Dictee – dictees [2167]
Oefendictee 687 OUD, geheel herzien naar situatie 2021
Dictee van de dag (170)
1.
Cyaniet is distheen [blauwe
verfstof]. In een distichomythie
zegt men beurtelings een distichon [tweeregelig
vers, volledige zin, hexameter + pentameter].
Een dodeman(sknop)
is geen dode man. Die vervloekte kerel is een dit-en-datse
vent. Het xanthogeenzuur is een dithiokoolzure ester. Een divette is
een operette- of
café-chantantzangeres. Zij krijgen een heel-
of halfjaarlijkse uitkering. Een divo is een mannelijke diva, met
name een exuberante homo. Divots zijn stukjes graszode die door de (golf)club losgeslagen zijn bij golfen. Dixi [formule om een rede mee te beëindigen: mij treft geen blaam als naar mijn waarschuwing niet wordt geluisterd]: don't shoot the pianist! De
dixiecraten komen geografisch uit Dixieland. De djamboe bidji is de
guave [boom, ook
groengele vrucht ervan], maar wat
is de djamboe monjet? Maar natuurlijk: de Anacardium
occidentale. Bestaan djaksa's [in
Indië: inheemse officier van justitie op Java en Madoera in het
voormalige Nederlands-Indië]
nog? Nee, dus. We moeten de jeep djakken
[opkrikken]
vanwege een lekke band. De reclamecodecommissie
(RCC)
is in Vlaanderen: de JEP, Jury
voor Ethische Praktijken.
De djenna is het islamitische paradijs. DNS
staat voor: domain name
server [internet
– d.n.s.
– did not
start].
2.
Van dittum heb ik geen verstand, van dattum wel. Zij droegen djilbabs
(mv. djalabib –
vrouwensluier die het lichaam van hoofd tot voeten bedekt).
Arabieren roepen soms djinns [geesten]
aan. Djizja is het protectiegeld dat dhimmi's [niet-moslims]
moeten betalen [voor
hun 'bescherming']. De
DNA-letters [genetische
code] zijn A
(adenine),
T (thymine),
C (cytosine)
en G (guanine).
De DNB is De
Nederlandsche
Bank. Op een scorebord zie je soms
d.n.s. (did
not start)
en d.n.f. (did
not finish,
beide: VD). Het ozongehalte druk
je in dobson(eenheid) uit [DU,
Dobson
Unit, VD].
De officiële naam van dodendag en dodenfeest is Allerzielen
[allerzielendag].
De nationale dodenherdenking wordt in Nederland jaarlijks op 4 mei
gehouden. 5 mei is het Bevrijdingsdag [NL, in BE: 8 mei] De dodenmars is de
marche funèbre, de marcia funebre. Wat mag een tarwehalmdoder
[zekere schimmel]
wel niet zijn? Een doejoeng/doejong/dugong is een vorkstaartige
zeekoe. Ervandaan: doelaanwijzend bijwoord. De doelisten vergaderden
in de Kloveniersdoelen te Amsterdam.
3. De teleologie is de doelmatigheidsleer. De entelechie is de doeloorzaak. Een doelpuntloos gelijkspel eindigt in nul-nul (0-0). Wie zaten er toen in de Doema [Russisch parlement]? Doemetoch [bastaardvloek: jammer, verdorie], wat een ellende. Zij zullen er ook wel mee van doen hebben. Een doerian is een stinkvrucht, de doerra is het kaffer- of negerkoren (sorghum). Met miliaria wordt gierstuitslag bedoeld. Een doesoen is een desa of dorp. Dat proces verloopt d'office [vanzelf, automatisch]. Wat, hebben jullie een Ulmer dog [stad Ulm – oe]? Ik vind dat dogepaleis niet mooi. Een dogkar is een dogcart (gewestelijk ook: dokkaar – 1 paard, je zit rug aan rug). Dojinshi's zijn zekere verhalen [gebaseerd op een film]. Morgen komt onze dogo argentino [Argentijnse (vecht)dog]. Doksen zijn Surinaamse muskuseenden. Wat was dokter [dr. B.] Beffies specialisme [geslachtsziekten]? Een nieuwe dieetrage is het dokterfranken (niet in wdb.). Wat houdt de dokterbibberregel [schaatsers mogen met hun schaats niet over de middenstreep op het rechte eind gaan] in? Een dokterse [doktersvrouw] is zelden dokteres [vrouwelijke dokter].
4.
