3753 Dictee zondag 27-04-2025 (1) – dictee Groot Dictee der Nederlandse Taal Rekto:Verso 2025 √ x

Dictee – dictees [3753]

Groot Dictee der Nederlandse Taal Rekto:Verso 2025

Dikthee (auteur: Karel De Sadeleer)

Alinea 0 was alleen de inleiding, werd alleen voorgelezen, hoefde niet te worden opgeschreven en telde ook niet mee!
0. De jonge Andreas, een Duits-Tadzjiekse Foucaultexegeet [Michel Foucault, Frans filosoof], wordt graag gesoigneerd [verzorgd] door Anna Lopez, z’n Filipijnse eega. Zij is de ascetische [systematische onthouding van zingenot uit religieuze overwegingen, al of niet gepaard met zelfkastijding] bolleboos in huis en hij, naar verluidt, de bon vivant, zij het Sancho Panzaësk (*). Pyknisch [kort en gezet] van de rachitis [Engelse ziekte] noemt men hem soms. Sinds kerst rochelt Anna non-stop bloedfluimen op. Volgens de dokter is het longemfyseem. Andreas gelooft dat het licht betijt; hij heeft altijd de komiekste ideeën erop nagehouden [GB, VD: eropna houden], maar z’n wappie [gekke **] omgang met longziekten spant even de expatkroon [langere tijd in het buitenland]. Anna Lopez is karakteristiek clement [mild] en noemt z’n houding een reflectie van een te antedateren [ook: antidateren, andere uitspraak] chiliasme [geloof in een duizendjarig vrederijk op aarde] voor incels [jongeman die tegen zijn zin geen seksuele relatie heeft en de schuld daarvoor zoekt bij de vrouwen in het algemeen], bijgekleurd door het sikkeneurige symboolfetisjisme overgehouden aan z’n postcommunistische opvoeding.

* Taaladvies NL: sanchopanzaësk - 'losgeweekt' van de originele figuur en nu allegorisch bedoeld.
** Volgens VD mag het bnw. ‘wappie’ alleen predicatief gebruikt worden, GB noemt die beperking – als gebruikelijk – niet!

1. Heel onschuldig is d’r emfyseem niet. Anna Lopez moet als de wiedeweerga het ziekenhuis in, d’r keuken uit. Volgens de dokter kan de resuscitatie [reanimatie] een maand duren. Bezoek van Andreas mag ze niet.

2. Om niet helemaal de voeling met z’n huwelijk te verliezen werkt Andreas zich volcontinu door het compromittante traktaat dat Anna Lopez net voor kerst had gepubliceerd over prekapitalistisch rentmeesterschap, en dat, in de bib [bibliotheek] geprangd [gekweld] tussen antihegeliaanse godsbewijzen en het gecoiffeerde thomisme van haar vicerector, toch een verbijsterende hoeveelheid lezers vond. Helemaal thuis in het academisme [schoolse regels] van z’n vrouw is hij niet, maar Andreas meent op de pagina’s [2 x letters] drieëndertig tot tweeënvijftig toch het dedain [minachting] te herkennen van de op hasjiesj en manchego [Spaanse schapenkaas] grootgebrachte [letters] mei achtenzestiger [vreemd, beter: mei (')68’er – volgens mij in beide gevallen geen streepje, vgl. gen Z’er *] die d’r vader was.

* Taaladvies NL: meiachtenzestiger of mei '68'er

3. Halfweg begreep hij dat d’r tekst bestond bij gratie van een pointillistische [schilderen met puntjes en streepjes] drum-’n-bassmoraal die in d’r jeugd geannoteerd was geweest met de partijoekazes van pa Lopez. Vader had er een commemorabel genoegen in geschapen z’n dochter zowel flatulente [opgezette buik, winderigheid] geopolitiek als rapsodische [mengelmoes] keukenmores bij te brengen. Nadat hij haar bijvoorbeeld de werking van de elektrische combioven had uitgelegd, stapte hij naadloos over op een exposeetje opgetakeld aan de sociopolitieke dogma’s die het kapitalistische Westen steeds vaker outsourcet [uitbesteden] aan de
BRICS-landen [oorspronkelijk: Brasil, Russia, India, China, South-Africa]. Samengevat: van te hete camembert kabbelt je buikvet boller.

4. Soms, gevangen tussen ataxie [stoornis in de samenwerking van de spieren] en ataraxie [volstrekte gemoedsrust, onbewogenheid], en met de inhoud van een fles beaujolais hergistend tussen larynx [strottenhoofd] en coccyx [staartbeen of stuit, niet in wdb.], ligt Andreas in z’n crapaud te dromen van de halloumischotel met bataatpuree, koolsla-romanescopesto en hollandaisesaus die z’n vrouw in d’r oven placht te schuiven. Is hij droevig? Niet echt. Na twee weken echter, terwijl hij op de pot door de virulente [aanstekend] antropoceenquatsch [zeker tijdperk] van mobisodes [GB, aflevering televisiedrama – mobiel + episode] en andermans socials zit te quadden [met een quad rijden, ook: quatten - andere uitspraak], begint hem − oblomov [kleine letter!] of eenzame dégénéré − opeens de volledige reikwijdte te dagen van z’n voor poststructuralisten hoogsteigenaardige [niet los; VD hoogst bw. … als de volgende …]
je-m’en-foutisme [onverschilligheid] vis-à-vis [recht tegenover] z’n eega en d’r longen. Is dat de honger? Ongetwijfeld. Mist hij Anna Lopez? Wellicht. Zal hij alles doen om haar te zien? Dat weet hij zelf niet.

5. Andreas slaat aan het kokkerellen. Wat hij al weet is dat pocheren [gaar maken in een bijna kokende vloeistof] staat tot braiseren [smoren] als spuiten tot slikken. Of was het vice versa? Door de keuken man(o)euvreren pikte hij op als een civetkat labomuizen. Binnen de kortste keren heeft hij een favoriet gerecht: champignongnocchi met gekonfijte shiitake [Japanse paddenstoel] en ibericoham om te beginnen, lamscouscous [koeskoes is een dier] met pastinaakcrème erbovenop. Lekker geil! Stante pede [onmiddellijk] staat hij te dromen als een foodaficionado bol van de culinaire aspiraties. Een plebejische [vulgair, plat] staminee [de-woord, vr., betekenis: kroeg] of een kakkineus restaurant met renommee [goede naam, wel: par renommée = bij toeval]? Misschien. Maar om te beginnen: een culinaire bijbel. Het concept? Het Westen koloniseert non-stop de keuken van het Midden-Oosten en Noord-Afrika. De titel? ‘Van kabbala [geheime leer joden middeleeuwen] tot Kabylië [beter: de Kabylen], met een pitstop [GB/VD ook: pitsstop] in Piëmont [NTU, ook: Piemonte - andere uitspraak]’. Copyright: de keukenprins himself.

6. Wat zal − hoe heet ze ook alweer − Anna Lopez daarvan zeggen? En waar blijft ze?

 

3752 Dictee maandag 15-04-2025 (1) – dictee Groot Dictee van Oisterwijk 2025 √ x

Dictee – dictees [3752]

Groot Dictee van Oisterwijk 2025

Na het eclatante echec van vorig jaar had ik me voorgenomen om niet meer naar Oisterwijk te gaan. Toen er echter per mail een vriendelijke uitnodiging kwam om mee te doen, ben ik toch maar weer gezwicht. En zeker niet ten ondomme (nutteloos), naar bleek. Prima organisatie, mooie dicteetekst, maar zeker niet gemakkelijk. Jammer dat er net als vorig jaar maar 5 deelnemers waren, maar ja, hopelijk gaat de aanhouder winnen. De sfeer was erg gemoedelijk en gezellig. De auteur verklapte nog dat ze het dictee door AI had laten maken (ChatGPT), maar dat ze er nog wel wat aan had bijgeschaafd. De tekst was niet overal ‘logisch’, maar het geheel is toch een leuk en aantrekkelijk dictee geworden. Voorlezen: prima, bijna alles verder ook; er is altijd wel wat te zeuren: we kregen ongelinieerd papier, maar alla. Alles overziende geef ik dit dictee een dikke 9!

Groot Dictee van Oisterwijk 2025 (dat was de titel - auteur: Anke van Herk)

1. In een Hilversumse studio zat een bont gezelschap rond de ovale talkshowtafel: een oud-Kamerlid, een tatoeëerder, een lid van een a-capellakoor en een blaséë [de-woord] recensent.

2. De discussie ging over exitstrategieën van jongeren in de agglomeratie: hoe hbo'ers zich staande houden tussen graffiti, tofoeschnitzels
[GB/VD ook tofu en daarnaast tahoe – andere uitspraak] en torenhoge huurprijzen.

3. “De maatschappij is apathisch.” stelde het
oud-Kamerlid, wiens standpunten eerder publiekelijk waren gedesavoueerd [loochenen, wraken]. “Er is geen plaats meer voor idealisme.”

4. “Misschien,” zei de tatoeëerder, “maar dat klinkt wel erg voor de hand liggend. Zijn we heden ten dage niet meer dan consumptieartikelen?”

5. Te midden van deze socratische dialoog verscheen Ilja Leonard Pfeijffer [telde niet mee] op het beeldscherm, die voorlas uit zijn chef-d’oeuvre [meesterwerk] over een belligerente [van een staat: oorlogvoerend ...] Griek in Noordoost-Macedonië.

6. De recensent rolde met zijn ogen. “Dit wordt een larmoyant [huilerig, klagend] welles-nietesspelletje. De oplossing ligt niet in nostalgie of kunst, maar in beleid.”

7. Op dat moment floepte het scherm uit. Iemand had per ongeluk het bestand gedeletet.

8. Het koorlid barstte uit in een euforische hymne, die echter klonk als de snerpende aandrijving van een hogesnelheidstrein.

9. In de coulissen, naast een ladekast vol vergeten scripts, verzuchtte de interim-producer: “We hebben geen verhaal meer.”

10. “Jawel,” zei de stagiaire [vrouw!], terwijl zij een gletsjer op het scherm projecteerde. “We maken er een metafoor van voor smeltende idealen.”

