Dictee – dictees [3315]
Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com
Oefendictee december 2017 (9), geheel herzien naar situatie 2023
Dictee van de dag (968)
Oefendictee december 2017 (9)
1. De xeres(wijn) komt uit Jerez (ook: Xeres), net als de sherry uit Jerez de la Frontera (voluit). Er is een x-aantal, er zijn x zoveel damherten afgeschoten. Van Dale houdt het op een i-grecje (y'je), GB op ij'tje (y'tje). Een yurta is een joert(e) [ger, nomadentent]. Een yuccamot [plant: adamsnaald, palmlelie] zul je niet in yuca [maniok] aantreffen. Is het nu renminbi yuan, renminbi of yuan? Alle drie! Een yorkatori is een verhaal over de geesten van overledenen. [Niet in wdb.]: Didibritori's [niet in wdb.] zijn duivelsverhalen. Tori [mv. van torus, wiskunde] zijn (!) omwentelingslichamen beschreven door een cirkel bij wenteling om een as in het vlak van die cirkel.
2. Of zakoeski (mv.) nu uit België of Rusland komen, het blijft een aperitief. Sander heeft een zander [snoekbaars] gevangen. Een havezate (havezaat) is een hofstede [en een havenzate een ondiepte in de haven]. Hij heeft als verzamelaar al heel wat gezant [zanten = verzamelen]. Uit de zedenleer kun je zedenlessen trekken. Een Savooiaard komt uit Savoie. Ik kreeg zegge en schrijve één reactie. Ze stal een zestal artikelen. "Hier zet men koffie en over": een onvervalst zeugma (syllepsis). De roman speelde in de [cijfers] 70'er jaren. Ga je op ziekenbezoek, dan ga je op ziektebezoek. De afko z.g.a.n. staat voor 'zo goed als nieuw' en z.g.o.h. staat voor 'zeer goed onderhouden' [GB]. Sommige zienden [geen n uitspreken] zijn ziende blind (een oxymoron: caligare in sole, met kop- of oogkleppen lopen).
3. Hij heeft m̩ni̬re [ziekte van het evenwichtsorgaan, gekenmerkt door draaiduizelingen, verminderd gehoor en oorsuizen], niet de ziekte van Parkinson [schudverlamming Рkort ook: parkinson]. Lees jij die cricketzine [zine: undergroundblad zonder commercieel oogmerk en met een geringe oplage] ook? Een zittenblijver moet zittenblijven (is blijven zitten). Uit zijn zodiac [opblaasbare rubberboot] keek hij naar de zodiak [dierenriem]. Schrijf je 'zo dadelijk' wel degelijk los? Waar ligt de zoet-zoutgrens in die rivier? Een zoetwaterbron levert zoetwater (VD: zoet water). Zoeteriken zijn zoetekauwen. Een smombie is een smartphonezombie [verdwaasd, als een soort robot]. In een zottenkot hoor je veel zotteklap. Zo'n zouknummer [zouk: dansmuziek, creoolse mix] klinkt heel aardig (als verzoeknummer). Ze voeren om de zuid [naar het zuiden, om de noord = naar het noorden]. Wanneer startte men met zwart-wit-tv (teevee, televisie)?