Hoe kan zo'n Doktor Eisenbart als kwakzalver nu zo'n succes hebben
[door onzin te
verkopen]? Op Dolle Dinsdag ging
hij als een dolle dries tekeer. Het dolby is een
ruisonderdrukkingssysteem
[bij
cassetterecorders]. Hoe klinkt
dolengeluid [dole
= kauw, torenkraai] rond de
kerktoren? Dat is een farcicaal [met
veel scherts, klucht = farce + n/s
is ook gehakt] toneelstuk. Zijn
er nog landen waar dollarisering [dollarisatie
= vervanging eigen munt door dollar]
plaatsvindt? Hoe zien dollekervel en
bilzekruid eruit [planten]?
Nou gaan we toch geen dollepraat of
gekkenpraat uitslaan? Een dolmspiese is
een slaapstee. Dolus praemeditatus is
voorbedachte raad [iets
doen met voorbedachten
rade]. Hij is zo dom als 't
kalfke Mozes. Aan het 'habemus Papam' [wij
hebben een paus] gaat sede
vacante [pauselijke
zetel vacant] vooraf, los van
eventuele sede-vacantisten [die
een paus niet erkennen en daardoor de zetel vacant vinden]. In de
wielersport is een domestique een knecht. We hebben gisteren
gedomineed [domineeën
= dominoën]. Een
cisterciënzerklooster en een dominicaner klooster: is
dat uit te leggen? Ja: let op bijvoeglijke en zelfstandige
naamwoorden!
5. De dominica dies is de zondag, de dag des Heren. Wat is een dominomus (let op! – doodgeschoten mus die de domino-opstelling verstoorde.)? Ik koester mijn domus et placens uxor: het huis en de dierbare echtgenote. Voor een donatio mortis causa [juridisch: schenking onder de opschortende voorwaarde dat de begiftigde de schenker overleeft] moet je wel blijven leven. De Zwarte Donderdag is de Black Thursday [24 oktober 1929, de dag waarop in New York de beurskoersen instortten – vgl. Black Friday = Zwarte Vrijdag [bv. 9 mei 1873], VD 2020 hoofdletters]. Een nieuw typetje (typeje, tiepje) op de vrouwenverleidingsmarkt: een dongiovanni [dzjo]. In 'Beek en Donk' is donk een moeras. Zijn dat nou zwart-Afrikaanse bewoners? Een donna komt uit Italië, een doña uit Spanje (en doño – Papiaments/o – is eigenaar). Wat doet een Samaritaanse donor [bij leven orgaan afstaan aan een onbekende]? Die donquichot heeft donovanosis [een soa]. Het donum exitiale Minervae is het paard van Troje. Zij leek uit den dode te zijn opgestaan. Doodgoed is door en door goed (door- en doorgoed). Thanatofobie: angst voor de dood. Concha: doopschelp.
6.
De doom en gloom is een onheilsdreiging [GB:
doom-and-gloomverhaal]. Hij is
weg van doom(metal)
[popmuziek].
Een doopgeschenk is een pillegift. Is
een broes [douchekop]
een soort douche? Testen maar: vlokkentest [erfelijke
afwijkingen ongeboren kind],
vlekkentest (rorschachtest),
survival of the fittest(!),
stresstest [banken],
roadtest [rijgedrag
nieuw soort auto], predictortest
[zwangerschap],
multiplechoicetest [meerkeuzetoets
– keuze + n/s],
mantouxtest [krasjestest,
tbc], magtest
[hond –
maatschappelijk
aangepast
gedrag],
seksetest [atletiek,
etc.], kafkatest [onderzoek
naar bureaucratie], hiv-test
(hivtest –
uitspraak), epotest [doping],
elandtest [auto:
snel uitwijken voor elanden],
DNA-test, crashtest [nabootsen
voor onderzoek], coopertest
[conditie],
BSE-test, beilsteintest (met
gloeiende koperdraad halogenen in een organische verbinding
aantonen), beautycontest(!)
en aidstest. Een Rhodesian ridgeback is een leeuwhond of pronkrug.
Deze bron stamt uit het Middelhoogduits, die andere uit het
middeleeuws Hoogduits. Sommigen wilden met mate verdergaan op de
ingeslagen weg, anderen wilden nog verder gaan. Enkele rampwoorden
bij dictees waren ooit: bhv'er (kleine
letters), klaarstaan (aaneen),
mechatronica (niet:
mega-!), erlenmeyer (y)
en half open (bijwoord,
bnw. = halfopen).
