3700 Dictee woensdag 20-11-2024 (1) – dictee Groot Dictee van de Leuvense studenten 2024

Dictee – dictees [3700]

3700 Dictee woensdag 20-11-2024 (1) – dictee Groot Dictee van de Leuvense studenten 2024

Groot Dictee van de Leuvense studenten 2024

Commentaar tussen [ en ]

Na de bom (auteur: Pieter Verstraeten)

1. De gerenommeerde professor in de linguïstiek had haar leven consciëntieus gewijd aan de studie van Middelnederlandse balladen. Ze oogstte echter wijd en zijd meer succes met lichtvoetige exposés op soirees ten voordele van haast failliete vzw’s [in BE: vereniging zonder winstoogmerk, in NL: stichting].

2. Als een meester-entertainer belichtte ze dan casestudy’s zoals de au-klank (ook: ou-klank) in sjouwen, kabeljauwen, rode wouwen. Applaus oogstte ze vooral met haar one[wo]manshows over de c, zoals in wc’tje, de letter die zo goed gedijt in de verraderlijke milieus van quizzen en dictees. Enigszins tipsy van de whisky [ook whiskey?] dichtte ze ooit voor haar geëerd publiek: ‘O c, je rijmt dan wel op plee, maar ook op chimpansee, en je bent zo elegant als het turkooizen gilet [vest] van een oosterse couturier [ontwerper en vervaardi­ger van haute couture]’. Wie de c weet te appreciëren onderscheidt zich van de massa’s en ervaart epifanieën [verhelderend inzicht, ogenblik van geestelijke verlichting] die doorgaans zijn weggelegd voor wiskundegenieën, paddenstoelenjunkies en Bijbelvaste belijders van het christendom.

3. In glossy magazines outte [ww. outen = iets openbaar verklaren] ze zich als een fervent adept van yoga, boekweit(e)pannenkoeken met yoghurt en jiujitsu. Ze had haar hart verpand aan een enthousiaste fitnessgoeroe uit het Middellandse Zeegebied, die als gediplomeerd souschef een sushibar uitbaatte in een pittoresk Provençaals toeristendorp. De feeërieke romance leidde algauw tot een twee-eiige tweeling; de ene telg werd een getatoeëerde truckchauffeur, de andere een coördinator van lgbtq-vriendelijke [g = gay, vgl. lhbtqia+] thé dansants (thés dansants) [t.d. – t.d.’s].

4. De idylle eindigde abrupt toen de sushisouschef zich bekeerde tot het zenboeddhisme en de polyamorie en betrapt werd, verwikkeld in een acrobatisch triootje met de sommelier en een Frans chansonnier. ‘Klerelijer, als je niet van mij houdt, houd je je best even gedeisd’, blèrde ze, en ’s nachts had ze fantasieën waarin ze zijn kathedraal van een atletenlijf met een kurkentrekker attaqueerde en bewerkte tot een pointillistisch tableautje. Ten langen leste aanvaardde ze het co-ouderschap en omarmde ze nieuwe hobby’s, zoals haar labradoedel (GB ook: labradoodle) en haar protestacties tegen
alt-rightgedachtegoed [alt-rechts, geheel van groeperingen met extreemrechtse opvattingen].

5. Ten slotte startte ze een marxistisch geïnspireerde guerrillaoorlog tegen haar oud-collega’s taalkundigen en de dwingelandij van hun bizarre taal- en spellingsregels. Op een warme paasdag hechtte ze zich met secondelijm vast aan een Picasso in een New Yorks museum. Ze zou voortaan overal jijen en jouen, zelfs in paleizen, zelfs in paradijzen, zelfs op cocktailparty’s met de meest chique types en celebrity’s. Ze zou met onmiddellijke ingang muggengeheugen op zijn West-Vlaams uitspreken, monniken net als picknicken spellen en krokodillen zoals debielen. ‘Men bombardere [aanvoegende wijs]’, zo declameerde ze ‘de socialemedia-accounts van taaladviseurs en taalbureaus met A- en
H-bommen!’

6. Na zo’n armageddon chilt [ww. chillen = zich ontspannen, nietsdoen, relaxen] onze heldin steevast in negligé in haar canapé met een kamillethee. Ze draait jazzplaten op een ouwe grammofoon, mutet [ww. muten = tijdelijk uitschakelen] haar smartphone en prijst zichzelf gelukkig.

