Dictee – dictees [2804]
Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com
Oefendictee OUD 223, geheel herzien naar situatie 2022
Dictee van de dag (634)
1. Het rijppunt is het dauwpunt. De rijkaard had een rijkaart. Veel rijsjes [dun takje, teen] maken een bezem. Dit is drie- à vierjarig (3- à 4-jarig) griendhout. In de duinen stond een rijsschutting (of was het een rij schuttingen?). We eten rijstesoep (rijstsoep). Een rijstmes is een aniani. Sake (saki) is rijstwijn. In een rijtuigremise staan geen koetsen [maar spoor- en tramvoertuigen]. Japan is het land van de rijzende zon. In de riksja [tweewielig door één man getrokken karretje] ging mijn hart van rikketik. Als korenstengels rild (gewestelijk) zijn, zijn ze slank. De hele rimram is vaak gedaas, zinledige praat. Was de rimpelbuisobstakelbeveiligersontwerpersgratificatie de moeite waard?
2. Ook met ringen zijn we rijk bedeeld: de ring van Gyges bezitten (je onzichtbaar kunnen maken), de ring van Cardanus (cardanusring, cardanring), de ring(en) van Saturnus en de bol en ring van 's-Gravesande. Een dalmatiër is een rijst-met-krentenhond. Bestaat de munt van Maleisië, de ringgit [MYR – Malaysia], uit ringgitzilver? De rinoceros leed aan rinitis [neusslijmvliesontsteking]. Hij richtte zijn riotgun [met korte loop, bij oproerlingen] op de ripdealers [overval om drugs te roven]. Was me dat even rire entre cuir et chair (in zijn vuistje lachen). De masculiene risee(!) van de stad hield van ris de veau (kalfszwezerik). Als je risico draagt, ben je risicodragend. Risicomijdend gedrag is risico vermijdend. Risky business [hachelijke zaak of toestand] is af te raden.
3.
Is dat nou risotto [rijst
met kaas] of rissole [bladerdeeg
of flensjes met ragout]?
Ristretto is een zeer sterke espresso. Ritalin (BE:
rilatine) gebruik je
bij ADHD-verschijnselen (GB
in toelichting ook
wel: adhd). Een driedubbele
rittberger [kunstrijden]
is knap lastig. Het rivastigmine kan alzheimer vertragen.
Heeft Zeeuws-Vlaanderen binnenkort een rivièraklimaat?
Rivierblindheid is onchocerciasis. Ze waren als kat en hond, alleen
maar bezig met rixari de lana caprina (ruzie
maken over niets). Een rji
is [èhr-jee-ie]
een rijksjeugdinrichting.
De RLD
[èh-rèhl-dee]
is de Rijksluchtvaartdienst,
de rlws [èh-rèhl-wee-jèhs]
was de rijkslandbouwwinterschool.
De RMS [èh-rèh-mèhs]
is de Republik Maluku
Selatan [Zuid-Molukken].
RNA [èh-rèh-naa]
staat voor rubonucleic
acid en RNZ
[èh-rèhn-zèht]
voor ribonucleïnezuur.
4. Een
roadsong is een country-and-westernlied over een onderweg zijnd
iemand. Een ROA-woning [èhr-oo-waa]
betreft de Regeling Opvang
Asielzoekers. Zij droeg haar
robbenvellen tasje. Een robbedoes is een spring-in-'t-veld. Een robe
de chambre is een kamerjapon. De robusta
[oe]
is een koffieplant. Dit roc [èh-roo-see]
doet het goed [regionaal
opleidings-
of opleidingencentrum].
Die ouwe rocker heeft mijn sympathie. De afkorting R.I.P.
[èh-rie-pee]
staat voor 'requiesca(n)t
in pace',
maar voor anderen betekent het 'rest in
peace'. De rns
[èh-rèh-nèhs]
was vroeger in Vlaanderen de rijksnormaalschool.
Rinse appelstroop smaakt zuur. De recto
is de voorzijde van een blad (in
een boek rechts), de achterzijde
(links)
is de verso. Als bijwoord korten we die
termen af tot ro
[èh-roo]
of r. [èhr]
respectievelijk vo
[vee-joo]
of v. [vee].
5. Roodvonk (scarlatina) is geen rodehond (rubeola, rubella). Als dat geen rodeoortjesverhaal is … Wat zou een kweker met rodo [rododendron] bedoelen? De Nederlandse roede is pakweg driemaal zo lang als de Amsterdamse roede. De roedjak is een soort van sla. Een roe-end functioneert bij een molenwiek. Een roei-eend is ook een eend. De roei- en zeilvereniging floreerde. Die kerel is toch van de roeivereniging (handjegauw = dief)? Duiven roekoeën. Het Roelandslied is een van de Karelromans. Esther en Eva zijn bereisde roelen. Nieuwe haring heet ook Hollands roem. Hier, pak aan, die Rijnse roemer [groot wijnglas]. Heeft de duivel hem gehaald of heeft God hem tot Zich geroepen?
6.
Met haoma en soma [roesdranken]
zou men zich goddelijk inzicht verschaffen. Een roesje kan een ruche
[kanten oplegsel
dameskleren] zijn. Bister (inkt
of verf) is roe(s)tbruin.
Moet roestvrij staal, rvs
[èhr-vee-jèhs],
aan elkaar geschreven worden of niet [znw.
los, bnw. roestvrijstalen aaneen, ook: roestvast]?
En een roestvrijstalen
wasbak [rvs-wasbak],
hoe zit dat? Hij was helemaal roetetoeter. Ik ging met pa en moe
samen naar de roetsjbaan toe (om
te roetsjen). Bij het roezemoezen
ontstond veel geroezemoes. Ja, Roger,
alles begrepen en over (de
spelnaam voor de hoofdletter R
komt van 'received').
