2805 Dictee vrijdag 15-07-2022 (1) – dictee Dictee van de dag (635) √

Dictee – dictees [2805]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 222, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (635)

1. Ook de remote control [afstandsbediening] van de verkeerstoren kon de remous [het optreden van snel wisselende stijgingen en dalingen in een instabiele luchtlaag, waardoor het vliegtuig stoten of schokken ondergaat] niet opheffen. Het rendez-moi (de wisseltruc) vond plaats bij het rendez-vous [afspraak] met de chevalier d'industrie (de oplichter). Een renegaat [afvallige] is een mammeluk [christen die onder dwang naar de islam overgaat] en die is nog erger dan een turk [in de betekenis: moor]. Van renforcé (madapolam) maak je hemden. De renminbi yuan (renminbi, yuan) is de munteenheid van China [CNY]. Rennine (chymosine, lebferment) is het melkstremmend enzym van het maagsap. Wat je par renommée (bij geruchte) hoort, is niet altijd wat je via een renseignement (inlichting) achterhaalt. Wat men de armen geeft, leent men de Heer. De renversé is de omslag bij een zwachtelverband. Een reobarometer meet stroomsterkte op grote diepte, vergelijk de reologie (stromingsleer). De repasses [voor de tweede keer bedienen tijdens een maaltijd] zijn alleen voor veeleters.

2. De bemoeial leed aan regulitis (schertsend, Belgisch-Nederlands) en keerde re infecta (onverrichter zake) naar huis terug. De sloot moest nodig gereit [van waterplanten, van vuil zuiveren] worden, de boer reitte deze dan ook. Een remouldband heeft een nieuwe rubberlaag. Bij een renteswap zijn internationale banken betrokken. Rendang is rundvlees met kokos. Een reier is in het zeewezen een uithaler, maar een rijer is een opname met een rijdende camera. Een repleet is een werkster bij de honingmieren. In die repo [reportage] kon je het 'répondre en Normand' [ontwijkend antwoord geven] door de politicus waarnemen. Het repoussé [aan de achterzijde inhameren wat aan de voorzijde in reliëf zichtbaar moet worden] kan je omschrijven als achterstevoren, het achterste voor. Is dit een reprint [herdruk] van dat boek?

3. De reptilia Parnassi zijn prulpoëten. De maanden van de republikeinse kalender [van de Franse Republiek] zijn vendémiaire (wijnmaand), brumaire (nevelmaand), frimaire (rijpmaand), nivôse (sneeuwmaand), pluviôse (regenmaand), ventôse (windmaand), germinal (kiemmaand), floréal (bloeimaand, bloemenmaand), prairial (grasmaand), messidor (oogstmaand), thermidor (warmtemaand) en fructidor (vruchtmaand). Republicanisme is de republikeinse gezindheid van republikeinsgezinden. De res decisa is een juridisch twijfelachtige zaak, de res communis is het gemeengoed en de res angusta domi zijn de armelijke huiselijke omstandigheden. De res alienabilis is het vervreemdbaar goed. De reserva is een Spaanse wijn, die lang gerijpt is, in tegenstelling tot de crianza. Ik schrijf dit reservatis reservandis, met het nodige voorbehoud. De Heilige (VD) reserve zit in de (het) tabernakel, de (stille of) geheime reserve in de boeken. Hij heeft de computer gereset.

4. Den Haag is onze Residentie, omdat behalve Juliana de Oranjevorsten daar resideerden. Woont de koningin daar in een résidence (een luxueus appartementencomplex)? Resideren de residentieburgers in de residentiestad? Een res immobilis is een onroerende zaak. De résistance is het verzet, met name de Franse ondergrondse in WO II. De resources [mensen en middelen] van het golfresort waren niet mis. De res publica is het algemeen belang, de staat. Een religieuze is meestal geen respectueuse [prostituee]. Het Latijnse 'respice finem' betekent 'let op het einde'. Hij restylede zijn bedrijf. De resultatenrekening is de winst-en-verliesrekening [verlies-en-winstrekening]. Bij het resumeren viel zijn resumé wel erg kort uit. Het vroegere en al heel oude stads- en streekvervoerbedrijf RET was de Rotterdamsche Electrische Tram.

5. Het boek was rete-interessant. Het reticulaire stelsel [het weefsel in milt, beenmerg en lymfeklieren] wordt ook wel reticulo-endotheliaal systeem genoemd. De woorden retentiegebied en calamiteitenpolder wilden ze in Zeeuws-Vlaanderen (anno Domini 2009 – Hedwigepolder) beslist niet meer horen. Diabetische retinopathie [bij suikerziekte optredende degeneratie van de kleine bloedvaatjes in het netvlies] is een vervelende aandoening van het oog. Het Reto-Romaans omvat een aantal Romaanse dialecten. Retorqueren is iemand met zijn eigen woorden bestrijden. De ignatiaanse retraite duurt 30 dagen (of korter). De retraktatie is een synoniem van herroeping. Een retrograde is een kreeftdicht. Retsina is witte Griekse harswijn en rettich is een variant van de zwarte rammenas. Een loddereindoosje (gevuld met eau de la reine, dat komt dus niet uit de Rijn!) heet ook wel reukdoosje en het weichselhout heet ook wel reukhout.