11. Iedereen knikte. Per se origineel was het niet, maar het werkte.

Rein 1 fout (chef d’oeuvre), beste plaatselijke deelnemers 14 en 18 fouten.

 

 

3751 Dictee zondag 13-04-2025 (4) – dictee BeNeDictee 2025 Aalsmeer – Huib – nummer 94 √ x

Dictee – dictees [3751]

BeNeDictee 2025 Aalsmeer – Huib – nummer 94

De 80 rood en vette (genummerde) items moesten worden ingevuld

Recht en krom (auteur: Huib Boogert)

1. De 1. strafrecht(s)pleging in Nederland ligt op haar gat. Er zijn te weinig cellen en te weinig
2. cipiers. De 3. staatssecretaris van 4. Justitie en Veiligheid overweegt 5. licht( )gestrafte gevangenen twee weken eerder vrij te laten. Het kostte de 6. bewindsvrouwe bij de stemming op dinsdag 1 april jl. bijna de politieke kop. Deze vervroegde vrijlating is nieuw in Nederland, maar – naar het schijnt – al 7. usance in België.

2. Dan zijn er ook nog de 8. delinquenten die hun straf niet ondergaan, maar die vrij rondlopen vanwege die 9. cellen- en personele tekorten. En vergeet niet de 10. criminelen die 11. toedeledokie [wel: okidoki!] riepen en de wijk namen naar het buitenland. 12. Rechterlijke vonnissen worden
13. dusdoende niet 14. geëxecuteerd. Zéér frustrerend voor de 15. magistratuur.

3. Die wantoestand wordt nog 16. verergerd door een tekort aan menskracht bij het 17. Openbaar Ministerie. Immers, er zijn te weinig 18. officieren van justitie, waardoor de strafzaken zich ophopen.

4. In Nederland worden de zwaardere misdrijven (bijvoorbeeld het aansmeren van
19. subprimehypotheken [rommelhypotheek met dubieus onderpand] aan 20. naïevelingen) 21. ten laste gelegd op basis van het 22. Wetboek van Strafrecht. De ‘zware’ verdachten verschijnen doorgaans voor de meervoudige strafkamer van de rechtbank, die uiteindelijk als een soort 23. loya jirga [landelijke raad van stamhoofden in Afghanistan] een 24. foudroyant [bliksemend, als de bliksem] vonnis velt, digitaal of op 25. calicotpapier [katoenachtig]. Dan gaat de 26. onschuldpresumptie [veronderstelling] in de kast.

5. De Nederlandse landkaart is verdeeld in elf
27. arrondissementen, die elk één rechtbank hebben. Die rechtbanken huizen doorgaans in statige gebouwen, waar de 28. juridische werkkamers zijn ingericht met 29. campêchehouten meubelen en een keurig 30. gemopte vloer.

6. Er is veelal ook een inpandig
31. à-la-carterestaurant, waar (ook) de
32. pro-Deoadvocaten uit de 33. confrérie een
34. gyozagerecht [Chinese keuken: soort van gefrituurde wonton] kunnen nuttigen en een
35. advocateborrel of een 36 advocaatje kunnen genieten. Als dessert staat vaak een plankje
37. grana-padanokaas [van koemelk] op tafel. Het is voor de hele 38. bups [boel] een 39. obesogene [obesitas veroorzakend] omgeving!

7. Terwijl in het restaurant de maaltijd
40. gesavoureerd [genieten] wordt, buigen elders in het gebouw drie rechters in 41. raadkamer zich (in het kader van 42. lik-op-stukbeleid) over de strafzaak van een 43. malafide knaap uit de
44 ahmadiyyabeweging [stroming binnen de islam, gesticht door Mirza Gulam Ahmad], die een dik
45. dossier heeft opgebouwd van fraude en
46. flessentrekkerij en over wie nu een vonnis in
47. journalees taalgebruik moet worden gewezen.

8. De bewijzen 48. à charge en 49. à décharge moeten worden afgewogen, alsook de
50. getuigenverklaringen en (uiteraard) de eigen verklaring van de verdachte, die steeds beweerde dat hem alles 51. per arabier [bij toeval] was overkomen. Toch viel het
52. requisitoir/rekwisitoor [eis OM] van het 53. OM niet in zijn voordeel uit.

9. De rechtbank achtte het misdrijf bewezen en velde een vonnis waarvan de verdachte zich het
54. apelazarus schrok. Hij had gehoopt op
55. niet-ontvankelijkheid, maar de uitspraak werd een ware 56. jobstijding voor hem.

10. Maar geen nood, hij kan nog altijd 57. contrair gaan [in beroep]. Hij kan in 58. appel bij het
59. gerechtshof in het betrokken ressort. En 60. ten slotte staat via 61. cassatie ook nog de weg naar de 62. Hoge Raad open.

11. Een gevangenisstraf wordt in Nederland uitgezeten in een cel in een 63. penitentiaire inrichting [p.i.], maar ja, zoals gezegd: die cellen zijn 64. momentaan overvol. Mochten de rechters in hun vonnis voor een geldboete kiezen, dan hoeft de verdachte niet te 65. panikeren: die straf kan
66. eenvoudigweg via een 67. en-ofbankrekening voldaan worden. Maar wie niet betaalt, kan een
68. deurwaardersexploot of uiteindelijk een
69. conservatoir beslag [door de schuldeiser] verwachten.

12. Vrijspraak hoort ook tot de mogelijkheden. Dat zal de 70. politici in het 71. kabinet-Schoof goed uitkomen. Want dan is er géén celruimte nodig …

13. Overigens kent België, anders dan Nederland, voor zware misdrijven het systeem van de
72. juryrechts(s)praak [ss – GB]. Daartoe wordt een 73. hof van assisen samengesteld, bestaande uit een voorzitter en twee 74. assessoren, én een jury met twaalf 75. gezworenen, gekozen uit het volk. De 76. procureur des Konings fungeert als aanklager.

14. De zittingen duren doorgaans lang en trekken veel 77. publieke belangstelling. De jury beslist over het schuldig of onschuldig. In geval van schuldigverklaring bepalen de drie rechters de straf.

15. In Nederland wordt de openbare behandeling van een strafzaak door een meervoudige strafkamer doorgaans afgesloten met het 78. dictum [slotsom] ‘Uitspraak over 14 dagen’.

16. Maar daarmee komt allerminst een einde aan de chaos in de 79. tenuitvoerlegging van opgelegde straffen. Het blijft tobben. Is het vreemd, dat
80. Vrouwe Justitia af en toe een traantje laat …?

 

3750 Dictee zondag 13-04-2025 (3) – dictee BeNeDictee 2025 Aalsmeer - Dian – nummer 93 √ x

Dictee – dictees [3750]

BeNeDictee 2025 Aalsmeer – Dian – nummer 93

Leuk! Een nieuw experiment! Een invuldictee, waarbij 77 maal een IPA-notatie (zie hiervoor in het dictee zelf) met stippeltjes erachter ertoe moest leiden dat de deelnemer op de stippeltjes het woord of de uitdrukking schreef, die bij die notatie behoorde.

Voorbeeld:

(27) /ɑ̃trəʃɛ̃elu/ ………………………………
De deelnemer moest dan invullen:
Entre chien et loup (E – begin zin!)

De voorlezer hoefde eigenlijk niets te doen. Haar opmerkingen en hints waren mooi meegenomen, maar in feite volstond het invulformulier!

De 77 in te vullen items zijn in rood en vet weergegeven (en genummerd!)

Fonetisch schrift (auteur Dian van Gelder)

Met een (1) big smile op mijn gezicht nodig ik jullie uit voor dit taalkundig (2) experiment. Simpelweg goed luisteren, letten op de (3) context en gewoon opschrijven wat er volgens de (4) uitspraaknotatie in het woordenboek, al fonetisch in de invulvelden staat. Het is wel een beetje zware kost.

Fonetiek/Fonologie
De fundamentele klanken waaruit onze (5) usus loquendi bestaat, zijn het onderwerp van twee deelgebieden binnen de taalkunde, de fonetiek en de fonologie.

Fonetiek
De fonetiek bestudeert (6) articulatorisch de productie van spraakklanken door de spraakorganen, (7) akoestisch met de klank van taal als (8) continu (9) geluidssignaal de eigenschappen van spraak op (10) fysisch gebied en (11) auditief de waarneming van spraakgeluiden.

Fonologie
Fonologie of klankleer is de tak van de
(12) linguïstiek die zich primair richt op de vorming en functie van fonemen, de spraakklanken in het taalsysteem. Op taalgebied vertoont fonologie raakvlakken met (13) bewustzijnspsychologie en (14) sociologie. In de fonologie bestaat onderscheid naar twee varianten. In de (15) diachronie wordt beschreven hoe klanksystemen in de loop van de tijd veranderen. In de (16) synchronie vooral hoe het klanksysteem van een bepaalde taal op een bepaald moment in elkaar zit. (17) Prosodie is ritme en
(18) intonatie van de stem bij het uitspreken van een zin of zinsdeel.

Fonologie beschrijft klankverschuivingen zoals:
•    De (19) elisie ofwel het weglaten van een klinker op het eind van een woord als het volgende met een klinker begint of het weglaten van een onbeklemtoonde klinker.
•    De (20) procope ofwel het weglaten van een klinker of medeklinker voor in een woord.
•    De (21) apocope ofwel het weglaten van een letter(greep) aan het einde van een woord.
•    De (22) syncope ofwel het weglaten van een (mede)klinker midden in een woord.
•    Het (23) syncoperen ofwel een klank in het midden van een woord laten wegvallen.
•    De (24) prothesis ofwel het aanvoegen van een vocaal of consonant voor een woord.

Fonologische processen
De fonologische processen richten zich onder andere op de grammaticale structuur van talen. Regels die specifiek van toepassing zijn op morfemen zijn
(25) lexicaal. Een ander belangrijk onderwerp van studie is klankwisseling ofwel (26) alternantie.

Geschiedenis
(27) Entre chien et loup werd in een
(28) überbrettl, een (29) literair/litterair (30) café chantant, in een (31) cenakel, van (32) ceux qui savent beschikkend over (33) flux de paroles, waaronder een (34) associate professor en een (35) foniater, de basis voor de fonologie gelegd. Dit naar aanleiding van het (36) paradepaard en
(37) succesnummer, (38) vient de paraître, in
(39) écriture artiste ofwel impressionistische prozastijl en gekenmerkt door (40) syntagma en
(41) syntaxis.

