3567 Dictee van maandag 18-12-2023 (1) – dictee Oefendictee december 2023 (1), tevens Dictee van de Dag 1139 √

Dictee – dictees [3567]

Oefendictee december 2023 (1)

1. Een confiseur is een patissier. Met weissburgunder [vgl. grauburgunder] wordt pinot [mv. s] blanc bedoeld. VD zegt: chenin(s) blancs zijn witte wijnen; elders is het ook: sauvignon(s) blancs. Het blanc fixe (geen mv.) is kunstmatig bariumsulfaat [zwaarspaat, bariet]. Het eiland Billiton is tinrijk. Er liepen black en red angussen [rund] in de wei. De machinist met zijn bogie [draaibaar onderstel] zag ze een bogey [golf: 1 slag boven par] maken. Voor klad kun je brouillon schrijven. De heren verkeerden in onmin over de brouilly [bekende beaujolais]. De bucefaal [strijdros] van Alexander de Grote heette Bucephalus. De flierefluiter plukte fluitenkruid. Die bugelspeler kon ook flügelhorn spelen. Tja, Den Bosch’ burgemeester, een echte Bosschenaar hield ook wel van Bossche bollen. Een bullenbijter is een bullebak. Er werd(en) cabernet(s) sauvignons en cabernet(s) francs gedronken. ‘Oogjes dicht en snaveltjes toe’ is een bekende catchphrase [typerende uitspraak].

2. Kun je iemand zó opleiden dat hij/zij anderen de Calvarieberg op leidt? De Sevilliaan trouwde een Castilische. De ziekte van Chagas, kortweg: chagas, wordt ook wel trypanosomiasis genoemd [bloedparasiet via wantsen]. De keizer van China was Zoon des hemels, zijn onderdanen, de Chinezen waren zonen van het Hemelse Rijk. Deze châteauxneuf-du-pape [mv. s] [wijn] was beslist geen chateau migraine [hoofdpijnwijn]. Met ‘petje af’ wordt ‘chapeau (bas)’ bedoeld. Op *lline [VD]: amoxicilline (soort penicilline), chlorofylline (groene kleurstof), citrulline (chemie), cochenilline (karmijnzuur), gibberelline (groei en bloei van planten), metalline (pakkingstof), theofylline (chemie), vanilline (vanillekamfer) en welliné (dubbelweefsel). GB verder niets, al het andere schrijf je dus met *line (één l – veel dus). Debarkeren [ontschepen] doe je aan een débarcadère [aanlegplaats].

3. Een maaidorser is een maai-dorsmachine. Een dronkenlap is een drinkebroer. Een chicka is een chimeid [mooi, aantrekkelijk]. Bij golf is een birdie één slag onder par, een eagle twee slagen en een albatros of double eagle drie slagen. Eén slag boven par is een bogey, twee slagen een double bogey, drie slagen een triple bogey en vier slagen een quadruple bogey. En een condor is vier onder par. Wat een hole-in-one (vanaf de tee) is, dat weet je vast wel. Bij grunge hoort eenvoud, bij glunge glamour. Er is bij haar een aârtje [adertje] gesprongen; er zat overigens al een steekje los bij haar. Is er nog limonadegazeuse-extract? Gezocht op *sjt* [VD]: Besjt [Baäl Sjem Tov – Meester van de Goede Naam (benaming van Israël ben Eliëzer (ca. 1700-1760), grondlegger van het chassidisme)], borsjtsj (rodebietensoep) en Pasjtoe (Iraanse taal, Pathaans).

4. Verder: Pasjtoen (mv., de grootste bevolkingsgroep in Afghanistan), sjtetl (kleine joodse gemeente, m.n. in
Oost-Europa), sjtreimel (bonthoed van chassidische joden), versjteren (verstieren, verpesten), Pasjtoenstam, hasjtekort en hasjtransactie. Voorbeeldzinnen: Chroesjtsjov. Binnen artikelen: bensjen (zegenen, bensjte, gebensjt), jirga (loya jirga: landelijke raad van stamhoofden in Afghanistan – Pasjtoe), mansjen, mansjte, gemansjt – aanprijzen, aanbevelen, miesj [ook: mies], miesjer, miesjt = slecht, nasjen, nasjte, genasjt (lekker eten), pakol (mannenmuts, Afghanistan, Pasjtoe), ramsj = rommel, verramsjen, verramsjte, verramsjt – tegen afbraakprijs verkopen, ramsjgoed = solden, rausjen, rausjte, gerausjt (ook: rauzen – bv. bij voetbal, ruw spelen – rausde, gerausd) en roetsjen, roetsjte, geroetsjt. Uit GB nog: achenebbisj, achenebbisjer en achenebbisjt. En ook nog: hasjtaxi. *ddom [VD]: niets.