6. De reumatologe zei, dat hij aan reumatoïde artritis leed. Het was er een gezellige drukte met veel reuring (vertier, volkstaal, roering). Reüsseren is slagen en een réussite is een succes. Dat in 1849 opgerichte internationale persbureau heet Reuters (een reuter is een zeef). Een reuzenbeeld is een kolossus (voorbeeld: de 34 meter hoge Kolossus van Rhodos) en een reuzenboom is een sequioa. Een reuzengordeldier is een glyptodont. De reuzenrat zat onder het draaiende reuzenrad. De whodiditvraag is niet zo bekend, de whodunit (detective) is een vrij algemeen bekend begrip. Het Reveil is in 1810 in Zwitserland begonnen. Ik zeg het re vera (in waarheid): ik geloof je niet!

7. De huichelgeile crazy lady maakte te midden van het guichelheil [plant] een heuse reverence [buiging] naar de hoog staande reverbère [spiegel, ook: straatlantaarn]. De Reverendus Dominus is de eerwaarde heer die wordt aangesproken als Reverende Domine. Bij de reversed take-over wint de grote het van de kleine, zeg maar klein Davidje en de grote Goliath. In zijn reviaanse rêverieën hield hij een review [schouw, recensie] van de Reveparafernalia [reviana] die hij verzameld had. De burgemeester ging voor Oudewater revisited [opnieuw in de aandacht]. De Culturele Revolutie is alweer meer dan 40 jaar oud, dit in tegenstelling tot de digitale dito. De rex apostolicus (voormalige titel van de Hongaarse koningen, Apostolische Majesteit) hield rexkonijnen. De Reykjaviker woonde in een rez-de-chaussee [benedenwoning]. Met Rf [èh-rèhf] wordt rutherfordium [atoomnummer 104] aangegeven, met Rh [èhr-haa] rodium [atoomnummer 45]. Een rhinestone (rijnsteen) zit in kleding [glittersteen].

8. Met een rhônewijntje op kun je beter van het rhönrad [twee verbonden grote hoepels] afblijven. Het Riagg is in Nederland een Regionale Instelling voor Ambulante Geestelijke Gezondheidszorg [vgl. Riagg-cliënt]. Zij speelden rhythm-and-blues en vormden dus een r&b-groepje (arrenbiegroepje). Richard, een richard [rijkaard], kocht veel richelieuwerk [borduurwerk met open, uitgeknipte motiefjes] en een voltaire(stoel) [zekere fauteuil]. De stotteraar sprak ‘kangoeroe’ [uh] behoorlijk uit, maar bij ‘revivificatie’ ging het behoorlijk mis. Zijden rips is ribbetjesgoed. Een ribbroek is van corduroy (is dat hetzelfde als ribcord?). Er bestaat een christelijke korfbalvereniging op gereformeerde grondslag THOR en dat komt van 'tot heil onzer ribbenkasten'. Een ribeye is een grote lendenbiefstuk met vetaderen. Een ribkarbonade is een ribkotelet.

9. Ribosomaal RNA [èh-rèh-naa] wordt afgekort tot r-RNA (ribosoom-RNA). Riboflavine is vitamine B2 [bee-twee]. Is dat tuig van de richel of van Laban? Een richtingaanwijzer is een clignoteur. De drager van een richtvlag heet een guide (jalonneur). Pas op voor het zaad van de ricinusplant, waarin de dodelijke ricine zit (ricinine en de ricinusboom hebben daarmee niets van doen). Een rickettsiosepatiënt lijdt aan vlektyfus. De ricotta is een zachte Italiaanse kaassoort. De ridder van de droevige figuur is Don Quichot de la Mancha. Je hebt Ridders in de Orde van Oranje-Nassau en in die (de orde) van het Gulden Vlies (ingesteld door Filips de Goede). Een ridder-grootkruis draagt het Grootkruis van de Nederlandse Leeuw. Je hebt de oosterse, de hoge en de Chinese ridderspoor.

10. De Ridderzaal is bij dicteeadepten heel bekend. Ridiculum dictu (belachelijk om te zeggen) om van een ridiculus mus (iets nietigs, meervoud: ridiculi mures) een olifant te maken. Riegheide is struikheide (gewestelijk). De riel is de munteenheid van Cambodja [KHR], de riyal die van Saoedi-Arabië (SAR – Saudi-Arabië – sinds 2020 ook: Qatar! ??? – QAR, en de rial van o.a. Iran – IRR, Jemen – YER en Oman – OMR). Een riempje A4'tjes is precies een pak papier. De gekrookterieters vind je niet bij het lemma 'riet', maar bij het lemma 'gekrookt'. Een rieter is trouwens een stukadoor. Blyths rietzanger [vogel] is een zeldzame herfstgast in Noordwest-Europa. De Rifpiraten zijn eigenlijk rifjerafje (tuig, rapaille, schorriemorrie).

11. De rigabalsem wordt uitwendig gebruikt. De rigaudon is een Provençaalse dans in alla-brevemaat [alla breva] en verwant aan de bourree. Hij droeg jodhpurs, een rijbroek. Het caudasyndroom is de rijbroekanesthesie. Vroeger hield Evelientje al van paardjerijden, nu houdt Evelien van paardrijden. De gouden rijder komt uit de Bourgondische tijd en de zilveren rijder is een dukaton. Er stond een rijendik publiek (wel drie rijen dik). Een rigoureuze rigueur is wel erg streng. De studenten beleefden rijjool in hun koetsen. We kennen het rijk rijm (rime riche, gelijkrijm, lettergreeprijm) en het rijke roomse leven.