Fonetisch alfabet
Eigenlijk is fonetisch schrijven dus het schrijven zoals een woord uitgesproken wordt. Een fonetisch
(42) alfabet wordt gebruikt voor een nauwkeurige (43) transcriptie van elk opeenvolgend spraakgeluid. Men zet streepjes /.../ om een woord om aan te duiden dat het fonetisch geschreven is. Het bekendste voorbeeld van een fonetisch alfabet is het International Phonetic Alfabet (IPA), van de International Phonetic Association (ook afgekort als IPA). Denk je inmiddels: “Geef mijn (44) portie maar aan Fikkie!”, ik ga wel voor (45) India pale ale!

Klankinventaris van het Nederlands
Het Standaardnederlands kent ongeveer
40 verschillende fonemen. Een foneem kan zijn een
(46) consonant of een klinker. Een (47) occlusief is een afsluitende medeklinker. Medeklinkers ondergaan doorgaans regressieve (48) assimilatie van de stem. Door (49) sandhi worden de eind- en beginklank van opeenvolgende woorden of delen van een samenstelling (gedeeltelijk) gelijk. Een
(50) liquida is een medeklinker die bij de
(51) articulatie een vloeiend (52) karakter en weinig (53) obstructie heeft. (54) Anaptyxis is inlassing van een klinker, de (55) svarabhaktivocaal (de toonloze e of sjwa) tussen twee medeklinkers ter vergemakkelijking van de uitspraak. Een
(56) affricaat is een klank die als (57) explosief begint en als (58) fricatief eindigt. Tweeklanken of diftongen zijn klankreeksen die sterk (59) dynamisch zijn. De (60) continuant is een spraakklank waarvan de luchtstroom bij de articulatie niet wordt onderbroken. Halfrijm is gelijkheid van klank ofwel door gelijkheid van de klinkers van de beklemtoonde lettergrepen: (61) assonantie of klinkerrijm, ofwel door gelijkheid van de medeklinkers:
(62) acconsonantie of medeklinkerrijm.
De (63) hendekasyllabus is een elflettergrepig vers.

Als voorbeeld enkele uitspraken van r
De uitspraak van het foneem /r/ verschilt veel per gebied en kan ook voor individuele sprekers verschillend zijn. Over het algemeen komen voor:
•    De variant (64) alveolair ofwel de oorspronkelijke uitspraak die als standaard wordt gezien. De variant (65) uvulair die kenmerkend is voor het zuiden en zuidoosten.

In de praktijk is het (66) idiolect van de (67) native speaker, het samenstel van de individuele karakteristieke spraakgewoonten.

Van spraak naar muziek. Het stond in de
(68) cicerone. Een klank-en-lichtspel ofwel (69) son et lumière, een schouwspel van muziek en licht als toeristische attractie, met een (70) appoggiatura (71) con sordino en (72) appassionato.

Was dit nu een makkie, een fluitje van een cent,
(73) piece of cake, (74) not my cup of tea of een (75) hell of a job?

In dit tranendal: (76) in hac lacrymarum valle.
Uw troosteres der bedrukten: (77) consolatrix afflictorum.

Rein: 8 fouten (waarvan 3 echt onnodig), Birgit 9, rest meer.

3749 Dictee zondag 13-04-2025 (2) – dictee Groot Dictee van Hengelo 2025 √ x

Dictee – dictees [3749]

Groot Dictee van Hengelo 2025

Geen titel (auteur: Theo Hakkert)

1. Ontsteld zat de chef-kok van het driesterrenrestaurant [3 sterrenrestaurant] in de feeëriek verlichte eetzaal, die vroeger een refectorium van een klooster van de orde der cisterciënzers [in VD: orde der benedictijnen] was geweest, te bladeren in een lilakleurig poesiealbum [ook: poëziealbum, andere uitspraak] dat de garçon hem zojuist, met een besmuikte glimlach, had overhandigd.

2. Deze derdegeneratieallochtoon, een charmante flierefluiter die het prestissimo tot maître had gebracht en voor wie het Nederlands bepaald geen ver-van-mijn-bedshow was, had dit liber amicorum [bundel korte bijdragen van een groot aantal personen] zelf geconcipieerd. Ook al was zijn baas geen paleoloog [oudheidkundige], hij zou door het craquelé [met haarscheurtjes] van de bladzijden en het scabreuze jargon subiet weten dat het hier een brisant [explosief] manuscript betrof, even singulier [bijzonder] als een incunabel [met losse letters gedrukt boek] op perkament of het manuscript van Van den vos Reynaerde.

3. Terug in de keuken fluisterde * hij de commis de cuisine [leerling-kok], die hij als allrounder had geholpen met de mise-en-place [gereed­maken van alles wat nodig is voor de bereiding van de gerechten] van de zee-egel met quinoa [zaden van de gelijknamige plant] onder een exquis [geen e,
het-woord] laagje vadou [VD: vadouvan = een oosterse kruidenmix] van hollandaiseschuim [met eieren gebonden warme botersaus], het hoofdgerecht dat geen middenklassengezin zich kon permitteren, in * dat hun plan naar wens verliep. Ze waren ’s mans gejeremieer zat.

* Deze tangconstructie is minder gewenst!

4. Meesmuilend zagen ze hoe hun patron ideeëloos met zijn linkerwijsvinger [GB] door de cappuccino roerde. Of het nieuwe aed-apparaat [automatische externe defibrillator – hartstarter] al was geïnstalleerd, vroeg de stagiair zich grinnikend af toen ze hun baas onsamenhangende termen als kaketoe, mond-en-klauwzeer en somnambulisme hoorden stamelen. Toen de restaurateur klaar was met prakkiseren [ook: prakkeseren, andere uitspraak] en het vermaledijde boekwerk in een kwispedoor [spuwbak] begon te proppen, wisselde zijn personeel een high five uit. De coauteurs van deze vileine pastiche [slechte nabootsing] wisten nu zeker dat ze met Moederdag een dag vrij zouden hebben. Nu tweede paasdag nog.

 

 

3748 Dictee zondag 13-04-2025 (1) – dictee Groot Dictee van Rozenburg 2025 √ x

Dictee – dictees [3748]

Groot Dictee van Rozenburg 2025

(Geen titel, auteur: R.C.A. Tijsseling)

1. In een toekomst waarin de deceleratie [antoniem van acceleratie] van de ecologische transitie vergoelijkt wordt, positioneert Muziektheater De Ontmoeting zich als een pionier.

2. Het theater ambieert de installatie van fotovoltaïsche panelen [= zonnecel] en geavanceerde geothermische [betrekking hebbend op de aardwarmte] technologieën om volledige energieautarkie [zelfvoorziening, dus niet: autarchie = zelfbestuur, vgl. monarchie] te realiseren.

3. Een geëquilibreerd [het dynamisch evenwicht bewerkstelligen] zonnepanelensysteem zal het theater geen windeieren leggen.

4. Bovendien overweegt men decorontwerpen gebaseerd op cradle-to-cradleprincipes
[ee - onderdelen opnieuw gebruiken na het verstrijken van de levensduur ervan], waarbij materialen herbruikbaar blijven.

5. Een archaïsch gebouw omtoveren tot hypermodern theater is een exorbitante uitdaging.

6. Innovatie staat centraal: er wordt geëxperimenteerd met biocomposieten [samengesteld materiaal] en filamenten [smeltbare kunststof( )draad] uit mycelium [netwerk van schimmeldraden] om duurzame rekwisieten [attribuut] te vervaardigen.

7. Voor de belichting onderzoekt men de toepassing van oledtechnologie [organic light emitting diode], die zowel energie-efficiënt is als ongeëvenaarde visuele nuances biedt.

8. Het orkest kan in de toekomst beschikken over instrumenten, vervaardigd uit polymeren [verbinding die uit zeer grote moleculen (macromoleculen) bestaat, zoals polyetheen uit etheen] op plantaardige basis, die dezelfde resonantie [het meetrillen] bieden als traditionele houtsoorten.

9. Deze instrumenten zullen minder snel versjteren [verpesten, verstieren, verzieken].

10. De ecologische revolutie lijkt een queeste [zoektocht], maar is absoluut geen quatsch [onzin]!

11. Men denkt aan dynamische ticketprijzen op basis van de ecologische voetafdruk van het vervoer van bezoekers.

12. Nochtans zal er in het theater uitsluitend gebruik worden gemaakt van hydrofobe [waterafstotend], composteerbare bekers en borden.

13. Muziektheater De Ontmoeting streeft consciëntieus naar een symbiotische
[het verschijnsel dat twee ongelijksoortige organismen leven op of in elkaar tot wederzijds voordeel] relatie tussen artistieke excellentie en ecologische responsabiliteit.

14. Met zijn grensverleggende initiatieven vormt het theater een lumineus [prachtig, heerlijk] voorbeeld van duurzame, fiduciaire [op vertrouwen berustend] vooruitgang.

3747 Dictee vrijdag 11-04-2044 (1) – dictee Groot Dictee van Terneuzen 2025 √ x

Dictee – dictees [3747]

Groot Dictee van Terneuzen 2025

Versie specialisten
De 40 rode en vette items moesten worden ingevuld.
Norm: papieren GB en VD 2015!
Commentaar in blauw

Wat roetsjt [ww. roetsjen] er door het struikgewas? (auteur: Marc de Smit)

1. Nee, geen Volkswagenbusje, zelfs geen fatbike of een replica van Zijner Majesteits Simon Stevin. En ook geen catamaran of een fixie [doortrapper]. Maar daarover straks meer.

