Dictee - dictees [1124]
Tiende
Groot Breskens Dictee (2017)
A
= aanvangers (50), L = liefhebbers (70) en S = specialisten (100).
De
onderstreepte woorden moesten worden ingevuld.
Afscheidsdictee
in 30 etappes (auteur: Rein Leentfaar)
(A1)
Alwin, Noordoostpolder. Zo-even dacht ik: zo nodig zal ik je zo
meteen laten weten of zoiets al eerder is voorgekomen in de
voormalige Zuiderzee.
(L2)
Berend Botje, Zuidlaren. In het Drentse landschap van Drenthe kun
je drentenieren. Te midden van de hunebedden krijg je daar
vanzelf een zwitser- of drenthelevengevoel.
(S3)
Camiel, Leeuwarden. In de provincie van Fryslân boppe moet je zijn voor
het aaisykjen. Naast het fierljeppen en het skûtsjesilen
komt men daar ook het iepenloftspul tegen. In zo'n historische
vertolking gebruikt Grote of Lange Pier (Fries: Grutte Pier) als anti-Hollandertest
de zinsnede: bûter [boe-tuhr],
brea [brih-juh] en griene [grieh-juh-nuh, g van goal] tsiis
[tsie..s], wa't [waat] dat [doht] net [nèht] sizze kin [ih], is [ih] gjin [gjihn, g van goal] oprjuchte [VD] Fries [frie-juhs].
In goed Nederlands: boter, brood en groene kaas, wie dat niet zeggen kan, is
geen echte Fries.
(A4)
Dorpsschool, Breskens. Zou er stiekem en achter in de klas ook weleens
door hen ge-e-maild en ge-sms't worden?
(L5)
Een kerkgangster, Kerkdriel. Als Goereese en domineese beluister
ik al sinds anno dazumal elke dominica dies de predicatie
van mijn verbi divini minister (V.D.M.), die hel en verdoemenis aanzegt
aan het plebs en alle andere farizese gemeneriken.
(S6)
Filip, Israël. Ik ken hem al lang. Ooit uit een sjtetl bij een
nabijgelegen potemkindorp gekomen, vader-Jood, nu in het Beloofde
Land Kanaän en felorthodox [VD,
fel] regelmatig aan het sjaukelen, zeker geen spekjood, wars van Falasha's
en polakken, maar dol op chassieden.
(A7)
Groningen, Bob van Dijk. Uit Groningen kennen we de oerklei en een
aantal slijkgronden. De Stadjers aldaar komen uit die stad, de
inwoners van de Ommelanden niet! Ook worden de inwoners van Groningen
wel stoepschijtertjes genoemd.
(L8)
Heel fijne middelbare school, Oostburg. Er is heel wat te doen op onze school
waar vwo'ers, maar ook vmbo-t-leerlingen zitten naast havo 3-
, maar ook havo 4-leerlingen, allen havoërs dus. Het zijn middelbareschoolleerlingen,
die allen maar wat graag haagschool houden (spijbelen).
(S9)
Irak, Achmed. De fimoselijder kreeg een ge-sms't berichtje van
zijn vrouw – volgens intimi een takkewijf – met wtf, – afkorting voor what the fuck –
waar ben je? Hij speelde luid luit op zijn oedje en
antwoordde: hier, breng dat pakketje met rode zeebrasem mee, wil je, het
is dichtgebonden met vijgetouw.
(A10)
Jantje, van Leiden. De referee bij deze wedstrijd leidde – dat lijdt
geen twijfel – heel goed. Penalty's – zeg maar penanties –
moesten de beslissing brengen.
(L11)
Karel, Rio de Janeiro. Dat was wat vorig jaar: ik moest de kinderen van de crèche
halen, maar omdat ik aan de door mij verafgode Olympische Spelen
dacht, raakte ik betrokken bij een crash. Ik miste de judofinale,
de modernevijfkampontknoping en alle BMX'ersactiviteiten.