4. Die donjuan [hoffelijke vrouwenverleider, vrouwenjager, casanova], tevens donquichot [ijvert blindelings voor hersenschimmige idealen], is maar een kleinduimpje [klein kereltje] onder de janklaassens [potsenmaker, niet serieus te nemen iemand]. Hoeveel harrypotterbrillen heb je in die Harry Potterfilm gezien? Schrijf je dat goed: Armani-imitatie, Pavarotti-interview en Dalai Lama-aanhanger? Ik skype [internetbellen] vaak en ik heb mijn skypeprogrammatuur recentelijk geüpdatet. Hoe schrijf je: hòmber (kerel), biná (hert) en mansaliñabos (ook: manzanilla, mancenielje, dolboom – wolfsmelkfamilie, giftig melksap)? Ik chil [ontspannen, nietsdoen, relaxen] vaak, jullie ook? Er vlogen twee MiG's over. Is de Heilige Maagd soms heiliger dan de Heilige Thomas (en zeker wel dan een ongelovige thomas)? Vergelijk de Heilige Salarius en de Heilige Januarius, Napels. Hij was apestoned. Dat bedrijf doet aan camionetteverhuur. Dit is een veelvoorkomende FAQ [frequently asked question]: betekent f.a.q. [free at quay – kee] inderdaad franco aan wal? Ja. Hij probeerde op fasching [carnaval] met farthings [vroegere kleinste Engelse koperen munt = 1/4 penny] te betalen. Een faux dévot is een huichelaar en een fausse dévote een huichelaarster. De 'incorrupta fides nudaque veritas' duidt de 'niet te verbreken trouw en de naakte waarheid' aan [nuda veritas is de naakte waarheid]. 'En dextra fidesque': ziedaar mijn rechterhand en mijn woord, ik geef er mijn hand op. Een dominee of priester is een 'pastor fidus animarum fidelium': een 'trouwe herder van de gelovige zielen'.
5.
GRID [gay
related
immune
deficiency]
was aids [acquired
immune
deficiency
syndrome]
avant la lettre. Hyperhidrosis is heftige zweetafscheiding.
Beïnvloedt miosis [pupilvernauwing] de
myopie [bijziendheid]? Zo'n
cyanoseaandoening [blauwzucht] is niet
voor de poes (maar
voor de mens). Hij is een
goedsul, een kalf Mozes. Haal niet door elkaar: fdc
= first day
cover en FDC
= fleur de
coin (maagdelijke
munt). Die nepvogel is genebd
[neb = snavel]. Zou iemand met amusie
[toondoofheid] automatisch amuzisch
[onmuzisch, onkunstzinnig] zijn?
Plaisanterieën [grap] zijn plezant
[plezierig, vrolijk]. In dat maison de
plaisance [lustslot, buitenhuis] wonen
een paar mauvais plaisants
[flauwe grappenmakers]. De
bas-bariton, begeleid door een bugel oftewel flügelhorn, zong a
capella auf Flügel des Gesanges: op de vleugels van het lied. Een
wigwam is een indianentent of tipi. In BE is een wigw
een weduwe, invalide,
gepensioneerde en/of wees.
Bij het eigenlijk instrumentale Europese volkslied
[VD fout: V
– 2023
oké: v] wordt ook wel het
'Alle Menschen werden Brüder' [titel,
VD: algemeen: alle]
gezongen.
6. Verdere volksliederen: Brabançonne (België), Britannia rules the wave (Engeland, vroeger), waar in 't bronsgroen eikenhout (Limburg), Deutschlandlied (Duitsland), God save the King (ook: Queen, Engeland), de Vlaamse Leeuw (Vlaamse Gemeenschap), Marseillaise (Frankrijk), The Star-Spangled Banner (VS), Wilhelmus (Nederland) en Yankee Doodle (een (!) Amerikaans volkslied). Het was water- of beter gezegd: ijskoud. Een beagle is wel een brak (drijfhond), maar geen braque d'Auvergne of braque ariégeois [specifieke soorten – vgl. braque de l’Ariège en braque Saint-Germain]. Ook bij de ETA kennen ze de èta [7e Griekse letter, symbool: η, Η], het étang [hafachtig zoutmeer], de étagère [étagèretafel met lekkernijen], de etage [verdieping], de etappe en de état-major (alle officieren van een oorlogsbodem). Een googol is tien tot de honderdste: een 1 met 100 nullen. Een googolplex is tien tot de macht googol: een 1 met een googol nullen, toe maar ... Hij gaf haar een eau de toiletteje [uitz.]. 'Been' heeft een scherpheldere e, 'bed' een zachtheldere e. Welk E-nummer [code voor additieven in voedingsmiddelen, EU] heeft die stof? Eager beavers zijn uitslovers.