2. Vier lustra. Zo lang bestaat dit dictee al. Na jullie geduldige gequeue [uitspraak: kjoe – ww. queueën] aan de ingang van dit exceptioneel mooie gebouw (eigen lof stinkt, maar we willen de toparchitectuur ervan toch graag onder uw aandacht brengen) wacht u nu – we waarschuwen maar alvast – een Kimmerische [nevelachtig, ondoorzichtig] helletocht door de hypogeïsche [ondergronds] gangen van de Nederlandse orthografie. Waarschijnlijk zijn de twee statues-colonnes [zeer slanke gebeeldhouwde figuur in de vroeggotische portaalarchitectuur, een overgangsvorm tussen de functionele zuil en het vrijstaande beeld] in de vorm van twee satanskinderen [door en door slecht persoon] u opgevallen bij de ingang, naast de boeken over karyologie [celkernenkunde] en andere naslagwerken die dan weer helemaal niets te maken hebben met celkernen, zoals die over pygmeeën en het Proto-Indo-Europees. We hoopten dat u de hint met de standbeelden zou begrijpen en dat u rechtsomkeert [ook: rechtsomkeer, andere uitspraak] zou maken nog voordat u uw inschrijfgeld neertelde. Maar nee. Hier zit u. Enkele euro’s armer en over anderhalf uur dito illusies.

3. Ik dacht dat dit leuke avondjes waren waar een groepje taalliefhebbers gezellig bijeenis
[ww. bijeenzijn], horen wij de newbies nu paniekerig denken. Wat een desinformatie in de plaatselijke pers! Kan ik nog weg? Ja dat kan. Bij dezelfde ingang – dan geheten: de uitgang – liggen op een afgedankte whisttafel [kaartspel] formulieren op
A3-formaat waarmee u, in te vullen in viervoud, uw geld kunt terugvragen. Omdat we de lammenadigsten [beroerdste] niet zijn, mag u daar, gratis, een drankje tot u nemen. Pak snel een glas bordeaux, desnoods een 0.0’etje (alfanumeriek!) of een mocktail, doe uw adje [van: ad fundum] en spoedt u zich naar uw boemboemauto die u hopelijk met een parkeerticket achter de voorruit hebt achtergelaten op de plek waar u tot middernacht geacht wordt uw zuurverdiende geld in een parkeerautomaat te deponeren. De waarschuwingsborden met torenhoge boetes wel gezien, toch?

4. Goed, niemand tieft op [ww. optiefen = ophoepelen], dus we kunnen volledig ontstrest beginnen aan het eigenlijke dictee – maar zo gemakkelijk als tot nu toe blijft het natuurlijk niet.

5. ‘Wie is dit jaar de kop van Jut’ e-mailde ons in januari een meneertje koekepeertje [onhandige persoon – speelse begroetingsformule van kinderen] uit een onzer ’s lands provinciale hoofdsteden. ‘Zeg maar niets: ik waarschijnlijk weer. Of zij die fan zijn van all-you-can-eatrestaurants waar je onbeperkt gebakken sperziebonen met gesmolten halloumi [kaas] kunt consumeren. Ik als raw foodie [VD crudivoor, wel: rawfoodisme - GB rawfoodie 2025!], sta dan op voorhand al op een achterstand, want ik raclet zelfs niet eens!’ Qué [om uit te drukken dat je iets niet begrijpt: hè?, wat?]? Roept u nu misschien uit, maar inderdaad: dit soort maniakale gutmenschen [ook: goedmensen, andere uitspraak] bestaat! Voedsel verhitten heeft
CO2-uitstoot tot gevolg, redeneren zij, en op die manier eten bereiden staat dus niet bepaald op de
to-dolijst van de ware milieuactivisten.

6. Maar we dwalen af. Het ging immers (getuige de titel) over wat er, al dan niet opgeheud [opheuen = opstoken] door boze boeren, zich in het bosschage voortbeweegt. U bent eraan voorbijgekomen, aan dat met een nordmann [(kerst)boom] of twintig omzoomde en met fluitenkruid overwoekerde plantsoentje. Wel gezien toch, net zoals de parkeerautomaat? Het bosje staat er al tientallen jaren, er circuleren de wildste geruchten over. Er zou ooit een ad-hockeynotespeaker verdwenen zijn na een lezing in deze eigenste taal, niet lang nadat er een reuzenpissebed was gespot. Maar wilt u echt de twee spookyste [griezelig, eng] voorvallen ooit horen? Luister en huiver. Iemand heeft er ooit een bewegende ledenpop met ellenlange ledematen gefilmd met 35 millimetercamera/ 35mm-camera (alfanumeriek! – anders ook: vijfendertigmillimetercamera) en de week erna een Dokkumer producester [uh] die er een seance hield met een imitatieouijabord [uitspraak: wie-jaa]. (Made in Russia, zo bleek uit het filmpje, omdat er naast da ook njet op te lezen stond.) De autoriteiten hebben toen ingegrepen. Samen met een Koos Werkeloos (daar was immers, mocht het misgaan, niet veel aan verloren, zo redeneerde men) heeft men een alles-of-nietspoging gedaan om het peripatetisch (aristotelisch) aandoende raadsel te ontrafelen. Het resultaat van het onderzoek was helaas nogal pathetisch. Er werd iets gevonden, dat wel, maar het bleek een burschikose [oe] (dus studentikoze) grap te zijn van een lokale heaoër
[GB 2025: heao'er!] die de plaatselijke bevolking ermee in een mentale houdgreep wilde krijgen. De reden ervoor is onduidelijk gebleven, maar de meester Pennewip [VD 2015 Meester, in 2025: meester!] in spe had blijkbaar te veel vrije tijd. Ingenieus was zijn hoogohmige [met een hoge impedantie, weerstand] konterfeitsel [portret] wel, dat moet de gesjochten [arm, zonder inkomsten] student worden nagegeven.

7. En nu wilde u natuurlijk eindelijk weleens weten wat er door het struikgewas ruiste, het raadsel dat ons, sinds Toon Hermans’ beroemde sketch, al jaren bezighoudt. Wel, dat zullen we u voor eens en voor altijd uit de doeken doen. Het was een spoileralert [waarschuwing voor de afloop van boek of film]! – onbeduidende, een minuscule … o jee, nee!, uw veertig in te vullen woorden zijn al bereikt …!

Schiftingsvraag 1: Ik heb in mijn dictee ….. fouten gemaakt.
Schiftingsvraag 2: De beste 3 specialisten hebben tezamen ….. fouten gemaakt.

3/4 Herman, Rein 10 fouten (H wint via de schiftingsvraag), 2 Edward 6 fouten, 1 Rien 5 fouten.

Als ik de afgelopen maand mijn lijsten had kunnen herhalen, had ik 8 fouten goed kunnen hebben (mijn rawfoodie tel ik dan mee), alleen Koos Werkeloos en statues-colonnes behoorden niet tot mijn vocabulaire ... Nu wel ...

 

 

3746 Dictee woensdag 09-04-2025 (1) – dictee 8e Groot Goois Dictee 2025 √ x

Dictee – dictees [3746]

8e Groot Goois Dictee 2025

Geen titel (auteur: Raymond Serré)

1. Als [letters!] jarenzestigjochie zij het mij vergeven dat ik krankjorum werd van het tenhemelschreiende gejeremieer op sociale media.

2. Naar hartenlust slingeren getatoeëerde influencers laag-bij-de-grondse gedachte-exercities in steenkolenengels de wereld in.

3. Het zijn kwaad doende kwaadsprekende kwaadsprekers die een jonge generatie met schermtijden van zes uur per etmaal hersenspoelen.

4. Gelukkig zijn er jonge dicteewedstrijddeelnemers die ruim een uur zonder mobieltje kunnen.

5. Het geestelijke armeluisleven van socialemediaslaven leidt tot een ongelukkige generatie.

6. Pesterijen en voor-de-gek-houderijen creëren ten langen leste angstige jonge mensen die hun mobieltje als een reddingsboei vasthouden terwijl ze door deze reddingsboei juist verzuipen.

7. Het digitale choquerende [ook: shockerende – zelfde uitspraak] gebakkelei wordt jongeren voorgeschoteld door infantiele politici die hun smartphone gebruiken om electorale tuttifrutti de wereld in te katapulteren in de hoop op deze gênante wijze een zeteltje meer te bemachtigen.

8. De oudere generatie zou het voorbeeld moeten geven in plaats van zich als digitale boeroepers [GB] te gedragen en zich als politiek correcte kneuzen te bedienen van inflatoire [uitspraak: twaa of toh] hyperbolen [stijlfiguur: overdrijving] als het om andersdenkenden gaat.

9. Jongeren merken nu al dat het op school zonder mobieltje veel leuker is dan met het dystopische [een dystopie is een antiutopie] handenbindertje.

10. Gewoon converseren terwijl je elkaar aankijkt.

11. En een excellente manier om veel te leren is boeken lezen, dat verrijkt je geest en bestrijdt taalarmoede.

12. Je kunt sociale media de verzamelnaam fecesboek meegeven, een meurende hoop ontlasting waar als lieveheersbeestjes vermomde strontvliegen een jonge generatie onderdompelen in een zee vol zee-egels en linkmichels [ook: linkmiegels – zelfde uitspraak, betekenis: linkerd].

13. Vanbinnen en vanbuiten word je heden ten dage bedreigd, zoals te zien is in de Netflixserie Adolescence [quotes of cursief is denkbaar], een kafkaiaans meesterwerk over een debacle rond een [cijfers!] 13-jarige puber.

René 2 fout (winnaar)
Jeroen 3 fout (later bijgesteld naar 2)
Rein 3 fout
Lizi 4 fout, Bert 6 fout

Fouten Rein:

1. jeremieer --- > gejeremieer (grrr)
2. wordt je --- > word je (grrr) [ik hoorde eerst een flard van de zin en dacht: dat zal wel zoiets worden als ‘wordt je moeder; quod non – en ik ben slecht in context, dus dat is later niet meer goedgekomen – GB, alleen met het]
3. Adolescents --- > Adolescence [ik heb inderdaad achteraf geen t gehoord, dus ik had dat toch wel goed moeten en kunnen hebben, al kende ik de (naam van de) Netflixserie – zie internet – niet]

Gezien mijn privéomstandigheden een alleszins aanvaardbaar resultaat, maar het is dus gewoon wel een (bijna-)nulfouter!