12. Er zijn heel wat rijken: het rijk van de Satan, het duizendjarig rijk, het Hemelse Rijk, het Rijk van het Midden (China), het Verborgen Rijk (Ethiopië), het Heilige Roomse Rijk, het Derde Rijk, het Rijk van Nijmegen en het Rijk met al de rijks- en staatsambtenaren. De uberteit aan planten was übertof. De rijkgeschakeerde en rijkbloeiende beplanting was rijk bedeeld met bloemenpracht. De Duitse Rijksdag vergaderde in een rijksdaggebouw, maar de brand in het Rijksdaggebouw staat nog op mijn netvlies (retina) gebrand. Een versifex is een rijmelaar (poëtaster). In de Rijnhaven werd door Rein rein [zuiver] rijngrind gelost. De Rijnlanders fokten met rijnlanders [konijnen] en de Rijnsburgers kweekten rijnsburgers [groentesoort zoals de gele ui]. Wat is een roroschip [rij-op-rij-afschip] ook alweer?

 

2804 Dictee donderdag 14-07-2022 (1) – dictee Dictee van de dag (634) √

Dictee – dictees [2804]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 223, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (634)

1. Het rijppunt is het dauwpunt. De rijkaard had een rijkaart. Veel rijsjes [dun takje, teen] maken een bezem. Dit is drie- à vierjarig (3- à 4-jarig) griendhout. In de duinen stond een rijsschutting (of was het een rij schuttingen?). We eten rijstesoep (rijstsoep). Een rijstmes is een aniani. Sake (saki) is rijstwijn. In een rijtuigremise staan geen koetsen [maar spoor- en tramvoertuigen]. Japan is het land van de rijzende zon. In de riksja [tweewielig door één man getrokken karretje] ging mijn hart van rikketik. Als korenstengels rild (gewestelijk) zijn, zijn ze slank. De hele rimram is vaak gedaas, zinledige praat. Was de rimpelbuisobstakelbeveiligersontwerpersgratificatie de moeite waard?

2. Ook met ringen zijn we rijk bedeeld: de ring van Gyges bezitten (je onzichtbaar kunnen maken), de ring van Cardanus (cardanusring, cardanring), de ring(en) van Saturnus en de bol en ring van 's-Gravesande. Een dalmatiër is een rijst-met-krentenhond. Bestaat de munt van Maleisië, de ringgit [MYR – Malaysia], uit ringgitzilver? De rinoceros leed aan rinitis [neusslijmvliesontsteking]. Hij richtte zijn riotgun [met korte loop, bij oproerlingen] op de ripdealers [overval om drugs te roven]. Was me dat even rire entre cuir et chair (in zijn vuistje lachen). De masculiene risee(!) van de stad hield van ris de veau (kalfszwezerik). Als je risico draagt, ben je risicodragend. Risicomijdend gedrag is risico vermijdend. Risky business [hachelijke zaak of toestand] is af te raden.

3. Is dat nou risotto [rijst met kaas] of rissole [bladerdeeg of flensjes met ragout]? Ristretto is een zeer sterke espresso. Ritalin (BE: rilatine) gebruik je bij ADHD-verschijnselen (GB in toelichting ook wel: adhd). Een driedubbele rittberger [kunstrijden] is knap lastig. Het rivastigmine kan alzheimer vertragen. Heeft Zeeuws-Vlaanderen binnenkort een rivièraklimaat? Rivierblindheid is onchocerciasis. Ze waren als kat en hond, alleen maar bezig met rixari de lana caprina (ruzie maken over niets). Een rji is [èhr-jee-ie] een rijksjeugdinrichting. De RLD
[èh-rèhl-dee] is de Rijksluchtvaartdienst, de rlws [èh-rèhl-wee-jèhs] was de rijkslandbouwwinterschool. De RMS [èh-rèh-mèhs] is de Republik Maluku Selatan [Zuid-Molukken]. RNA [èh-rèh-naa] staat voor rubonucleic acid en RNZ [èh-rèhn-zèht] voor ribonucleïnezuur.

4. Een roadsong is een country-and-westernlied over een onderweg zijnd iemand. Een ROA-woning [èhr-oo-waa] betreft de Regeling Opvang Asielzoekers. Zij droeg haar robbenvellen tasje. Een robbedoes is een spring-in-'t-veld. Een robe de chambre is een kamerjapon. De robusta [oe] is een koffieplant. Dit roc [èh-roo-see] doet het goed [regionaal opleidings- of opleidingencentrum]. Die ouwe rocker heeft mijn sympathie. De afkorting R.I.P. [èh-rie-pee] staat voor 'requiesca(n)t in pace', maar voor anderen betekent het 'rest in peace'. De rns [èh-rèh-nèhs] was vroeger in Vlaanderen de rijksnormaalschool. Rinse appelstroop smaakt zuur. De recto is de voorzijde van een blad (in een boek rechts), de achterzijde (links) is de verso. Als bijwoord korten we die termen af tot r^o [èh-roo] of r. [èhr] respectievelijk v^o
[vee-joo] of v. [vee].

5. Roodvonk (scarlatina) is geen rodehond (rubeola, rubella). Als dat geen rodeoortjesverhaal is … Wat zou een kweker met rodo [rododendron] bedoelen? De Nederlandse roede is pakweg driemaal zo lang als de Amsterdamse roede. De roedjak is een soort van sla. Een roe-end functioneert bij een molenwiek. Een roei-eend is ook een eend. De roei- en zeilvereniging floreerde. Die kerel is toch van de roeivereniging (handjegauw = dief)? Duiven roekoeën. Het Roelandslied is een van de Karelromans. Esther en Eva zijn bereisde roelen. Nieuwe haring heet ook Hollands roem. Hier, pak aan, die Rijnse roemer [groot wijnglas]. Heeft de duivel hem gehaald of heeft God hem tot Zich geroepen?