 

3699 Dictee zondag 17-11-2024 (1) – dictee Oefendictee november 2024 (2), tevens Dictee van de Dag 1178 √

Dictee – dictees [3699]

Oefendictee november 2024 (2)

1. Ik nodig je uit voor het déjeuner dînatoire. Dit is delfts of oud delfts, maar geen Delfts blauw. Dat gebied is door de zee gedemarqueerd, dieren kunnen hun territorium markeren (bv. door een geurvlag). Bene vale (b.v.), vaarwel! Een
demi-fortune is een rijtuig met één paard; een
demi-fond vind je bij het baanwielrennen. Een demiclown treedt op voor demente mensen. De SMI is de Swiss Market Index (de beursindex van Zürich). Bij ballet heb je demi-pliés en grand(s) pliés, zeg maar: plieetjes. Ken je deze woorden: aedesmug (gele koorts, dengue en zika), arbovirus (kan zoönose veroorzaken, bv. het chikungunya-, dengue-, gelekoorts-, westnijl- en zikavirus), dandykoorts (dengue, knokkelkoorts – ook: dadelziekte), gelekoorts- of denguemug en een klimaatziekte zoals malaria?

2. Geërgerd, uit dépit, gaf hij er de brui aan. In ‘mañana’ komt een diakriet, diacriticum, diakritisch teken voor. Welke ascendanten hebben zijn ascendenten? De dtp’er dtp’de vrolijk voort en is nog niet uitge-dtp’d [desktoppublishing]. Tegenwoordig mogen ‘des Pudels Kern’ en ‘des poedels kern’ allebei. De struik was dichtbegroeid en dicht bebladerd. Kun je dat uit elkaar houden: dibenzopyrrool [carbazool] en (di)benzoylperoxide? Bij hem was die kwestie diepdoordacht en diep doorleefd. Dispar vulgo is afwijkend van het gewone volk. Dispereren is despereren [J.P. Coen (archaïsch): “Dispereert niet!”]. Met die situatie heeft hij goed gecoopt. Er waren ditjes en datjes: hij had veel noten op zijn zang. In de Tweede Kamer werden harde noten gekraakt. Dysfasie en dysfagie betreffen resp. spreken en slikken. Logenstraffen: meer dan loochenen.

3. Dat is geen Achter-, maar Voor-Indische geschiedenis. Tel mee: één djilbab, twee djalabib [sluier]. Raceauto’s rijden met DRS’en (drag reduction system). Dat onderwerp is nu wel
dood/kapotgeanalyseerd. Dos-à-dos is rug tegen rug,
rug-aan-rug. In het echie is ecchymose een bloeduitstorting onder de huid. Met een ellenmaat of
-stok kun je de lengte controleren van de ellepijp, die van pink naar elleboog loopt. Aan dat laatste kun je iets afvegen; je kunt ook iets aan je pollevieën vegen [hak van schoen, ook pollevij]. Met elusief gedrag voorkom je botsingen. Wie was de laatste paus emeritus, emeritus paus? De Enschedeër en de Goereeër raakten slaags. Bart Veldkamp is een schaatsbelg [VD, GB: schaats-Belg?]. Een epifanie is een verhelderend inzicht. Wij eropaf en eropin slaan! Het zou er heet aan toegaan.

4. Zouden zij erop uit zijn om ervandoor te gaan? De vier plantensoorten voor Soekot (Loofhuttenfeest, Tabernakelfeest) zijn aravot (mv.), etrog(im – VD), hadassim (mv.) en loelav(s/im – VD). Een loofhut is trouwens een soeke/a [mv. soekes/soekot]. Hij kon het evenmin, net zomin als jij oplossen. Quectometer [qm, 10^-30], rontometer [rm, 10^-27], yoctometer [ym, 10^-24], zeptometer [zm, 10^-21], attometer [am,10^-18], femtometer [fm,10^-15], picometer [pm, 10^-12], nanometer [nm, 10^-9], micrometer [μm,10^-6], millimeter [mm, 10^-3], centimeter [cm, 10^-2], decimeter [dm, 10^-1], meter [m, 10^0], decameter [dam, 10^2], hectometer [hm, 10^2], kilometer [km, 10^3], myriade [10^4], lakh [10^5], megameter [Mm, 10^6 – miljoen], gigameter [Gm, 10^9 – miljard], terameter [Tm, 10^12], petameter [Pm, 10^15], exameter [Em, 10^18], zettameter [Zm, 10^21], yottameter [Ym, 10^24], ronnameter [Rm, 10^27], quettameter [Qm, 10^30]; grote getallen: googol [10^100] en googolplex [10^googol].

5. Een croquis is een schets, zelfde mv. Excuus, is het woord ‘exercitie’ een exemptie (uitzondering)? Wat is zij een farouche meid, zeg! Dat is felkleurig oftewel felgekleurd. Ik kom je even fêteren. Glansgaren heet fil d’Écosse. Een filler was een honderdste forint (Hongarije, HUF). Dat is nu weer typisch zo’n fine-fleurvoorrecht. Een geflenste walvis kun je zo maar niet flenzen [neersmijten]. De foerage werd gefourneerd. Een kordelier is een minderbroeder. Een Savooiaard komt uit Savoie. Ook amelanchier [krentenboompje], marmot, reblochon [kaas] en reblochon zijn aan Savoie gelieerd. Niet met je handen friemelen in een wriemelende mierenhoop!

