Dictee – dictees [2386]
Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com
Oefendictee 526 OUD, geheel herzien naar situatie 2021
Dictee van de dag (331)
1.
Memento mori: gedenk te sterven [memento
vivere: denk eraan te leven].
Praemisso titulo: de titel aan te
vullen, er in gedachte(n)
bij te plaatsen. Solo e pensoso: alleen en in gedachte(n)
verzonken. De gedagvaarden [gedaagden]
verschenen niet. Een geek [ie]
is een computerfreak. De rekening voor de geëmailleerde pannen werd
ge-e-maild en bij de betaling werd er ge-i-bankierd. Kijk, de deïst
[aanhanger deïsme:
transcendente god] deist [hield
zich stil]! De gevechten zijn
geïntensifieerd [ook:
intensiveren]. De elsspirea is
een sierstruik. Gedag zeggen is goedendagzeggen. De strijd is
gede-escaleerd. De kippen waren geelpeld en kukelekuden (kukelekuen,
gekukelekuud) naar de neergelegde
geltharing [mannetje,
hommer]. De gefacelifte assepoes
simuleerde een gefakete ziekte. Zij fakete die dus. Gij zult de gei
[geitouw, lopend
touw] niet loslaten. Hij is
gegeerd [begeerd,
in trek] en heeft gegeert
[verkeerdjassen =
onbepaalde wijs]. Overdonderen =
épater le bourgeois [= epateren]. Het interesseerde hem geen vi(t)s
[geen zier]!
Geheid, dat hij die gehypete rage volgt! Die geinponem heeft
geïnternet. De geiser is kaduuk. De geilaard geilde op wulpse
verleiderstypevrouwen [n/s].
2.
Een beperkte selectie van '*isch*: aäronitisch [Aäron],
Abchazisch [taal
Abchazië], adamitisch [Adam],
anorectisch (anorexia
nervosa – antoniem: boulimisch), a-posteriorisch
[a posteriori],
a-prioristisch
[a
priori], aseptisch [tegen
infectie], asthenisch
[krachteloos],
avant-gardistisch [avant-garde],
ayurvedisch [Indiase
gezondheidsleer], bio-elektrisch
[elektrische
verschijnselen in levende wezens],
biologisch-dynamisch
(bd = biodynamisch),
brachycatalectisch [vers,
laatste voet ontbreekt],
cosmetisch, kosmisch, Dacisch [Dacië,
thans in Roemenië],
darwinistisch [Darwin],
deiktisch [ij
– aanwijzend], didascalisch
[didascalia =
geschrift uit de eerste helft van de derde eeuw: 'De
katholieke leer van de twaalf apostelen en de heilige leerlingen van
onze Verlosser' - als niet-titel: d], diëlektrisch,
diëtisch [dieet],
draconitisch [jaar
= eclipsjaar], eidetisch
[visueel],
Elysisch [Elysium,
paradijs], Elzassisch, enclitisch
[enclisis: wacht(-)ie],
eolisch [met of
door de wind], epideiktisch
[ij
– rede, vorm meer verzorgd dan de inhoud],
eufonisch (eufonie
= welluidendheid – als een eufonium?),
farizeïsch [farizeeën],
foto-elektrisch, Friulisch [taal,
Reto-Romaans rond het Italiaanse Udine],
Frygisch [Frygië,
Klein-Azië], fytopathologisch
[plantenziektekundig],
Gotisch [uitgestorven
Oost-Germaanse taal; Krim-Gotisch bestond langer],
hagadisch [hagada
– boek met liederen over de uittocht uit Egypte],
heracleïsch [herculisch,
Hercules], hypocritisch (van
hypocrisie!), icterisch
[geelzuchtig],
iso-osmotisch [chemie],
ithyfallisch [lid
omhoog], kallipygisch [met
mooie billen], Kanaänitisch
[Kanaän],
Longobardisch [Germaans
dialect], lethargisch
[ongevoelig, in
diepe slaap – maar: letaal],
literair-historisch (GB
ook: tt - doe in dictee 1 t!),
mefistofelisch [Mefistofeles,
geraffineerd verleider],
multi-etnisch, neoacademisch, niet-euclidisch [zekere
meetkunde, Euclides], non-conformistisch,
on-Belgisch, oneirisch
[ee
– m.b.t. dromen], orfisch
(van Orpheus),
oudtestamentisch
[O.T.],
panhellenistisch [Grieken,
verenig u!], Pictisch [Picten,
Schotland, Romeinse tijd – Pictenmuur van Hadrianus],
pyknisch [kort,
gezet] en pythisch
[= Delfisch;
Pythische
Spelen, het pythisch
orakel].
3.