6. Met haoma en soma [roesdranken] zou men zich goddelijk inzicht verschaffen. Een roesje kan een ruche [kanten oplegsel dameskleren] zijn. Bister (inkt of verf) is roe(s)tbruin. Moet roestvrij staal, rvs
[èhr-vee-jèhs], aan elkaar geschreven worden of niet [znw. los, bnw. roestvrijstalen aaneen, ook: roestvast]? En een roestvrijstalen wasbak [rvs-wasbak], hoe zit dat? Hij was helemaal roetetoeter. Ik ging met pa en moe samen naar de roetsjbaan toe (om te roetsjen). Bij het roezemoezen ontstond veel geroezemoes. Ja, Roger, alles begrepen en over (de spelnaam voor de hoofdletter R komt van 'received'). Je kunt moeilijk van de roggeoogst eten als je een roggenstaart in de keel hebt [erg schor zijn, keel moeten schrapen]. De rohypnol oftewel de rooie knol is de vergeetpil [neemt remmingen weg]. De ROI
[èh-roo-wie] is de return on investment. De Roi-Soleil is de Zonnekoning, maar de rois fainéants zijn de nietsdoende koningen [Zuid-Nederland: de Vadsige Koningen], die dus nietsdoen.

7. Een Schotse rok is een kilt. Bij schaken heb je de lange en de korte rokade, daarbij rokeer je. Zat hij in de coupé roken (de rookcoupé) of in de coupé niet-roken? Het orleaan oftewel anatto is rokou [roo-kau]. Hoe oud zijn de Dode Zeerollen? Hoeveel roepie [Nepal, NPR, ropij] doet de roepia [Indonesië, IDR]? Een r.o.g. [èh-roo-gee] is in Nederland een rijksopvoedingsgesticht. Een rokkenjager is een womanizer. Een bohemien leidt een bohèmeleven, maar wat doet een bohemienne? Deze rolf [trottoirband] bevindt zich tussen straat en stoep. Een epicycloïde [wiskunde] is een rolkromme. Daar lag hij met mijn vriendin te rollebollen.

8. Met een rollerball kun je schrijven. Een rolstaartbeer is een kinkajoe, maar een rink is een rolschaatsbaan. Een rolroer is een aileron. Een cycloïde [wiskunde] is een roltrek en een tonneau is een rolvlucht. In de rolykit berg je gereedschap op. Er zijn ROM- [read-only memory] en RAM-geheugens [random access memory]; en vergeet ook de rompacks [geheugeneenheid met data of programma] niet. Roma aeterna is het eeuwige Rome. De eetbare romaine is Romaanse sla. Een roman à clef is een sleutelroman, in een roman à thèse wil een schrijver iets verdedigen. De romanesco is een bloemkoolvariëteit. Romanesk lijkt daarop, maar betekent: avontuurlijk. Het Engels is een sterk geromaniseerde Germaanse taal, zo beweerde de romaniste glashard en doodleuk.

9. Romatomaten [langwerpig, lichtzoet] hebben meestal niet de vorm van een rombendodecaëder [lichaam begrensd door twaalf congruente ruiten]. Een romcom is een romantische comedy, vanzelfsprekend niet: komedie. Is het nu rombom of rombombom? Beide. De Romeinse curie was bij de Romeinse kwestie betrokken. Die kon niet in de römertopf [stoofpot] worden gestopt, want dat is geen doofpot. Is dat Romeinsrechtelijk wel juist? De aanduiding 'Romeins-katholiek' betekent een specifieke manier van katholiciteit [nadruk op Rome]. Een rommelhypotheek is een subprime [zeer risicovolle hypotheek]. Op Driekoningen loop je met de rommelpot. Het roll-overkrediet [met te wijzigen bedrag, rente en termijn] werd flink gewijzigd.

10. De romein en de romulus zijn lettertypen. Een romusha is een Indonesische dwangarbeider. De ronds de jambe [basisbeweging bij ballet en dans] werden magnifiek uitgevoerd. Een circulaire is een rondgaande brief en een rondetafel is een verkorting van een rondetafelgesprek. Een rondhaak is een draai-ijzer met ronde sneden. Rondlijvig is pyknisch. Het rond-point is een ster in een stratennetwerk. In de rondte is her- en derwaarts. Een ronkedoor is een eenzame olifant. Iemand röntgenen levert een actinogram op. De Rooie Vrouwen hadden het over het rode spook van het Rode Leger. Het rode brazielhout vindt je kompaan niet op het Rode Plein in Moskou. De Rode Halvemaan is de islamitische pendant van het Rode Kruis, dat overigens de Rode Davidster (de Joodse(!) pendant van het Rode Kruis) niet erkent.

11. De roodaarden pot (roodaardepot) viel in duigen. Roodblindheid is anerytropsie. Ze droeg een roodgebloemde blouson en had rooddooraderde ogen. De telefoon van de roodgeschorste voetballer stond roodgloeiend. Roodijzererts komt in twee modificaties voor: hematiet en maghemiet. Cupriet is roodkopererts en een roodkrijttekening is een sanguine. Ook roodlakense koeien loeien. Taleggio is een roodschimmelkaas. Een roofbij rooft en een roofblei is een karperachtige vis. Hij had wel een vrouw, maar door abductie [via roofhuwelijk – schaken] verkregen. Rookzout smaakt naar de rook van hickory [notenboom met hout voor hamerstelen]. Een rookie is een eerstejaarssporter.