6. Gekwantiseerd is uitgedrukt in quanten (vgl. quantenchemie en kwantumchemie). De Hof van Olijven is de olijfhof. Hij is niet gereïncarneerd, maar gere-integreerd. Onder het genot van een geuze(lambiek) zongen ze het overbekende geuzenlied. Een girande is een springfontein of een bundel vuurpijlen. Een godsakker of Gods akker
[’s Heren akker] mag allebei. De pistacheboom is een groeneamandelboom. Wat kan een halfanalfabeet nog wel? Lezen! Half bloot is half ontbloot. Deze hond is een harrier, geen havanezer. Een hel(l)uo librorum is boekenverslinder (die het gelezene niet in zijn geest verwerkt). Echt waar, weer een Holland achtoverwinning [VD, beter lijkt: Acht]? Ons huis van Oranje, ons Koninklijk Huis, ons Oranjehuis heeft sterke banden met het koningshuis van Engeland. Een impegno is een borgstelling.

7. Hij heeft gejensd, hij hield niet op met jenzen. Hebben jullie die jeep [Engels: G.P., General Purpose] nog? Wie ja zegt is een jazegger, wie een ja-stem uitbrengt is een ja-stemmer, denk ook aan het nee zeggen van de neezegger. Een johannesridder is een johannieterridder, niet te verwarren met een Maltezer ridder. Als zijn joppie niet af is, zal hij wel weer Joppie [kleine Job] zijn. De jonge turken stonden veranderingen voor. Kijk: een jordaanzanger met een jordaanvibrato. De judaïca staan tegenover de hebraïca [verzamelingen boeken]. Na de cesartherapie nuttigden we caesarsalade. Hij is van zijn kabas, niet goed bij zijn hoofd dus. Een kaffervink is een wida. Een Kamper steur is een kampersteur. Die kanenkoek is voor honden en varkens. De camelot (straatventer) heeft kamelot (zekere stof) uitgevent. Op het kampanjedek werd campagne gevoerd.

8. Een caret is een dakje en karet is rubber. Met zijn carottespel biljartte hij de hoofdprijs bij elkaar: een zak carotten. De kawaii is een Japanse levensstijl. Hij is vogelliefhebber en chewinggumminnaar [minnaar van chewinggum]: een echte kauwgek! Ter wille [los!] of om den wille van de of het smeer likt de kat de kandeleer [vero: kandelaar]. Een NIPT-test, NIPT of NIP-test is een niet-invasieve prenatale test. Een vliegende kiep is een multifunctionele keeper. Het Hemelse Rijk, het Rijk van het Midden is China en een Chinees is zoon van het Hemelse Rijk en de keizer van China is Zoon des hemels. In de Kerkelijke Staat (voorloper Vaticaanstad), in moslimkringen en in de politiek vindt veel discussie plaats over Kerk en Staat. Een keppekind is een lieveling, troetelkind. Een K(i)B heeft 24 bytes meer dan een kB.

9. Kersenlikeur is kirsch(wasser). Alles kits met de kids? Een ket (paard) wordt ook wel kid genoemd. Die klassenleraar was een klasseleraar; hij reed in een klassewagen of -auto. Zij is een prominente skiester en skister. Hij heeft kei-, knetter-, knoert- en knotsgekke fratsen. Ziedend- of kokendheet, gloeiend heet, wit heet was hij. We komen er weer bekaaid van af. KM is de Koninklijke Marine, KMar de Koninklijke Marechaussee en KMarns is het Korps Mariniers. In lang vervlogen tijden had ik nog weleens een kortdurende affaire (d’amour), soms ook een poignante (schrijnend, navrant) liefdesgeschiedenis. Valt dit onder het costumier recht? De kortte van het leven moet je niet onderschatten. Eerst het kouwtje, dan het vrouwtje. Het kruitschip meerde aan bij de kruidhof. Zullen we alle twee een kwart aal nemen?

10. Twee kruisfeesten zijn Kruisvinding en Kruisverheffing. Wat is erger: kwaadspreken of kwaad zaaien? Uit de opbrengst van de grondkwekwe kochten ze ook nog kweekwee. Kyfose is achterwaartse, scoliose zijwaartse ruggengraatverkromming. Ik moest ver reiken, ik zou me bijna verreiken, maar het resultaat was dat ik me kon verrijken met gestolen waar. Zijn er berg-Schotten [Hooglanders in Schotland] die Laagland-Schots spreken? De lapjeskat zat in de zak van zijn labjas. Ik ben mij het leblam (het leplazarus) geschrokken toen het leplam (potlam) van de trap viel. Het lijdt geen twijfel dat zij een kwijnend bestaan leiden. Onder de lindeboom aten ze linzensoep. Wat des Ptolemaeus is, is ptolemeïsch. Hij is een van de allerallerloucheste types. De lullenman sloeg alarm via zijn lullepijp. Houd maat, houdt u moed en houd u goed!

