
spontaneïteit, andere uitspraak]
is goed, maar bij een teveel kan er bijvoorbeeld dit gebeuren: de
preëminente [boven anderen voortreffelijk]
substituut-gerant
[waarnemer, remplaçant - uitbater, beheerder] van
een deftig hotel vraagt ons: "Wilt u binnen of buiten
ontbijten?" "Buiten!", roept ons gezin enthousiast.
'Goed, dan is zij uw ober'. 'Doe dan maar binnen' roep ik ondeugend,
zonder op de ober in kwestie te letten. Zij blijkt, tussen alle
slanke next
door obermeisjes,
de enige oudere wilhelmina-vooruit
[grote
boezem]
te zijn, ook nog met rhinophyma
[aardbeienneus].
Je voelt je dan voor Jan
met de korte achternaam
(Lul - wel: een janlul)
staan, maar zoiets is niet meer goed te praten en je moet het vooral
niet proberen uit te leggen.
3. Mijn collega's
straften, tussen het behandelen van patiënten met
amoebedysenterie
[+
n/s - bloederige diarree, rodeloop],
bekkenvenentrombose
[vena,
vene = ader, mv. venae of venen],
of met paroxismale
[plotseling
verhevigende]
rodekoorts
[roodvonk]
door, mijn gedrag soms af met intercollegiale humor. (Of het nou op
de hap
[huisartsenpost]
is of op de CCU
[coronary
care
unit
= hartbewakingseenheid],
artsen compenseren schokkende belevenissen vaak met cynische grappen,
dat is een beroepsgeheim.) Ik was bijvoorbeeld in het begin van mijn
carrière vaak te pessimistisch over de vooruitzichten van patiënten
met letale
[dodelijk]
aandoeningen. In familiegesprekken liet ik dan doorschemeren dat de
levensverwachting van vader beperkt was. Tot mijn verrassing kwam ik
zo iemand dan een half jaar later gewoon weer tegen, bijvoorbeeld bij
een cardiocentese
[hartpunctie],
of gewoon op straat. Gedurende de rest van mijn carrière vroegen
mijn collega's me daarom vaak op de navolgende manier om hulp: "René,
ik behandel een Japannees
met
een cockaynesyndroom
[snel
verouderen]
en extrasystoleklachten
(let
op: VD + n,
maar GB + n/s]
[ontijdige
samentrekking hart],
die ligt er zó slecht bij! Ik heb door heel UpToDate gebrowsed/t
[browsen
met s/z uit te spreken],
maar ik vind geen therapieën meer. Kun jij niet eens een
slechtnieuwsgesprek voeren? Daar knappen ze altijd zo lekker van op!"
Gelukkig zijn mijn collega's ook weleens de sjaak, want als ik in het
ziekenhuisrestaurant in plaats van te queueën
gewoon doorloop, roepende 'mag ik even passeren, ik ben arts' dan
lacht iedereen. Maar als mijn collega dat een paar weken later óók
probeert, hoort hij van alle kanten 'wie denk je wel dat je bent?' Om
vervolgens met een rooddooraderd
[lemma
VD
*]
hoofd
achteraan
[beter:
+ in – dan voorkom je discussie over: achter aan de rij – vb. VD
lemma achtergalerij = galerij
achter aan het huis]
de rij plaats te nemen. Achteraan
moet hier aaneengeschreven worden omdat er onzin overblijft als je
achter weglaat. (I.t.t. bij 'achter op de fiets'.)
*
VD: gorgonzola = blauwdooraderde [geen
lemma overigens]
kaas, bij dooraderen blauw
dooraderd
marmer – dat
lijkt dus echt fout. Ook 2024 nog!
4.
Vaak ben ik in mijn interacties dus niet terughoudend genoeg. Het
aardige is dat ik dat in Vlaanderen eerder merk dan in Nederland.