12. Een Rotarian is lid van de Rotary, maar zit als regel niet aan de rotarytafel [draaischijf bij roterend boren] , hoe vreemd dat ook klinkt. Een roroschip is een rij-op-rij-afschip (Eng.:roll-on-roll-offschip). Roomgoed is faience. Geef de roombutyrometer [vetgehalte] eens aan, wil je? De rooming-in vindt in een ziekenhuis plaats. Sorry, ik bedoel de cremometer [roommeter]. Het rijke roomse leven refereert aan de Kerk van Rome en dus aan het Heilige Roomse Rijk [H.R.R.]. De
rooms-rode coalitie deed het goed. Er zijn rubensfiguren [met weelderige vormen, antoniem: twiggyfiguur = slank] die aan de meest enge ziektes lijden.

 

 

2803 Dictee woensdag 13-07-2022 (1) – dictee Dictee van de dag (633) √

Dictee – dictees [2803]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 224, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (633)

1. Wist je, dat rondlijvig pyknisch is (dat is dus een pycnicus)? Een ronggeng is een inheems Indisch dansmeisje. De tafel had een rookglazen tafelblad. De IR-straling [ie-jèhr] in het infraroodgebied was overduidelijk. De ingenieur (ir. – met punt!) ging met de IR-trein (interregionale trein) naar de stad, waar zijn dochter op de ic [ie-see] lag. Is die rechtszaak al geëindigd? De zestigpluskaas kun je helemaal in letters schrijven, met [letters:] zestig in cijfers: 60 pluskaas en ook nog met het plusteken: 60+-kaas. De Hollandse, Amsterdamse en Antwerpse roos zijn slijpvormen. In de Rozenoorlog stonden de Rode en de Witte Roos (de huizen van York en Lancaster) tegenover elkaar.

2. De paus kan op rozenzondag (vroeger R! – zondag laetare, de vierde zondag van de veertigdagentijd) de gouden roos wijden en eventueel uitreiken. We kennen de Chinese roos, de Gelderse roos, de jerichoroos (roos-van-jericho, nee, niet: de ster-van-bethlehem [GB]) en de roos van Libanon (een hasjleverancier). Met elefantiasis heb je een roosbeen. De roosjesimmortelle is een samengesteldbloemige plant. Een roosje-zonder-doorns kun je plukken als ake/olei of drinken als oud-Hollandse likeur. Wat heeft een tienstuiversrooster met aardappelen te maken [is een sorteerrooster]? Roostin is met de Tudorroos (VD) gestempeld. Roosvingerig (rozenvingerig) is bij Homerus het epitheton van de dageraad. Hij verloochende zijn rugbyroots niet. Roquefort is een sterksmakende (VD) Franse schapenkaas. Moet ik nu alweer een rorschachtest doen [kijken naar inktvlekken]?

3. De rosse buurt is beslist niet roze. De Engelse uitdrukking ROS
[èh-roo-wèhs] staat voor return on sales. De rosaline is een zekere soort van kloskant (point de roses). Roastbeef is rosbief. Het rosemetaal wordt bij clichés en letterzetsel gebruikt. Een roshi is een Japanse zenmeester. Rösti is een Zwitsers-Duits gerecht. De Rota is een rechtscollege van de Heilige Stoel. Hij had geen rooie rotcent te makken. Roti, een Surinaams gerecht, eet je met vlees en groenten. Met de Rots bedoelt de zeeman Gibraltar. Rotsbewonende apen leven op een apenrots (je klimt je het apezuur!), die naam dragen ook een aantal hoge flats in Breskens. Een petroglief is een rotsinscriptie. Een hoodoo [2 x oe] is een rotspilaar (nee, niet: voodoo [2 x oe], dat is rituele magie op Haïti) en een hamada is een rotswoestijn.

4. Het rotterdam (de rotterdammer) bevat een scheutje elixer (elixir) of pomerans. Het rottingsslik is sapropeel (sapropelium). De Rottumer [eiland] liep met zijn rottweiler langs het strand. Was hij nou een roué [losbandig persoon uit de adellijke stand] of was zij met haar rouge (schmink) op een rouee? Samen speelden ze na een mislukte actie op de rough [op golfterrein] het rouge-et-noir, een hazardspel met zes whistspellen (312 kaarten). De round-up is een samenvattende afronding. Volgens Wikipedia is Roundup (merknaam) een onkruidbestrijdingsmiddel. De auto onderging een routineonderzoek, een routine-inspectie. Rouwdouwen mag je ook schrijven als rauwdouwen [VD alleen 2 x ou]. Waar slaat de term 'witte (of blanke) roux' [van boter en bloem bereide basis of bindmiddel voor een saus] nu eigenlijk op? In Nederland is Rover de Vereniging Reizigers Openbaar Vervoer, een belangenorganisatie.

5. Een roverhoofdman leidt een roversbende (GB), de beroofden lijden daaronder. Rowans [mannelijke scout 14-18 jaar] zijn meestal geen rowdy's [agressief in het openbaar]. Er is royaalpapier post en super royaalpapier. Zij maakte zelf rozenbottelgelei en -compote. Op rozenstruiken zit soms rozengal (bedeguar). Het rozenhoedje, een gebedsformulier, begint met een credo, een onzevader, drie weesgegroetjes en een klein gloria [alle: x bidden]. Een rozenkrans bestaat uit drie rozenhoedjes. De rozennobel is een oud-Engelse gouden munt. Het Rozenkransfeest (VD) vindt op 7 oktober plaats. Een lathyruserwt is een rozijnerwt.

