0113 Dictee woensdag 04 september 2013: dictee ordegeestelijken (2) √

Dictee woensdag 04 september 2013: dictee ordegeestelijken (2) 

De karmelieten
 Deze orde (Ordo Carmelitarum, O.Carm. (ook: O.C.), vrouwelijke vorm: karmelietessen) is een rooms-katholieke bedelorde, die zich net zoals de franciscanen, dominicanen en augustijnen onderscheidt van de andere monastieke [= in kloosters] orden doordat ze in plaats van de individuele armoede juist de collectieve armoede belijdt. Voor hun onderhoud zijn ze afhankelijk van hun eigen arbeid en van aalmoezen. Ik kwam ook nog tegen O.C.D. (D = Discalceatorum: ongeschoeide karmelieten). 

De kartuizers
 Deze orde is in 1084 gesticht door de heilige Bruno van Keulen in het onherbergzame Massif de la Chartreuse, een bergachtig gebied ten noorden van Grenoble. Het is een contemplatieve orde van kluizenaars die toch in gemeenschap willen leven. Hun samenlevingsverbond is een compromis tussen afzondering (kluis) en gemeenschap. Zij verblijven alle dagen in afzondering behalve op zondag. O. Carth. = Ordo Carthusianorum. 

De cisterciënzers
 Deze orde is in 1098 door Robert van Molesme is opgericht in de abdij van Cîteaux: S.O.Cist. (Sacer Ordo Cisterciensis). Omdat er te weelderig geleefd werd, kwamen er tegenbewegingen: O.C.S.O. (Ordo Cisterciensium Strictoris Observantiae, orde van de cisterciënzers van de strikte observantie = strenge onthouding, de trappisten). De naam danken ze aan Abdij Notre Dame de la Grande Trappe (La Trappe) en het trappistenbier is heel bekend. 

De dominicanen 
De dominicanen of predikheren (Ordo Praedicatorum, O.P., ook O.S.D. = Ordo Sancti Dominici) vormen een kloosterorde die in 1216 is gesticht door Dominicus Guzman (circa 1170-1221), ten tijde van de kruistocht in de Languedoc tegen de katharen. Een van de eerste kloosters werd in Toulouse gevestigd. Het is een bedelorde, ze volgen de regel van Augustinus en kregen ook een inquisitietaak toebedeeld. 

De benedictijnen (en benedictinessen)
O.S.B. = Ordo Sancti Benedicti. Ze bidden zevenmaal per dag en leven met contemplatie en arbeid (ora et labora). De cluniacenzers hoorden hier ook bij, maar de orde is uiteengevallen. 

(wordt vervolgd)

0112 Dictee woensdag 28 augustus 2013: dictee ordegeestelijken (1) √

Dictee woensdag 28 augustus 2013: dictee ordegeestelijken (1)

Orde heeft in de betekenis '(rang)orde, rij, rang, regel' geen meervoud. In alle andere betekenissen (zoals in 'groep van mensen') zijn er twee meervoudsvormen: ordes en orden. Daarom is het volgens de spellingregels ordegeestelijke en dus niet ordengeestelijke (fout). Overigens mag van Van Dale (geen van de twee in van het Groene Boekje) ook ordesgeestelijke [lijkt echt fout! - Echter, VD: dit is geen mv.-s maar tussen-s]. In deze blog beperk ik mij tot de kloosterorden (kloosterordes). Vooraf: de Taaladviesdienst adviseert om bijvoorbeeld o.f.m. te schrijven achter de naam van een geestelijke: P. Paaltjens, o.f.m. (de komma is facultatief) met als betekenis: ordinis fratrum minorum ((lid) van de orde der minderbroeders – franciscanen). Deze dienst adviseert de naam van de orde zelf met hoofdletters te schrijven: O.F.M. = Ordo Fratrum Minorum, orde der minderbroeders. Met de aantekening dat Van Dale beide vormen met hoofdletters schrijft, geef ik ze verder met hoofdletters en vermeld daarmee dus alleen de naam van de orde. 2020: VD onderscheidt nu ook o.f.m. em O.F.M.