Waarom? Dit onderwerp zou ik graag eens, figuurlijk, in het heldere
licht van een quartz-lightlamp
[QL-lamp]
zetten. Een volksaard bestaat niet en het beoordelen van mensen op
basis van de groep waartoe ze toevallig behoren, is (behalve bij
antivaxers
[tegen
vaccineren])
een groot kwaad. Toch loop ik met mijn rigorositeit
[wel:
rigoureus]
in Vlaanderen duidelijk eerder tegen de lamp dan thuis, terwijl het
gevoel voor humor in het land van de
helse
Brueghel
[VD
– wel breugeliaans, etc.]
bepaald niet zwakker ontwikkeld is dan in dat van Rembrandt. Dat
blijkt alleen al uit het feit dat België al anderhalf jaar zonder
gekozen regering zit, waarbij alles beter loopt dan mét regering.
Zou het kunnen dat na de Septemberrevolutie
[internet] van
1830 in Vlaanderen niet alleen de zachte g persisteerde, maar dat ook
een gemiddeld wat grotere gereserveerdheid tegenover onbekenden er
tot de opiniepijlers
[steunpilaar!] behoort? Laat ik dit onderwerp toch maar liever laten liggen tot wij
online-BeNeDicteeërs
[klemtoon op online; raar
woordbeeld – wel: dicteeër – maar zie GB p. 139 – Vinex’er,
etc. *]
het
ontspannen in persoon kunnen bespreken.
* Die regel gaat hier niet op: het gaat niet zozeer meer om 'BeNe' maar om 'dictee'. Verder eigennaam, anders ook nog: online BeNedicteeër [Taaladvies].
Puur volgens de spellingregels lijkt online
BeNe-Dicteeër of online-BeNe-Dicteeër het best.
5. Ik zou nu drie
onzevaders
[=
x bidden, naam gebed = O]
kunnen bidden met het verzoek iedereen bij die gelegenheid in een
goede luim te brengen, maar ik denk dat dat doel ook te bereiken is
door het gebruik van typisch Vlaamse dicteewoorden, zoals RIZIV
[in
BE Rijksinstituut
voor Ziekte-
en Invaliditeitsverzekering]
of sp.a-coryfee
[historisch:
Socialistische
Partij
Anders,
nu: Sociaal
Progressief
Alternatief].
Als ik naast een te-drinken
[VD,
regionaal: drank]
bij onze toekomstige bespreking ook zorg voor lekkere hapjes, komt
het vast goed. Ik dacht aan met een kwak(kuil)
[kuil
voor paling, etc.]
gevangen paling
in 't groen
en lapkous
[ook:
labskous,
ezelsbrug: p
tussen b en s - scheepsgerecht],
met een witloofentremetstje
[ook
witlof, andere uitspraak]
en pain
à la grecque
[zeker
Brussels brood]
als bijgerecht. Tevoren zal ik dan wel de dampkapknop
[afzuigkap] beroeren. Anders ontstaat er een kwalijk klimaat, dat echtelijke
ambras
[ruzie - embarras, poeha]
tot gevolg kan hebben. Zoiets wordt voor de man algauw een schuifaf
[glijbaan]
naar de logeerkamer. Of, via een door de IRCEL
[in
BE Intergewestelijke
Cel
voor het Leefmilieu]
met wantrouwen beziene autorit, naar zijn maîtressekruip-in [n/s].
6.
Goed. Terug naar het mislukkendegrappenthema. Ooit trof ik tijdens
sinterklaas [= s.feest] spelende kleine kinderen aan op de hartbewaking. Als een
soort bietebauw
[boeman]
riep ik voor de grap in
quasi-Platutrechts:
"Van wie zijn die lelijke kinderen?". Ze keken om, waarna
me opviel dat er een vairon
[ogen
verschillende kleur]
bij was, en dat twee van de drie zo scheel waren als een otter. Hun
moeder, een hbo-v'ster
[verpleegkunde] die
peau
de suède
[klemtoon - fijn leer]
handschoenen
[dan
bnw. – ook: peau-de-suèdehandschoenen
– znw. – verder nog: suède handschoenen
en suèdehandschoenen]
droeg en een japon met een paille
taille
[geel - middel lichaam],
had
vrij(af)
genomen
om het feest mee te vieren. Ze was iemand met wie je graag een löyly
[opgieting in de sauna]
zou meemaken, maar nu keek ze – hè
gad
[ook:
get, andere uitspraak - 2 aparte woorden, geen vaste uitdrukking],
bone
deus
[goeie
god, mv. di boni]!