Verder: reologisch [m.b.t.
stromingsleer], reumatisch,
schizothymisch [lijkt
op schizofrenie = gespletenheid],
seismisch [m.b.t.
trillingen, aardbevingen], semi-empirisch,
sociaaldemocratisch, spasmolytisch [kramp
opheffend], sthenisch [krachtig,
vitaal], Stygisch
[wed = de Styx],
tachygrafisch [schrijfmachineschrift],
thaumatologisch [wonderen],
theïstisch [immanente,
levende God t.o. transcendente van het deïsme],
tragikomisch, trans-Atlantisch [over
of overzijde Atlantische Oceaan],
tribrachisch [verzen,
tribrachys:
kort, kort, kort], tryptisch
[trypsine,
tryptase = in darmen], Tsjadisch
[Tsjaad],
utraquistisch [utraquisten:
avondmaal met brood en wijn],
Virginisch [Virginia],
voltaïsch [m.b.t.
volt(age)],
Voor-Indisch [voormalig
Brits-Indië],
vroeggotisch, wilhelminisch [Duitse
keizer Wilhelm],
wyclifitisch [Engelse
theoloog John Wyclif],
zefirisch [zefier
= koele westenwind], xylografisch
[houtsnijkunst],
zelotisch [dweperig,
fanatiek, zeloot = ijveraar, Simon de Zeloot],
zoroastrisch [Iraanse
profeet Zarathoestra
– Duits: also sprach Zarathustra!],
zymotisch [gistend],
elliptisch [ellips,
van zin: onvolledig], Moskovisch
[Moskou],
augusteïsch [keizer
Augustus],
atypisch [onregelmatig],
oestrisch (vergelijk
oestrum = oestrus = periode in vrouwelijk geslachtsleven),
nomothetisch [wetgevend]
en lactovegetarisch [wel:
melk, eieren, etc.].
4. De inhoud van het Jaarboek 2010 [VD] is niet meer te traceren in de oVD (klopt niet helemaal, je ziet dan: toegevoegd in 2009). Wel kun je nog zoeken naar 'tussenwerpsel' (dat gaf naar de situatie 2015 maar liefst 1128 treffers). Ik geef een selectie: ahum, better safe than sorry [zekere voor onzekere], cash is king [vrij beschikbaar geld], conferatur (vergelijk, afkorting cf.), doemetoch (bastaardvloek), efkes (eventjes), just in case (voor het geval dat), less is more (motto: kracht van de eenvoud), merhaba (informele Turkse begroeting), so be it (het zij zo), too big to fail (van banken) en when the going gets tough (als het erop aankomt). Verder nog (Jaarboek 2009 = toegevoegd in 2008): Befehl ist Befehl, fakking (fokking, fucking), fuck you (vaak met fuckgebaar), goeiemoggel (informele begroeting), hallootjes (idem), tiens [tjèhñ] en woela (ik zweer het, Arabisch, ook wollah). Idem uit Jaarboek 2008 (toegevoegd in 2009): alhamdullilah (alle lof en dank zij Allah), bersiap (strijdkreet van de Indonesische vrijheidsstrijders tegen Nederland, Maleisisch), correct me if I'm wrong, holy shit [verbazing], offtopic [heeft er niets mee te maken], shitterdeshit, si en la (zus en zo), vorrei e non vorrei (gezegd ter uitdrukking van twijfel, Italiaans) en ten slotte who cares (wie kan het wat schelen?).
5.
Verder (jaartallen
heb ik weggelaten): alstu, asje,
awoert (boe),
duh (zelfs een dom
persoon snapt het wel), f2f
(face
to face - vis-à-vis,
sms-taal, chattaal), (god)miljaar
(basterdvloek),
idd (inderdaad,
sms- en chattaal), lol
(laughing
out loud,
idem), peu nerveux (enigszins
zenuwachtig), pioew (uiting
van opluchting),
plopperdeplopperdeplop (verbazing),
shoot (shit)
en watskeburt (populaire
jongerengroet met de strekking 'wat is er aan de hand?').
Een nieuw voegwoord (jongerentaal)
is 'boeien' [niet
interessant]. Een nieuw telwoord
is 'spuuggenoeg' (meer
dan genoeg). Nieuwe bijwoorden:
achterlangs, eraan ((het)
eraan geven),
gemakkelijkheidshalve (gemakshalve),
d'office (automatisch),
for the record (officieel),
larger than life (zeer
imposant), nooit (zeg
nooit nooit), staandevoets (op
staande voet), vanjewelste
(stevig, geducht,
GB in toelichting ook: van jewelste, van je welste),
as we speak (op
ditzelfde moment), lauwtjes,
multikanaals en on the spot (ter
plekke).
