Dictee –
dictees [3366]
Vragen en
opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com
Oefendictee
januari 2019 (1), geheel herzien naar situatie 2023
Dictee
van de dag (1005)
Oefendictee
januari 2019 (1)
1.
VD, Is het nu eedverbond (1566,
lemma, Verbond der Edelen) of
Eedverbond (1566,
lemma 'compromis': Eedverbond der
Edelen) *?
De making-of van The Sound of Music was klip-en-klaar,
glashelder. Zoeken op 'grigio' levert in de oVD op: pinot grigio =
pinot gris grauburgunder. In het dictee
in Utrecht 2018 kwam deësis voor [voorstelling
Christus, Maria, Johannes de Doper]. Dat zei me in Utrecht
niks meer, maar het woord stond gewoon in Oefendictee 683 (oud):
het lukt niet om alles te onthouden ... Nog een stijlbloempje uit
683: Philips droomt ervan: het nirwana, toestand van volmaakte
verlichting ... Voor de roker was er deli [delicieus]
deli [tabak] uit Deli en voor de snoeper
delicieuze delicieuse [zeker gebak]. Ik
kom temee, demee, temet (aanstonds).
Na de derby [sport] aten ze derby [kaas]
uit Derbyshire. Tot wanneer vormden de Oostbloklanden het Pact van
Warschau [1991]?
In Tonga betaal je met Tongaanse
pa'anga's [TOP].
*
2023 – nog niet opgelost.
2.
Geelharthout heet ook wel pakoeli. De monnik was pijloos – trouwens
met boog, maar wel pijlloos – en zijn gedachten waren
peilloos diep. De doerra is het kaffer-
of negerkoren (sorghum).
De Zwarte Donderdag *
heeft duidelijk promotie gemaakt ... Nu zwarte
vrijdag **
[bv. 9 mei 1873 en
25 oktober 1929] nog, VD!
'Geschonken (door)'
is dono dedit [d.d.].
Douteus [oe]
is twijfelachtig. Tja, Mozes (zoek
op *mozes*): mozes kriebel
(krachtterm –
net als in: jezus christus, wat ben jij lelijk, zeg),
Mozes: bekende Bijbelse persoon, aanvoerder en wetgever der
Israëlieten, ongeveer 1500 v.Chr. (v.C.),
een kalf Mozes (een
echte goedzak, een goeie sul), Mozes en de profeten (=
geld), een mozesboom = een
stekelige mispelboom, vuurdoorn (Mespilus
pyracantha),
mozes-in-het-biezen-mandje (bekende
kamerplant uit Mexico),
mozestraan, jobstranen (traangras),
Mozes en Aäron (staat
en kerk), alzo sprak de Heer tot
Mozes en de baard van Mozes (kamerplant,
slaapkamergeluk, vredesmosje).
*
24 oktober 1929, toen in New York de beurskoersen instortten = Black
Thursday
**
Ondanks ‘meerdere data’ zou ik voor Zwarte
Vrijdag kiezen
3.
Verder: de uitdrukking: daar kom ik met de boeken van Mozes, van
iemand gezegd die met zware en oude boeken komt aansjouwen,
uitdrukking (schertsend):
de vijf boeken Mozes = vijf oude ongetrouwde zusters of vrijsters, zo
dom als 't kalfke Mozes (heel
dom), de staf van Mozes was zijn
scepter (teken van
waardigheid), het wetboek van
Mozes [Pentateuch,
eerste vijf Bijbelboeken*
– wordt ook bondboek genoemd, net als O.T.],
choemasj = * in gebonden vorm, de
Pentateuch wordt ook Thora genoemd (Genesis,
Exodus, Leviticus, Numeri en Deuteronomium),
Bargoens: het is een ribbemoos van een vent (een
grote, ruwe kerel, verbastering van Mozes),
smous, scheldnaam voor Jood (verbastering
van Mozes), Bijbeltaal :de
tafelen der Wet, de stenen tafelen = de
stenen platen waarop Mozes de wet had geschreven.
4.
En ook nog: op Asjoera
[feestdag]
wordt de uittocht van Mozes uit Egypte (de
exodus van de Joden) herdacht,
een thorarol wordt begraven, niet verbrand, een verspieder was elk
van de twaalf mannen die Mozes uitzond om het Beloofde Land [Kanaän,
Heilige Land] te verkennen, de
Oude Wet = het wetboek van Mozes, de huishouding van het Oude Verbond
(Oude
Testament). En trouwens: wat een
eendenhemeltje is dat, altijd met de bek in het nat! Het is daar het
beloofde land voor drinkebroers
[dronkenmannen]. Napoli won de treble
(triple –
voetbal) en daar namen ze nog een
tripeltje [bier]
op! Hier zijn ze vanaf 109 = meitnerium (Mt),
110 = darmstadtium (Ds,
voorheen: ununnillium = Uun), 111
= röntgenium (Rg,
voorheen unununium = Uuu), 112 =
copernicum (Cn,
voorheen ununbium = Uub), 113 =
nihonium (Nh,
voorheen ununtrium = Uut), 114 =
flerovium (Fl,
voorheen ununquadium = Uuq), 115
= moscovium (Mc,
voorheen ununpentium = Uup), 116
= livermorium (Lv,
voorheen ununhexium – Uuh), 117
= tennessine (Ts,
voorheen ununseptium = Uus) en
118 = organesson (Og,
voorheen ununoctium = Uuo). Het
zgn. periodiek systeem der elementen begint bij 1 (H,
hydrogenium, waterstof).