3698 Dictee woensdag 13-11-2024 (1) – dictee Oefendictee november 2024 (1), tevens Dictee van de Dag 1177 √

Dictee – dictees [3698]

Oefendictee november 2024 (1)

Dictee van de Dag 1177

1. De credens(tafel): benodigdheden voor de mis. In zijn opvallende blazer [ee – jasje] hanteerde hij de bladblazer [blower]. Wil je een berlinerbol (boule de Berlin), Bossche bol of engelsebol [GB – VD: Engelse bol – fijn Moskovisch gebak]. Nee, geef mij maar apfelstrudel. Uitzweten, ik zweet uit, dat ik uitzweet(te), uitgezweet. Zweten idem, maar VD heeft ook gezweten. Ww. bezweten, bezweet, het bezwete lichaam. Reykjavik is een mooie stad. Een goudrenettenboom is gewoon een goudreinetteboom. Ik vernam bij geruchte, par renommée, dat zijn renommee in het geding is. Reproche is verwijt, vgl. chevalier sans peur et sans reproche. Ik kreeg een missive van onze diaconie. Een rijswerker is geen rijstwerker. De ripiënisten ondersteunen de solisten. De ripieno is in de Italiaanse barokmuziek de inzet van het volle orkest tegenover de solopartijen. Het symbool van de roebel is ₽, dat van de yen ¥. Geroerbakt of roergebakken: beide goed!

2. Een rout [au] of raout [oe] is een avondpartij. We hebben ’s middags gekubd (houtblokken) en ’s avond gerummikupt [106 genummerde en gekleurde stenen]. De [Nederlandse] Roer mag niet worden verward met de [Duitse] Ruhr, een zijrivier van de Rijn, waarnaar het Ruhrgebied is genoemd! Een paper/peperverslinder is zeker geen papierversnipperaar/nietiger. De en het paper mogen allebei. Zinkpapier is papier dat bedrukt wordt zonder dat er inkt aan te pas komt (zero ink, zonder inkt). Ballistisch is volgens de wetten van de ballistiek – leer van de banen die niet-geleide projectielen in de lucht beschrijven – gebouwd. Als ik (in de oVD) bij ‘salchov’ op de uitspraak [BE resp. NL] klik, hoor ik niets … Een sawoe-manila is een sapotilleboom. Een SCEN-arts: steun en consultatie bij euthanasie in Nederland.

3. Eén fresco, twee fresco’s of freschi, één secco, twee secco’s of secchi. Een seroetoe is in Indië een sigaar. De seroendeng is (stofnaam): geroosterde gemalen kokos met kruiden (en pinda’s). Deze dakbedekker gebruikt shingles. SIDS is het sudden infant death syndrome (wiegendood). De gaffelsirenebestrijding mislukte grotendeels. Een Siënees komt uit Siena. USP, USB en PDF (standaard): unique sellingpoint, universal serial bus en portable document format. Skiken doe je met een skike [van: ski + bike]. Skwallen doe je met een skwal: enkelvoudige ski, lijkend op een monoski of snowboard maar smaller, waarop je met de voeten achter elkaar staat. Je ergens thuis voelen is iets anders dan ergens thuishoren. Wie streng christelijk is of streng gereformeerd, zal ook wel strenggelovig zijn. Sub rosa is off the record. SUP staat voor: stand up paddle surfing: peddelsurfen, zich staande op een surfplank met behulp van een peddel voortbewegen over het water.

4. Dieren in het wild kunnen de sylvatische pest krijgen. Ne een potje taolu smaakt de taotjo prima. Een te-drinken is (regionaal) drank. Een TIA is een transient ischaemic attack, voorbijgaande aanval door een ontregelde bloedtoevoer naar de hersenen, vaak voorbode van een beroerte. Toedeledokie! Okidoki! Een noordvaarder maakte vroeger tochten naar het Noorden. GB: co-editie, co-educatie,
co-eigenaar, CO-emissie, co-enzym, co-evolutie,
co-existentie en co-extrusie [uitdrijving, uitpersing]. Ook GB: coëfficiënt en coërcitief. Bij VD lukt dat niet (co-e* en coë*), omdat VD in principe niet kijkt naar streepje en trema … De co-equipier wist maar al te goed hoe je co-educatie, coëfficiënt, coïncidentie en co-instructeur moet schrijven.

5. De dirigent was heel diligent (toegewijd). Lysine wordt industrieel bereid en toegevoegd aan maismeel voor diervoeders, het (5R)-hydroxyderivaat (Hyl) komt in geringe hoeveelheden in de natuur voor, o.a. in collageen. Biochemie: lysine is (S)‑2,4‑diaminohexaanzuur, een van de twintig aminozuren die in eiwitten voorkomen, een voor de mens essentieel aminozuur (symbool: Lys of K). Geen (niet een) van de bezoekers had een hoed op. In SR heten Wener meubelen gewoon wenerhouten meubelen. De vadouvan is een oosterse kruidenmix. In groten getale en met grote vreze waren ze gekomen. Bij het aandoen van de begraafplaats moet je rustig aan doen, ook bij het aandoen van de kachel trouwens. Bij het beëindigen van de aan-en-uitrelatie [VD] zouden haar spullen eraan gaan. Daarna was ze verdrietig bij haar zuster aangegaan. Heeft zij haar abaya hier laten liggen?