 

 

3745 Dictee dinsdag 01-04-2025 (1) – dictee Groot Schoonrewoerds Dictee 2025 √ x

Dictee – Dictees [3745]

Groot Schoonrewoerds Dictee 2025

Inleiding

Het dicteecircus is ook in 2025 weer in Schoonrewoerd neergestreken. Schoonrewoerd: het dorp van het beste buurtinitiatief van de provincie Utrecht in de jaren 2022 en 2023. Het dorp dus met een “Kern met Pit”, maar ook het dorp van de Stichting Heerlijkheid Vijfheerenlanden [eigennaam]. En het dorp waar vanwege het duizendjarig bestaan tal van officiële activiteiten werden voorbereid en georganiseerd. Op deze avond kijken we nog een keer terug op enkele activiteiten uit genoemde periode en we doen dat middels “Het Schoonrewoerds Dictee”.

Na de pauze gebruiken we het tweede deel van het dictee om enkele van onze dorpsgenoten onder jullie aandacht te brengen. Mensen die jullie misschien niet kennen, maar die op de Wikipediapagina van ons dorp als Schoonrewoerdse BN’ers bekend zijn bij de bezoekers van onze Schoonrewoerdpagina. De vet-rode woorden werden nagekeken.

Deel 3 was voor een evt. shoot-out.

Deel 1

A. Ad de Jong en Janet de Zeeuw waren in 2022 diakenen in de Gereformeerde Kerk en de motor achter het voedselbankjesproject. 21 januari 2023 was een spannende dag voor hen. Op deze feestelijke bijeenkomst startten alle nieuwe initiatieven en tegelijkertijd deelden de voorgaande deelnemers hun resultaten en ontvingen zij het predicaat Kern met Pit, indien hun project was geslaagd. Het project Voedselbankje was ook aangemeld bij het landelijke project ‘Kern met Pit’. Een vakjury en een online publieksstemming bepaalden dat het Schoonrewoerdse initiatief van de diakenen in samenwerking met de werkgroep “Kerk in Actie” tot winnaar van de provincie Utrecht in 2022 werd gekroond.

B. Dorpsvereniging Schoonrewoerd won de Kern met Pit-trofee 2023 voor beste buurtinitiatief in de provincie Utrecht. Ze organiseerde ter ere van het 1000-jarig (duizendjarig) bestaan van Schoonrewoerd een theaterwandeling langs de Schoonrewoerdse Wiel met allerlei optredens van en met dorpelingen. Ze versloegen met dit project tien andere uiteenlopende initiatieven in de provinciale strijd. Deze titel kon alleen twee keer op rij worden gewonnen door veel inzet en enthousiasme van de Schoonrewoerdse vrijwilligers. Geen geblèr voor de bühne, maar hortsik, ertegenaan. Zij konden zich er niet van afmaken met een jantje-van-leiden, niet “ammehoela” roepen of volstaan met gejeremieer. “Niet lullen maar poetsen” zouden ze in Rotterdam zeggen.

C. Die betrokkenheid was en is ook nodig bij de natuur en de boomgaarden rondom de Wiel van Bassa [eigennaam]. Zo veel mogelijk gezamenlijk optrekken werd het credo en daardoor is bij een aantal bewoners het initiatief ontstaan om iets te doen om deze boomgaarden gezamenlijk duurzaam in stand te houden en de jaarlijkse oogsten een zinvolle bestemming te geven. Hiervoor is in 2021 de Stichting Heerlijkheid Vijfheerenlanden [eigennaam] opgericht. Het oogsten van het onbespoten hoogstamfruit is een belangrijke activiteit. Het samen plukken van fruit versterkt de sociale cohesie en van de oogst worden mooie streekproducten gemaakt, waarvan de opbrengst ten goede komt aan de hoogstamboomgaarden en de lokale gemeenschap. De hoogstamboomgaarden bestaan hoofdzakelijk uit appel- en perenbomen. Enkele appelrassen zijn: bellefleur, goudreinet, Transparante de Croncels (kleine letters?), Yellow Transparante (idem) en Zoete Ermga(a)rd (idem). Bij de peren zien we onder andere conference, doyenné du comice, gieser wildeman en Saint Rémy (kleine letters?).

D. Een ander voorbeeld van een initiatief in Schoonrewoerd zullen de bezoekers zich vast nog wel herinneren: het mooie benefietconcert in 2022 voor Oekraïne in de gereformeerde kerk (!). Een uitverkochte en succesvolle avond met Maya op cello en Marion op vleugel. Er diende zich nog een keer een gelegenheid aan een stukje cultuur neer te zetten en te genieten in Schoonrewoerd. De Spaanse Julia Lopez, op kamers wonend in ons dorp bij de familie Roeland en piano studerend aan het conservatorium in Utrecht, opperde de wens op te treden voor het dorp. Gelukkig was ze bereid op te treden voor een gereduceerd     honorarium.

E. Maar ook bij de bewoners van Schoonrewoerd die soms iets minder geïnteresseerd zijn in muziek, borrelde er iets bijzonders en speciaal in de keukens. Er werden voor- en hoofdgerechten bereid, taarten gebakken, desserts, jams en chutneys gemaakt. Deze recepten werden gebundeld in het kookboek: “Schoonrewoerd kookt!”. Het was te bestellen bij de Dag- en Landwinkel en de Ambachterij. Een jaar lang was je verzekerd van culinaire inspiratie, rechtstreeks uit de keukens van dorpsbewoners. Het kookboek “Schoonrewoerd kookt!” is een bloemlezing van allerlei authentieke gerechten. Van Suor Germana’s knoflooksoep tot C/cranachan, een Schots dessert, van Bordeauxs pannenkoekje tot panna cotta en van courgettesoep tot haricots agneau sautés.

F. Dit zijn slechts enkele voorbeelden die ontsproten zijn aan de creatieve breinen van Schoonrewoerders, die daardoor de publiciteit haalden, maar nog belangrijker: die hiermee een belangrijke bijdrage leverden aan de saamhorigheid van de dorpsbewoners.

Deel 2

Wie op de site Wikipedia Schoonrewoerd opzoekt ziet bij het kopje “geboren” de volgende personen vermeld worden:
•    Willem Jens (1908-1999), olympisch roeier
•    Lies Westenburg (1922-2004), regisseur,
      kunstenaar en cameraman
•    Jojada Verrips (1942), hoogleraar culturele
      antropologie
•    Tirza Verrips (1945-2023), beeldhouwer en
      installatiekunstenaar
•    Martine Bras (1978), wielrenster

Voor dit dictee beperken we ons tot de broers Jojada en Tirza Verrips.

G. Jojada Verrips is een cultureel antropoloog en hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam. Tot zijn bekendste publicaties behoort een studie van de protestantse samenleving van Ottoland in de Alblasserwaard, een dorp uit de Biblebelt of Bijbelgordel. De titel luidt “Boven de polder de hemel”. Hij behandelt de samenhang tussen de ontwikkeling van kerkgenootschappen in een
Zuid-Hollands dorp. Jojada beschrijft de wijze waarop dorpelingen oude bindingen trachten te bestendigen en nieuwe aangaan. De mogelijkheid en onmogelijkheid daartoe is verweven met hetgeen in het verleden door andere mensen tot stand is gebracht. Jojada ziet een dynamische relatie tussen het deel en het geheel, micro- en macroniveau.

H. Behalve voor beoefenaars van sociale wetenschappen zoals antropologen, sociologen en politicologen is dit boek ook van belang voor historici, sociaal geografen, maatschappelijk werkers, predikanten en Nederlanders die wat meer over hun eigen samenleving willen weten. Ook heeft hij onderzoek gedaan naar de wereld van de Nederlandse binnenschippers en van vissers in Ghana. Naast deze sociologische studies heeft hij tal van essays gepubliceerd, waarin hij zich een aandachtige antropologische commentator toont die kritisch nadenkt over de raadsels van de Westerse massaconsumptie en volkscultuur.

I. Tirza Verrips vertelde in een interview: “Mijn vader was kleermaker. We hadden een grote boomgaard met een klein woonhuis dat werd verhuurd aan Marinus Boezem (medegrondlegger van conceptuele kunst in dit land, red.) en twee grote stenen kippenhokken die leegstonden. Eén daarvan mocht ik gebruiken. Ik zal een jaar of twaalf geweest zijn en dat werd toen al mijn atelier.”

J. Als kunstenaar heeft hij zich autodidact ontwikkeld. De werken van Tirza ontstaan op het raakvlak van sculptuur, architectuur en inrichting van de openbare ruimte. Hij heeft enkele monumenten vervaardigd die betrekking hebben op de Tweede Wereldoorlog. Tirza Verrips was de meest veelzijdige kunstenaar van Apeldoorn. Hij was beeldend kunstenaar, ontwierp glazen, vazen, stoelen, tafels en op het gebied van mode: tassen en kleding. Tirza maakte en betaalde zijn prototypen zelf en hoopte wel op, maar verwachtte geen internationale doorbraak.

K. Op de opening van een groepstentoonstelling in Apeldoorn was hij als initiatiefnemer, samen met Renzo, zijn onafscheidelijke hond, aanwezig. Betrokken gesticulerend, enthousiast molenwiekend met zijn armen, bracht Tirza het publiek het belang van hedendaagse glaskunst over. Tirza nam letterlijk en figuurlijk ruimte in. Door zijn opvallende (acte de) présence met hoed of blauwe bontjas, een artistieke paradijsvogel. Hij nam ook ruimte in met zijn publieke kunstwerken (ik tel er 10 in Apeldoorn). Zo is er het herdenkingsmonument bij de synagoge, de Folly, een bootvormig tuinhuis van glas en staal in het Beekpark (een geliefd avondonderkomen voor Apeldoornse jongeren), de Freulebrug [eigennaam] over het Apeldoorns Kanaal, het Monument Woeste Hoeve, het Holocaustmonument aan de Paslaan, de Dwangarbeider op het Marktplein. Het zijn allemaal kunstwerken die bij vele Apeldoorners bekend zijn, historische en hedendaagse betekenis overbrengen en visuele ankers zijn voor de omgeving. Het laat zien hoe betekenisvol kunst in de openbare ruimte kan zijn.