Minderbroeders. De franciscanen of minderbroeders vormen een kloosterorde bestaande uit volgelingen van Franciscus van Assisi. Franciscus kwam uit Umbrië (Italië) en samen met zijn metgezellen schonk hij al zijn bezittingen aan de armen om zelf in pure armoede verder te leven. De franciscanen behoren tot de bedelorden. Zo proberen zij Christus na te volgen. Naast de minderbroeders franciscanen kennen we ook de minderbroeders kapucijnen – komt van cappuccino = monnikskap(je), ooit barrevoets, later op sandalen – (O.Cap. = Ordo Capucinorum, ook O.F.M.Cap. = Ordo Fratrum Minorum Capucinorum) en de minderbroeders-conventuelen (O.F.M.Conv. = Ordo Fratrum Minorum Conventualium). De conventuelen waren minder ascetisch en leefden 'gewoon' in kloosters. Ik kwam ook nog tegen O.S.F. = Ordo Sancti Francisci, franciscanen. Ook de clarissen vallen binnen deze familie: O.S.Cl. * = Ordo Sanctae Clarae, clarissen. Verder kwam ik tegen de naam franciscanessen met wereldlijke activiteiten (in tegenstelling tot de clarissen die een contemplatief leven leiden). * 2020: Dit niet meer in VD!

(wordt vervolgd)

0111 Dictee woensdag 21 augustus 2013: dictee Dörpen √

Dictee woensdag 21 augustus 2013: dictee Dörpen

1. Op 3 april 2013 won ik in Breda het Roparundictee. Met dank aan Robert, die eenmalig bereid was 'bij wijlen' te schrijven in plaats van 'bijwijlen' waardoor hij 1 fout had en ik 0 fouten. Omdat er voor de Roparun (Rotterdam, Parijs) ook van Hamburg naar Rotterdam gelopen wordt en het Bredase team in het Duitse Neubörger overnachtte, stelde de betreffende B&B (Wally's bed and breakfast – hoevetoerisme – en ook minicamping) een waardebon voor een overnachting voor twee personen beschikbaar. Meestal verdwijnen dit soort waardepapieren in de prullenbak, maar in dit geval besloten Hanneke en ik er toch maar gebruik van te maken en er nog een extra nachtje aan vast te knopen. Nu is Neubörger niet drie keer niks, driemaal niks, maar zelfs meer keren niks, meermaals niks, zeg maar x-maal, x keer niks. Het ligt echter in het Emsland (regio in Nedersaksen, de Ems is een rivier) en op een paar kilometer ligt de aardige plaats Dörpen met prachtige wandelingen, waarvan we er drie van de vijf gemaakt hebben. Heel mooi! Een keer hebben we uitbundig in een restaurant in Dörpen gegeten, de tweede avond in een Imbiss (die hadden ze wel in Neubörger zelf). De kamer was heel behoorlijk en normaal moet je de badkamer (heel fraai, mooier dan in een hotel!) delen met anderen, maar omdat er 2 van de 4 kamers bezet waren (bij 2 beschikbare badkamers) hadden we het geluk er een helemaal voor onszelf te hebben. Overigens valt de accomodatie (zo stond het in de folder) onder de SVR, Meerkerk, NL (Stichting Vrije Recreatie) ook onder de Stichting Vrienden op de Fiets. Omdat we daar lid van zijn, hadden we onze tweede nacht (misschien) nog goedkoper kunnen doorbrengen, maar dat hebben we maar laten lopen. Omdat ook het eenvoudige ontbijt prima was durf ik een verblijf in deze B&B van harte aan te bevelen: Ron en Lydia Walraven, Kluser Strasze 50, 26909 Neubörger (D), 0049 - 4966 912542, www.wallys-bb.nl.

2. Daarna hebben we nog twee nachten aangelegd in het Golden Tulip Hotel in Doorwerth (gemeente Renkum). Ook dat was een gouden greep (het was alle dagen trouwens schitterend weer). Kleine kamer, maar schitterend gelegen hotel (park, zwembad, etc.). Eén avond hadden we een diner, de andere avond hebben we ons as usual tot de plaatselijke snackbar gewend … Prachtig wandelgebied: Doorwerth (met kasteel), Heveadorp, Renkum, Heelsum (Airborne Museum) en Oosterbeek. We hebben door de kleine wandelingen te combineren, er een flinke tocht van gemaakt. Ook dit hotel (in de bossen) en de omgeving ervan kan ik van harte aanbevelen!
 