6. Die AA’s verdienen een goede boterham, of drinken ze te veel, of rijdt de koning erin? Volgens GB was hij de boel ach/ggenebbisj aan het vernachelen. In een chronogram komen benadrukte Romeinse cijfers voor. En coeur is hartvormig. Une chaumière et son coeur is ongecompliceerd geluk (een hutje op de hei). Tegen herpes gebruik je aciclovir. Aethiopem dealbare is de moriaan wassen (vergeefse moeite doen, Erasmus). Een bekend affricaat is ‘pf’. Bij de voorvoegsels afro- en Afro- moet je toch aan Afrika denken! Een âme de boue is een verachtelijk wezen. De agave (mv. n/s) bloeit maar eenmaal, na 10 tot 30 jaar, en gaat dan dood: is dus monocarp (vgl. carpe diem = pluk de dag). De aglaja- en de jotavlinder hadden mot. De Aidasterren droegen aïdakleding. Schrijf goed: aioli [geen -!] en neroliolie. De aeolis zat op de eolusharp (wind).

7. Gamba’s a la plancha zijn gegrilde gamba’s. Alcyonische dagen duren langer dan die 15 minutes of fame [gelukzalige tijd]. Is er voor die airmarshals ook een marshallplan? Ook in de aleenheid [het universum] kom je alleenheid tegen. Spraken ze in het algonkium al Algonkin? Vast niet! Hij was allesbehalve rijk, hij bezat alles behalve rijkdom. Zou een Ali B-pet passen in een Drs. P-outfit? De Anglaise danste de anglaise. Ook Apachen/s dansen soms de apachedans. Een apollinische gestalte verwijst naar Apollo. De arte povera is een stijlrichting in de moderne beeldende kunst. Arte, non vi: (formeel) door kunst (beleid), niet met geweld. Betekenis asdic: anti-submarine detection and investigation committee. De personele vrijheid is te gering, maar dat zeg ik à titre personnel. Een antipersoneelsmijn (APM) is een antipersoonsmijn (Engels: anti-personnel mine). De avant-garde hield zich bezig met avanthop.

8. Dat preetje [pree] van die soldaat gaf hem een preetje [pre] bij de formatievorming. AWACS: airborne warning and control system. Deze pc heeft een qwertztoetsenbord. Een honi(n)g- is geen azijnmaatregel. Het VD’se ‘doom en gloom’ dijt uit tot het GB’se ‘doom-and-gloomverhaal’. De goodguy had een bad trip. Ze brachten een powerballad ten gehore. LIS: locked-insyndroom, neurologische aandoening. We gingen batikken en punniken. De knekel- of beenderman is de Knekelpiet, de dood. Wat heeft een behojebikker met het vrouwelijke geslachtsdeel van doen? Hij is souteneur. Dat gaan we bekendmaken of bekend stellen. Volgde dus een bekendmaking of bekendstelling (GB). Die bekkentrekker die altijd bekken trekt, loopt vaak te trekkebekken en -benen. Op Bevrijdingsdag vieren we het bevrijdingsfeest.

9. Een blue monday is een deprimaandag (in januari). Vanaf de bogie [bij spoorwegen] zag hij op het golfterrein een bogey maken. De nipah is een zekere zoönose. Ik vind je maar briek op je benen staan. Een bugelspeler hanteert de flügelhorn. De bird’s eye viewjournalist beschreef de bull’s eyescore. Hij bespeelde de cajon, de handtrommel. De camino is het pelgrimspad naar Santiago de Compostela. Grappig: een canon zingen in een canyon [èh, VD ook cañon, ah]. Op een cantabile kan een cabaletta volgen. Caprylzuur (C7H15COOH) is octaanzuur. Een casotto is een wacht- of schilderhuis(je). Zij viel ten offer aan bijtende spot. Een carbonkopie is in het Engels een carbon copy en in het Frans een copie conforme (in afschrift gestuurd aan). CFC is chlorofluorocarbon of chloorfluorkoolwaterstof (cfk). Kort gezegd: CFC’s zijn cfk’s.

10. Petje af, chapeau (bas)! Heb je jouw bancontactkaart wel bij je? Charlotte-russe is room(ijs)pudding en montagne russe is vanillevla. Schrijf daar gerust een p voor (dat ben je kwijt). Beschrijf het verschil tussen een chitarrone [luit] en een gitarron [gitaar]. Het drinkwater ging van de citerne [tankwagen – mv. s] in de cisterne [regenput – mv. n]. Van clerici mag je een klerikaal optreden verwachten. Die kokette coquette zal ik nooit vergeten. Is het goed om coërcitie uit te oefenen om tot co-educatie te komen? Hij sprak over een compact discje (cd), maar kende ook nog de vroegere floppydisk. Een filière is in de handel een reeks van contracten bij termijnaffaires. Coltan (geen mv.) wordt gebruikt bij de productie van mobiele telefoons.