(S12)
L, vijftig (tellen). Je kunt vast wel honderd-en-een woorden schrijven
zoals dat gebruikelijk is – vergelijk 15 minutes of fame [in cijfers] –
in Van Dale. In het acht-tweecafeetje [in letters] [niet meer in wdb.] bezwoer
men mij geen zesentwintiger [in letters] te worden of een drie-tien
[in letters]. We hielden een diepgaande 10-10-10-analyse [in cijfers].
De landmeter had het over een 3, 4 en 5-steek [in cijfers]. Ook het
getal van het Beest, 666 [in cijfers], deed de ronde. In Romeinse
cijfers is dat trouwens DCLXVI [voorgelezen als gewoon getal 666]. De
koploper leed een 4-2-nederlaag [in cijfers] in de zespuntenwedstrijd [in letters].
(A13)
Mohammedanisme, de islam. Het vrijdaggebed vindt in de moskee
plaats. De soennieten moeten niets van het sjiisme hebben. De jihadstrijd
is een heel gevaarlijke zaak!
(L14)
N.N., Rome. Ze hebben me hier de roomse kalender wel ingepeperd: Allerheiligen
(1 november), allerkinderendag of
Onnozele-Kinderen (28
december), Onze-Lieve-Vrouwevisitatie (31 mei) en Maria-Geboorte
en -Tenhemelopneming (8 september, resp. 15 augustus). De paaskaars van
Pasen bij het paasfeest kende ik wel ...
(S15)
O, o, die scheikunde toch! Een chemischewapensprogramma maakt je
angstig; verder wordt het smullen voor chemici: EDTA is
ethyleendiaminetetra-azijnzuur, de ziegler-nattapolymerisatie ken
je wel, voor het galluszuur (trihydroxybenzoëzuur) zal dat ook wel gelden,
het solvayprocedé maakt soda uit kalksteen en zout, HDPE is hogedichtheidpolyethyleen,
de naam einsteinium is een hommage aan de man van E=mc2 (niet
in wdb., maar lijkt me aardiger dan bijvoorbeeld de formule CH3CH(OH)CH2CHO
van aldol) en we besluiten met aqua destillata (sterkwater).
(A16)
Privéhobbyist, of all places. Hij petanquet, speelt jeu de boules,
is een fervent mens-erger-je-nieter en moet soms een kwalificatiewedstrijd
spelen om aan het biljarttoernooi te mogen meedoen.
(L17)
De q overslaan? Quod non! Een hondenbaan is meestal geen q.q.-baan. Een hookah
is een waterpijp (het Arabisch gebruikt wel q's) en een ziggoerat een
tempeltoren (het Akkadisch gebruikt wel q's). Ze droeg haar chicste
kleding. De drie kwartielen verdelen een verzameling in vier gelijke
delen. Het chemisch element met symbool Uuq wordt ununquadium of
flerovium genoemd. Ach, het zijn eigenlijk allemaal maar nutteloze wist-je-datjes.
(S18)
Retro: juist niet, maar jongerentaal. Het is supercoewl [koe-wuhl] hoe
de jeugd als bff [bie-èhf-èhf] genietend op voetbalkiksen het
soms op de heupen heeft, en probeert propz te tonen, trots met nieuwe
kleren blitst, cuties achtervolgt en – wazzup – mosht en
als player ragequit, als het spel – ligt dat aan de warez? – niet
lukt, en op z'n tijd daldeet met als motto een woord uit alinea L29, dat
ik natuurlijk (voor betrokkenen) niet verklap.
(A19)
Storm. Als deze uit het noordoost ten oosten komt (N.O.t.O.), kan
het flink spoken. De schaal van Beaufort geeft dan minstens 8 of 9 aan,
en de stormstag- en lijzeilen zijn dan in de scheepvaart allang
gestreken.
(L20)
Theo loog, dat het een lieve lust was (alles met '*theo*'): een theologoumenon
is een zekere theologische uitspraak, de Theo d'Or is een Nederlandse
toneelonderscheiding, de rabies theologorum is de razernij der
theologen, een pantheon is een tempel gewijd aan alle (Griekse of
Romeinse) goden, de MO-theorie wil je niet weten, de
god-is-doodtheologie
wordt door de gelovigen bestreden en de
9/11-theorie is mij niet
helemaal duidelijk.