0110 Dictee woensdag 14 augustus 2013 (2): fictief dictee Alkmaar 2014 (deel 2) √

Dictee woensdag 14 augustus 2013 (2): fictief dictee Alkmaar 2014 , deel 2

Na de belevenissen in Alkmaar dit jaar heb ik een proeve (!) voor 2014 gemaakt. Het verschijnt ook als regulier dictee 637. Hierbij deel 2 (van 2)

4. Met de gehuurde P.C. Hoofttractor (met chauffeur) probeerde men richting de kaasstad te tomtommen. Maar dat hebbedingetje, die gadget, gaf de geest. Maar enfin, ten slotte wist men via IJmuiden en Velsen het beoogde doel na veelvuldig geroepen ach en wee en talloos geuite 'gouwe-dozen-met-blikken-randen' en andere godslasterlijke uitingen de stad van burgervader Piet Bruinooge te bereiken. Aan een goed dinertje waren ze intussen wel toe. Een amuse-gueule vooraf, daarna borsjtsj (Russische rodebietensoep), als entremetstje naar keuze gnocchi of spoom en als hoofdgerecht boeuf bourguignon, chili con carne, couscous, jambalaya, fish-and-chips, foeyonghai, gefilte fisj, golauyoek, karweivlees, köfte, diverse kant-en-klaargerechten, sajoer lodeh, shish kebab, souvlaki, teriyaki, mixed grill of eendenpaté. Als dessert was er een kaaswrap, île flottante of poire belle Hélène.

5. De stemming zat er goed in, toen ze besloten via de kaasmarkt naar het hotel te rijden. Maar ja, zoals gezegd: de navigatie faalde. Een ijlings ingehuurde gids vertelde hen over grote Alkmaarders als Cornelis Drebbel, Johan en Hendrik Ringers, Maarten van der Weyden, de held Fritz Conijn, Patrick Cammaert, Rudi Carrell, Kees Boeke, Adriaen Anthonisz, Trijn Rembrands – geen familie van, Frits Wester en Karin Bloemen. Ze hadden niet door dat de malafide gids een een-tweetje met de asobakchauffeur overeengekomen was: die loodste hen van hot naar her en we belandden – begonnen in de Cabeljaustraat – in de Faktorij, de Corfstraat, De Friese Poort, de Graadt van Roggenweg, de Heilooërdijk, de Judith Leysterstraat, Luttik Oudorp, de Molenaerstraat, de Oudiestaete, de Ruysdaelkade, de Strooijonkerstraat, de Dubbelebuurt, de Ruusbroechof, de Lindegracht en de Lindenlaan, Vogelezang, Fnidsen, Brillesteeg, Gedempte Nieuwesloot en het Overdiepad.

 6. Helemaal dolgedraaid – het was ponem noch porum – kwamen ze via de entree bij de maître d'hôtel. Kamers en suite, eenpersoonsbedden, een bubbelbad, wc's op de kamer, een koude douche, een buffetontbijt, piccolo en gigolo, alles werd tot in de puntjes geregeld. Er waren nogal wat lijders in het gezelschap: het
alice-in-wonderlandsyndroom, emptynestsyndroom en fragiele-X-syndroom kwamen voor. Voor het slapengaan was er nog een slaapmutsje. De drankenopneemster noteerde onder meer: yakult, whist, vieux, vermout, tequila sunrise, cider of sorbendrank, shandy, punchbowl, mazagram, grog, campari, blackjack, advocaat en anijsdrank. De meesten gingen snel te bed, maar een enkeling, al dan niet met apneusyndroom, manifesteerde zich als barplakker. Maar ook die – hoewel een dag tenslotte 24 uur heeft en gezelligheid geen tijd kent – riep het klokje van gehoorzaamheid.

7. Om verder een lang verhaal kort te maken: het Ierse parlement eet voortaan kaas uit Alkmaar en overigens leefden ze daar nog lang en gelukkig.
 
 

0109 Dictee woensdag 14 augustus 2013 (1): fictief dictee Alkmaar 2014 (deel 1) √

Dictee woensdag 14 augustus 2013 (1): fictief dictee Alkmaar 2014 (deel 1)

Na de belevenissen in Alkmaar dit jaar heb ik een proeve (!) voor 2014 gemaakt. Het verschijnt ook als regulier dictee 637. Hierbij deel 1 (van 2) 

De kaasmarkt
1. De Dáil Éireann, het Ierse parlement, beviel de jaarlijkse
kaas-en-wijnavond niet meer zo. De gruyèrekaas had afgedaan, net als de eigen cheshire- of chesterkaas (ook indien met worcestersaus!). Andere merken die gesneefd waren, zijn onder andere; appenzeller (Appenzeller kaas uit Zwitserland), bel paese (zachte Italiaanse kaas), bluefort, een variëteit van de Franse kaas roquefort, brie, camembert en cantal, cheddar, cottagecheese (hüttenkäse), derby (uit Derbyshire), feta (Griekse kaas), het fransje (Goudse kaas), halloumi, witte verse kaas uit Cyprus, gorgonzola (uit een plaats bij Milaan), komijnekaas, leer- en maasdammer, manchego (Midden-Spanje), mozzarella, pecorino, parmezaankaas (Parmezaanse kaas), provola (van buffelmelk), raclette, rauwmelkse kaas, reblochon uit de Franse Savoie, rommedoe uit Limburg, Stolkse kaas, taleggio, tilsiter, trappistenkaas en zoetemelkse kaas.