L. ‘… En nog eens wat …’ zei hij vaak. Het werd een bekend signaal dat er weer grote plannen op stapel lagen, en dat betekende voor velen ‘werk aan de winkel’. Een prachtig voorbeeld is de buitententoonstelling Prelude, een onderdeel van de Triënnale [eigennaam] voor Cultuur, Tuin en Landschap. Tirza stelde deze tentoonstelling samen. Het project vond plaats in 2007 en 2008, en leverde 10 tijdelijke kunstwerken op. Tirza zelf maakte de Oranjeboom bij Paleis Het Loo [eigennaam]. Het project liet zien dat een artistiek buitenproject ook een heus evenement kan worden. Terug naar september 2022. Aan het eind van de opening van de zeer goed bezochte glastentoonstelling liep Tirza wapperend (jas, haar, armen, gewoon alles wat kon wapperen wapperde) naar zijn dubbelgeparkeerde Jaguar, opende de achterklep, Renzo erin, en kachelde weer naar huis, schijnbaar onvermoeid, op weg naar nieuwe plannen en projecten. Tirza Verrips overleed op 77-jarige leeftijd in 2023.

Deel 3

M. Ad de Jong en Janet de Zeeuw waren in 2022 diakenen in de gereformeerde kerk
[wel bv. Gereformeerde Kerken in Nederland] en de motor achter het voedselbankjesproject. 21 januari 2023 was een spannende dag voor hen. Op deze feestelijke bijeenkomst startten alle nieuwe initiatieven en tegelijkertijd deelden de voorgaande deelnemers hun resultaten en ontvingen zij het predicaat Kern met Pit, indien hun project was geslaagd. Het project Voedselbankje was ook aangemeld bij het landelijke project ‘Kern met Pit’. Een vakjury en een onlinepublieksstemming
[GB, VD] bepaalden dat het Schoonrewoerdse initiatief van de diakenen in samenwerking met de werkgroep “Kerk in Actie” tot winnaar van de provincie Utrecht in 2022 werd gekroond.

N. Dorpsvereniging Schoonrewoerd won de ‘Kern met Pit’-trofee 2023 voor beste buurtinitiatief in de provincie Utrecht. Ze organiseerde ter ere van het 1000-jarig bestaan van Schoonrewoerd een theaterwandeling langs de Schoonrewoerdse Wiel met allerlei optredens van en met dorpelingen. Ze versloegen met dit project tien andere uiteenlopende initiatieven in de provinciale strijd. Deze titel kon alleen twee keer op rij worden gewonnen door veel inzet en enthousiasme van de Schoonrewoerdse vrijwilligers. Geen geblèr voor de bühne, maar hortsik, ertegenaan. Zij konden zich er niet van afmaken met een jantje-van-leiden, niet “ammehoela” roepen of volstaan met gejeremieer. “Niet lullen maar poetsen” zouden ze in Rotterdam zeggen.

3744 Dictee zaterdag 29 maart 2025 (1) – dictee Groot Dictee van Heiloo in je moerstaal 2025 √ x

Dictee – dictees [3744]

Groot Dictee van Heiloo in je moerstaal 2025

Geen titel (auteur: Robin Raven)

1. Spelen met taal is een controversiële aangelegenheid.

2. Woorden zijn vaak voor tweeërlei uitleg vatbaar en dat leidt soms tot verwarring.

3. Ook in ons uitdijende dorp, dat zo idyllisch tegen de feeërieke Noordzee aanschuurt.

4. Neem een woord als ‘ziek’. Iemand van boven de vijfenzestig zal dat woord interpreteren als fysieke malheur, terwijl een adolescent het gebruikt als graadmeter voor kwaliteit: deze rap is ziek goed of ziek slecht [vgl. bv. vet cool, etc.].

5. Vrees niet, dit dictee wordt geen anthologie [bloemlezing] vol illustrerende uitweidingen.

6. Toch ben ik van mening dat anno 2025 niemand meer om taalontwikkelingen heen kan.

7. Via TikTok [VD] en andere socialmediakanalen druppelen dagelijks nieuwe woorden als exotische bijouterieën onze taal binnen.

8. Kijk naar onze vapende jeugd. Met hun minuscule dopjes in de oren lijkt dat rapaille op hun fatbikes een abonnement te hebben op onorthodoxe woorden als sigma * en skibidi **.
* In straattaal verwijst “sigma” naar een type persoon die onafhankelijk is, niet afhankelijk is van groepsdruk, en vaak zijn eigen pad volgt. De term wordt vaak geassocieerd met een attitude van zelfvertrouwen en afzijdigheid van de traditionele sociale hiërarchieën. Geen alfa of bèta dus!
** Skibidi toilet = heel erg vet. Het verwijst naar de gelijknamige populaire animatieserie van Georgiër Alexey Gerasimov. Rizzler - een goede flirter.

9. Soms snap ik er geen jota van.

10. Is dat een reden tot jeremiëren?

11. Zeker niet! Leg contact!

12. Ga ernaartoe!

13. Leer de moerstaal van de ander te appreciëren.

14. Zo bereik je een mooi compromis.

15. Je legt als AOW’er contact met een jongvolwassene en je bent sigma en
up-to-date.

3743 Dictee dinsdag 25-03-2025 (1) – dictee Groot Delfts Dictee 2024 √ x

Dictee – dictees [3743]

Groot Delfts Dictee

Het boekenweekgeschenk

1. Ze las het persbericht. Twee keer. Drie keer. Het zou haar doorbraak kunnen zijn.

2. De CPNB [Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek] schrijft voor de negentigste Boekenweek een schrijfwedstrijd uit.

3. De voorwaarden zijn:
- Alle inzenders moeten ten minste één boek voor volwassenen bij een reguliere uitgever hebben gepubliceerd.
- Het manuscript moet 29.000 woorden of 96 pagina’s bevatten.
- Er mag geen gebruik worden gemaakt van artificiële intelligentie.

4. De geanonimiseerde manuscripten worden aan een jury voorgelegd.

5. De jury, onder voorzitterschap van tv-coryfee Rik van de Westelaken, zal een blind oordeel vellen.

6. Ze zocht in haar kast naar het boek Oeroeg.

7. Hella Haasse, de grande dame van de Nederlandse literatuur, was hiermee in 1948 door zo’n zelfde wedstrijd beroemd geworden.

8. “Oeroeg was mijn vriend.” Zo begint het verhaal. Mooie openingszin.

9. Tegenwoordig zou je zeggen dat het taalgebruik ietwat archaïsch is.

10. Nee, zij gaat het anders doen: vlotter, spannender, moderner.

11. De critici zullen over elkaar heen buitelen.

12. Een boekenweekgeschenk schrijven is niet voor bangeriken.

13. Welk onderwerp zou nu, anno 2025, geschikt zijn?

14. Derdegeneratieallochtonen? Milieubeschermingsmaatregelen? Een koeionerend kabinet?

15. Ooit had ze tijdens een studentenuitwisselingsprogramma een queeste proberen te schrijven.

16. Misschien had ze die nog ergens liggen. Ze zocht eindeloos en ten langen leste vond ze die in een doos met slechte recensies over haar debuut.

17. Het bleek een verhaal over de zwartekousenkerk waarin uitentreuren werd beschreven hoe benauwend zo’n opvoeding was.

18. Een inmiddels uitgemolken thema, totaal ongeschikt voor een boekenweekgeschenk, fröbelwerk.

19. Om de gedachten te verzetten, ging ze in een cafeetje om de hoek een cappuccino drinken.

20. Opeens kreeg ze een déjà-vugevoel van het kleine meisje in de jurk met vergeet-me-nietjes.

21. Daarover zou ze gaan schrijven, een gelukkige jeugd in een achenebbisj huisje midden in de Biblebelt. Want dat kon ook!

22. Ze ging aan de slag en na weken zwoegen en herschrijven had ze haar verhaal ge-e-maild naar de CPNB.

23. Een paar dagen later kreeg ze een e-mail terug: “Geachte mevrouw, Dank voor uw inzending. Helaas kwam deze na de inzendingstermijn binnen. Succes met uw verdere schrijverschap.”

3742 Dictee zondag 23-03-2025 (1) – dictee Groot Zoetermeers Dictee 2025 √ x

Dictee – dictees [3742]

Groot Zoetermeers Dictee 2025

[auteurs: een collectief]

1. Terwijl de zon ongenadig op het asfalt brandde en de geur van cappuccino zich door de airconditioningsroosters verspreidde, manoeuvreerden wij behoedzaam over de smalle, met grind bedekte haarspeldbochten van de Route Napoléon (internet), terwijl op de achterbank twee verveelde tieners luidruchtig You Tube Shorts (internet) keken en klaagden dat onze roadtrip saaier was dan de prehistorie.

2. Bij iedere péage [VD] haalden we gehaast onze portemonnees tevoorschijn, maar toen we eindelijk bij een tolpoort nabij Saint-Tropez (internet) arriveerden, beseften we tot onze ontsteltenis dat de vooraf geboekte e-vignetten nog ongedownload in een spammap stonden, waardoor een geïrriteerde beambte ons met een achteloos gebaar naar de zijkant dirigeerde.

3. Bij aankomst op de accommodatie aan de beroemde Côte d’Azur (internet) werden we verwelkomd door een uiterst professionele gastheer die ons naar onze luxueuze kamer leidde, waar we een adembenemend uitzicht hadden over de azuurblauwe zee en de schilderachtige Franse Rivièra, een streek die bekendstaat om zijn intellectuele inspiratie sinds de renaissance.

4. Nadat we onze koffers hadden uitgepakt en de wellnessfaciliteiten hadden verkend, ontdekten we dat het hotel ook een exclusief tweesterrenrestaurant bood, dat beroemd was om zijn verfijnde gastronomie en de culinaire ervaring bood die zijn [beter lijkt me: zijns] gelijke niet kende.

5. We konden genieten van intrigerende gerechten met verse mediterrane ingrediënten zoals bouillabaisse, ratatouille en andere culinaire hoogstandjes uit Normandië en Bordeaux, alles perfect gecombineerd met onder meer een verfijnde Chablis [moet kleine letter zijn: GB/VD] of een potente Côte-Rôtie [dat dan ook net als een bordeaux met kleine letter – term alleen op internet en daar - volgens de Nederlandse spellingsregels - ten onrechte met hoofdletters] met subtiele aroma’s.

6. Uiteraard zijn we niet geheel ideeëloos naar deze pittoreske bestemming afgereisd en daarom vertrokken we, nadat we onze reisgegevens hadden geüpdatet, naar een authentiek [evt. + e], lommerrijk gelegen Zuid-Franse kathedraal die bekendstaat [was (los) fout: moet aaneen – GB/VD – in alinea 3 wel goed!] om de zeventiende-eeuwse
glas-in-loodramen.