5. En dus ook maagdom. Met mallepraat wordt zotteklap (gekkenpraat) bedoeld. Lieve schat, jij bent mama’s kindje. Zelf was ik vroeger een mama's-kindje.  Een
meester-zanger heeft een meerwaarde boven een meesterzanger. De marsmannetjes zijn Martiaans en vast ook martiaal (marziale, krijgshaftig). Mydriasis (pupilverwijding) en miosis zijn antoniemen. De meeste mkb'ers zijn lid van MKB-Nederland. De Oranjespelers, dat zijn de oranjehemden. De oude wereld, dat zijn de Grieken en Romeinen, de Oude Wereld, dat zijn Europa, Afrika en Azië. De Nieuwe Wereld, dat is Amerika (en Australië). Zonde, om pittokoffie [surrogaat] in een pittenbak [kweken komkommers] te gooien! Een poehamaker is behept met poeha maken, hij heeft het
kom-overmorgen … Voor crayoneren heb je potlood of houtskool nodig. Moet dat nu via een PS-mededeling [postscriptum - naschrift]? Hij besprak prolix [breedvoerig] de prolixe breedsprakigheid. Een QSO is een quasi-stellar object, een quasar. Die baas zou zijn employé recht doen, hij was recht doend bezig.

6. Hij is altijd rechtdoorzee, hij gaat altijd recht door zee. Hij is heel recht op en neer, hij heeft een
recht-op-en-neerkarakter. Als beloning krijgt jij vaak een recht op-en-neer, een oude klare, met name bij die
oudeklareclub. Zij lijden eronder. Een rosbeier is een robbedoes, een wildzang, een spring-in-‘t-veld. Met rozenrood bedoel je rooskleurig. En wat was het secondopinionresultaat? Met de S-houding wordt de tribhanga [volle en rijpe schoonheid van vrouwen] bedoeld (en niet de tripang: stekelhuidig dier, klasse zeekomkommers – dieren!). Een sicav [mv. s] is in BE een société d'investissement à capital variable. Kun je van een sisyfusarbeid syfilis (sief) krijgen? Nee, dus. Op
sint-salarius herdenken we de Heilige Salarius. Is een spencer een pullover of slip-over? Pullover: is met mouwen.

7. SDI staat (historisch) voor Strategic Defense Initiative. Kinderen zeggen dat ze stoepie doen, stoepen, stoepranden (raken met de bal), maar ze mogen de stoepier [pjee] niet hinderen! Waar vind je het Hoorns Hop [bij stad Hoorn]? Een stronthaan wordt ook wel hop [net als de bittermaker van bier] genoemd: stinken als een hop. En het kinderliedje zegt: “Hop Marjanneke, stroop in ’t kanneke”. Ik ben een sucker [dol zijn op …] voor lolly's. Een Sydneyer kan wel op een sydniër rijden, omgekeerd niet. Een SWOT-analyse betreft strengths, weaknesses, opportunities, threats (een sterkte-zwakteanalyse dus). Van dimethylmethylfosfonaat [DMMP] wordt sarin, een zenuwgas, gemaakt. Zich niet tegoed doen is zichzelf tekortdoen. Iets wordt terecht gesteld, iemand wordt terechtgesteld. DNA is deoxyribonucleic acid (GB, VD), BSE is boviene spongiforme encefalopathie, gekkekoeienziekte.

8. En hiv is het human immunodeficiency virus [uitspraak: hihf of haa-ie-vee], veroorzaker van aids. Hij is gierig
tot-en-met. Bij de Tour de France volgde hij de route van de Tourkaravaan in zijn toercaravan. Een pekan is een vismarter, een pekari een navelzwijn. In een pecanbroodje zijn pecannoten verwerkt. Pecco(thee) en pekoe(thee) schijnen lekker te zijn. Het ‘u en de uwen’ klinkt respectvoller dan ‘jij en de jouwen’. Een Tyrolienne komt uit Tirol. Een uap is een unidentified aerial phenomenon. Geconstateerde update oVD [18-12-2023]: 395.142 items (was: 395.000). De Vendéeër en de Vendéese konden het samen goed vinden. Het viet vo dao zijn de gezamenlijke Vietnamese vechtsporten en de filosofie daarachter. Een violon d'Ingres [hobby naast hoofdtaak] slaat niet per se op een vie manquée [mislukt leven].

 

3566 Dictee donderdag 14-12-2023 (1) – dictee Twenteranddictee 2023 (column in krant) √

Dictee – dictees [3566]

Twenteranddictee 2023 (als column in de krant, auteur: Erik Schutmaat)

[geen titel]

1. Op de tweede zaterdag van december duikt Den Ham [brinkdorp in de gemeente Twenterand] traditiegetrouw in de annalen van het Hammer verleden bij het Historisch Schouwspel [eigennaam]. Gezamenlijk terug naar tijden van weleer, waarin kozakken, patriotten, Oranjegezinden, staatse soldaten en Franse legionairs actes de présence [mits s uitgesproken] hebben gegeven. Tijdens deze editie lopen nietsvermoedende bezoekers het risico in levenden lijve smokkelaars te treffen die het hazenpad kiezen op de vlucht voor al te bijdehante veldwachters en pennenlikkende commiezen.