3697 Dictee zondag 10-11-2024 (2) – dictee Het Groot dwarsdictee √

Dictee – dictees [3697]

Het Groot dwarsdictee [blad heet ‘dwars’]

Commentaar tussen [ en ], hoort niet bij het dictee.

Ode aan Rudi Vranckx (auteur: Matthias Vangenechten)

1. Geachte spitse toehoorder,
 

2. Dit wordt te dezer gelegenheid geenszins een politieke masterclass die ons leidt van het Tahrirplein tot de Hoogten van Golan en de met boobytraps bezaaide Gazastrook.
 

3. Dit wordt allerminst een pikkedonkere apocalyptische onheilstijding over de hemelschreiende situatie in het Middellandse Zeegebied en de Golfregio die zelfs van Jonathan Holslag een dolenthousiast lachebekje maakt.
 

4. Wel wordt dit een ode ter ere van Rudi Vranckx die als een vijfenzestigplusser zijn oppensioenstelling niet langer kan ontwijken.
 

5. Terwijl collega’s de pijp aan Maarten geven of een shellshock krijgen en grijpen naar opioïden, een cryolipolyse en het door de peritubulaire [niet in wdb.] interstitiële cellen in de nieren geproduceerde erytropoëtine [epo], teneinde hexakosioihexekontahexafobie, acute cardiovasculaire collapsen, het syndroom van Da Costa [niet in wdb, angststoornis van het hart], chronische polypathologieën [niet in wdb.: naast migraine een reden om euthanasie te vragen], posttraumatische stressstoornissen [PTSS’en], het pickwicksyndroom, hemorragische koorts en reumatoïde gewrichtsontstekingen buitenshuis te houden, blijft Rudi koket gedrapeerd in een
zwart-witte arafatsjaal of PLO-sjaal [GB] zich minutieus kwijten van zijn journalistieke queeste.
 

6. Rudi was godzijdank een consciëntieuze vakman die iedereen te allen tijde rechttoe rechtaan interviewde: Hebreeuwssprekende sjiieten in de Lidl van Ramallah, bedoeïenenstammen in de van God en iedereen verlaten Sinaïwoestijn,
niet-geseculariseerde guerrillastrijders in
Nagorno-Karabach met heimwee naar de satrapieën [satraap = stadhouder Perzische rijk], zelfverklaarde trumpistische sjamanen in Djibouti, gestreste, gebrouilleerde breedgeschouderde
Houthirebellen galopperend op geëmotioneerde Arabische volbloedpaarden, gedemaskeerde Nobelprijswinnaars voor de Vrede zoals Aung San Suu Kyi en Abiy Ahmed, in steeds groteren getale lycheeverslaafde Tamiltijgers met eigen reallifesoaps en juicekanalen, door juntaleiders uit Naypyidaw verdreven Rohingya die te elfder ure in een mezzanine [tussenverdieping] zonder breedbandinternettoegang onderduiken en over het Sykes-Picotverdrag filibusterende extreemrechtse parlementariërs in de Knesset.
 

7. Geserreerd [compact] en stoïcijns, maar nooit ofte nimmer in jip-en-janneketaal of met te veel pathos, rijgt Rudi vloeiend naoorlogse historische calamiteiten aaneen zoals de ABC-oorlog, het
NAVO-dubbelbesluit over middellangeafstandsraketten, de val van het IJzeren Gordijn, de genocide van Srebrenica te
Bosnië-Herzegovina, elke doordeweekse guerrillaoorlog, de Balkanoorlog of de Koude Oorlog, elk Midden-Oostenconflict, de Al-Aqsa Intifada,
niet-aanvalsverdragen in een live-uitzending, terwijl hij een kat-en-muisspel speelt met de lokale autoriteiten alsof het lopendebandwerk betreft.
 

8. Tussentijds schrijft deze VRT-coryfee verramsjte bestsellers in de vorm van Derde Wereldoorlogboeken.
 

9. Inderdaad, wat kan deze duivel-doet-al niet?
 

10. Lieve Rudi, ga nu à l’improviste à volonté genieten van een glaasje prosecco en een kopje cappuccino in Umbrië.
 

11. Vergeet hoe je uitentreuren aan den lijve gewaarwerd hoe mensen door de annexatie van een enclaafje zwaar tekeergaan.
 