(S21)
United States of America. In Uncle Sam, daar waait de
stars-and-stripes, daar wordt The Star-Spangled Banner gezongen,
daar valt de president – mede gekozen door de dixiecraten uit Dixieland
– soms een impeachment ten deel en omvat het
Midden-Westen 9
staten, waaronder niet North en South Carolina. Met zo'n jonge geschiedenis
heeft men weinig weet van zaken als 'et tu, Brute' of in een andere
versie 'tu quoque, fili mi'.
(A22)
Visserij, Breskens. Vanuit Breskens wordt van alles aan de haak geslagen. Denk
aan de zouteharingvisserij van de grote kotters, maar ook aan de Kanaalvisserij.
Er wordt ook met het schrobnet gevist en het loze vissertje heeft nog
gewoon een dobber met een capopen, gemaakt van de schacht van een pauwenveer.
(L23)
Wildwesttoneel, schouwburg. Zagen we eerst het proscenium (ook wel: de avant-scène),
na optrekken van de gordijnen kwam het floodlight beter tot zijn recht.
De liefdesscènes waren niet van de lucht. Bij het tableau de la troupe was ook de protagonist. Het stuk werd
uiteindelijk beslecht door een deus ex machina.
(S24)
De letter x levert niet zo veel op, maar we hebben toch wat gevonden: extra
extra extra large (XXXL), de seksextensie xxx voor porno-URL's,
een x-aantal archaïsche woorden, een x-thorax (longfoto), safesexcontact,
jagen op een doks (muskuseend) en door de huisarts een gehavende boksersneus
laten nakijken.
(A25)
De letter y. Met deze i-grec of ypsilon zijn er niet zoveel
woorden. Iedereen uit zijn yells (kreten), heeft Y-chromosomen en
yahtzeet weleens.
(L26)
Ziekenhuis, Zelzate. Daar kom je liever niet voor dit soort kwalen: gillesdelatourettesyndroom
(tics, echolalie, coprolalie), stresscardiomyopathie
(gebrokenhartsyndroom), de ziekte van Basedow (schildklier), elke B-ziekte,
de föhnziekte, problemen met de appendix en de tussen-de-orenziektegevallen.
(S27)
2011, Van Dale. Er is niet zoveel, waar '2011' in voorkomt. Maar cashtrapping
– om bitcoins te bemachtigen? – wel en ook de caviapolitie en de Jasmijnrevolutie
kwamen we tegen, net als een kojan zout, wat 30 pikol (2011
liter!) is, alsmede de ZSM-aanpak (term van het OM: zo spoedig mogelijk),
naast het schmallenbergvirus dat runderen treft, en ten slotte de Occupybeweging
en fomo, een verzamelnaam voor o.a. infobesitas.
(A28)
2013, Van Dale. In dit dictee mogen voor de Aanvangers een aantal uit 2013
stammende woorden niet onvermeld blijven: een beatrixkapsel, loomen
(dat doe je met gekleurde elastiekjes), de shishapen (elektronische
sigaret), socialbesitas (dwangmatig de sociale media gebruiken) en tinderen
(daten met behulp van de app Tinder).
(L29)
2012, Van Dale. Voor de Liefhebbers hier een aantal uit 2012 stammende woorden:
yolo (jongerentaal voor o.a. uitgaan i.p.v. het huiswerkmaken),
de beyoncévlieg (met goudkleurig achterlijf), gangnamstijl (een
zekere dansstijl), phablet (tablet waarmee men tevens kan telefoneren), project
X-feest en de onesie (huis- of pyjamapak uit één stuk dat alleen
hoofd, handen en voeten vrijlaat, soms met een capuchon).
(S30)
2014 e.v. Van Dale. Voor de Specialisten is een aantal woorden van recente
datum bijeengegaard: het jaar van het paard (naar: Boeddha), een clickbait
(een loklink op internet), de vroegere Letse lats, een wannahave,
de MiG's vlogen over, de quokka (een soort kangoeroe), dukkah
(daarin dip je brood), aka [ee-kee-ee] (alias) en pas maar op dat je
geen smombie wordt ...