– alsof ze me een hoogopgaand
[VD - meestal voor bomen!]
klysma
[lavement, darmspoeling] zou willen toedienen.
7. In metaforische
zin heb ik vaak oprecht geprobeerd fermatevarianten
[+
n/s/’s – rustpunt, muziek]
toe te passen, maar dat lukte me nooit. Daaraan recht
doen
[dus
ook: recht doend(e) …]
is
ook moeilijk, want verleidingen zijn er te kust en te keur.
Bijvoorbeeld wanneer je in een gezelschap verkeert dat rondgeleid
gaat worden in theater Carré en je blijkt de enige man te zijn
tussen vijftien vrouwen. Ik voel me dan bij voorbaat al gynaefoob
[met beklemmende vrees voor vrouwen] en gemaitriseerd [maitriseren = de meester spelen - vgl. maître, maîtresse].
Als er dan een man binnenkomt, móét je toch haast wel zeggen:
"Gelukkig! Ik was al bang dat ik de enige man zou blijven"?
Maar als de mogelijke q+
[deel
van
lhbtiqa+
– alle seksualiteiten]
uit het bekende seksuelepredilectieacroniem
[predilectie
= voorliefde, acroniem
= o.a. een reeks letters – nog
uitgebreider: computerterm, afkorting of letterreeks ter vervanging
van een veelgebruikte verbinding of formule in de communicatie, m.n.
in nieuwsgroepen (bv. asap voor ‘as soon as possible’ en cu voor
‘see you’)]
dan antwoordt: "Dan moet ik u teleurstellen", en mijn ook
aanwezige vrouw en dochter roepen: "Hoe bestáát het dat je dat
niet zag?", dan heb je je toch weer onverwacht(s) laten
kleinkrijgen.
Nochtans
vrees ik dat mijn overmaat aan spontaniteit [ook: spontaneïteit] blijvend is en als ik
eerlijk ben, vind ik dat niet echt erg. De gevolgen voelen soms aan
als al te vroegtijdig afstappen tijdens het poepen, maar het lucht
ook op en het maakt het leven minder saai. Ten
slotte
[aan het eind] ga ik u goedenachtzeggen
[ook
wel, andere uitspraak: genacht zeggen]
om vervolgens 'bezaansschoot
aan!'
[vanwege
! mogelijk ook zin van één woord (elliptische zin) --- > B?]
te commanderen en het eerste gamaytje
[wijn]
te nuttigen. Maar eerst dit advies: of u nu sociaalkritisch
bent of sociaalliberaal,
wees geen Joseph
Prudhomme
[prototype
kleinzielige burgerman – buma]
of tararaboemdijeefiguur
[schertsfiguur],
maar roep uw eerste ingeving eens wat vaker zonder nadenken. Geniet
vervolgens van de onverwachte loop die het gesprek daarna zal nemen.
Het zal u bevallen, wollah
[=
woela (straattaal): ik zweer het]!
Ex-aequopreventieopgavennaschrift
voor alle deelnemers
De
dicteetekst was wellicht dwaselijk [dwaas]
burschikos
[studentikoos],
maar ik probeerde in ieder geval sandhi's
[taalkunde,
potlepel
--- > pollepel]
en moeilijke passés
définis
[VD - mv. = s s +]
te vermijden. Ik besprak geen fraaie kledingstukken als de kameez
[kaa-mie:s/z
–
bloes van rijkversierd katoen]
,
mooie ruisdaelluchten
of het Portugees-israëlitische
geloof, maar het menselijk tekort kwam wél langs, en niet alleen als
qu'en-dira-t-on
[praatjes,
geen mv.].
In ieder geval is het mijn wens dat straks al uw spellinginzichten
zullen zijn goedgerekend
[net
als: foutgerekend]! 2024 beide aaneen!