12. Het is hoog tijd om aan je havermelklatte-index te denken.
 

13. Veel liefs,

De redactie van dwars

3696 Dictee zondag 10-11-2024 (1) – dictee Groot Dordts Dictee 2024 √

Dictee – dictees [3696]

Groot Dordts Dictee 2024

De winnaars waren Linda te Veldhuis en Jenny van der Does met beiden evenveel fouten. Linda won de barrage.

Klare taal is het ideaal! (auteur: Irene Koene)

1. Sinds jaar en dag hebben we taal nodig om met elkaar te communiceren, waarbij je kunt denken aan Nederlands, Fries of Bargoens, maar ook aan gebarentaal, een visueel-manuele taal met een eigen lexicon.

2. Gesproken taal bevat altijd modegevoelige woorden en uitdrukkingen en dat is niet raar, omdat iedere tijd zijn en iedere generatie haar eigen hypes heeft, vaak beïnvloed door excentrieke popartiesten en meer recentelijk door influencers uit de mode- en kunstwereld.

3. Van de jaren vijftig tot de 90’er jaren is onze taal verrijkt met woorden als nozem, lijp, QR-code en supersonisch, en komen we via popiejopie en jemig de pemig uit bij woorden van de laatste decennia als duh, yolo en boeie(n)(!).

4. “Watskeburt?” zong De Jeugd van Tegenwoordig al in de zero’s en dat is exact de vraag die we moeten stellen als het om significante veranderingen in ons taalgebruik gaat.

5. Ook in het gebruik van schriftelijke taal wordt veelal door de happy few geprobeerd te laten zien dat zij intellectueler en meer onderscheidend zijn door het te hebben over intoxicatie in plaats van vergiftiging of stakeholders waar je over belanghebbenden kunt spreken.

6. En dat terwijl geschreven tekst veel duidelijker is als er in jip-en-janneketaal geschreven wordt,
B1-niveau genoemd, zodat zo’n 70 procent van de mensen sowieso begrijpt wat er bedoeld wordt en zich niet vernacheld hoeft te voelen door het gebruik van een vocabulaire dat voor laaggeletterden, dus mensen die moeite hebben met lezen en schrijven, exorbitant moeilijk en daardoor onbegrijpelijk is.

7. Gebarentaal is ook niet voor iedereen te begrijpen, want je moet echt thuis zijn in de wereld van fysieke uitingen met de handen om in gesprek te kunnen gaan, ja zelfs lekker te kunnen discussiëren, met iemand die doof is.

8. Toch hoef je niet per se doof te zijn om een aantal meer universele gebaren te kunnen snappen zonder dat deze geëxpliciteerd worden.

9. Recapitulerend is daarom de conditio sine qua non dat gesproken, geschreven of uitgebeelde taal te allen tijde glashelder moet zijn voor iedereen en dat dit dictee daarom eindigt met een expliciete doch duidelijke groet aan jullie allen na het geploeter van vanavond: “Toedeledokie!”

3695 Dictee zaterdag 09-11-2024 (1) – dictee Groot Radio Dictee 2024 √

Dictee – dictees [3695]

Groot Radio Dictee 2024

Matig voorgelezen en veel te vlug! (Gerdi Verbeet)

Rein [Breda] 2 overkomelijke fouten [zie I en II]. In Harderwijk: Bob Boersema 2, Jeroen 3, Lizi 6 en Bert 6 fouten ...

Commentaar: tussen [ en ], hoort niet bij het dictee!

Rotterdam (auteur: Wim Daniëls)

1. Zelfs als het wolkeloos is, wordt er nergens in de Lage Landen zozeer aan de wolken gekrabd als in Rotterdam, met nog een prestigieuze toren in wording die na voltooiing naar verluidt tot wel [letters!] tweehonderdvijfenzeventig meter reikt.

2. Maar het is niet die on-Nederlandse skyline van Babylonische proporties [I, in de war door de Babylonische spraakverwarring – letterlijk – en een babylonische spraakverwarring – figuurlijk; hier natuurlijk gewoon B: à la Babylon] waaraan ik stante pede denk als het over de Maasstad gaat.

3. Ook de gracieus dribbelende linksbuiten van Feyenoord [club, de wijk is Feijenoord *], de boksende goudenmedaillewinnaar op de Olympische Spelen, de roemruchte nachtburgemeester annex poëet en de veelgeprezen net vertrokken
oud-burgemeester dienen zich niet allereerst aan.

* In de tijd van Coen Moulijn, die dribbelende linksbuiten, heette de club nog Feijenoord. Overigens werd alles met een hoofdletter F beginnend, goedgerekend.

4. En het zij mij hopelijk vergeven dat ik Rotterdam ook niet een-twee-drie associeer met een
niet-lullen-maar-poetsenmentaliteit, noch met het gedachtegoed van de augustijner kanunnik Erasmus, ook al ben ik het hartstikke eens met diens uitspraak dat wie niet dartelt slechts een korte jeugd beleeft.