6. Een vraag om antwoord wordt weergegeven met r.s.v.p.
[èh rèhs-vee-pee] [réponse/répondez s'il vous plaît]. Een RSI-probleem [èh-rèh-zie], een gewrichtsaandoening, is zo genoemd naar repetitive strain injury [ook KANS = klachten aan arm, nek en/of schouder of CANS = complaints of arm, neck and/or shoulder]. Bekende afkortingen zijn verder: rsg [èh-rèhs-gee] voor rijksscholengemeenschap, r-RNA [èhr-èh-rèh-naa] voor ribosoom-RNA (ribosomaal RNA), tpm [tee-pee-jèhm] voor toeren per minuut (Engels: rpm [èhr-pee-jèhm] = rotations per minute) en RPhO [èhr-pee-haa-oo] voor Rotterdams Philharmonisch Orkest (een symfonieorkest, een filharmonie). Een nefrorragie is een nierbloeding. Een rtf-bestand
[èhr-tee-jèhf] (rich text format) bevat opmaakcodes. In 'rtv-blad'
[èhr-tee-vee] staan de letters voor radio en televisie. Zijn rubbers zijn gekelderd: hier wordt duidelijk niet letterlijk de caoutchouc [kaut] bedoeld [maar: aandelen rubber, rubberaandelen].

7. Een rubberlaars is een rubberen laars. Een ficus is een rubberplant, de rubbervijg. Vulkanisatie is het vulkaniseren van autobanden [van een nieuw loopvlak voorzien]. De Rubenieten (niet meer in VD) komen voor in Numeri en stammen af van Ruben. De rucola is de raketsla. De purperrudbeckia (purperen rudbeckia) behoort tot de composietenfamilie, net als paardenbloem en hoefblad. Ruderale planten groeien tussen puin, dat wellicht ontstaan is na rufenen [oe ee] [verwoestende slijkvloed] in Zwitserland. Op de Malediven betaal je met rufiyaas (enkelvoud: rufiyaa). De twee RUG-studenten
[èh-ruu-gee] lagen rug-aan-rug (dos-à-dos) in het zonnetje. Scoliose (kyfose, lordose) is ruggengraatsverkromming. Wablief? Een epidurale anesthesie? Jazeker, een lumbale punctie (lumbaalpunctie, ruggenprik)!

8. Jan en Piet hielden ruggespraak. Mooi hè, die rugosaroos? Een backpacker is een rugzaktoerist. De ruhmkorffklos is een inductieklos. Heb je die postzegels weer geruilebuit, verkwanseld? De sneeuwruimer was aan het sneeuwruimen. Ik heb ruimschoots genoeg van dat ruimschoots zeilen. Het ruimte-tijdcontinuüm (de tijdruimte) is een samenhangend geheel van ruimte en tijd. Een ruimtewezen is een alien. Ze droeg een ruimvallende japon. De negatieve betekenis van ruitentikken is stelen. Ruit(e)zalf is kwikzalf tegen de schurft of tegen luizen.

9. Ruitvormig is romboïdaal. Roezemoezen leidt tot geroezemoes. De rup en de yup zijn elkaars antipode [tegenvoeter]. Nou, vooruit dan: rural professional (yup die op het platteland woont) versus young urban professional. Een rumpsteak is een lendenbiefstuk. De RU(N)
[èh-ruu-wèhn] (Radboud Universiteit (Nijmegen)) organiseerde een run-bike-run (een duatlon). Het runenalfabet heet ook wel futhark [uitspraak!? – θ = th]. Sport kan het runner's high [roes, euforie door langdurige trainingsarbeid] van een runner-up (tweede) en zijn running mate [tweede op verkiezingslijst of vicepresident USA] opleveren. Het rupsje-nooit-genoeg kreeg er geen (niet) genoeg van. Tom Poes, verzin een paar ruses de guerre (krijgslisten)! De rush op goud en aandelen was begonnen. Sedativa zijn rustgevende middelen. Ruthenium (Ru, atoomnummer 44) is een hard, wit metaal en rutherfordium (Rf, atoomnummer 104) is een radioactief element. De ruwharige honden liepen tussen de ruwarige tarwe. Een querulant is een ruziemaker.

10. Het ruzieverlof (niet meer in VD) wordt verleend aan een bedrijfsruziër. De apotheose van de letter r [èhr] in Van Dale is georkestreerd met een aantal afkortingen. De rva [èhr-vee-jaa], rvb [èhr-vee-bee] en rvc [èhr-vee-see] zijn de raad van advies, de raad van bestuur en de raad van commissarissen. RVG- [èhr-vee-gee] en
RVH-nummers [èhr-vee-haa] slaan op geneesmiddelen. Het rvs
[èhr-vee-jèhs] en de rvt [èhr-vee-tee] zijn het roestvrij staal [ook: roestvast] en de raad van toezicht. De internetaanduiding voor Rwanda is rw [èhr-wee]. De RWS [èhr-wee-jèhs] is in Nederland Rijkswaterstaat. Het ryoliet (lipariet) is een uitvloeiingsgesteente met fluïdale structuur van het alkali-granitisch magma. Rypofobie is smetvrees en de ryton is een hoornvormige drinkbeker, met dierenkop. We besluiten met twee Nederlandse afkortingen: de rzb [èhr-zèht-bee] is de roerendezaakbelasting en de rzs [èhr-zèh-tèhs] is de rijkszuivelschool. En u weet het toch nog: het is sporkeboom (van sprokkelmaand) en lorkenboom (een lork is een lariks). De ruimdenkende man keek naar een ruimgroeiende boom. En nu op naar de letter a!