7. Ontbreekt hier geen door-bepaling? Wat wilden de doorbraakchristenen? De doorluchtige of doorluchte school was het vroegere Athenaeum Illustre te Amsterdam. De doorbitch [vrouwelijke portier horeca] weigerde hem. Een titel van prelaten is Doorluchtige Hoogwaardigheid (Zijne, Hare Doorluchtigheid, Hunne Doorluchtigheden). Naast 'doornenkroon' zou toch ook 'doornen kroon' moeten kunnen? Met Doornroosje bedoelen de gebroeders Grimm de Schone Slaapster (die van die doornroosjesslaap). Dit is als wit doorschoten boek [met witte bladzijden voor aantekeningen] uitgegeven. Ga je van een inslaapmiddel echt dood? Dit tenue is met gouddraad doorstikt. Doorstoven is door en door stoven. Het bloed dat mijn lichaam doorstroomt … Hij hield een goed doortimmerd betoog. Weldoorvoede, goed gevoede, mensen weten niet wat honger is. Dat woord is doorge-x't [doorhalen met de letter x op de schrijfmachine].
8.
Wij zijn de Straat van Gibraltar doorgezeild (na
de Golf van Biskaje!).
We zagen ergens een Neurenberger doos [met
speelgoedpoppetje, etc.] en een
doos van Pandora [bron
van ellende]. We kennen
hokverdelende en schotverdelende doosvruchten. De DOP
is de Dominicaanse peso
(munteenheid van
de Dominicaanse
Republiek). Johannes de Doper was
de wegbereider van de Heer. Zijn dat allemaal dopinggeduide middelen?
Hij ging doppen: gebruikmaken van de
dopregeling (doorstroming
onderwijspersoneel:
een eenmalige
VUT-regeling voor leraren vanaf 55 jaar).
Wat moet die Dordtenaar, een dorknoper
[saaie maar
rechtvaardige ambtenaar – met hoofdletter
'D' in
Bommel!], in Rotjeknor
[Rotterdam]?
Dorpers moeten weinig hebben van statters. In België is de
Dorpsstraat [lokale
politiek!] de tegenhanger
[pendant] van de Wetstraat [nationaal].
Het was een karwei om de karwij [plant]
te oogsten. Dorstlessend is de dorst stillend. Kabeljauw vang je met
een dory [open
roeiboot, Newfoundland]. Een dos
passé is een vlakke, vierkante rug [van
boek].
9.
De aanduiding disk
operating system wordt afgekort
tot DOS. Een douairière is een weduwe
van adellijken of aanzienlijken
huize. Afzeliahout wordt ook doussié genoemd. De dota
is de documentatie van
tijdschriftartikelen.
Een douar is een cirkelvormig tentenkamp. Double bagels [tennis:
6-0, 6-0] komen niet erg vaak
voor, een double eagle [golf:
drie slagen onder par] ook niet.
Douteus [oe]
is twijfelachtig. Wat valt je op aan 'double-breasted' [borst
– bedekkende voorpanden en twee rijen knopen]?
'Ambacht' en 'ambt' vormen taalkundig een doublet. Een douglasspar is
een veel gekweekte naaldboom. Een Noord-Afrikaanse douria
[oe] is een aanbouw bij een groter
gebouw. Een Griekse doula [oe]
is een soort kraamverzorgster. Dougalls sterns [vogels]
worden wel als dwaalgast waargenomen. Die wijn is heerlijk doux
[uitspraak: doe
– zoet, niet droog]. Hier moet
je downhill
[van
de berg af, omlaag]
skaten. Wat is trisomie 21 en
waarom heet dat zo [downsyndroom,
drie
chromosomen i.p.v. twee]? Down
the drain is door het putje, helemaal foetsie.
10.
Doza's [donderdagavond,
zaterdag]
zijn oproepkrachten, die ook wel doyennés du comice
[handpeer]
in de vakken leggen. Wat is erger: dozig [dom,
onbenullig]
of mutsig [zelfde,
ook: dozerig, mutserig]? Het DPS
is het disfunctioneleperceptiesyndroom.
Wie kent niet de draad van Ariadne [om
ingewikkeld probleem op te lossen, oorspr.: Labyrint, Kreta]?
Bij filariasis (draadwormziekte)
treedt besmetting met guineawormen, een draadwormensoort, op. De
draadmannekes [tropische
zangvogel] zaten op het
steenmannetje [stapel
stenen, markering wandelroute in de bergen].
Een jetfoil is een draagvleugelboot. De draagwijdte is de portee
van iets. Daar wordt nog draconisch
[zeer streng]
gestraft. Willen jullie daarvoor zorg dragen?
De baardragers(!)
torsten een overleden baarddrager. En
die laatste was beslist geen ex-collega van hen. Kijk, daar staat
weer zo'n
tinus-aan-de-rekstok [schertsend:
kruisbeeld, jan-an-de-lat].
Geen opmerkingen:
Een reactie posten