7. Met eau: eau de cologne (mv. eaux de cologne of eau de colognes), eau de goulard (geen mv.), eau de javel (bleekwater, geen mv.), eau de labbaraque (geen mv.), eau de la reine (lodderein, geen mv.), eau de lavande (geen mv.), eau de parfum (mv. eaux de parfum of eau de parfums), eau des carmes (karmelietenwater, geen mv.), eau de toilette (mv. eaux de toilette of eau de toilettes, verkleinwoord eau de toiletteje – uitz.!) en eau de vie (brandewijn, mv. eaux de vie of eau de vies). EB is de epidermolysis bullosa [makkelijk blaren krijgen, epidermolyse (mv. n/s) is het loslaten van de opperhuid]. Een ebenist [schrijnwerker] ebeneert, toch? De EBU is de European Broadcasting Union, de Europese Radio-unie. Komt de eurocity (EC) zelfs daar? De ecclesia triumphans is (r.-k.) de triomferende kerk – de gelukzaligen in de hemel. Hij maakte eclatant [opzienbarend] éclat [baarde opzien]. Het verleden kan ecmnesie [geheugenstoornis door het opdoemen van beelden uit het verleden] veroorzaken. Een XXL-truck [extra extra large] is milieuvriendelijk. Wie zitten er momenteel in de Ecofin-raad [ministers van Economische Zaken en Financiën]? De économie de bouts de chandelle is de zuinigheid die de wijsheid bedriegt. DVT (diepveneuze trombose) is het economyclasssyndroom. Een tsunami [vloedgolf, onderzeese aardbevingen] is edax rerum (allesverslindend).
8.
Daar is ie weer: de zwarte zee-eend. Hij is onze
een-na-belangrijkste leverancier. Een haute contre zit tussen tenor
en countertenor in. Hij is een zwaan-kleef-aanmethodeaanhanger.
Het kompas is een leidend voorwerp. Bij
een trilemma zijn er drie alternatieven. Het uitgaanstypegildevolk
kent ze wel: de kravat [stropdas], de
lavallière [gestrikte das met breed uitlopende
einden], de cravate noir [zwarte
vlinderdas] en de cravate blanche [witte
vlinderdas]. Is zulks denkbaar: een respectueuze [respectvol]
(putain)
respectueuse [ironisch-eufemistisch:
prostituee]? Een eetbui is een vreetkick. De BED,
de binge eating
disorder, is de eetbuienstoornis. De
Effie is een
tv-reclamespotsprijs. De
E.H. is de Eerwaarde
Heer en de E.Fr.
is de Eerwaarde Frater.
Een mens moet genoeg me-time hebben. De
EHEC-bacterie
is de enterohemorragische
E. coli.
Een voorbeeld van een tekenziekte is ehrlichiose. De mooiste eieren
vind ik het beo-ei [kan gedachteloos leren
napraten] en het cobra-ei [brilslang].
Aaisykjen is gewoon eiergaren, eierzoeken [Friesland].
Zij zijn een twee-eiige tweeling. Eikelsuiker is querciet. De Orde
van de Eikenkroon is een Luxemburgse ridderorde.
9. Op de eiker [vroeger vrachtschip binnenvaart] deed de ijker zijn werk. Uit het Duits: ein Ende mit Schrecken (een einde met verschrikking), ein Märchen aus alten Zeiten (een sprookje uit oude tijden), ein Mensch mit seinem Widerspruch (een mens met zijn innerlijke tegenstrijdigheden), ein Schauspiel für Götter (een aanblik goden waardig) en ein Volk in Waffen (een volk onder de wapenen). Met *moulin*: GB geeft mouliné(s) = moulinetgaren (effectdraad), VD verder nog: moulin à paroles (klappermolen: iemand wiens mond niet stilstaat), moulineren (m.b.t. zijde twijnen of fileren in een (zijde)molen), en de zeggenkorfslak is de Vertigo moulinsiana, die leeft van moeraszegge (geen mv.).