11. NB Gaat Frankrijk echt de nikab [gezichtssluier] en de boerka [vrouwengewaad dat het hele lichaam bedekt, met alleen een opening met gaas voor de ogen] verbieden?

 

2802 Dictee dinsdag 12-07-2022 (1) – dictee Dictee van de dag (632) √

Dictee – dictees [2802]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 225, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (632)

1. We kennen het Groene Boekje, de Woordenlijst Nederlandse Taal. Daarnaast hebben we het Groot woordenboek van de Nederlandse taal, een der Van Dalewoordenboeken. Dat laatste staat ook bekend als de Grote of Dikke Van Dale. In de veertiende herziene uitgave (editie) van 2005 staan veel nieuwe woorden, zoals gefilte fisj (een Joods voorgerecht), mezze (kleine hapjes uit de Midden-Oosterse keuken, maar ook een complete maaltijd), piripiri (een Portugees en Mozambikaans gerecht), tajine (stoofpot of -gerecht), bollywoodromantiek (zoals in Indiase films), slasherfilm (zeer bloedige horrorfilm), bhangra (Aziatische muziekstijl, afkomstig uit de Punjab), dawa (de islamitische prediking), sjahada (dito geloofsbelijdenis), het Divali (lichtjesfeest) en het Offerfeest, dat verwijst naar het offer van Abraham.

2. Van ons wordt verwacht, dat we de standaardtaal (in ons geval het Standaardnederlands) gebruiken. De link daarmee lijkt ver weg te liggen in verreweg de meeste van de volgende voorbeelden: grande bouffe (schranspartij, naar een film), Also sprach Zarathustra (titel van een poëtische profetie, maar ook bron van toespelingen). Beter Nederlands taaleigen lijkt een uitdrukking als: voorbij Wuustwezel vond hij zijn Waterloo (VD). Een verouderde term is komenijswinkel (kruidenierswinkel). Wat een akte van overlijden is, begrijpt iedereen. In het Nederlands is overigens een masculiniseringstendens (masculinisatie) merkbaar.

3. Wat zijn nu precies Indo-Europese talen? Een (uitgebreid) antwoord: het is de taalfamilie waartoe vrijwel alle talen in Europa behoren en verder onder andere de Indo-Iraanse talen; in Europa zijn alleen het Baskisch, de aan elkaar verwante talen Fins, Ests, Laps en Hongaars, de Turkse taalfamilie en een groot aantal kleine Oeralische en Kaukasische talen in de voormalige Sovjet-Unie geen Indo-Europese talen. In verklaringen in Van Dale kom je ook (enkele of dubbele – < en >, << en >>) guillemets (ganzenvoetjes: aanhalingstekens in Franse en Duitse teksten; de NRC heeft recent de guillemets weer op de kaart gezet) tegen. Ook kent Van Dale vele collocaties, idiomatische verbindingen van twee of meer woorden, zoals 'de harde feiten'. De uitspraak wordt in Van Dale weergegeven met het internationaal fonetisch notatiesysteem (IPA – International Phonetic Alphabet). Ten slotte vinden we bij sommige lemma's het teken ® (na 2015: merk!), dat een gedeponeerde merknaam aanduidt.

4. De substituut-officier van justitie ging bij het gerechtshof in Den Bosch op bezoek. De afkorting ro [èh-roo] is die van ruimtelijke ordening. De predikant was lid van de synode. Hoe luidt dat woord in het Oudhoogduits? De 2 step is een van oorsprong Britse elektronische muziekstijl, die zeer geschikt is om op te dansen, de twostep is de stepdans. Hoe ziet een apenstaartje, een at-sign, een at-teken, een slinger-a, een slingeraap, eruit (@)? A4 (twee schrijfwijzen: een A-viertje – dat alleen sub lemma in VD! – en een A4'tje) is een gestandaardiseerd DIN-papierformaat [Deutsche Industrie Norm], net zoals een A5'je. Staat dat in Lloyd's scheepsregister (Lloyd's-scheepvaartregister)? Nee. Een platbodemde (platboomde) aak voer op de Beneden-Rijn. De aa-lava [aa-aa] noemt men ook wel bloklava. De aa [aa-aa] is de accountant-administratieconsulent. Het a-al-tolletje is zeskantig. Aaltjesgallen zijn helminthocecidiën. Hemorroïden zijn aambeien.

5. Je kunt de radio aan- en uitdoen. Ter aangehaalder plaatse (afkorting: t.a.p. [tee-jaa-pee]) stond het corpus delicti. Een aladinkacheltje [niet in wdb.] dankt zijn naam aan Aladin met de wonderlamp. De aangezichtsschedel is het splanchnocranium (viscerocranium). Wat een herrie, zouden ze de radio aanhebben? Rietje kon haar jas niet aankrijgen. Groentetapas (GB: tapasbar) kunnen olijven bevatten. De auditeur-militair is de aanklager bij de krijgsraad. De annonce Aankondiging des Heren is de
Maria-Boodschap. Volgens zeggen zou hij de hele wereld aankunnen. Een aanlooppeiler steunt een vliegtuig bij het landen.