7. Wij schrokken ons het apezuur toen bleek dat het door ons zo geapprecieerde uitje op een hardnekkig misverstand bleek te berusten; de knowhow van de reisgids was niet accuraat waardoor we in een achenebbbisje [echt + e, de-woord – wel: een achenebbisj buurtje, het-woord] buurt belandden waar de beloofde kathedraal een bouwval bleek die, naar verluidt, weliswaar uit de middeleeuwen stamde, maar waar in groten getale vleermuizen waren gehuisvest en geenszins sprake was van een florissant, ravissant en eclatant interieur.

8. Vervolgens nam het gremium de schier unanieme beslissing een straf ommetje te wandelen, aan welke affaire slechts mijn schoonmoeder niet deelachtig werd [hele rare zin, met weglating van ‘aan’ wordt het iets beter …], hoewel het zonnetje verrukkelijk scheen en het zwerk egaal de teint had van lapis lazuli ((l)azuursteen), vanwege een milde laesie aan haar middenvoetsbeentje en een gehernieerde cervicale wervel.

9. Toen eveneens mijn schoonvader en diens enige telg, mijn eega welteverstaan, het onbekommerd verpozen op een peluw in de schaduw verkozen boven de excursie, moest ik aan het resterende segment van de schare meedelen, met van gêne en consternatie rossige wangen, dat zich een schisma had voorgedaan en dat het programma dientengevolge moest worden aangepast.

10. In een schilderachtig steegje van Saint-Tropez [geen komma] namen we plaats op het terras van een charmante brasserie, waar de geur van gekaramelliseerde sjalotten, vers gegrilde coquilles en perfect gebakken côte de boeuf [geen streepjes: GB/VD] ons tegemoetkwam [moet echt aaneen -
GB/VD].

3741 Dictee zaterdag 22-03-2025 (1) – dictee Groot Apeldoorns dictee 2025 √ X

Dictee – dictees [3741]

Groot Apeldoorns dictee 2025

Geen titel; auteur: Peter-Jan de Wilde

1. Is het een vorm van zelfkastijding of betreft het louter plezier in onze Nederlandse taal, waardoor u tijdelijk het toetsenbord voor de balpen heeft verruild en u zich zo-even op dit dictee heeft gestort?

2. Qua uitdaging staan we quitte, gezien het verzoek aan mij om ten faveure van een stichting hier ter stede, die inclusie hoog in haar vaandel heeft en muzikaal wat bijstand kan gebruiken, een opstel te construeren tot een compromisloze pennenvrucht, die ook nog te pruimen diende te zijn.

3. Het is dan ook geenszins de bedoeling u een toontje lager te laten zingen of bij u een gevoelige snaar te raken als u bang bent er geen fluit van te snappen: blaas gewoon gezellig uw partijtje mee.

4. Zowel diegenen, die met toestemming van de burgemeester deelnemen in onze Apeldoornse raadszaal, als zij, die onder het genot van een chablistje en guacamole met tortillachips thuis in de luie fauteuil meeschrijven wens ik veel succes en een relaxed avondje. Evenals zij, die aan de ledverlichte keukentafel een spelfoutencascade trotserend hun Nederlandstalige Waterloo (evt. w) met open vizier tegemoet durven te treden.

5. De thuisschrijvers ontberen helaas de ambiance van de gemeentelijke vergaderlocatie, waar onder de geïllumineerde, royale signatuur, die op originele wijze out of the box ’s konings konterfeitsel verbeeldt, de medekandidaten evenzeer hun up-to-date kennis van onze moerstaal ten beste geven.

-------------------------------------------------------------

6. Het is nu even pauze, waarbij ik u het gebruik van gerstenat en sterkedrank wil ontraden, indien u zo dadelijk het dictee fris van de lever en helder van geest wilt hervatten.

-------------------------------------------------------------

7. Denk nu niet dat ik u per se eczeem wil bezorgen door u naar hartenlust in moeilijkheden te manoeuvreren met hartstikke lastige woorden. De grenzen van uw comfortzone zijn voor mij een
no-goarea.

8. En wees niet bang om als risee van uw eloquente kennissenkring te worden gezien, waar u juist om uw moed zou moeten worden geëerd. Onze weliswaar rigoureuze correctoren hebben geheimhoudingsplicht, dus het resultaat van deze schrijfproef is in principe een privéaangelegenheid.

9. Wanneer u echter bij de afterparty tijdens een quasiontspannen evaluatie van het dictee op beschamende wijze geüpgradede blunders als verschrijvingen bagatelliseert, laadt u toch enige verdenking van een gapende leemte in schrijfvaardigheid op zich.

10. Enfin, laten we dan na deze enthousiasmerende inleiding starten met het dictee. Of bent u inmiddels al in groten getale afgehaakt, omdat u zich geëxcludeerd voelt door een te elitair vocabulaire? Juist nu ik u bijna door het labyrint der Nederlandse spelling heb geloodst met de mededeling dat in sommige gevallen meerdere schrijfwijzen worden getolereerd en het thema ‘inclusie’ is …

Nulfouter.

3740 Dictee donderdag 20-03-2025 (1) – dictee Boekhandeldictee Haarlem 2025 √ x

Dictee – dictees [3740]

Boekhandeldictee Haarlem 2025

Een wadlooptocht

1. We traverseerden de zeewering en begaven ons richting een golfbreker, die zich zeker een kilometer meanderend de zee in boorde. Geagiteerd stapte ik het drooggevallen wad op en zakte subiet weg tot ver boven kniehoogte. Smurrie tot aan mijn knieën.

2. Mijn veilig gelaarsde wadloopgids dartelde extatisch rond, zijn schriele gestalte (was) een silhouet tegen de waterige horizon. "Luister naar het wad!", riep de man olijk terwijl zijn woorden mysterieus echoden over het zilte zompige landschap.

3, Ik luisterde naar de kakofonische symfonie die opsteeg van het slib en de ijle lucht vulde. Ik moest bijwijlen mijn oren dichtstoppen tegen het tenhemelschreiende geblèr van onder meer vunzige vogels. Meeuwen krijsten als vuvuzela’s, waardoor het leek alsof mijn trommelvliezen werden geperforeerd. Nog even en ze waren compleet vernaggeld [VD ook: vernacheld, GB alleen ch], totaal naar de filistijnen.

4. Nooit geweten dat wadlopen zo verschrikkelijk was. Dat ik dit als eenentwintigste-eeuwer moest meemaken. Ondertussen werden we overvallen door een abominabel koele, zeg maar gerust ijs- en ijskoude wind. De gids daarentegen, die in zijn vrije tijd langeafstandsloper was, had nergens last van. Hij sprak geëxalteerd over het leven op het wad. Slijkgarnalen, heremietkreeftjes, zee-egels, nonnetjes en wat dies meer zij.

5. De geëngageerde waddendespoot wees naar tienpotige krabben en zwart-witte scholeksters, familie uit de orde (der) steltloperachtigen. Dit deed de man zo erudiet en consciëntieus dat ik me afvroeg of hij zich binnen de zoölogie gespecialiseerd had in carcinologie [leer, studie van de krabben en kreeften] en ornithologie [vogelkunde]. Het aplomb waarmee hij zich manifesteerde ging alle perken van fatsoen ver te buiten. Het schaamteloze geëtaleer werd bijkans een gênante vertoning.

6. Op steenworp afstand vlijde een amechtige zeehond zich neer. Een vreemd geluid trok onmiddellijk mijn aandacht. Hoorde ik daar een schorre, hoest die duidde op een aanval van pseudokroep? Het dier maakte exact dezelfde geluiden als mijn astmatische hoogbejaarde oma met haar voluptueuze decolleté en haar onnavolgbare gekakel in hyperbolen [overdrijving zoals: een zee van tranen].

7. De wadloopgids begon me middelerwijl de keel uit te hangen met zijn oeverloze gezever en hautain gebazel over de exuberantie [overstelpende weelde] van het wad. Zijn harrypotterbrilletje onder een cabareteske coupe van grijze krullen versterkte dit beeld. Eindeloos wijdde hij uit over (‘s) werelds woeste zeeën waarvan de Noordelijke IJszee, ook wel Arctische Oceaan genoemd, zijn onbetwiste voorkeur genoot.

8. Onderwijl dacht ik aan mijn guppy in het zoetwateraquarium met pH-neutraal kwartsgrind. Ik nam me voor het zwierige visje uit de tropen via de draaikolk van het toilet genadeloos te verbannen naar een ongewisse eindbestemming. Wegspoelen zonder ook maar een enkele scrupule.

 

3739 Dictee zondag 16-03-2025 (2) – dictee Groot Zutendaals Dictee 2025 √ x

Dictee – dictees [3739]

Groot Zutendaals Dictee 2025

De schoverik [niet in wdb.]

1. De schoverik is zonder twijfel één een [je kunt geen ‘uhn’ lezen] van onze meest fameuze lokale sagenfiguren. Deze bang makende [nergens aaneen, wel: bangmaker(ij)] naam vind je ook in andere dorpen, maar wij lokaliseren hem in het exquise gehucht Papendaal [vlak bij Zutendaal]. Hoewel een vuurgeest, moet je niet bij hem zijn voor je barbecue en ook niet voor andere vormen van contemporaine gezelligheid. Consciëntieuze ouders hielden indertijd hun kinderen weg van het zandslot waar hij resideerde. Slimmeriken waren niet geëquipeerd om hem te belagen. Sommige jeneverconsumenten daarentegen durfden hem weleens [GB,VD – alleen los bij contrastief gebruik met sterke nadruk op ‘wel’] te provoceren.

2. De schoverik onderscheid je van andere vileine spoken door de excessieve, exorbitante eisen die hij stelde aan zijn arbitrair gekozen slachtoffers. Vroeg hij aan de één een [begrijpelijk, maar bij strenge dicteeregels: een, je kunt geen 'uhn' lezen] een
[je kunt hier geen één lezen]  kruiwagen zand,
(dan - zonder lijkt me Vlaams) volstond voor een ander niet eens het przewalskipaard dat hij toevallig bezat. Kwam de buit niet op tijd, (dan - zie hiervoor) verscheen er een sinistere, zwarte hand op de voordeur. De volgende nacht kraaide dan de rode haan.