2. Nee, men wilde duidelijk iets anders. Dus werd een commissie ingesteld. Haar werk had veel van een Poolse landdag. In de openings-, tevens maidenspeech van de voorzitter bleek deze aan glossofobie – speechangst – te lijden. Dat leidde ertoe dat hij stante pede werd vervangen door de vicepreses, een man van de wereld en van de klok. Dat liet onverlet dat sommige leden probeerden te filibusteren. Ten langen leste ontstond er echter toch enige overeenstemming en het begon het in Leinster House in Dublin te dagen. Was niet Alkmaar de stad van de 'Victorie'? Daar gaan we heen, luidde 's commissies adagium. De reis werd gepland. Voor dag en dauw reisden ze af naar het aerodroom, waar ze de approach van de vlucht Amsterdam-Dublin konden waarnemen. Inchecken, sms'je naar huis, iPad in de aanslag, nog even m-bankieren, airhostess (stewardess) begroet … en in the air.

3. In de privéjumbojet van de vice-eersteminister kozen ze met de
take-off het ruime luchtsop. Onder zich het wolkendek (vederwolken, cirri en schaapjeswolken, cumulocirrus of cirrocumuli) en boven zich het wolkeloze heelal. Met zicht op de Andromedanevel buiten onze Melkweg, alsmede op de sterrenbeelden Verrekijker of Telescoop, Achtersteven van het Schip, Zeil van het Schip en het Hoofdhaar van Berenice, in de buurt van de Leeuw. De heenreis duurde zo'n twee uur, de terugreis zal door het tijdsverschil ongeveer nul uur duren. Ierland heeft de GMT (Greenwich Mean Time of WET,  West-Europese tijd). Niet de gezagvoerder, maar de copiloot zou op de heenweg het gezag voeren namens de crew. De reizigers moesten wel oppassen niet vliegtuigtrombose, het economyclasssyndroom, te krijgen [DVT, diepveneuze trombose]. Onderweg zag men een gyro- en een chartervliegtuig. De landing was strikt op tijd.

0108 Dictee Woensdag 07 augustus 2013: dictee *sjr* √

Dictee Woensdag 07 augustus 2013: dictee *sjr*

1. Vandaag eens onderzoeken of er wat met *sjr* te vinden is (noVD betekent: niet meer aangetroffen in online-VD): besjrieën (alleen onbepaalde wijs): boze geesten oproepen door te veel goeds te zeggen, hasjroken (blowen) en hasjroker en het kasjroet: het geheel van de joodse spijswetten (de sjoumer controleert daarop, meervoud: sjomrim). Het Jiddisje (Jiddische) 'toi(toi)(toi)' wordt vaak voorafgegaan door 'unberufen' of 'unbeschriejen'.

2. Met *sjb* vinden we hasjbende, ramsjboek en roetsjbaan. Een tobogan is trouwens een Canadees-indiaanse slee of een kermisroetsjbaan. *sjc*: hasjcafés waar ze rebetika spelen en de Malevitsjcollectie (Russisch kunstschilder en theoreticus van het constructivisme en het suprematisme; no VD, wel: kubofuturisme). *sjd* geeft alleen fetisjdienst en *sjf* alleen ramsjfiliaal. Ramsjgoed wordt vaak verramsjt. Bij *sjk* vinden we Asjkenazim (of Sefarden of Sefardim - GB: ie), baboesjka (oud vrouwtje) en de KSJ-KSA-VKSJ (in België): Katholieke Studerende Jeugd – Katholieke Studentenactie – Vrouwelijke Katholieke Studerende Jeugd (een organisatie van oorspronkelijk drie aparte jeugdbewegingen die nu nog elk een grote mate van zelfstandigheid hebben).