2. Het ultieme decembergevoel wordt verder aangewakkerd door de ‘lijst der lijsten’ [L denkbaar]. Daar waar bij de Tweede Kamerverkiezingen op het uitgereikte stemformulier, ter grootte van een rol behang, slechts één vakje mocht worden geselecteerd, krijgt het
Top 2000-stemvee vijfendertig invulmogelijkheden. Of je nou stemt op reggae, jazz, heavy metal, grunge, een
singer-songwriter, schlager of hiphop, aan het eind wint toch altijd weer die koninklijke, maar toch ook vermaledijde en psychedelische rapsodie.

3. Op het moment suprême wordt december veelal gevierd aan een rijk opgetaste dis. Wordt het Italiaans met gnocchi, focaccia en [een] cappuccinootje toe, gaan we op de Franse toer met foie gras en beignets, Angelsaksisch smullen met haggis en worcestersaus of wordt het de vertrouwde oud-Hollandse pot van jan-in-de-zak en
drie-in-de-pan?

4. Dames en heren, pennen neer en tot de volgende keer!

 

 

 

 

 

3565 Dictee dinsdag 12-12-2023 (2) – dictee Dictee Rijssen-Holten 2023 volwassenen √

Dictee – dictees [3565

Dictee Rijssen-Holten 2023 volwassenen

De vet en onderstreepte items moesten worden ingevuld.

Toelichting in blauw.

Goed fout (auteur: Margreet Koster)

1. Het schrijfproces van dit dictee was als de wiedeweerga [als de bliksem, zo snel] gepiept, dankzij onze allemansvriend ChatGPT. Terwijl de robot in zijn virtuele wereld het abracadabra [GB/VD ook: abacadabra, andere uitspraak] in teksten van Jan en alleman [iedereen] tot een geweldige woordenbrij samensmeedt, gaan wij door met epibreren [niet nader aan te geven werkzaamheden verrichten (waarvan je de indruk wilt geven dat ze belangrijk zijn, ook al stellen ze helemaal niets voor) – woord verzonnen door Simon Carmiggelt). We elimineren de huis-tuin-en-keukenproblemen van bijdehante collega's en wachten tot we consciëntieus [gewetensvol] kunnen applaudisseren [klappen] voor de kant-en-klare rijmelarij van onze AI-robot.

2. We hebben best veel te danken aan artificial intelligence [= AI – uitspraak: ee-aai, kunstmatige intelligentie = ki]. En ja, dat woord staat echt in de Dikke Van Dale. Je zegt nu wellicht: “Aanstelleritis. Dat futuristische [fantastisch, op de toekomst gericht] gedoe is niks voor mij.” Laat me je geruststellen. Je kunt al niet meer zonder.

3. Als je bij tijd en wijle [zo nu en dan] iets online bestelt, i-bankiert [internet], je boodschappen afrekent, een
QR-code [Engels: quick response code] opent of ideeëloos op social media zit, heeft jouw zoekgedrag al flink geëchood en zo weet Netflix welke film bij je past.

4. AI kan oneindig veel sneller analyseren dan een mens. Zo bespaar je langzaamaan veel tijd en handel je een gemiddelde werkdag op z'n janboerenfluitjes [simpel, primitief] af, al schuifelend in je majestueuze [met verheven pracht] nieuwe mocassins [pantoffels, instapmodel]. Geen stress, want AI heeft je vakantie naar het noorden [gebied] van Zweden of Zuid-Frankrijk al quasiobjectief [zogenaamd, slechts in schijn] geboekt.

5. Is het dan alleen maar halleluja [lofkreet, loflied] wat de klok slaat? Zeker niet. De criticasters [muggenzifter, vitter] zijn niet de wappies [gekkie, heeft niet op feiten gebaseerde opvattingen] van deze wereld, maar de
AI-makers zelf. Er bestaan veel niet opzichzelfstaande voorbeelden van chatboxen die rigoureus [streng, onverbiddelijk] werden verwijderd toen kwaadwillenden hen voedden met verkeerde informatie. Die chatboxen transformeerden tot enge charlatans [oplichter, kwakzalver, knoeier, prutser] die vage broodjeaapverhalen [gruwelijk volksverhaal dat voor waar wordt gehouden] voor wáár publiceerden.

6. Mensen zijn zo empathisch [begrijpend, invoelend] dat ze nauwelijks kunnen geloven dat machines van gevoelens geen sjoege [begrip, kennis, verstand] hebben. Er zijn zelfs personen die onomfloerst [nietsverhullend] verliefd worden op ChatGPT. Waarom? Omdat zo’n box graag gejijd en gejoud wordt? Omdat AI geen ivorentorenhouding [teruggetrokken leven, ver van het gewone volk] aanneemt waardoor het rapaille [gepeupel] moeilijk te onderscheiden is van de gemiddelde hulpsinterklaas? Of is het een gevalletje ‘Hij begrijpt mij wel’?

7. Ten slotte een laatste tip: Laat je niet in de luren [bedriegen, beetnemen] leggen en lees vooral die onderste zin: “ChatGPT can make mistakes.”