3. Schoveriken komen niet alleen in Zutendaalse vroegeenentwintigste-eeuwse [aaneen - GB] fantasieën voor. Je vindt ze ook in Diepenbeek bijvoorbeeld. Ons steilorig dorpsmonster eiste ijzeren en volgens sommige te diep in het glas
kijkende/gekeken hebbende boeren [of anders: boeren die te diep in het glas gekeken hadden] zelfs gouden schoenen. Dat gesmede schoeisel moest hem stante pede worden gebracht of de schoverik zou met gloeiende vingers de nek omwringen van wie zijn kas(h)ba [= Arabische citadel, vesting – minimaal verschil in uitspraak – in principe moet je opschrijven wat er voorgelezen wordt] naderde.

4. In Papendaal hielp het niet dat je er dicht bij een Mariaheiligdom of de neogotische
Onze-Lieve-Vrouwekerk woonde waar
rooms-katholieke gelovigen zich neervlijden om de genezing af te smeken van levercirrose, ontstoken bronchiën, X-benen of een acuut accres van genitale wratten. Wanneer de in toorn ontstoken schoverik zijn oude schoenen door het zwerk slingerde, volstonden onzevaders [x bidden, O = naam gebed, geen mv.] noch schapuliermedailles [ook scapulier, maar dat heeft een andere uitspraak], heidehoniglikeur [ook honing, maar dat heeft een andere uitspraak] noch zelfgestookte elixirs
[ook elixers, maar dat heeft een andere uitspraak]. Gloeiig [regionaal voor gloeiend] brandend landden ze op de strooien daken. Menigmaal brandde het (hele) gehucht af.

5. En zo geschiedde het dat de Papendalers hun edelmetalen en wat ze aan kostbaars ook (maar) hadden, naar dit Saharaans [niet in figuurlijke zin in de wdb. – dan waarschijnlijk: saharaans - vgl. Samaritaans en samaritaans] gebied brachten. Volgens sommigen zou het hier nog altijd liggen!
Af en toe wordt iets gouds [dat lijkt niet goed: iets van goud – het bnw. is niet goud, maar gouden] gevonden! De mensen uit het verrukkelijke Papendaal mag je daarom nooit de gênante vraag stellen vanwaar [aaneen; = waarvandaan] het precieuze kleinood komt dat ze op hun revers dragen. Mogelijk hebben ze hier iets kostelijks [bedoeld is: kostbaars - VD: in BE is kostelijk dat ook!] gevonden en zonder iets tegen iemand te zeggen omgesmolten [geen punt – geen beletselteken na een punt] ...

6. Voor de whatsappende generatie die hier zo amicaal samenzit met de oude garde die nog is opgegroeid met de bakelieten telefoon en sneller
ge-sms't heeft dan dit verhaal gelezen, is dit alles wellicht larie en apekool. Mogelijk ook verlangen ze op dit ogenblik vurig naar de spellingchecker, haten ze dit bacchanaal voor linguïsten en taalpuristen.

 

 

3738 Dictee zondag 16-03-2025 (1) – dictee Groot Oudewaters Dictee 2025 √ x

Dictee – dictees [3738]

Groot Oudewaters Dictee 2025

De 50 vet en onderstreepte items moesten worden ingevuld door iedereen.
De items a t/m j moesten worden ingevuld door de specialisten.
Commentaar in blauw.

Oorlog en vrede in de 1 touwstad [internet]
(auteur: René Dijkgraaf)

A. Wat 2 houdt je bezig, Oudewaternaar? In de eerste plaats natuurlijk alle dictees die hier sinds 2010 gehouden werden, maar ook de vele
3 anekdotes over de touwindustrie en de heksenwaag trekken de aandacht, evenals de voorgenomen fusie met Woerden. Dat laatste juich ik als Woerdenaar trouwens 4 ten enenmale toe, want we willen zo'n leuk stadje graag onder onze hoede nemen ...

B. 2025 is voor Oudewater een uitzonderlijk jaar: de Tweede Wereldoorlog eindigde tachtig jaar geleden en de Oudewaterse Moord vond 450 jaar geleden plaats. Voor 5 beide gebeurtenissen zullen mooie herdenkingen op touw gezet worden, die ik helaas niet 6 en détail kan bespreken. 

C. Ik ben 7 weliswaar netjes 8 geshampood en ik heb geen rare 9 hobby's, maar ik blijf een vreemdeling. Daarom liet ik me door een gids op sleeptouw nemen voor een leerzame wandeling door Oudewater, afgerond in een 10 cafeetje. Daarbij lette ik om te beginnen op de uitspraak van de stadsnaam door 11 autochtonen. De klemtoon bleek op de
12 een-na-laatste lettergreep te vallen:
13 Oudewáter. Cornelius Valerius werd hier geboren en 14 Herman de Mans prachtige streekromans speelden in deze regio. Hij kreeg er een mooie bronzen beeldengroep voor terug en werd hier ook begraven. Ook kwam ik Swiebertje tegen, die vroeger regelmatig door Bromsnor in het cachot in de stadhuiskelder werd gegooid. (Dit is geen
15 voor-de-gek-houderij!) 16 Tv-presentator Koert Westerman, die in 2011 het Oudewaters dictee voorlas, woont hier nog steeds.

D. Oudewater ontstond rond het jaar 800 tussen de Hollandse IJssel en de Lange Linschoten. Die laatste rivier is in feite de oude loop van de Hollandse IJssel, het 'oude water'. In 1265 werden stadsrechten verkregen, Oudewater is daarmee de oudste stad van het Groene Hart.

E. Ontginning van de polders rond de stad veroorzaakte bodemdaling, waardoor de veengrond drassig werd. Daarom ging men rond het jaar 1500 hennep verbouwen, geen 17 savooiekool of
18 bildtstaraardappels. Dat bleek 19 je van het te zijn, want de hennep werd verwerkt door een
20 snelgroeiende touwindustrie, met vele
21 grof- en fijngarenbanen. De Oudewaterse inwoners kregen er hun bijnaam door: geelbuiken. Eerst kon ik daar geen touw aan vastknopen, maar inmiddels weet ik dat de naam in zwang kwam vanwege alle mensen die met pakken gele hennep voor hun buik over de lijnbanen liepen.

F. Maar 22 hoed u voor de gedachte dat hier altijd ontspannen geleefd werd. En 23 hoedt u zich vooral voor het misverstand dat 24 agressie 25 per se niet voorkwam. In de 26 Tachtigjarige Oorlog sloot Oudewater zich aan bij de opstand van Willem van Oranje tegen de Spanjaarden. De Spaanse bezettingsmacht, die op dat moment de touwtjes stevig in handen had, reageerde op 7 augustus 1575 met een 27 laag-bij-de-grondse strooptocht door Oudewater, waarbij ondanks moedig verzet honderden inwoners omkwamen. 28 Ten minste driekwart van de stad werd uiteindelijk door de
29 lokalen zelf in brand gestoken om zo min mogelijk over te laten voor de bezetter. Daarna wisten de overlevenden te vluchten, dat lukte 30 kantje boord. Deze 31 afschuwelijke gebeurtenis, de Oudewaterse Moord genaamd, wordt nog altijd jaarlijks herdacht op de eerste zondag na 7 augustus.

G. In latere jaren was iedereen in touw met het herstellen van de 32 zwaargehavende stad. De florerende touwindustrie was daarbij van grote invloed. Afnemers in de 33 scheepvaartbranche, zoals de 34 VOC, namen daarbij het voortouw. Met de ontstane rijkdom werd Oudewater uiteindelijk volgens het oude stratenpatroon herbouwd, veel van haar prachtige historische panden dateren daarom uit de zeventiende eeuw. Omdat er later te weinig budget voor nieuwbouw was, hield Oudewater volgens 35 Bartjens meer monumenten per vierkante kilometer over dan Amsterdam.

H. 36 Nochtans nam de vraag naar touw in de achttiende eeuw af, zodat voor werkloze of zieke touwknechten de 37 lijndraaiersknechtsgildebeurs moest worden opgericht, een soort 38 WAO. Vanaf 39 plusminus 1900 begon het aantal touwbedrijven rap te dalen en thans kennen alleen
40 ouden van dagen de industrie nog uit eigen ervaring. Gelukkig is Het Touwmuseum er nog!

I. Wanneer ik aan de heksenwaag geen woord zou 41 wijden, zou ik zo dom als touw zijn, maar gelukkig bracht 42 een van de 43 consciëntieus geschreven eerdere Oudewaterse dictees me op 44 ideeën. In het 45 pre-industriële tijdperk had elke stad wel een waag, voor het wegen van goederen. Maar tussen 1450 en 1750 werden die ook gebruikt voor het wegen van mogelijke heksen, want de
46 hardvochtige 47 katholieke kerk probeerde haar gelovigen aan een touwtje te krijgen door te lichte mensen in het openbaar te verbranden. Het betrof vaak arme alleenstaande vrouwen, die zich bijvoorbeeld met kruidengeneeskunde
48 bezighielden. Gelukkig is in Oudewater nooit een heks verbrand.

49 Ten slotte na deze drie 50 zijtjes tekst nog dit:

J. De a niet-underdresste [van underdressed =
‘te’ deftig gekleed] dicteetijgers alhier zitten intussen op het vinkentouw, vandaar deze alinea. Geelbuiken, schrijft u alstublieft gezellig mee, ook als u geen
b langue d'oïl spreekt, of niet weet wat
c vijgetouwen beslagbanden zijn!

K. Oudewater is een prachtige oude stad met een boeiende geschiedenis, die u zeker zal aanspreken. Bij het d winkelskijken valt het ontbreken van in
e quasiart-decowinkels shoppende f WAG op, maar u zult getroffen worden door de vriendelijkheid van de inwoners. Er is hier geen plaats voor
g wij-zij-denken, zelfs niet bij h gen Y'ers. Daarom hoop ik, nu we hier zo gezellig i bijeenzijn, mijn
j kovet [prestige, goede naam] te behouden ondanks mijn poging u op stang te jagen met Woerden.