6. Verder: sul ponticello (dicht bij de kam gestreken), sul tasto (boven de toets gestreken) en werkende weg (al werkend). Ook noteerden we: achteren (van achteren kijk je een koe in de kont). Nieuwe voornaamwoorden: deze (in dezen) en naks (quasideftig: niks). Favela's [ee] zijn sloppenwijken in Brazilië. Een ostracisme is een schervengericht. 'Gouwe-dozen-met-blikken-randen' is een bastaardvloek. IJzeren heinen doen meestal nogal ijzerenheinig. Hoe schrijf je 'missie-ijver'? Fiolen zijn sierlijk gevormde flesjes, met lange hals en kleine buik. De fiolen (ook violen trouwens) laten zorgen is zich nergens om bekommeren. Een cataclysme is zoiets als een wereldramp. Een germain [zelfde grootmoeder] van mij heet Germain. Een getijcentrale werkt op de getijdenbeweging. Bij een geuzenlied drink je natuurlijk een geuzelambiek. Een lid van het Verbond der Edelen droeg een geuzenpenning. Geuzenpartij is de aanduiding van een niet-rooms-katholieke partij.
7. Het was broodnodig, hard nodig, hoog(st)nodig, dringend nodig. Een wijer is een moeras, een rawah ook, net als een donk en een goor. Daarin leven helofyten [moerasplanten]. Op een oeteldonk [droge plek in moeras] leven kikkers. Het gillesdelatourette(syndroom) (tourette(syndroom), syndroom van Gilles de la Tourette) is een neurologische aandoening waarbij de patiënt lijdt aan een tic convulsif [korte, snelle samentrekkingen gelaatszenuwspieren] die gepaard gaat met coördinatiestoornissen, sociale onaangepastheid en dwangmatig napraten (echolalie) en/of dwangmatig gebruik van met name vieze woorden (coprolalie). Glauconiet is een mineraal, glauk [bnw.] zeegroen en een glatik een rijstvogel. Hij is getroebleerd. Troebelen (trubbels) kunnen door troubleshooters worden opgelost. Je moet hen eerst gevangenmaken [alleen VD] of -nemen, daarna gevangenhouden. De wedstrijd zou lang gelijk opgaan. De thuispartij scoorde in de mêlee uit een scrimmage. De uitpartij zou echter in de extra time gelijkmaken en dus gelijkkomen.
8. Genâ [genade] en vree [vrede] zij met u. Op generatiegebied heeft VD een omslag gemaakt: de einsteingeneratie, de generatie X (of: generatie nix; de leden ervan zijn nixers) en de generatie Y. Wie nikst, is een nikser. Die voltooid deelwoorden zijn nooit behandeld: geroetsjt, gestretcht, geramsjt, geprivilegieerd, gepluimstrijkt en gepiercet. Mesjogge [gek, zot, dwaas] is iets anders dan gesjochten [arm, de sigaar]. Er was veel stress en gestres. Er was veel geschwärm [gedweep] rond Elvis Presley (zelfs hij had elvisbakkebaarden, net als die Elvislookalike). Het valt voor een gereïncarneerde niet mee om te re-integreren. Deze aardappelen zijn gesauteerd [oo – snel bruin braden]. Heb je die ge-sms'te boodschap ontvangen?
9.
Een aantal recente werkwoorden zijn: asielshoppen
[asielhoppen - meer landen], backcasten [niet
meer in VD: terugredeneren [GB]
vanuit de toekomst], binge-eten
(bij vreetbuien),
bingen (bingedrinken),
(web)cammen,
voipen [met VoIP
– Voice
over
Internet
Protocol,
internettelefonie], voguen
[dansen met poses
van modellen], zand happen [stof
happen], typosquatten [sterk
lijkend op andere, domeinnaam registreren],
sudokuen, skypen, tomtommen, pilatesen [oefenmethode,
ademhaling, etc.], noords
wandelen (nordic
walking), gsm-parkeren en
de-installeren. Verder youtuben, wilfen
[van Engels WILF
= What
was I
Looking
For],
twitteren, squirten [vrouwen:
vocht afscheiden bij orgasme],
re-enacten [historische
gebeurtenis in scène zetten, naspelen],
powerpointen, hyven, hoaxen [nep-e-mails],
ftp'en [file
transfer
protocol],
e-werken, bandyen [bandy
spelen, soort ijshockey] en
blooperen [blunderen].
En ook: winozzen (=
wilfen – waar
was ik naar
op zoek),
wiiën [met de Wii
– wiiitis],
tackelen [met een
tackel - GB ook tacklen! - vgl. googelen en googlen], swaffelen [vergelijk:
tietelen], smirten
[flirten
bij buiten roken], waterpoloën,
jobhunten [actief
een baan zoeken], loosgaan [uit
z'n dak], DNA-lezen, BBQ'en en
backtracken [proces
in omgekeerde volgorde]. Ten
slotte: afpilsen [laatste
pilsje bij stappen], facebooken,
omhoogneuken
[t.b.v.
carrière], squatten [hurken],
stylen (kapsel,
nagels), texten (sms'en)
en viben (vorm van
dansen).
Geen opmerkingen:
Een reactie posten