3. Verder: matroesjka (houten poppetje, open te schroeven en daarbinnen weer …), narrisjkat of narriskat: dwaasheid, onzin, en pirosjki: bij de Russen een pasteitje. Het NIK is het
Nederlands-israëlitisch Kerkgenootschap (overkoepelend orgaan van Asjkenazische joodse gemeenten in Nederland). Met *sjl* - pas op! – schlemiel, slamassel (slemassel, ook: sjlemazzel: pechvogel), sjleppen: moeizaam lopen of dragen. *sjm*: kasjmier(geit) en sjmadden (bekeren of dopen). Met *sjn*: hare krisjna, kalasjnikov, Misjna, sjniggel of snikkel (o.a. snipper), sjnoderen (bij joden een gift toezeggen voor een goed doel) en Visjnoe (de Instandhouder). Een schnorrer is trouwens een bedelaar. *sjp*: bisjpalen zijn bij bepaalde Papoea's onderdeel van het dodenritueel, misjpooche (familie). Een mooi woord is 'hasjshop'.

4. Met *sjt*: Besjt: Baäl Sjem Tov, Meester van de Goede Naam (benaming van Israël ben Eliëzer), grondlegger van het chassidisme, borsjtsj, Pasjtoe (taal, Pathaans), de grootste bevolkingsgroep van Afghanistan = de Pasjtoen, sjtetl (kleine Joodse gemeente), sjtreimel: bonthoed van chassidische joden) en versjteren. Bensjen is zegenen en mansjen aanbevelen. Er zijn veel miese (miesje) kereltjes: wie is het miest (miesjt). Rausjen of rauzen is ruw spelen. *sjw*: sjwarts: orthodox bij joden, versjwartster nar en een sjwalettergreep. Die laatste is dus een stomme-e-lettergreep.
 

0107 Dictee Woensdag 31 juli 2013: dictee *thr* √

Dictee Woensdag 31 juli 2013: dictee *thr*

1. Vandaag maar eens onderzoeken of er wat met *thr* te vinden is (no VD betekent: niet meer aangetroffen in online-VD) – actie- en psychothriller (ook: erothriller en horrorthriller), dat zijn de best of three van Mulisch, in de Wimbledonfinale spelen ze best of five: wie het eerst drie sets wint, is winnaar, de Big Three (de Grote Drie) is de benaming voor de Verenigde Staten, Groot-Brittannië en de Sovjet-Unie (of hun leiders: Roosevelt, Churchill en Stalin) tijdens de Tweede Wereldoorlog – met China meegerekend trouwens de Big Four, de Grote Vier en in de Veiligheidsraad met Frankrijk ook nog erbij de Big Five, de Grote Vijf.

2. Verder: een deep throat is een anonieme informant, een tipgever, of je-weet-wel, Mithra(s): oude Perzische zonnegod (no VD), mithridatiseren: gewennen aan een vergif door er telkens grotere doses van toe te dienen, pithecanthropus erectus (javamens): naam gegeven aan een aapmens of aapachtig dier, waarvan op Java overblijfselen zijn gevonden en waaraan in de evolutieleer groot belang werd gehecht, wilde pyrethrum (wilde bertram) – uit de bloesem wordt pyretrine, een insectendodend middel gewonnen, Samothrace (no VD): eiland ten Z.O. (zuidoosten) van Thasus tgov. (tegenover, t.o.) de monding van de Hebrus (Hebros, thans Maritsa) aan de Thracische kust; beroemd is het hellenistische beeld (ca. 190 v.Chr.) van Nike dat daar gevonden is en tanteagaathregeling.

3. Ook: Thr of T (chemie: threonine:(S)-2-amino-(R)-3-hydroxybutaanzuur, een van de twintig aminozuren die in eiwitten voorkomen, een voor de mens essentieel aminozuur), THR (Technische Hogeschool Rijswijk, tot 2009), een Thraciër en een Thracische spraken Thracisch: een Indo-Europese taal, gesproken tot ca. 100 v.Chr. en alleen bekend uit eigennamen en glossen – wie dat bestudeert is een thracoloog, thrill, thriller, thrillerauteur, thrillerbespreking, thrillerclip, thrillerliteratuur, thrillseeken en thrillseeker.

4. Ten slotte: Thrinakia (no VD); in de Odyssee (11e en 12e boek) het eiland waar de runderen van Helius weidden, later gelijkgesteld met Trinacria (Sicilië), de urethrale fase is de overgangsfase tussen de anale en fallische fase, het urethrakanaal is het urinekanaal, de urinebuis (met de urethraklep, let op: de ureter is wat anders!). Onderzoek daarvan geschiedt met de uretroscoop. In een
SWOT-analyse komen threats voor. Wat is pseudoartrose, de
pseudo-Demetrius, pseudo-isidorisch? Een aristarch is een streng, maar rechtvaardig criticus en een abderiet een onnozele hals. All's well that ends well: eind goed, al goed! Enne: memento mori (gedenk te sterven)!