Je kunt moeilijk van de roggeoogst eten
als je een roggenstaart in de keel hebt
[erg schor zijn,
keel moeten schrapen]. De
rohypnol oftewel de rooie knol is de vergeetpil [neemt
remmingen weg]. De ROI
[èh-roo-wie]
is de return on
investment. De Roi-Soleil is de
Zonnekoning, maar de rois fainéants zijn de nietsdoende koningen
[Zuid-Nederland: de Vadsige Koningen],
die dus nietsdoen.
7. Een Schotse rok is een kilt. Bij schaken heb je de lange en de korte rokade, daarbij rokeer je. Zat hij in de coupé roken (de rookcoupé) of in de coupé niet-roken? Het orleaan oftewel anatto is rokou [roo-kau]. Hoe oud zijn de Dode Zeerollen? Hoeveel roepie [Nepal, NPR, ropij] doet de roepia [Indonesië, IDR]? Een r.o.g. [èh-roo-gee] is in Nederland een rijksopvoedingsgesticht. Een rokkenjager is een womanizer. Een bohemien leidt een bohèmeleven, maar wat doet een bohemienne? Deze rolf [trottoirband] bevindt zich tussen straat en stoep. Een epicycloïde [wiskunde] is een rolkromme. Daar lag hij met mijn vriendin te rollebollen.
8. Met een rollerball kun je schrijven. Een rolstaartbeer is een kinkajoe, maar een rink is een rolschaatsbaan. Een rolroer is een aileron. Een cycloïde [wiskunde] is een roltrek en een tonneau is een rolvlucht. In de rolykit berg je gereedschap op. Er zijn ROM- [read-only memory] en RAM-geheugens [random access memory]; en vergeet ook de rompacks [geheugeneenheid met data of programma] niet. Roma aeterna is het eeuwige Rome. De eetbare romaine is Romaanse sla. Een roman à clef is een sleutelroman, in een roman à thèse wil een schrijver iets verdedigen. De romanesco is een bloemkoolvariëteit. Romanesk lijkt daarop, maar betekent: avontuurlijk. Het Engels is een sterk geromaniseerde Germaanse taal, zo beweerde de romaniste glashard en doodleuk.
9. Romatomaten [langwerpig, lichtzoet] hebben meestal niet de vorm van een rombendodecaëder [lichaam begrensd door twaalf congruente ruiten]. Een romcom is een romantische comedy, vanzelfsprekend niet: komedie. Is het nu rombom of rombombom? Beide. De Romeinse curie was bij de Romeinse kwestie betrokken. Die kon niet in de römertopf [stoofpot] worden gestopt, want dat is geen doofpot. Is dat Romeinsrechtelijk wel juist? De aanduiding 'Romeins-katholiek' betekent een specifieke manier van katholiciteit [nadruk op Rome]. Een rommelhypotheek is een subprime [zeer risicovolle hypotheek]. Op Driekoningen loop je met de rommelpot. Het roll-overkrediet [met te wijzigen bedrag, rente en termijn] werd flink gewijzigd.
10. De romein en de romulus zijn lettertypen. Een romusha is een Indonesische dwangarbeider. De ronds de jambe [basisbeweging bij ballet en dans] werden magnifiek uitgevoerd. Een circulaire is een rondgaande brief en een rondetafel is een verkorting van een rondetafelgesprek. Een rondhaak is een draai-ijzer met ronde sneden. Rondlijvig is pyknisch. Het rond-point is een ster in een stratennetwerk. In de rondte is her- en derwaarts. Een ronkedoor is een eenzame olifant. Iemand röntgenen levert een actinogram op. De Rooie Vrouwen hadden het over het rode spook van het Rode Leger. Het rode brazielhout vindt je kompaan niet op het Rode Plein in Moskou. De Rode Halvemaan is de islamitische pendant van het Rode Kruis, dat overigens de Rode Davidster (de Joodse(!) pendant van het Rode Kruis) niet erkent.
11. De roodaarden pot (roodaardepot) viel in duigen. Roodblindheid is anerytropsie. Ze droeg een roodgebloemde blouson en had rooddooraderde ogen. De telefoon van de roodgeschorste voetballer stond roodgloeiend. Roodijzererts komt in twee modificaties voor: hematiet en maghemiet. Cupriet is roodkopererts en een roodkrijttekening is een sanguine. Ook roodlakense koeien loeien. Taleggio is een roodschimmelkaas. Een roofbij rooft en een roofblei is een karperachtige vis. Hij had wel een vrouw, maar door abductie [via roofhuwelijk – schaken] verkregen. Rookzout smaakt naar de rook van hickory [notenboom met hout voor hamerstelen]. Een rookie is een eerstejaarssporter.
12.
Een Rotarian is lid van de Rotary, maar zit als regel niet aan de
rotarytafel [draaischijf bij roterend boren]
, hoe vreemd dat ook klinkt. Een roroschip
is een rij-op-rij-afschip
(Eng.:roll-on-roll-offschip).
Roomgoed is faience. Geef de roombutyrometer [vetgehalte]
eens aan, wil je? De rooming-in vindt in een ziekenhuis plaats.
Sorry, ik bedoel de cremometer [roommeter].
Het rijke roomse leven refereert aan de Kerk van Rome en dus aan het
Heilige Roomse
Rijk [H.R.R.].
De
rooms-rode coalitie deed het goed. Er zijn rubensfiguren [met
weelderige vormen, antoniem: twiggyfiguur = slank]
die aan de meest enge ziektes lijden.