5. Nee, wat me direct te binnen schiet is iets anders, omdat ik als blij gestemd [II, aaneen, maar de enige samenstelling met die constructie is blijeindend in VD] [letters!] jarenzestigjochie uit een
Zuidoost-Noord-Brabants dorp met een excentrieke oudoom in zijn middenklassenautootje, de mythische truttenschudder [schertsnaam voor het toenmalige DAF’je, m.n. de DAF 33] met jarretelaandrijving [ook jarretelle- met bij alternatief dezelfde uitspraak is goed – VD geeft als uitspraak (ə), dus mag je 'le' wel of niet uitspreken **], mee mocht naar een negentiende-eeuwse dierentuin.

** Het lijkt nog ingewikkelder: zowel GB als VD jarretelle met mv. s, jarretel met mv. jarretels en jarretellen - zonder kennis van het feit welk van de twee woorden het meest voorkomt, lijken jarretelaandrijving, jarretelleaandrijving en jarretellenaandrijving met elk wel een specifieke uitspraak goed!

6. Als toegewijd Vlaamsereuzenhouder kon ik er kennismaken met exotische dieren en lachte ik me er een kriek, toen ik iemand over de rinoceros hoorde zeggen: “Kijk [het ook goedgerekende 'kijk' lijkt me apert fout] die zinksnijder [ook -snijer goed, maar dat heeft een andere uitspraak!] op zijn kneiter [hoofd, kop]!”, een uitspraak die mijn oom nadien elk jaar te berde bracht, zodra hij de mijter op het hoofd van Sinterklaas ontwaarde [ww. ontwaren, niet ontwaarden!].

7. Blijdorp dus, waar hemelbestormende wolkenkrabbers vlakbij zijn, maar waar je desalniettemin nog altijd vlak bij de natuur bent, werd voor mij synoniem met Rotterdam.

 

 

3694 Dictee vrijdag 08-11-2024 (3) – dictee Het zevende Eemnesser dictee 2024 √

Dictee – dictees [3694]

Het zevende Eemnesser dictee 2024

Rein 3 fouten [zie I, II en III], Bert 8, René 11 en Bob 18 fouten. Plaatselijke winnaars: 20, 21, 21 en 23 fouten.

Commentaar: tussen [ en ], hoort niet bij de tekst!

Eemnes ontbindt (auteur: Gerard Wortel)

1. Een aantal decennia geleden onderscheidde Eemnes – destijds een agrarische gemeente – zich
sociaal-maatschappelijk gezien alleszins van haar Gooise contreien.
 

2. Doordat echter steeds meer Eemnesser veebedrijven teloorgingen, zijn veel van de kakkineuze buren uit het Gooi recentelijk vanuit hun
twee-onder-een-kapwoningwijk als staldeurdelers verkast naar de tot fermettes verpeste boerderijen.
 

3. Politiek gezien bestond de Eemlandse gemeenschap inzonderheid uit ascetische christendemocraten, dolerende SGP’ers, onorthodoxe liberalen en een handvol linksgeoriënteerde rakkers, waarbij de onderlinge cohesie onder andere geborgd werd door de rol van de kerken (ondanks de variëteit aan gezindten), Koninginnedag met het navenant collectieve Oranjegevoel en het dorpscafé met zijn doorgaans goedgeluimde, wijdlopige toogplakkers.
 

4. Een doorsneewerkdag begon in dit polderdorp meestentijds met een Bijbeltekst of een ave mariaatje [I A M – niet naam gebed, maar x bidden] en een stevig ontbijt, bestaande uit een paar grove sneeën [II eerst: grove sneden --- > grofgesneden] roggebrood met balkenbrij of zure zult, waarna eenieder zich weldoorvoed kweet van zijn pakkie-an om zich vervolgens rond het middaguur weer met veel appetijt op de watergruwel met gerstekorrels te storten voor het vereiste vitamine C-gehalte en de essentiële calorieën.
 

5. Ter ontspanning werd er bijwijlen geracet op een provinciale B-weg, waarbij zowel pezige veeboeren op hun gierende quads vol verchroomde accessoires alsook bijdehante Gooise donjuans in hun verafgode snelle metallic rijijzers – met of zonder apk-keuring – zich boudweg manifesteerden.
 

6. Van lieverlee is het gemeenschapsgevoel verwaterd door onder meer de uitgedijde bevolking en de tanende gang naar het godshuis, maar bovenal door de beëindiging van de lokale staminee, waardoor de goegemeente alras terechtkwam in een sociaal vacuüm, hetgeen ten slotte leidde tot bittere vreze voor de eigen omgeving.
 

7. Overmand door die angst leeft men steeds meer te midden van manshoge palissaden en aartslelijke schuttingen, [III komma vergeten] met op het computergestuurde tuinhek een bord met gefotoshopte venijnige rottweilertanden, op de voordeur een videodeurbel als bespiedend oog en op elke straathoek een bord met ‘Buurtpreventie’. Zo heeft men willens en wetens zelf de individuele vrijheid verbeurdverklaard.