NB
(2020)
De wetenschap heeft 119 (Ununennium,
Uue) en 120
(unbinilium,
Ubn) nog
niet kunnen aantonen. Beide nog niet in
wdb.!
5.
Een dumbphone is natuurlijk geen dumptelefoon. Ook in het derde geval
zou VD 'Pipo de Clown' moeten schrijven
[2020: OK].
Wijd en zijn verbreid heerst de opvatting dat je verbrijde rijst moet
wegsmijten. Bij een helicopterview
[helikoptervisie,
helikopterblik] is formosa
superne (alleen
vanboven schoon) voldoende.
Correcties op 'senaat', VD: v.v.v.: senaat
(van Rome)
[2020: OK,
kleine s],
filibuster: Senaat (VS)
[2020: OK] en assessor (een
academische
senaat –
zoals overal elders [2020:
OK, kleine letter]).
Fraîcheur is friste. Spionnenpoeder is de stof NPPD
(nitrofenylpentadienal)
die via de huid wordt opgenomen en door de KGB gebruikt werd als
hulpmiddel bij spionage. Moet die gangmaker de boel weer aan de gang
maken bij het gangmaken? Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest heeft het
Brussels Hoofdstedelijk Parlement [of
(Brusselse)
Hoofdstedelijke Raad]. De voorganger van de KGB was de OGPOe
[1923-’34], de voorganger daar weer
van de GPOe. De huidige dienst heet GROe.
6.
Die cava [wijn], ça va! Die lijkt echt,
maar het is een nepganzenneb! Gezocht op *cape* (een
selectie): a capella (zingen)
[afko: a cap.]
en a-capellakoor, soundscape (sfeervol muzikaal
tafereel), zorrocape, zeemanscape, escapeknop,
horecapersoneel, Capellenaar [met
Capelse roots], aquascape
[bodeminrichting
aquarium], capermovie [kraakfilm,
heistfilm, roven van iets kostbaars],
decaperen (ook:
beitsen), escape(toets),
escaperoom, escapelit(t)eratuur,
escapisme (onttrekken
aan verantwoordelijkheden), great
escape (spectaculaire
ontsnapping), jamaicapeper
(piment),
beeldscherm: landscape, liggend, landschapstand, oblong (antoniem:
portretstand, staand, portrait)
en narrow escape (ontsnapping
op het nippertje – narrowescapeverhaal).
Vergeet je brei- en strijkgerei niet. Ze hebben een eigen gerij. Je
kunt iemand in de misère helpen, maar je kunt ook iemand in
de misère (vernieling)
helpen. Toegevoegd 2023:
kinder-a-capellakoor.
7.
Stiekem had hij de nsfw-link [not
suitable
for work]
toch maar geopend ... Met *back: (gelegenheids)(links)back
[voetbal],
biofeedback [bewustwording
en beheersing eigen lichaamsfuncties],
cashback [geld
terug als aankoopstimulering],
clawback [afroming
voordelen zoals belasting],
comeback [terugkeer],
cornerback [American
football – ook: fullback, halfback, quarterback],
drawback [hindernis,
zwarigheid], fastback [auto
met schuin aflopende achterzijde],
feedback [terugkoppeling],
flashback [teruggrijpen
op vroegere gebeurtenis – vgl. flashforward],
greenback [Amerikaanse
dollar], hardback [hardcover,
harde kaft, vgl. paperback],
hatchback [auto
met 5e deur],
kickback [vergoeding
voor genereren van inkomsten van anderen],
laidback [ontspannen,
rustig, relaxed], neurofeedback
[neurotherapie –
terugkoppeling eeg's om psychische stoornissen te bestrijden],
notchback [sedan,
vierdeurs], outback
[ruige
binnenland], playback
[mondbewegingen
bij afspelen bandopname],
pushback [terugsturen
bootvluchtelingen], (Rhodesian)
ridgeback [leeuwhond,
pronkrug], slingback [hooggehakte
damesschoen met een riempje achter de hiel langs],
slingerback [voetbal:
libero], trackback [(terug)link
in blogbericht] en vleugelback
[voetbal].
8. Een
piepauw is een onzelieveheersbeestje. Met *rsjt* allen borsjtsj en
versjteren (vgl.
ook: Chroesjtsjov).
Met *rsj* veel zoals: kaarsjespringen (Driekoningen),
poesieversje [poëzieversje],
steigersjorring, versjachelen en versjacheren [verkwanselen],
versjofelen [er
sjofel uit gaan zien],
versjwartster nar [Jiddisj/ch:
dwaas, idioot], trainersjargon,
burgemeestersjob en cijfersjoemelaar. Met *sjt* o.a. hasjtransactie
en hasjtekort, Pasjtoestam (volksstam),
Pasjtoe (taal),
sjtreimel (bonthoed
van chassidische joden) en
sjtetl: kleine joodse gemeente, m.n. in Oost-Europa.