6. Een adoptie(f)kind is door affiliëren [adopteren] geaffilieerd. Een aannemingsbiljet is een schriftelijk bewijs dat iemand zich voor 's Rijks zeedienst verbonden heeft. De bestemming had een korte aanrijtijd. Ten aanschouwen van de vader aanschouwde de jonggeborene het levenslicht. Een aansluitingsstuk is een tubulure [van leiding, slang, etc.]. Een (r)accordement is een aansluitingsspoor. Het Aansprekersoproer (Biddersoproer – voortaan mocht alleen de burgerlijke gemeente begraven) vond plaats in Amsterdam in 1696. Moet de WA-verzekering (wettelijke aansprakelijkheid) verlengd worden? De lamp moet aan( )springen. De deur en de radio kunnen aanstaan. Aanstoot geven is choqueren (shockeren); ik kom trouwens zo. Adductor [spieren: aantrekker] en abductor [idem: afvoerder] wisselen elkaar als regel af. Gebruik vaker de aan-uitknop [ook: aan/uit-knop].

7. Aanvaard de verlate af- en aanvaart maar. De aan- en afvoertroepen zijn bekend als AAT [aa-aa-tee]. De conquest is in de tuinbouw een nieuw gekweekte variëteit. In de heraldiek kent men een half aanziende helm (trois-quarts) en elkaar aanziende wassenaars en halvemanen [GB in toelichting ook wel: halve manen]. Voor het Wilhelmus kenden wij 'Wien Neerlands bloed in de aders vloeit' als volkslied. Een samentrekking van 'anders' is overigens 'aârs'. Het AAP [aa-aa-pee] (assisterend academisch personeel) lachte zich in het Belgische onderwijs een aap (een kriek). Het spreekwoord zegt het al: vroege aren, een slechte St.-Jakob (Sint-Jakob). Hij zegt, dat we eruitzien als een afgegoten aardappel. Aardappelcroustade [soort ragout] maak je met aardappelpuree. Vincent van Gogh schilderde 'De aardappeleters', een van de klassieke schilderijen van de Lage Landen.

8. 1917 was het jaar van het Aardappeloproer [voedselschaarste i.v.m. WO I]. Er vloog een aardbij tussen de aardbeien, nee, niet: die andere aardbijen. De aardbeimijt tast deze schijnvrucht aan. Hij gebruikte zijn aanwensel als voorwendsel. Hij liep met zijn aarden pot over de aardebaan. Zou je willen ruilen met een geofaag (aardeter)? Aardgal (niet meer in VD) is de volksnaam van het duizend(gulden)kruid, de kleine santorie (niet meer in VD, wel: ruigbloem, saffraanbloem) . In het kader van de rotonditis [ongebreideld aanleggen van rotondes] werd de rotondeverzameling binnen de gemeente geïnventariseerd. Een aardpeer is een jeruzalemartisjok. In de Germaanse mythologie omsluit de wereldslang (Jormungandr, Midgardslang) die midden in de oceaan ligt, de aarde.

9. Een aardstralenkastje schermt quasiaardstralen af. Aardwas is ceresine (ozokeriet). Zij deden het op zijn Oud-Aarlanderveens (Aarleveens, boers-eenvoudige wijze). De bekendste aartsengelen zijn Michaël en vervolgens Gabriël, Raphaël en Uriël. De (echte) Aartshertogen waren Aartshertog Albrecht van Oostenrijk, landvoogd der Spaanse Nederlanden en zijn vrouw Isabella Clara Eugenia van Spanje. Een eunjer is een akkerpaardenstaart (plant). De dominosteen aas-blank is de een-om-niet. Aat (ate, oot) is wilde haver. Ab acia et acu is haarfijn, terwijl a baculo ad angulum in de retorica ongerijmd betekent. Vanuit de a-b-bank schrijft men uit het a-b-boek (abc-boek [aa-bee-see], abecedarium) op het a-b-bord.

10. De abc-transactie met de ABC-wapens tussen de ABC-staten was een abc'tje. Abdiceren heeft als vormvariant abdiqueren. Een aberdeen is een forelhaak. Een abel spel is een Middelnederlands wereldlijk toneelspel. Ze lagen in het Abessinisch liefdegras en praatten ab hoc et ab hac (over van alles en nog wat). Het moest hoe dan ook gebeuren, à bis ou à blanc. ABM [aa-bee-jèhm] staat voor anti-ballistic missile, antiballistische raket. De vijand gaf zich absque ulla conditione (onvoorwaardelijk) over. Het is onverantwoord om absque causae cognitione (zonder kennis van zaken) zo'n beslissing te nemen. Een absorbens absorbeert een absorptief. De woorden 'absolvo te' spreekt de priester na de biecht (ik geef u vergiffenis). Een absence (petit mal) lijkt te duiden op epilepsie en is minder erg dan een absence d'esprit (absentia mentis, verstrooidheid).

11. Abscissie is het vallen van de bladeren aan het eind van het seizoen. Het gebak was geabricoteerd [bestrijken met abrikozenmoes]. Zouden de abrahamieten weleens een abraham gegeten hebben? Vast niet! Je hoeft Abraham niet gezien te hebben om te weten waar Abraham de mosterd haalt of waar hij Abrammetje speelt. A bout portant [op de man af] vroeg ik hem, of dit nu al ab ovo usque ad mala (van het begin tot het eind) speelt. De abortus Bang [besmettelijke runderziekte, gevolg: ontijdig werpen] richtte meer schade aan dan de Mexicaanse griep. De ab origine (van het begin af aan) van onze jaartelling Texaanse aborigines zijn niet te vergelijken met de oorspronkelijke Australische Aboriginals. Wie kreeg de abrahamitische zegen?

12. De gsm-abonnee [gee-jèh-zèhm] had à bon droit (met goed recht) nog niet betaald. Een abessijn is een kat, vreemd genoeg – of juist niet – kan een Abessijnse dat ook zijn. De aartsmoeder is Eva en een aartsvader is een patriarch.